HÀ LÊ
Tản văn
Cây gòn bên bến nước phía sông An Cựu đã bắt đầu bung nở những đám mây trắng đầu tiên.
Ảnh: internet
Sáng nay, lúc ngang qua con đường ấy khi bình minh vừa ló dạng phía bên kia sông, tiếng ve rộn rã ở trên đầu khiến mình phải dừng lại ngước nhìn. Để rồi bắt gặp những đám mây trắng muốt tự lúc nào đã về đậu trên cây. Bầu trời bên kia đỏ rực báo hiệu ngày mới đã thức giấc và lũ ve trên tán gòn xanh mướt thì không ngừng ca hát. Khiến sớm mai yên bình ven sông bỗng trở nên nhộn nhịp đầy sức sống theo những bước chân tản bộ của ông bà cụ ven con đường nhỏ chạy dọc mé sông.
Cây bàng chi chít những mầm xanh nghiêng mình soi bóng nơi bến nước phủ đầy dấu rêu mùa trước, khi những cơn mưa lất phất vẫn còn chạm xuống thềm gạch bên sông. Hàng bằng lăng dọc bờ sông đang mùa thay lá đỏ rực. Lớp lá đỏ ối rơi trên mặt nước in màu trời và chẳng biết sẽ trôi dạt về đâu. Mỗi lần đi dạo trên khúc sông này, không hiểu sao lại khiến mình thấy thân thiết tựa như mỗi bận dạo chơi bên con sông quê ở phía thượng nguồn. Nơi đó, mùa này cây gòn cổ thụ bên bến nước chắc cũng đang bung nở trắng xóa. Bà kể, hồi bà lớn lên, cây gòn đã đứng sừng sững ở đó, dang vòng tay xanh ngắt che bóng mát cho bến sông quê. Rồi khi mình lớn lên, cây gòn cũng xum xuê những tán xanh rì nơi đó. Người làng chẳng ai nhớ cây gòn bao nhiêu tuổi, chỉ biết mùa về, nắng tháng tư lại hong chín những trái gòn xanh ngắt. Người làng lại rủ nhau ra bến sông nhặt bông gòn về thay ruột gối.
Tháng tư ở quê, nắng vàng rực phủ xanh những ruộng lúa đang thầm thì ca hát trên đồng. Những cây gòn đứng chơ vơ giữa đồng trở nên nổi bật giữa bầu trời trong vắt màu nắng. Cơn mưa dịu nhẹ của mùa trước đã lùi lại để đón cái nắng cháy bỏng lúc hè sang và những trái gòn xanh mướt đã bắt đầu he hé những chùm bông trắng. Về quê mùa này, mình thích lang thang trên đồng, thích ngắm những chùm bông gòn màu trắng sữa trôi trên đồng khi cơn gió bất chợt lùa qua. Khung cảnh đồng quê giữa mùa gòn bay trong gió, đẹp đến độ mình cứ ngỡ như tuyết trắng đang rớt trên cánh đồng xanh thẳm.
Mình nhớ những ngày nhỏ khi cây gòn nơi bến sông bắt đầu rụng xuống những chùm bông trắng muốt. Mình hay ra bến sông nhặt bông gòn về để ngoại may gối. Năm nào gòn rớt bông, ngoại cũng thay ruột gối mới. Trong căn nhà gỗ cũ kỹ dưới tán thanh trà xanh ngắt, ngoại hay ngồi bên khung cửa sổ đầy nắng, tự tay làm những chiếc gối thêu hoa thật đẹp. Bộ ghế gỗ kiểu xưa đặt giữa nhà, năm tháng đã óng lên màu nước trên từng thớ gỗ. Mình thích nằm dài trên chiếc ghế cũ kỹ ấy và đọc những trang sách đã cũ nhàu mà ông vẫn nâng niu đặt nơi giá gỗ. Nắng xuyên qua tán lá, hắt từng giọt li li lên chiếc gối tựa đủ màu xanh đỏ. Những chiếc gối tựa rực rỡ ấy, là kết quả của những lần ngoại gom góp mớ vải rẻo nơi tiệm may đầu làng. Rồi những sớm mai khi nắng tràn qua thềm nhà, ngoại ngồi tỉ mẩn ghép từng mảnh vải vụn để làm nên chiếc gối tựa đủ sắc. Góc vườn có bụi đinh lăng xum xuê đầy lá. Ngày nắng to, ngoại hay hái những ngọn đinh lăng già rồi phơi thật giòn để nhồi bên trong ruột gối. Những chiếc gối của ngoại vì vậy mà lúc nào cũng thơm nức mùi cây cỏ trong vườn.
Mình nhớ có lần ngang qua con đường Huỳnh Thúc Kháng. Hàng gòn thẳng tắp nơi đó cũng đã rụng hết những chiếc lá cuối cùng và để lại những chùm bông trắng xóa trên cành. Bầu trời hôm ấy trong vắt màu thiên thanh, và những cành khẳng khiu màu trắng xám vẽ lên bầu trời bức tranh lạ lẫm. Ngôi nhà cũ kỹ với nước sơn màu vàng sậm phía sau làm nền khiến khung cảnh thêm đượm mùi xưa cũ. Gió từ con sông Đông Ba hôm ấy nhè nhẹ thổi, đưa những chùm bông trắng xóa bay là đà. Và mình nhận ra, phố hôm ấy cũng rơi đầy “tuyết” trắng. Có ông cụ đang ngồi bên gốc cây hóng cơn gió sông mát rượi lúc chiều buông, khi bà cụ cạnh đó đang quét những nhát chổi xột xoẹt gom từng nhúm bông gòn rơi đầy trên đất. “Tuyết” hôm ấy chắc rơi nhiều nên những nhát chổi cứ xôn xao mãi nơi góc phố. Bà cụ ấy đã cười rất tươi, khi mình hỏi những mảng bông gòn trắng xóa rớt đầy thềm nhà có khiến cho bà khó chịu. “Được hưởng bóng mát của tán cây xanh, thì nhọc nhằn gì những nhát chổi quét lá, gom hoa. Ở đời đâu có chuyện chỉ được mà không mất?” Tiếng cười trầm đục của bà cụ hôm ấy đã theo mình suốt đường về.
Tháng tư, những góc phố dịu dàng đã bắt đầu mênh mang màu tuyết trắng. Có ai đó lạc bước trở về, tìm lại một góc tuổi thơ đã rơi vào ký ức ngày xa.
H.L
(TCSH45SDB/06-2022)
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Bút ký
Nếu có một biến động địa chất nào đó xảy ra thật nhẹ nhàng, khiến cho chỉ sau một đêm thức dậy, người ta bỗng thấy hai bờ sông Hương đã líp lại với nhau - nghĩa là thành phố Huế vẫn y nguyên, nhưng sông Hương không còn nữa...
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Nhìn trên bản đồ, vùng bờ biển của Huế là một dải đất hẹp, mỏng như lưỡi liềm.
LÊ HÙNG VỌNG
Bút ký
Buổi chiều sau giờ làm việc, hai chúng tôi thường tha thẩn đạp xe qua những đường phố cũ.
“Ký ức về nội” của Tâm Định Lê Văn Đại là một tạp ghi những câu chuyện mộc mạc ở một làng quê Cố đô Huế dưới dạng nguyên thô.
Tòa soạn trân trọng tính chân thật của người kể chuyện nên xin được trích đăng nguyên văn một số đoạn trong tập hồi ký nhỏ này, với mong muốn gìn giữ nếp nhà, nét văn hóa làng xã ngày xưa trước sức ép ngày một lớn của sự hiện đại hóa đời sống xã hội. Đây có thể là những đường viền rất nhỏ để bảo vệ sự thuần khiết, tính vĩnh cửu của đời sống văn hóa chúng ta.
VĨNH NGUYÊN
Cung đờn - nghĩa nôm này ở vùng này là tiếng gió. Mùa hè nóng bức, về phá Tam Giang, ngồi lên sàn nhà chồ của dân chài cắm giữa phá, ta mới thấy thắm thía tiếng gió ấy.
NGUYỄN KHẮC THẠCH
Lỡ chuyến đò có thể chờ chuyến đò sau. Lỡ mất cung có thể chuộc lại cung từ người nhặt được. Lỡ mất cái không biết tìm ở đâu đâu?
NGÔ ĐÌNH HẢI
Trên núi, có cây cỏ, chim muông. Có ngôi chùa nhỏ. Trong chùa có tượng Phật, có sư. Tất cũng có mõ chuông, tụng niệm.
NGUYÊN HƯƠNG
Nhớ có lần An Ni nói, nước một khi chảy sâu, sẽ không phát ra tiếng. Tình cảm con người một khi sâu sắc, cũng sẽ tỏ ra đạm bạc. Chính là sự giản đơn, cần kiệm. Ký ức cũng vậy. Nó không cầu xin sự chải chuốt kỳ cọ. Nó cần nguyên vẹn là mình.
TRU SA
Mùi khói, có khói. Ai đấy đốt lửa.
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG
Bút ký
Chưa cần đến âm nhạc, Huế từ trong tâm hồn nó đã mang sẵn một mêlôđy của riêng mình.
LÊ HƯNG TIẾN
NGUYỄN QUANG HÀ
Bút ký
Một cuộc hành trình chỉ có thời gian xê dịch. Còn con người thì cứ ở nguyên một chỗ, không đi đâu cả. Vẫn mảnh sân ấy, vẫn ngôi nhà ấy, vẫn khuôn vườn ấy.
BÙI KIM CHI
Ngoài trời bao la xinh tươi bao cô gái đẹp cười trông xinh như hoa. Lập lòe tà áo xanh xanh che bông tím vàng đẹp hơn tiên nga…
LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
Bút ký
Tiếng hát năm xưa bay vào không trung, se lại những mùa hoa vàng mấy độ. Trong màu xuân dát cả đất trời, người mở cửa bước ra, diễu chân qua từng ngõ từng nhà, lên đồi xuống phố, băng đồng sang sông…
NGUYỄN TRƯƠNG KHÁNH THI
Có một ngày nọ tôi nhẹ nhàng đến bên người và hỏi: Đã có bao giờ người đi lạc hay chưa?
LÊ BÁ ĐẢNG
Bài viết do Phạm Thị Anh Nga chuyển ngữ theo đề nghị của Đạo diễn Đặng Nhật Minh và bà Lê Cẩm Tế, nguyên Giám đốc Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng, nhằm bổ sung cho cuốn phim tài liệu đang hoàn thiện về Lê Bá Đảng.
DƯƠNG THỦY
Tùy bút
Có năm hoa bằng lăng ở Huế nở hết mình. Khắp các ngả đường, cả vùng ven thôn quê, cây bằng lăng đơm hoa tím thẳm một màu. Chưa bao giờ bằng lăng xứ thần kinh nở dồn dập và tưng bừng đến thế.
TRẦN BẢO ĐỊNH
Một
Sông Bảo Định có nhiều chi lưu, một trong những chi lưu đó là rạch Bà Tàu. Thủy lộ con rạch lớn ròng tùy thuộc con nước rong kém và nó chảy cũng chẳng thẳng thớm gì cho lắm, có đoạn ngoằn ngoèo cong xoắn.
NGUYỄN ĐÌNH MINH KHUÊ
Tạp bút
NGUYÊN SỸ
Bút ký
Sẽ không mấy người tin những ngọn đồi xanh thẳm, những triền đê dài với dòng kênh miên man hoa nắng mỗi chiều và những khoảnh ruộng đứt quãng nối cùng bãi cỏ thênh thang, mỗi chiều đàn trâu vẫn thong dong gặm cỏ dưới trong vắt mây trời, trước kia là một góc chiến trường ngút lửa và nay di chứng vẫn còn nằm dưới lòng đất sâu.