Những kỷ niệm khó quên

10:37 08/07/2013

NGUYỄN KHẮC PHÊ

Tôi đang chuẩn bị cho những trang cuối của số tạp chí này thì được tin từ thành phố Hồ Chí Minh điện ra: Bác Nguyễn Tuân đã mất! Sững sờ và xúc động quá! Tôi như không muốn tin.

Nhà văn Nguyễn Tuân qua ký họa của nhà thơ Hải Bằng

Bác Tuân mất tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô (Hà Nội) mà tin Bác mất lại từ thành phố mang tên Bác Hồ điện ra, trước cả bản tin Đài phát thanh Tiếng nói Việt Nam. Đủ biết bạn đọc phía Nam quan tâm biết mấy trước sự ra đi của nhà văn lão thành!

Do công việc của Tạp chí Sông Hương, thời gian gần đây tôi có may mắn được gặp bác Nguyễn mấy lần. Năm ngoái vào quãng tháng 4, tôi đến gặp Bác vừa lúc anh Lý Hải Châu và anh Thúy Toàn đem đến tặng Bác tập ký vừa in xong. Rất vui vẻ. Bác lấy bút ghi tặng tôi một cuốn. Tối nay, khi viết những dòng này, tôi mở tập sách nhìn chữ ký và dòng phụ chú thời gian theo kiểu riêng của Bác: "Hà Nội Xuân con Cọp", lại hiển hiện trước mắt tôi khuôn mặt hồng hào với nụ cười rất hóm của Bác. Tôi còn nhớ hôm đó, Bác lật tờ Sông Hương số 21 và nói:

- Mình không có ý trịch thượng, đặt Nguyễn Tuân trước Huế đâu, ấy là tại người ghi.

Bác nói đến bài hồi ký "Nguyễn Tuân với Huế", do chị Ngọc Trai ghi, in trên Sông Hương 21. Tôi vội đáp:

- Cái vị trí trước sau tùy thuộc ở hiệu quả Bác ạ. Đặt tên Bác trước là phải.

Và tôi kể Bác nghe, vào dịp kỷ niệm mười năm giải phóng, tại hội trường lớn ở Đà Nẵng, tôi được xếp ngồi trước một đồng chí cách mạng lão thành, từng là Bí thư một tỉnh. Lần đầu trong đời tôi được xếp chỗ ngồi cao sang như thế. Có gì đâu, chỉ vì Ban tổ chức muốn tạo điều kiện cho các nhà văn nhà báo làm việc có hiệu quả. Nghe chuyện, Bác Nguyễn nghỉ chốc lát và như chợt nhớ ra ngày mai tôi về Huế bằng ô tô. Bác bảo giọng thân tình:

- À này, nhưng đi ô tô, đừng có ngồi trước. Ngồi chỗ ấy, nếu xe đâm đổ rất dễ bị...

Hôm sau, khi xe đón tôi thì chỉ còn ghế trước để trống. Tôi nhớ lời dặn bác Nguyễn, nhưng chẳng lẽ đùn bạn lên chỗ nguy hiểm, còn mình chiếm chỗ an toàn. Lần đó, về gần đến sông Gianh, xe húc vào một ống cống, trong xe đều an toàn, chỉ mình tôi bị thương vào mặt. Cũng có thể là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng nhiều bạn nghe chuyện bảo tôi: "Cụ thật linh thiêng".

Mới đây, hồi giữa tháng 6, tôi lại có dịp gặp Bác. Muốn xin Bác một bài, một vài dòng cũng được, để in vào số chuyên đề về "Văn hóa du lịch". Nét mặt Bác vẫn hồng hào và cặp mắt, đôi môi chúm chím, nụ cười thật hóm. Biết tôi không hay rượu Bác lấy cốc thủy tinh nhỏ, rót rượu mơ cho tôi, rồi lấy giấy bút, định viết luôn vài dòng cho "Sông Hương". Bác ngẫm nghĩ, nhìn đâu rất xa về phía cửa sổ, đặt bút viết mấy chữ, rồi dừng lại bảo tôi:

- Này, mình định viết thế này, các ông có dám đăng không? Giả sử mất Huế đi.., ừ, cứ giả sử thế...

- Xin Bác cứ viết. Phản đề nhiều khi rất có tác dụng.
 

Di bút cuối cùng của nhà văn Nguyễn Tuân dành cho Sông Hương


Bác lại viết, rồi sửa, nhưng tôi nghĩ, ngồi chờ lấy bài tức thì thế này thì "ép" quá, nên hẹn Bác sẽ trở lại vào một ngày khác. Bác hỏi kỹ ngày giờ, ghi lên tờ giấy mà Bác vừa phác mấy dòng, ghi cả đề nghị của tôi "viết ngắn, vui, ngồ ngộ" rồi vẫn với nụ cười chúm chím, Bác nói:

- Ừ mình sẽ cố viết cho vui, ngồ ngộ. Không biết ông nghĩ thế nào chứ mình thấy văn chương của ta gần đây nghiêm quá. Dân tộc mình có cả kho tiếu lâm, giai thoại. Trong văn chương, có khi nói vui, chơi chơi thôi mà hiệu quả hơn một anh nghiêm chỉnh...

Mấy hôm sau, đúng hẹn tôi đến. Bác đã viết cái "phản đề" trên thành một câu chuyện ngắn 2 trang, có nhân vật. Tôi cầm 2 trang bản thảo của Bác, đâu có ngờ đó là trang viết cuối cùng của Bác cho "Sông Hương". Tôi cũng đã xin Bác trang giấy Bác thảo câu mở đầu và mấy dòng tùy hứng ngang dọc, ở giữa có chữ Sông Hương rất to, như một bức tranh, "để làm kỷ niệm". Chẳng lẽ linh tính đã báo cho tôi điềm không lành chăng?

Trước lúc chia tay Bác tâm sự thoáng vẻ băn khoăn về những trang hồi ký chị Ngọc Trai ghi chưa hoàn thành. Bác hỏi thăm Hoàng Phủ Ngọc Tường (vì nghe anh bị thương ở gót chân)... Và khi tôi gởi tặng Bác bao thuốc lá Huế Bác đón nhận với nét mặt thật khó tả. Tôi chỉ cảm nhận đó không phải là niềm vui bình thường khi nhận một món quà mà nó lớn lao, có ý nghĩa hơn. Hình như bao thuốc trên tay Bác là một kỷ vật của một miền quê mà Bác đặc biệt thương yêu. Rồi như là cảm động, lúng túng, Bác vừa đứng dậy vừa nói: "À, có cái này", Bác lấy mấy miếng kẹo mè xửng (mà ai đó vừa tặng Bác) đem mời tôi. Món quà xứ Huế gợi Bác nhắc đến một đặc sản khác của cố đô: Tôm chua. Tôi đã hứa:

- Hôm nào có người ra, xin gửi đến Bác.

- Ừ, nhưng nhớ đừng có bỏ tỏi.

Và Bác cười nụ cười chúm chím rất hóm của riêng bác Nguyễn.

Mọi chuyện mới đó mà, như đang hiển hiện trước mặt tôi. Bản thảo cuối cùng của Bác "Sông Hương" chưa kịp đăng, cũng chưa kịp gởi lọ tôm chua ra biếu Bác, vậy mà Bác đã đi xa, vĩnh viễn!

Ở xa, không được đưa Bác về nơi an nghỉ cuối cùng, xin ghi vội vài dòng kỷ niệm nhỏ gọi là tấm lòng của người Sông Hương nhớ Bác.

Huế 31-7-1987
N.K.P
(SH26/8-87)
 

Hai trang viết cuối cùng của Bác Nguyễn dành cho Sông Hương







 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Vậy mà, đã hơn 50 năm, từ những năm tháng trẻ tuổi… Huế, ngày ấy đã xa. Đã là kỷ niệm. Đã mất đi nhưng vẫn không ngừng sinh nở. Như những câu thơ, một thời…

  • Việt Đức - Võ Quê - Phạm Xuân Phụng - Nguyễn Thiền Nghi - Nguyễn Văn Vũ - Lê Phùng - Thùy Phương - Trần Băng Khuê

  • Trại sáng tác văn học với chủ đề “Vinh Xuân - Mùa biển gọi” do Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp với UBND xã Vinh Xuân tổ chức, diễn ra trong thời gian từ ngày 3/5 đến ngày 10/5/2024, gồm 14 nhà văn, nhà thơ và 1 nhạc sĩ khách mời, đã cho ra đời 58 tác phẩm.

  • DƯƠNG PHƯỚC THU

    Ngày 18/9/1945, tại số 43 đường Trần Hưng Đạo, thành phố Thuận Hóa, Liên đoàn Văn hóa cứu quốc Thừa Thiên - tiền thân của Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế ngày nay được thành lập.

  • CHU SƠN

    Cuối năm 1963 tôi từ Hội An ra Huế để nhận lại tập thơ Quê Nhà và giấy phép xuất bản tại nha thông tin Trung Việt.

  • TRẦN DZẠ LỮ

    Gần một đời người làm thơ, sống giữa Sài Gòn với bao nhiêu thăng trầm dâu bể, có những ngày đói rách, lang thang. Bạn bè thì nhiều, có kẻ nhớ người quên sống khắp cùng đất nước, nơi đâu cũng để lại trong tôi ít nhiều kỷ niệm.

  • (SHO) Những người tôi gặp ở Huế trẻ hay già thường ngưỡng mộ anh là Thầy, một vị Thầy của môn âm nhạc, của tiếng, của lời, thân hay sơ mỗi người đều như chịu ít nhiều ân huệ của anh.  Nhưng thoạt mơ hồ tôi hiểu danh hiệu ấy khác hơn khi được ngồi với anh, bên bàn cơm, khi vui ca, khi đi dạo, khi nghe anh hát, khi thấy anh ngồi yên giữa bạn bè, anh hiện ra là vị Thầy bên trên âm nhạc... 

  • Mặc dù được các bác sĩ tận tình cứu chữa nhưng GS-TS Trần Văn Khê đã vĩnh viễn ra đi vào lúc 2 giờ 55 phút ngày 24.6. Ông thọ 94 tuổi.

  • LTS: Ngày 17-7-1988 nhà thơ THANH TỊNH đã qua đời tại Hà Nội sau một cơn bệnh nặng, thọ 77 tuổi. Tưởng niệm nhà thơ, người anh người đồng nghiệp đáng kính của anh em văn nghệ sĩ Bình Trị Thiên, chúng tôi xin giới thiệu bài viết của anh Hoàng Trung Thông và đoạn trích trong Điếu văn đọc tại lễ tưởng niệm nhà thơ tại trụ sở Hội văn nghệ B.T.T ngày 19-7-1988.

  • DƯƠNG THỊ NHỤN

    Tôi biết nhà văn Bùi Ngọc Tấn qua chị Dung là hàng xóm cũ của tôi những năm 90 của thế kỉ trước. Chị Dung là cháu ruột lại gần nhà ông ở phố Điện Biên Phủ nên rất thân thiết với ông. Tôi chỉ nghe chuyện và đọc truyện của nhà văn Bùi Ngọc Tấn qua chị Dung.

  • LGT: Thúc Tề và Trần Kim Xuyến là hai nhà báo có nhiều đóng góp cho cách mạng Việt Nam. Một vấn đề đặt ra là: trong hai nhà báo liệt sĩ nói trên, ai mới đúng là “Nhà báo liệt sĩ đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam?”. Nhiều ý kiến công nhận nhà báo Trần Kim Xuyến là nhà báo liệt sĩ đầu tiên, trong khi các tư liệu lại cho chúng ta thấy Thúc Tề mới đúng là nhà báo liệt sĩ đầu tiên.

  • TÔ NHUẬN VỸ

    Trong số bạn bè thân tình của tôi, Ngô Minh rất “lạ”. Lạ đầu tiên là… nhỏ thó. Người thấp bé, tròn vo, tròn vo từ mấy chục năm ni luôn, chừ lại suốt ngày (e cả suốt đêm) ngồi máy tính viết bài.

  • Nhà văn Bùi Ngọc Tấn, tác giả của những tác phẩm nổi tiếng như: Nhằm thẳng quân thù mà bắnThuyền trưởngRừng xưa xanh lá ;Kiếp chóNhững người rách việc; Chuyện kể năm 2000... đã qua đời vào lúc 6 giờ sáng ngày 18.12. Nhà văn Bùi Ngọc Tấn sinh năm 1934 tại Thủy Nguyên, Hải Phòng. Ông bước vào sáng tác văn chương từ năm 20 tuổi và đã có một bút lực dồi dào để lại cho đời nhiều tác phẩm có giá trị.

  • Nguyễn Hữu Đang sinh năm 1913 , quê  làng Trà Vi, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Ông tham gia Hội Sinh viên thị xã Thái Bình thuộc Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội và bị Pháp bắt vào cuối năm 1930 và bị giam hai tháng rưỡi tại thị xã Thái Bình.

  • Thi sĩ Kiên Giang là tác giả những bài thơ nổi tiếng Hoa trắng thôi cài lên áo tím, Tiền và lá, Ngủ bên chân mẹ… Ông cũng là soạn giả của những vở cải lương quen thuộc như Áo cưới trước cổng chùa, Người vợ không bao giờ cưới, Lưu Bình - Dương Lễ, Trương Chi - Mỵ Nương và hàng trăm bản vọng cổ. Như người bạn văn tâm giao Sơn Nam và thi sĩ đàn anh Nguyễn Bính, Kiên Giang cả một đời phiêu bạt sống rày đây mai đó, cho đến khi trái tim đột ngột ngừng đập”...

  • Ở tuổi 89, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý - tác giả của ca khúc nổi tiếng "Dư âm" sống nghèo túng, bệnh tật và cô đơn trong căn nhà nhỏ giữa lòng Sài Gòn.

  • NGÔ ĐÌNH HẢI

    Nhà văn Trần Áng Sơn sinh ngày 12/7/1937 tại Hải Phòng, lớn lên ở Huế, trưởng thành ở Sài Gòn, mất ngày: 18/5/ 2014.

  • QUANG VIÊN

    Đại tướng Nguyễn Chí Thanh là vị tướng tài năng và đức độ. “Ông là một danh tướng, một nhà chính trị và nhà quân sự lỗi lạc” - Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt thốt lên khi nhớ về Đại tướng Nguyễn Chí Thanh như vậy. Trong cuộc sống tình cảm gia đình, cũng như ứng xử với văn hóa văn nghệ, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh cũng hết sức chí tình, có những việc làm rất đáng khâm phục. Nhà thơ Tố Hữu đã viết về ông rất hay: “Sáng trong như ngọc một con người”…