LTS. Thơ ca vốn có truyền thống lâu đời. Thơ ca của các dân tộc da đen cũng mang những đặc thù ấy. Từ những nhà thơ ở xứ Akhenaton bên Ai Cập (Thế kỷ thứ 14 trước Công nguyên) cho đến Gwendolyn Brooks, Leroi Jones và những giọng thơ mạnh mẽ của các nhà thơ Mỹ đương thời, chặng đường ấy tính ra đã mấy ngàn năm.
Nguyên tác tiếng Anh tập thơ "3000 năm thơ da đen" Fawcett xuất bản năm 1971 - Ảnh: openlibrary.org
Trong tập "3000 năm thơ da đen" hai nhà biên tập Alan Lomax và Raoul Abdul đã tập hợp và giới thiệu tất cả những khuôn mặt thơ ca nổi tiếng của người da đen ở châu Phi, châu Âu, châu Mỹ.
Dưới đây là ba bài thơ chọn ra từ trong tuyển tập "3000 năm thơ da đen" ấy.
![]() |
MUHAMMAD AL-FITURI (Sudan)
Muhammad Al-Fituri là con của một gia đình có mẹ là người Ai Cập và cha là người Sudan. Ông đã xuất bản 2 tập thơ và đã nổi tiếng trong lãnh vực thơ ca. Hiện thời ông sống ở Alexandria (Ai Cập).
Tôi là một người da đen
Hãy nói thế đi và la to lên
Hãy nói thế đi và không xấu hổ
Không ngại ngùng
Hãy mặt giáp mặt các đám đông
Tôi là một người da đen
Cha thuộc dòng họ da đen
Và mẹ là người da đen
Tôi đen
Đen mà tự do
Tôi có quyền sở hữu tự do
Quê hương tôi - Châu Phi
Muôn năm - Quê hương tôi
Muôn năm - Châu Phi
Quê hương tôi bọn người da trắng đã đày đọa
Đã bị bọn áp bức hành hạ khi chiếm giữ
Xin hãy để đời tôi trở thành lễ vật hiến dâng
Và như tôi, các con tôi sẽ là những người tuẫn đạo
Đằng sau cái chết và đằng sau quê hương
Tiếng gào thét của tổ tiên tôi vọng về
Con cháu của ta ơi
Các con vẫn còn bị tách khỏi di sản các con
Cho đến khi nào gió quét sạch tro tàn
của những tên khủng bố
Các con ơi, các con vẫn còn bị ngăn cách cha các con
Cho đến khi nào kẻ xâm lược gục ngã thảm khốc
Bị tước hết mọi dấu hiệu áp bức
Cho đến khi nào quê hương nổ tung ánh sáng
Và trong chiến thắng, lá cờ đen tỏa sáng rực rỡ
Cho đến khi nào tuyến đầu lịch sử đáp lại
Trong niềm kiêu hãnh hân hoan.
Bình minh đập nát những thành trì tăm tối
Các con hãy lắng nghe khúc hát chiến thắng
Vì ở đây những kẻ áp bức cúi đầu nhận thất bại
Rơi vào vực thẳm của kinh hoàng
Ở đây, dân tộc ta đã từ chốn hôn mê
ngực trần đứng dậy
Trận đại hồng thủy màu đen đang chảy tràn qua
thành đá vững chắc
Nào, các con hãy chứng kiến đi
Đây châu Phi vĩ đại
đang lấp lánh trong ánh bình minh.
![]() |
LANGSTON HUGHES (Mỹ)
Langston Hughes (1902-1967) là nhà thơ người Mỹ da đen nổi tiếng bậc nhất. Ông sinh ở Jophin, bang Missouri, Hoa Kỳ. Thơ của ông đã được dịch ra nhiều thứ tiếng. "Điệu Blues mệt mỏi”(1926) là tập thơ đầu tiên; "Con báo và ngọn roi”(1967) là tập thơ cuối cùng trong 10 tập thơ được xuất bản của ông.
Không hối tiếc
Vì yêu thương
Không hối tiếc
Dù lòng tốt
Mãi phí đi
Vì yêu thương,
Không hối tiếc
Dù đền đáp
Chẳng bao giờ
![]() |
ROLAND TOMBEKAI DEMPSTER (Libêria)
Roland Tombekai Demspter tốt nghiệp ở trường đại học Liberia, sau đó ông học khoa báo chí ở Mỹ. Trở về nước ông làm Tổng biên tập tờ báo The Liberian Age. Ông đã xuất bản nhiều tác phẩm thơ ca và văn xuôi.
![]() |
Lời cầu Châu Phi
Tôi không phải là anh
thế mà anh chẳng muốn
cho tôi một cơ may
chẳng muốn để tôi là TÔI.
"Nếu tôi là anh"
nhưng anh biết
Tôi không phải là anh,
thế mà anh chẳng muốn
để tôi là TÔI.
Anh can thiệp, xen vào
công việc của tôi
như thể là của anh
như thể anh là tôi
Anh bất công, khờ dại,
xuẩn ngốc khi nghĩ rằng
tôi có thể là anh,
tôi nói năng, hành động
và suy nghĩ như anh.
Thượng đế đã làm tôi là TÔI
Thượng đế đã làm anh là ANH
Thì hãy vì Người
Để tôi là TÔI.
TRẦN VĂN PHƯƠNG dịch
(TCSH46/04-1991)
Muin Bseiso - Rasul Gamzatov
Vladimir Vladimirovich Nabokov (1899 -1977) là nhà văn Nga - Mỹ nổi tiếng. Ông sáng tác ở nhiều thể loại văn học khác nhau. Ông được giải thưởng Nôben văn học năm 1955. Những tiểu thuyết đặc sắc của ông là: - Quà tặng (1937), Đến nơi xử tử (1935 - 1936), Lolita (1955)…
L.T.S. "BÍ ẨN TÌNH YÊU" là tập thơ chọn lọc những bài thơ tình nổi tiếng thế giới do dịch giả Đắc Lê và nhà thơ Lữ Huy Nguyên tuyển chọn, NXB Văn Học ấn hành 1993. TCSH trân trọng giới thiệu dưới đây một số bài trích trong tập thơ đó.
Ogiwara Seisensui - Murakami Kijo - Saito Sanki - Ozaki Hosai
Tác giả Jon Fosse, người Na Uy, 64 tuổi, đạt Giải Nobel Văn học 2023 nhờ “những vở kịch và văn xuôi tân tiến, lên tiếng cho những điều không thể nói”.
Takít Vácvisiôtít - Côxtát Haridít - Côxtót Xteriôpulốt - Ghê-oóc-ghi Xê-phê-rít
BIỆN CHI LÂM
Biện Chi Lâm sinh năm 1910, quê tỉnh Giang Tô, Trung Quốc. Từ thuở nhỏ, ông đã có thiên hướng yêu thích thơ ca kim cổ.
MARINA TSVETAEVA
RAINER MARIA RILKE
LOUISE GLUCK
(Nobel Văn học năm 2020)
Là tác giả bốn cuốn sách viết về Việt
Mihai Eminescu (1850 - 1889) là một trong những nhà thơ lớn nhất của nước Rumani. Sống nhiều ở miền núi, nhất là thuộc hai vùng Ardeal và Moldova, ông am hiểu sâu sắc về đời sống cực khổ của người dân trong vùng cũng như toàn xã hội. Thơ Eminescu trĩu nặng tình yêu thiên nhiên, con người, thấm đượm chất văn hóa dân gian của dân tộc mình.
Louise Glück - Jaroslav Seifert - Wislawa Szymborska - Pablo Neruda - Boris Pasternak
Thi sĩ Hy Lạp, 1911 - 1996, giải Nobel Văn chương năm 1979. Nỗ lực chính của thơ ông là gạt khỏi tâm thức con người những bất công phi lý và bồi đắp các yếu tố thiên nhiên thông qua sức mạnh đạo đức, để đạt được sự minh triết cao nhất có thể có trong sự biểu đạt; và cuối cùng, là để đạt đến sự tiếp cận cõi huyền nhiệm của ánh sáng, những siêu hình của mặt trời mà ông là một “người sùng bái” - một kiểu thần tượng theo định nghĩa của riêng ông. Nghệ thuật của ông mang tính đồng hiện hướng đến kỹ thuật thi ca nhằm giới thiệu cấu trúc nội tâm, điều này thể hiện rất rõ trong nhiều bài thơ của ông.
Trần Phương Kỳ giới thiệu và dịch
CAROLYN FORCHÉ
LTS: Tên tuổi của Ôma Khayam, nhà thơ, nhà khoa học Ba Tư thế kỷ XI đã được bạn đọc Việt Nam biết đến và yêu thích qua tập Thơ cổ Ba Tư, NXB Văn Học ấn hành năm 1984. Thơ của ông ngang tàng, độc đáo, mãnh liệt và đầy tính triết lý sâu sắc chủ yếu tập trung vào đề tài tình yêu và rượu.
BIỆN CHI LÂM
Biện Chi Lâm卞之琳 (1910 - 2000), nhà thơ, dịch giả, nhà nghiên cứu tiêu biểu của văn học Trung Quốc hiện đại. Quê gốc Giang Tô. Bút danh thường dùng: Quý Lăng.
Nghe như cổ tích chuyện cậu bé Ali Ahmad Said Esber, con nhà nông dân vùng Al Qassabina, miền tây nước Syria: từ chỗ nhà nghèo, không được tới trường, sau có cơ hội đi học và đạt trình độ tiến sĩ; từ chỗ thuở nhỏ làm thơ gởi các báo nhưng không bài nào được đăng, sau lại là người sáng lập một tạp chí chuyên về thơ và trở thành “nhà thơ vĩ đại nhất còn sống của thế giới Ả Rập” với bút danh Adonis.
JAN WAGNER (Schriftsteller)
J. Wagner sinh ngày 18/10/1971 tại Hamburg CHLB Đức, nhà thơ, nhà văn và thông dịch viên.
THÁI KIM LAN
KINHIN* im Frühling
(*Das Gehen in Achsamkeit und Bewußtheit)