Những kỷ niệm khó quên

10:37 08/07/2013

NGUYỄN KHẮC PHÊ

Tôi đang chuẩn bị cho những trang cuối của số tạp chí này thì được tin từ thành phố Hồ Chí Minh điện ra: Bác Nguyễn Tuân đã mất! Sững sờ và xúc động quá! Tôi như không muốn tin.

Nhà văn Nguyễn Tuân qua ký họa của nhà thơ Hải Bằng

Bác Tuân mất tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô (Hà Nội) mà tin Bác mất lại từ thành phố mang tên Bác Hồ điện ra, trước cả bản tin Đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam. Đủ biết bạn đọc phía Nam quan tâm biết mấy trước sự ra đi của nhà văn lão thành!

Do công việc của Tạp chí Sông Hương, thời gian gần đây tôi có may mắn được gặp bác Nguyễn mấy lần. Năm ngoái vào quãng tháng 4, tôi đến gặp Bác vừa lúc anh Lý Hải Châu và anh Thúy Toàn đem đến tặng Bác tập ký vừa in xong. Rất vui vẻ. Bác lấy bút ghi tặng tôi một cuốn. Tối nay, khi viết những dòng này, tôi mở tập sách nhìn chữ ký và dòng phụ chú thời gian theo kiểu riêng của Bác: "Hà Nội Xuân con Cọp", lại hiển hiện trước mắt tôi khuôn mặt hồng hào với nụ cười rất hóm của Bác. Tôi còn nhớ hôm đó, Bác lật tờ Sông Hương số 21 và nói:

- Mình không có ý trịch thượng, đặt Nguyễn Tuân trước Huế đâu, ấy là tại người ghi.

Bác nói đến bài hồi ký "Nguyễn Tuân với Huế", do chị Ngọc Trai ghi, in trên Sông Hương 21. Tôi vội đáp:

- Cái vị trí trước sau tùy thuộc ở hiệu quả Bác ạ. Đặt tên Bác trước là phải.

Và tôi kể Bác nghe, vào dịp kỷ niệm mười năm giải phóng, tại hội trường lớn ở Đà Nẵng, tôi được xếp ngồi trước một đồng chí cách mạng lão thành, từng là Bí thư một tỉnh. Lần đầu trong đời tôi được xếp chỗ ngồi cao sang như thế. Có gì đâu, chỉ vì Ban tổ chức muốn tạo điều kiện cho các nhà văn nhà báo làm việc có hiệu quả. Nghe chuyện, Bác Nguyễn nghỉ chốc lát và như chợt nhớ ra ngày mai tôi về Huế bằng ô tô. Bác bảo giọng thân tình:

- À này, nhưng đi ô tô, đừng có ngồi trước. Ngồi chỗ ấy, nếu xe đâm đổ rất dễ bị...

Hôm sau, khi xe đón tôi thì chỉ còn ghế trước để trống. Tôi nhớ lời dặn bác Nguyễn, nhưng chẳng lẽ đùn bạn lên chỗ nguy hiểm, còn mình chiếm chỗ an toàn. Lần đó, về gần đến sông Gianh, xe húc vào một ống cống, trong xe đều an toàn, chỉ mình tôi bị thương vào mặt. Cũng có thể là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng nhiều bạn nghe chuyện bảo tôi: "Cụ thật linh thiêng".

Mới đây, hồi giữa tháng 6, tôi lại có dịp gặp Bác. Muốn xin Bác một bài, một vài dòng cũng được, để in vào số chuyên đề về "Văn hóa du lịch". Nét mặt Bác vẫn hồng hào và cặp mắt, đôi môi chúm chím, nụ cười thật hóm. Biết tôi không hay rượu Bác lấy cốc thủy tinh nhỏ, rót rượu mơ cho tôi, rồi lấy giấy bút, định viết luôn vài dòng cho "Sông Hương". Bác ngẫm nghĩ, nhìn đâu rất xa về phía cửa sổ, đặt bút viết mấy chữ, rồi dừng lại bảo tôi:

- Này, mình định viết thế này, các ông có dám đăng không? Giả sử mất Huế đi.., ừ, cứ giả sử thế...

- Xin Bác cứ viết. Phản đề nhiều khi rất có tác dụng.
 

Di bút cuối cùng của nhà văn Nguyễn Tuân dành cho Sông Hương


Bác lại viết, rồi sửa, nhưng tôi nghĩ, ngồi chờ lấy bài tức thì thế này thì "ép" quá, nên hẹn Bác sẽ trở lại vào một ngày khác. Bác hỏi kỹ ngày giờ, ghi lên tờ giấy mà Bác vừa phác mấy dòng, ghi cả đề nghị của tôi "viết ngắn, vui, ngồ ngộ" rồi vẫn với nụ cười chúm chím, Bác nói:

- Ừ mình sẽ cố viết cho vui, ngồ ngộ. Không biết ông nghĩ thế nào chứ mình thấy văn chương của ta gần đây nghiêm quá. Dân tộc mình có cả kho tiếu lâm, giai thoại. Trong văn chương, có khi nói vui, chơi chơi thôi mà hiệu quả hơn một anh nghiêm chỉnh...

Mấy hôm sau, đúng hẹn tôi đến. Bác đã viết cái "phản đề" trên thành một câu chuyện ngắn 2 trang, có nhân vật. Tôi cầm 2 trang bản thảo của Bác, đâu có ngờ đó là trang viết cuối cùng của Bác cho "Sông Hương". Tôi cũng đã xin Bác trang giấy Bác thảo câu mở đầu và mấy dòng tùy hứng ngang dọc, ở giữa có chữ Sông Hương rất to, như một bức tranh, "để làm kỷ niệm". Chẳng lẽ linh tính đã báo cho tôi điềm không lành chăng?

Trước lúc chia tay Bác tâm sự thoáng vẻ băn khoăn về những trang hồi ký chị Ngọc Trai ghi chưa hoàn thành. Bác hỏi thăm Hoàng Phủ Ngọc Tường (vì nghe anh bị thương ở gót chân)... Và khi tôi gởi tặng Bác bao thuốc lá Huế Bác đón nhận với nét mặt thật khó tả. Tôi chỉ cảm nhận đó không phải là niềm vui bình thường khi nhận một món quà mà nó lớn lao, có ý nghĩa hơn. Hình như bao thuốc trên tay Bác là một kỷ vật của một miền quê mà Bác đặc biệt thương yêu. Rồi như là cảm động, lúng túng, Bác vừa đứng dậy vừa nói: "À, có cái này", Bác lấy mấy miếng kẹo mè xửng (mà ai đó vừa tặng Bác) đem mời tôi. Món quà xứ Huế gợi Bác nhắc đến một đặc sản khác của cố đô: Tôm chua. Tôi đã hứa:

- Hôm nào có người ra, xin gửi đến Bác.

- Ừ, nhưng nhớ đừng có bỏ tỏi.

Và Bác cười nụ cười chúm chím rất hóm của riêng bác Nguyễn.

Mọi chuyện mới đó mà, như đang hiển hiện trước mặt tôi. Bản thảo cuối cùng của Bác "Sông Hương" chưa kịp đăng, cũng chưa kịp gởi lọ tôm chua ra biếu Bác, vậy mà Bác đã đi xa, vĩnh viễn!

Ở xa, không được đưa Bác về nơi an nghỉ cuối cùng, xin ghi vội vài dòng kỷ niệm nhỏ gọi là tấm lòng của người Sông Hương nhớ Bác.

Huế 31-7-1987
N.K.P
(SH26/8-87)
 

Hai trang viết cuối cùng của Bác Nguyễn dành cho Sông Hương







 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN THỤY KHATôi bắt đầu những dòng này về Thanh khó khăn như chính thời gian dằng dặc Thanh đã đi và sống để tìm đến những thời điểm bấm máy "độc nhất vô nhị", nhưng "khoảnh khắc vàng" mà đời người nghệ sĩ nhiếp ảnh không phải ai cũng có cơ may.

  • NGÔ MINHTrong đội ngũ các nhà thơ Việt hiện đại thế kỷ 20 đang sống ở Huế, có một nữ nhà thơ nổi tiếng thơ hay từ khi mới tuổi hai mươi, suốt mấy chục năm qua luôn được độc giả thơ cả nước ái mộ.

  • THANH THẢONgười dịch Marquez ấy chưa một lần gặp Marquez, dù anh đã từng sang tận xứ quê hương văn hào này.

  • SƠN TÙNGTôi đến sứ quán Việt Nam ở đợi vé máy bay về Bắc Kinh. Phu nhân đại biện lâm thời Tôn Quang Đẩu là bà Hải Ninh phụ trách lưu học sinh sinh viên Việt Nam tại Liên Xô, tôi là đại biểu sinh viên thuộc sự quản lý của bà khi lưu lại Mátxcơva. Cho nên được bà Hải Ninh giúp đỡ tôi như chị gái săn sóc em vậy.

  • VŨ HUẾGiải phóng đã tới năm 78, ba năm sau miền Nam nói chung và thành thị nói riêng, hàng hóa chẳng còn thứ gì “giá rẻ như bèo” (kể cả là nhà, đất). Huống gì tôi không phải hạng có tiền rủng rỉnh (ngoài lương), thành có muốn cái gì cũng khó.

  • PHONG LÊTết Dần năm 1998, vào tuổi 80, bác Kế yếu đi nhiều lắm. Sự thay đổi quá chóng khiến tôi bất ngờ.

  • HOÀNG MINH NHÂNNăm 1992, nhà thơ Lưu Trọng Lư cùng vợ là bà Tôn Lệ Minh vào Đà Nẵng thăm chơi, tôi có gặp. Lúc ấy tôi đang sưu tầm tư liệu về nhà thơ Phạm Hầu. Biết thời còn học ở Quốc Học Huế, nhà thơ Phạm Hầu rất ngưỡng mộ bà Minh, và đã làm nhiều bài thơ tình đặc sắc tặng bà.

  • TRẦN CÔNG TẤNCách nay vừa tròn 47 năm, Lê Minh Ngọc cùng chúng tôi ở chung đơn vị. Sau đó, tôi đi Mặt trận Lào. Minh Ngọc về làm hậu cần rồi đi Bắc Kinh học ngoại ngữ.

  • PHONG LÊTôi được một "cú phôn" mời dự cuộc gặp mặt của một nhóm anh em nhân ngày 20-11 và nhân 40 năm Ủy ban khoa học nhà nước.

  • TRẦN KIÊM ĐOÀNMùa Hè năm 2007, từ Huế chúng tôi chuẩn bị ra thăm Hà Nội lần đầu. Trên ga Huế, chờ chuyến Tàu Đỏ xuyên Việt buổi chiều, nghe một người bạn chưa bao giờ gặp là anh Văn Thành nói trong điện thoại: “Cậu hên quá! Hà Nội đang nắng gắt bỗng dưng hôm qua lại có gió mùa Đông Bắc. Bây giờ Hà Nội như mùa Thu”.

  • NGUYỄN HÀO HẢII. Người tình thứ ba của họa sĩ lớn nhất thế kỷVừa qua ở Paris đã tổ chức cuộc triển lãm bán đấu giá toàn bộ bộ sưu tập Picasso của Dora Maar gây ra một sự huyên náo trong đời sống nghệ thuật ở thành phố họa lệ này sau những tháng ngày im lìm buồn tẻ do ảnh hưởng của những cuộc khủng hoảng toàn cầu triền miên. Cuộc triển lãm này đã làm người ta nhớ lại người đàn bà thứ ba của hoạ sĩ lớn nhất thế kỷ.

  • Lập thân, lập nghiệp ở Pháp nhưng Tiến sĩ Thu Trang vẫn luôn luôn hướng về Tổ quốc. Hơn 10 năm nay bà dành nhiều thời gian, công sức nghiên cứu tiềm năng du lịch Việt Nam, viết sách về du lịch, tham gia giảng dạy ở nhiều lớp đào tạo cán bộ du lịch và ở khoa du lịch của một số trường đại học trong nước. Là một cộng tác viên thân thiết, tên tuổi bà đã thân thuộc với độc giả Tạp chí Sông Hương, thế nhưng ít người đọc được biết người trí thức Việt kiều yêu nước này từng là Hoa hậu Sài Gòn 1955.

  • VÕ MẠNH LẬPÔng Nguyễn Văn Thương xa quê hương làng Vân Thê, Hương Thủy TT.Huế từ hồi còn trẻ. Ông cũng như mọi con người khác, xa quê, thương cha nhớ mẹ. Xa quê là nhớ quê, đậm nét tình bờ dậu, gốc tre làng, hương hoa của đất phảng phất theo suốt chặng đường xa.

  • HOÀNG QUỐC HẢITình cờ và cũng là may mắn nữa, vào Sài Gòn lần này tôi được gặp bà góa phụ Vũ Hoàng Chương, tức bà Thục Oanh ở nhà ông Trần Mai Châu, nơi đường Tự Đức cũ. Nhà ở xế ngôi trường Trần Văn Ơn vài chục mét.

  • LTS: Nhà văn Nguyễn Đắc Xuân là một trong những người cầm bút từ Trường Sơn về đã lao vào việc nghiên cứu lịch sử văn hoá Huế và đã đạt được một số kết quả. Trong số những gì đã đạt được anh thú vị nhất là Chuyên đề Bác Hồ, thời niên thiếu ở núi Ngự sông Hương.

  • HOÀNG CẦMThư gửi người âm (nhớ thi sĩ Đặng Đình Hưng)

  • NGUYỄN KHẮC THẠCHCơn cuồng lũ đã chìm về thủy phủ hơn chục ngày rồi mà những nơi nó đi qua vẫn ngổn ngang, bơ phờ xác họa. Huế vốn là một thành phố sạch đẹp với sương khói mờ nhân ảnh, thế mà giờ đây lại phải thay vào đó bằng rác rưởi, bụi bặm. Khắp phố phường ai nấy đều khẩn trương thu dọn, xử lý nhưng sức người không thể làm kịp cái khối lượng khổng lồ hậu quả thiên tai để lại.

  • HOÀNG PHƯỚCTrận lũ lịch sử đầu tháng 11 vừa qua, Thừa Thiên Huế là tỉnh bị thiệt hại rất nặng cả về người và của cải. Anh em Văn nghệ sĩ may mắn không ai mất mạng, nhưng cũng đã có trên 300 người nhà bị ngập nước, bị sập, bị tốc mái... Một số lớn những kinh sách, thư tịch, sách cổ, tranh ảnh nghệ thuật, hoành phi đối liễn, từ điển các loại, đồ sứ men lam, đàn dương cầm, nhạc cụ dân tộc, phim, máy ảnh, máy ghi hình, bản thảo, tài liệu gốc có giá trị văn hóa lịch sử, hư hỏng ẩm ướt, hoặc bị bùn đất vùi lấp, bị trôi, thiệt hại không thể tính được.

  • HOÀNG MINH TƯỜNGĐi Bình Trị Thiên hè này, tôi có hạnh phúc được hầu chuyện quá nhiều văn nhân nổi tiếng.Nhà văn Nguyễn Quang Hà, nguyên Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương, ngay khi vừa đi phá Tam Giang tìm bối cảnh cho bộ phim truyền hình nhiều tập, về đến thành phố, đã tìm đến khách sạn, giao cho hai bố con tôi chiếc honda 86 và hai mũ bảo hiểm. Xăng đầy bình rồi. Cứ thế mà đi. Ông cười hiền từ chỉ hướng cho hai bố con lên đàn Nam Giao và khu đền thờ Huyền Trân Công Chúa vừa mới khánh thành.

  • TÔ HOÀNGBạn chắc không thể không biết đến đến hai tên tuổi này: Brigitte Bardot và Francoise Sagan. Vẫn mãi còn đó những hình tượng khó quên mà Brigitte Bardot dành cho màn ảnh, những trang sách khó quên mà Francoise Sagan dành cho văn học. Hai người sinh ra cùng thời, nhưng với tháng Chín năm 2004 này nếu chúng ta chúc mừng Brigitte tròn 70 tuổi, thì lại đau đớn, nuối tiếc vĩnh biệt Francoise Sagan ra đi ở tuổi 69...