Những kỷ niệm khó quên

10:37 08/07/2013

NGUYỄN KHẮC PHÊ

Tôi đang chuẩn bị cho những trang cuối của số tạp chí này thì được tin từ thành phố Hồ Chí Minh điện ra: Bác Nguyễn Tuân đã mất! Sững sờ và xúc động quá! Tôi như không muốn tin.

Nhà văn Nguyễn Tuân qua ký họa của nhà thơ Hải Bằng

Bác Tuân mất tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô (Hà Nội) mà tin Bác mất lại từ thành phố mang tên Bác Hồ điện ra, trước cả bản tin Đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam. Đủ biết bạn đọc phía Nam quan tâm biết mấy trước sự ra đi của nhà văn lão thành!

Do công việc của Tạp chí Sông Hương, thời gian gần đây tôi có may mắn được gặp bác Nguyễn mấy lần. Năm ngoái vào quãng tháng 4, tôi đến gặp Bác vừa lúc anh Lý Hải Châu và anh Thúy Toàn đem đến tặng Bác tập ký vừa in xong. Rất vui vẻ. Bác lấy bút ghi tặng tôi một cuốn. Tối nay, khi viết những dòng này, tôi mở tập sách nhìn chữ ký và dòng phụ chú thời gian theo kiểu riêng của Bác: "Hà Nội Xuân con Cọp", lại hiển hiện trước mắt tôi khuôn mặt hồng hào với nụ cười rất hóm của Bác. Tôi còn nhớ hôm đó, Bác lật tờ Sông Hương số 21 và nói:

- Mình không có ý trịch thượng, đặt Nguyễn Tuân trước Huế đâu, ấy là tại người ghi.

Bác nói đến bài hồi ký "Nguyễn Tuân với Huế", do chị Ngọc Trai ghi, in trên Sông Hương 21. Tôi vội đáp:

- Cái vị trí trước sau tùy thuộc ở hiệu quả Bác ạ. Đặt tên Bác trước là phải.

Và tôi kể Bác nghe, vào dịp kỷ niệm mười năm giải phóng, tại hội trường lớn ở Đà Nẵng, tôi được xếp ngồi trước một đồng chí cách mạng lão thành, từng là Bí thư một tỉnh. Lần đầu trong đời tôi được xếp chỗ ngồi cao sang như thế. Có gì đâu, chỉ vì Ban tổ chức muốn tạo điều kiện cho các nhà văn nhà báo làm việc có hiệu quả. Nghe chuyện, Bác Nguyễn nghỉ chốc lát và như chợt nhớ ra ngày mai tôi về Huế bằng ô tô. Bác bảo giọng thân tình:

- À này, nhưng đi ô tô, đừng có ngồi trước. Ngồi chỗ ấy, nếu xe đâm đổ rất dễ bị...

Hôm sau, khi xe đón tôi thì chỉ còn ghế trước để trống. Tôi nhớ lời dặn bác Nguyễn, nhưng chẳng lẽ đùn bạn lên chỗ nguy hiểm, còn mình chiếm chỗ an toàn. Lần đó, về gần đến sông Gianh, xe húc vào một ống cống, trong xe đều an toàn, chỉ mình tôi bị thương vào mặt. Cũng có thể là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng nhiều bạn nghe chuyện bảo tôi: "Cụ thật linh thiêng".

Mới đây, hồi giữa tháng 6, tôi lại có dịp gặp Bác. Muốn xin Bác một bài, một vài dòng cũng được, để in vào số chuyên đề về "Văn hóa du lịch". Nét mặt Bác vẫn hồng hào và cặp mắt, đôi môi chúm chím, nụ cười thật hóm. Biết tôi không hay rượu Bác lấy cốc thủy tinh nhỏ, rót rượu mơ cho tôi, rồi lấy giấy bút, định viết luôn vài dòng cho "Sông Hương". Bác ngẫm nghĩ, nhìn đâu rất xa về phía cửa sổ, đặt bút viết mấy chữ, rồi dừng lại bảo tôi:

- Này, mình định viết thế này, các ông có dám đăng không? Giả sử mất Huế đi.., ừ, cứ giả sử thế...

- Xin Bác cứ viết. Phản đề nhiều khi rất có tác dụng.
 

Di bút cuối cùng của nhà văn Nguyễn Tuân dành cho Sông Hương


Bác lại viết, rồi sửa, nhưng tôi nghĩ, ngồi chờ lấy bài tức thì thế này thì "ép" quá, nên hẹn Bác sẽ trở lại vào một ngày khác. Bác hỏi kỹ ngày giờ, ghi lên tờ giấy mà Bác vừa phác mấy dòng, ghi cả đề nghị của tôi "viết ngắn, vui, ngồ ngộ" rồi vẫn với nụ cười chúm chím, Bác nói:

- Ừ mình sẽ cố viết cho vui, ngồ ngộ. Không biết ông nghĩ thế nào chứ mình thấy văn chương của ta gần đây nghiêm quá. Dân tộc mình có cả kho tiếu lâm, giai thoại. Trong văn chương, có khi nói vui, chơi chơi thôi mà hiệu quả hơn một anh nghiêm chỉnh...

Mấy hôm sau, đúng hẹn tôi đến. Bác đã viết cái "phản đề" trên thành một câu chuyện ngắn 2 trang, có nhân vật. Tôi cầm 2 trang bản thảo của Bác, đâu có ngờ đó là trang viết cuối cùng của Bác cho "Sông Hương". Tôi cũng đã xin Bác trang giấy Bác thảo câu mở đầu và mấy dòng tùy hứng ngang dọc, ở giữa có chữ Sông Hương rất to, như một bức tranh, "để làm kỷ niệm". Chẳng lẽ linh tính đã báo cho tôi điềm không lành chăng?

Trước lúc chia tay Bác tâm sự thoáng vẻ băn khoăn về những trang hồi ký chị Ngọc Trai ghi chưa hoàn thành. Bác hỏi thăm Hoàng Phủ Ngọc Tường (vì nghe anh bị thương ở gót chân)... Và khi tôi gởi tặng Bác bao thuốc lá Huế Bác đón nhận với nét mặt thật khó tả. Tôi chỉ cảm nhận đó không phải là niềm vui bình thường khi nhận một món quà mà nó lớn lao, có ý nghĩa hơn. Hình như bao thuốc trên tay Bác là một kỷ vật của một miền quê mà Bác đặc biệt thương yêu. Rồi như là cảm động, lúng túng, Bác vừa đứng dậy vừa nói: "À, có cái này", Bác lấy mấy miếng kẹo mè xửng (mà ai đó vừa tặng Bác) đem mời tôi. Món quà xứ Huế gợi Bác nhắc đến một đặc sản khác của cố đô: Tôm chua. Tôi đã hứa:

- Hôm nào có người ra, xin gửi đến Bác.

- Ừ, nhưng nhớ đừng có bỏ tỏi.

Và Bác cười nụ cười chúm chím rất hóm của riêng bác Nguyễn.

Mọi chuyện mới đó mà, như đang hiển hiện trước mặt tôi. Bản thảo cuối cùng của Bác "Sông Hương" chưa kịp đăng, cũng chưa kịp gởi lọ tôm chua ra biếu Bác, vậy mà Bác đã đi xa, vĩnh viễn!

Ở xa, không được đưa Bác về nơi an nghỉ cuối cùng, xin ghi vội vài dòng kỷ niệm nhỏ gọi là tấm lòng của người Sông Hương nhớ Bác.

Huế 31-7-1987
N.K.P
(SH26/8-87)
 

Hai trang viết cuối cùng của Bác Nguyễn dành cho Sông Hương







 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN VĂN XÊ
                      hồi ký

    Buổi sáng mùa thu ngày 20-9-1940. Nơi nhà thương Nam ở Quy Hòa những bệnh nhân già yếu đang run lên vì gió lạnh từ biển thổi vào.

  • PHAN NGỌC MINH 

    Từ lâu, tôi mong ước có một chuyến đi xem và vẽ Kinh Thành Huế. Ý tưởng ấy đã thực hiện vào Thu 1995. Lần ấy, được trên mười bức ký họa, những cơn mưa cứ kéo dài, cuối cùng, tôi đành rời Huế trong tâm trạng đầy lưu luyến.

  • TẠ QUANG SUM

    Lần lửa hơn 30 năm tôi mới về lại thăm Thầy. Ngôi nhà số 51 Hồng Bàng vẫn “ Trầm mặc cây rừng ” như ngày xưa lũ học trò chúng tôi có dịp ngang qua. Cầu thang dẫn lên căn gác nhỏ yếu ớt rung lên dưới chân mình, hay….mình run! Tôi chẳng thể nào phân định được, trong phút giây bồi hồi xao xuyến ấy.

  • NGUYỄN THỊ THỐNG

    Tôi tên là Nguyễn Thị Thống - con gái của cố họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung. Tôi rất vui mừng, xúc động và thấy rất may mắn được tới dự buổi lễ kỷ niệm 100 năm ngày sinh của bố tôi tại thành phố Huế vừa qua do Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế tổ chức. Tới dự buổi lễ này, tôi được nghe và nhớ lại những kỷ niệm về bố tôi. Những kỷ niệm không bao giờ phai mờ trong ký ức.

  • NAM NGUYÊN

    Thực ra, tôi gọi cuộc đi này là hành hương. Hành hương, nghe có vẻ cao siêu nhưng y phục xứng kỳ đức mà thôi.

  • (Lược thuật Hội thảo “Giá trị văn học Thừa Thiên Huế - những định hướng bảo tồn)

  • TRẦN THỊ KIÊN TRINH Đã không ít lần tôi được nghe những câu chuyện của các anh kể về một thời trai trẻ. Tuổi trẻ hiến dâng, tuổi trẻ xuống đường, tuổi trẻ lên rừng kháng chiến và những đêm không ngủ.

  • THANH HẢI SHO - Hôm ấy, Nha Trang đỏ nắng. Tôi cùng anh bạn nhà báo lần đến số 46 đường Yersin tìm một ông già. Đến nơi, vừa kéo chuông chủ nhà vội vàng mở cổng. Trước mắt tôi là một ông già ngoài 80, dáng người đậm, da trắng,  mang cặp kính cận bự chác mỗi bên độ nửa bàn tay… ông già ấy chính là nhà thơ Giang Nam, tác giả bài thơ “Quê hương” nổi tiếng.

  • TRẦN PHƯƠNG TRÀ Giữa năm 1967, anh Thanh Hải và tôi được điều động từ Thành ủy Huế về Ban Tuyên huấn Khu ủy Trị - Thiên - Huế. Mấy ngày đi đường, chúng tôi nói nhiều về vùng đất và con người quê hương.

  • MAI VĂN HOANThời còn là sinh viên khoa Văn trường Đại học Sư phạm Vinh (1967 - 1971), chúng tôi thường gọi thầy Hoàng Ngọc Hiến là thầy Hiến. Đó là cách gọi thân mật của những học sinh vùng quê miền Trung đối với những thầy giáo trường làng. Lên đại học chúng tôi vẫn giữ nguyên thói quen ấy.

  • NGUYỄN QUANG HÀNhững ngày trên chiến khu, báo Cờ giải phóng và báo Cứu lấy quê hương ở chung trong một mái nhà, cùng ăn cùng ở cùng làm.

  • PHẠM THƯỜNG KHANH - PHẠM LINH THÀNHTheo tiếng Latinh, thuật ngữ intelligentia - trí thức chỉ những người có hiểu biết, có tri thức, tầng lớp xã hội này bao gồm những người chuyên lao động trí óc, có trình độ chuyên môn cao.

  • NGUYỄN THANH TUẤN           Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

  • NGÔ MINH Sau ba tháng kêu gọi, hơn 250 văn nghệ sĩ, trí thức và những người Việt mến mộ Phùng Quán ở Việt Nam, Hoa Kỳ, Pháp, Đức, Ba Lan, Úc, Thụy Sĩ v.v, đã nhiệt tình góp cát đá xây lăng mộ nhà thơ Phùng Quán - bà Vũ Bội Trâm ở Thủy Dương, Huế.

  • HỒ THẾ HÀHằng năm, sự kiện hân hoan và sôi động nhất của văn nghệ sĩ Huế là kết quả thẩm định và xét tặng thưởng công trình, tác phẩm VHNT xuất sắc của Liên hiệp Hội.

  • Ngày 11 tháng 10 năm 2010, đoàn Trái tim người lính (Mỹ) do tiến sĩ, bác sĩ tâm lý, nhà văn Edward Tick dẫn đầu đã đến thăm và giao lưu với Hội Nhà văn Việt Nam tại Hà Nội. Đoàn của tổ chức Trái tim người lính có nhiều người là cựu chiến binh từng tham chiến tại Việt Nam, I-Rắc; các bác sĩ, giáo viên, nhà báo, mục sư và cả học sinh trung học. Buổi gặp gỡ đã diễn ra trong tình cảm ấm áp, thông cảm, chia sẻ quá khứ, vì hiện tại và hướng tới tương lai. Chiến tranh và hòa bình được nhắc đến nhiều hơn cả trong các câu chuyện và thơ của cả bạn và ta. Nhà thơ Nguyễn Hữu Quý là người được dự buổi gặp gỡ giao lưu cảm động này, anh đã có bài viết gửi Sông Hương, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc. SH

  • LÊ TRỌNG SÂM(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Dưới sự chỉ đạo của Thường vụ Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên và có sự giúp đỡ nhiều mặt của Chi hội Văn nghệ Liên khu 4, cuộc gặp mặt lớn của giới văn nghệ sĩ trong tỉnh tại thôn 2 làng Mỹ Lợi trong vùng căn cứ khu 3 huyện Phú Lộc vào tháng 10 năm 1950 phải được tôn vinh như là Đại hội đầu tiên, Đại hội lần thứ nhất của anh chị em văn nghệ tỉnh nhà. Nó là một cái mốc quan trọng mở ra một thời kỳ mới.

  • NGUYỄN QUANG HÀ(Kỷ niệm 60 năm thành lập Hội Liên Hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế)Chiến dịch Mậu Thân 1968 đang cần quân để đánh vào thành phố, trước tình hình ấy, chúng tôi được huy động vào quân đội, và sau những tháng tập mang vác nặng, tập leo núi, tập bắn, tập tiến nhập, chúng tôi được điều vào Bác Đô (đó là bí danh Thừa Thiên Huế lúc bấy giờ).

  • VÕ MẠNH LẬPKỷ niệm 30 năm ngày mất nhà thơ Thanh Hải (1980 - 2010)

  • TRẦN PHƯƠNG TRÀĐầu năm 1961, hai mươi bốn sinh viên khóa 3 Khoa Ngữ văn Đại học Tổng hợp Hà Nội chuẩn bị thi tốt nghiệp. Bắt đầu từ năm học này, sinh viên khoa ngữ văn phải làm luận án. Mỗi chúng tôi được giao làm một bản khóa luận về một vấn đề văn học, một tác giả hay một trào lưu văn học trong hoặc ngoài nước. Tôi chọn viết về Thanh Hải, Giang Nam, hai nhà thơ quen thuộc của miền Nam hồi ấy.