HẠ NGUYÊN
Đêm thứ mười tám tôi mới lọt được vào căn nhà của em. Bấy giờ đang quá khuya và sự vắng ngắt như nhìn xói vào làm tôi kinh sợ.
Minh họa: Đình Văn
Tôi thắp đủ mười tám ngọn nến đăng quang cho lần đi tìm của mình. Mười tám ngọn nến ngày sinh nhật của em chưa cháy hết, em đã để dành cho tôi thắp sáng tuổi của em ở thảo nguyên này. Song, sự sáng chiếu rọi vào khoảng không chợt làm cho tôi thất vọng. Tôi cầm một ngọn nến đi từ đầu đến cuối hành lang, em không để lại một cái gì, cả chiếc khăn quàng cổ tích của lũ sói tha em đi ngày xưa... Có cái gì đó bay bay trước mắt tôi như là mảng màu đen và trắng của ký ức, nhưng tôi không có nhận ra nó.
Bởi vì không có em và tôi rệu rã hơn một vạn lần ở cõi bên ngoài có thể có vô tận đối với em, khoảng cách xin có một giới hạn vĩnh cửu để xóa đi bằng những lịch sự của văn minh loài người. Em để lại khoảng cách ấy bằng một dòng chữ chín chắn, tự nhiên! - "Đừng chờ em, hãy đến với em ở thảo nguyên thứ mười chín".
Tôi bỗng buột miệng cầu chúc ở đó là một thảo nguyên xanh và đón em về trong hạnh phúc.
Lời cầu chúc dừng lại bởi vì nó chỉ có thể bay trong khoảng tôi nghe được, hơn nữa, tôi sợ sự im lặng tiếp đến đầy bối rối.
Tôi bước những bước khuya khoắt về phía ô cửa kính, ở xa xa ngoài thảo nguyên đêm, có thể nhìn thấy những ranh giới mờ ảo.
Bất chợt, tiếng sói tru làm vỡ ánh trăng ngoài kia. Tôi bỗng sống động hẳn lên và yên lòng để hồi hộp. Hình như đó là cái-em-để-lại-mà-tôi-nhận-thấy, không phải lúc ấy tôi đang sống trong huyền thoại, sách vở hay trí tưởng tượng.
Tiếng sói tru mỗi lúc một gần hơn, cho đến khi tôi kịp nhìn thấy những bóng trắng nối nhau loang loáng, hướng mỏm về phía gió. Có lẽ tôi chợt lo sợ là những nhánh hoa dại, liệu có bị đạp nhầm không? Nhưng dẫu sao thì đêm rất lạnh ở thảo nguyên đã có sự ấm áp từ tấm thân của lũ sói. Có một điều gì đó thật trái ngược, nhưng đó lại là cảm giác có thật. Tôi đứng nhìn, nhìn mãi phía ngoài kia trăng chênh chếch một lá thuyền vàng và nhỏ, trời lấm tấm sao, nguyên thủy của vũ trụ bao giờ cũng như có một cái gì đó ráo nước và sạch sẽ. Mười tám ngọn nến trắng trong phòng vẫn sáng. Tôi bỗng muốn mở toang các cánh cửa.
Nhưng sự thoát mộng buộc tôi gài chặt cửa hơn. Gió có thể làm tắt những ngọn nến, và ít ra, lũ sói cũng đã đến gần, đã thấy chúng thấp thoáng ngoài vườn. Tôi hiểu chúng đang săn tìm hơi người. Tôi quay lại, mười tám ngọn nến vẫn cháy.
Khi điếu thuốc đã được đốt lên, tôi nhận ra gương mặt con sói già đang thất vọng ghê gớm ở ngoài kia cửa kính. Nó tru lên trước mắt tôi, nước mắt chảy hằn sâu một đường dọc khóe mũi xinh đẹp và ngang ngạnh.
Tôi bỗng hiểu nó đang lâm vào tình trạng thê thảm nhất trong đời nó. Bởi vì sau một hồi tru dài lịm cả thảo nguyên, nó xuống cầu thang gác một cách thận trọng vì chỉ còn ba chân lành lặn, và sau đó, với một quyết tâm bản năng, nó quay trở lên và bắt đầu phá cửa. Một vài con sói lên theo, số còn lại ngồi bất động, mắt dán vào ánh nến sáng trong phòng, chờ đợi.
Có lẽ là vợ nó, một con sói tinh ranh nào đó đang kỳ sinh nở, và như thế, không phải chỉ nuôi một mình nó mà còn vợ và lũ con nó ở nhà. Còn bên cạnh nó là cả những con sói khác cũng đang đói, mà chúng thì có thể đến lúc điên lên là xé xác nó.
Lũ sói đã bắt đầu bực dọc và chạy lui tới trong vườn. Bấy giờ tôi ngồi quay lưng về phía nó. Mặc xác lũ sói tấn công vô ích. Ngôi nhà em để lại giữa thảo nguyên thứ mười tám làm tôi yên lòng.
Tôi lật những trang nhật ký, em đã viết vào thảo nguyên tiếng lòng mình. Tôi hiểu tôi không có tội khi đọc những dòng chữ ấy, nơi mà tất thảy đều có thể trở thành của chung cho mọi người, cho cả trái tim chưa một lần nhìn thấy. Người chị của em đã đi về thế giới giấc mơ của những ánh hoa đen tuyền gỗ mun và có những đường viền trắng năm em mười tám tuổi. Trong hoài niệm tuổi mười tám em đi tìm một sự thật dữ dội, dẫu sự thật ấy có thể là một con sói già tru lên thảm thiết trong bước đường sinh tồn của nó.
Tôi gấp cuốn sổ lại, ở đâu đó trong thảo nguyên thứ mười chín em đang đi tìm điểm vô cùng của sự thật. Tôi quay trở lại khung cửa kính. Tiếng tru già khẳng khái - sự sinh tồn tuyệt đẹp và vô cùng tuyệt vọng của lũ sói đang thể hiện rõ trước mắt tôi - kẻ thất bại trước mong muốn thỏa hiệp với người khác trong sự thành thật. Tôi hiểu là tôi đang đối diện với sự thật mà em đã đi tìm, và chỉ trong giờ phút này thôi. Có một cái gì đó khiến tôi bỗng sợ rằng lũ sói sẽ hết kiên nhẫn và bỏ đi mất. Nếu có em ở đây, em sẽ mở cửa để đón lũ sói ấy, vì rằng đấy là sự thật của riêng em.
Và bằng linh cảm từ khi biết yêu mến cuộc sống, biết đi tìm em qua mười tám thảo nguyên, tôi hiểu rằng đó cũng là sự thật của riêng mình. Tôi mở cửa và bước ra phía thảo nguyên, đó là cách duy nhất để tan loãng vào em, vào thảo nguyên thứ mười tám mà em đã từng sống và yêu mến.
Tôi cho phép mình một chút đứng lại trong căn phòng trước giờ phút vĩnh biệt. Mười tám ngọn nến vẫn cháy. Nếu thắp nến cho tôi, em hãy thắp mười ba ngọn nến đỏ - con số bất khả kháng - và sau đó, mười ba ngọn nến trắng.
Tôi áp mặt vào cửa kính. Con sói già chờn vờn đôi tay mạnh mẽ trước mũi tôi. Sự sống và sự chết không chỉ cách biệt nhau bằng một tấm kính.
Tôi bất giác bật cười. Sói sẽ nghĩ như thế nào nhỉ? Mỗi khi có thể nó nhìn tôi như một anh chàng sở khanh đủ lời hứa hẹn và bây giờ chối bỏ thảo nguyên vô tận của em. Nó có thể cho rằng tôi trốn chạy khỏi sự thật trong vững chãi của đồ vật là ngôi nhà của em để lại.
Tôi thôi cười và cùng nó nhìn nhau qua tấm kính mỏng. Lần đầu tiên tôi cảm nhận được thế nào là ánh mắt của dửng dưng, vô tận và mãnh liệt của một sinh lực cũng vĩnh cửu không kém. Sau thoáng bàng hoàng, tôi nhận ra mình đang buồn ghê gớm.
Tôi quay lại phía mười tám ngọn nến cháy và hiểu rằng tôi không đi ra phía thảo nguyên với một ý niệm liều mạng để tuân theo một sự đòi hỏi tuyệt đối như là lòng trung tín của tôi đã làm đời tôi mất hết ý nghĩa, tôi cảm nhận tôi đã trong trắng như thế nào.
Trong giây phút sung mãn tuyệt vời, tôi nhắc lại tiếng của muôn thuở: "ANH YÊU EM. YÊU..."
Cảm xúc mãnh liệt của cái cung bậc và trạng thái tình cảm ấy dội vang trong căn phòng. Tôi nhận ra những âm tiết đang nối đuôi nhau thành một cuộc vũ hội bay qua thảo nguyên về phía vô cùng, nó đang bay qua miền thảo nguyên thứ mười chín - nơi em đến - và đi xa hơn nữa.
Không biết cửa kính đã bị phá vỡ loảng xoảng. Khi tôi quay lại định mở cửa ra thảo nguyên, lũ sói đã đứng trước mặt tôi.
Cái-sự-thật-em-đi-tìm đã không cho phép tôi kịp biểu lộ mối tình cảm hay nói với nó một điều gì. Tôi hiểu là tôi sẽ tan loãng vào thảo nguyên thứ mười tám không một dòng chữ hay một lời nhắn nhủ nào để lại.
Huế, 1 - 1991
H.N.
(TCSH47/05-1991)
VŨ NAM TRỰC Truyện ngắn
TRẦM NGUYÊN Ý ANHÔng Nhâm bước chầm chậm theo con đường tráng xi-măng ngoằn ngoèo trong con hẻm nhỏ. Căn nhà ông ở cuối xóm, một trệt, một lầu... mới tinh. Cánh cửa sắt đóng im ỉm. Ông ngồi bệt xuống nền xi-măng vì chân ông đã mỏi. Lẽ ra, khi mấy đứa con ông chưa bàn nhau cất lại căn nhà, ông đã có thể đẩy cánh cửa rào bằng tre và đàng hoàng bước vào nhà mình.
XUÂN CHUẨNĐể rồi tôi kể cho ông nghe về lai lịch cái quạt, để ông ông khỏi coi tôi là Thằng Bờm có cái quạt mo. Cái thời quạt điện quạt đá, máy lạnh mà cứ bo bo cái quạt kè, thỉnh thoảng lại đạp phành phạch như mẹ hàng cá thách lên giữa chợ. Cũng chẳng có gì li kỳ, hay mùi mẫn rơi lệ, chỉ là chuyện đời tầm phào.Hai ông trải chiếu ngồi giữa sân, nhâm nhi chén trà, ông Thân nói với đại tá Tiến về hưu như vậy khi đại tá ngỏ ý thích cái quạt kè của ông.
TRẦN THỊ TRƯỜNG Bim chào đời vào lúc kém 19 phút. Trăng hạ tuần phun nhẹ màu đục của sữa vào bầu trời. Hôm sau trời lất phất mưa. Bố nói với bà ngoại trước khi đi làm: "Nếu không thấy con về thì bà giúp con cùng nhà con nuôi cháu". Câu nói ám ảnh làm trí tưởng tượng của bà ngoại nhiều lần thắt lại. Sau này nhiều khi bà ngoại sợ cả cái bóng của mình.
NAM TRUNG Ông Hãnh cứ đi tới đi lui trong phòng khách nhà ông, vừa đi vừa quạu cọ lẩm bẩm: thằng Hùng nó nói vậy là nó có ý coi thường mình, nó dám trứng khôn hơn vịt. Rồi mày sẽ biết tay ông. Ông sẽ cho mày còn lâu mới được vào Đảng, ông sẽ bác tất cả những đề xuất về mày...
HOÀNG THÁI SƠNKhi tôi lớn lên thì nội tôi đã mất từ lâu nhưng thỉnh thoảng dân làng vẫn nhắc đến người với niềm cảm mến về những chuyện không ít ly kỳ. Ông tôi rất khoẻ, người tròn vo, đen như sừng, tục danh Cu Trắt - phương ngữ vùng quê tôi nghĩa là nhỏ và rắn chắc. Ông ham mê võ thuật, thạo côn quyền, thuở trai thường đóng vai ông địa trong đám múa lân. Đám múa năm nào hễ thiếu ông là coi như nhạt trò, dân làng chẳng ai buồn xem. Người ta đồn ông tôi tài ba lỗi lạc, như có thể đi trên lửa, nhảy qua nóc nhà, còn những thứ chui vào hậu cung đình làng mà không cần dở ngói là xoàng... Kho chuyện về ông ngày càng dày do mồm miệng dân gian thêu dệt thêm, tuy nhiên trong đó nhiều chuyện là có thật.
PHAN XUÂN HẬUTôi trở về quê sau mười năm xa cách. Quê tôi nằm cuối con sông Vẹn, con sông này là nhánh của sông Dinh, bắt nguồn từ dãy núi Gám, chảy qua bến Dền. Nơi đây xưa kia là kinh đô của vua Dền. Vua Dền tụ tập lực lượng chống lại nhà Trần khi đó đang trấn áp nhà Lý. Vua Dền là hậu duệ của Lý Thái Tổ, ông không chịu sự chuyên quyền của vua tôi Trần Thủ Độ bèn lập căn cứ ở miền Tây Yên Thành, tức quê tôi, và Dền là kinh thành của ông, dân quen gọi ông là vua Dền.
NGUYỄN VĂN VINHTết Mậu Thân năm ấy tôi tròn mười sáu tuổi. Soi gương, tôi thấy y xì một con bé tóc lơ xơ hoe nắng, xấu tệ.
CHÂU DIÊNĐơn vị của tôi đi bộ từ một tỉnh miền Trung, lên qua Mường Phăng thì Điện Biên đã giải phóng. Sau một tháng đi bộ nhưng gần như chạy bộ, chúng tôi được phép nghỉ lại hai ngày ở một bản, hồi đó bản này nằm khá sâu trong rừng, nhưng nay thì nó đã ở bên một nhánh đường mới làm dẫn ra phố huyện Tuần Giáo để nối vào con đường số 6 chạy tuốt lên Điện Biên Phủ.
NGUYỄN TRƯỜNGLàng Hạ nằm phía hạ nguồn sông La Ngà. Đất chật. Người đông. Đói nghèo thành nếp. Hồi hai bên đánh nhau, nơi đây là vùng địch hậu. Giải phóng hơn chục năm mà làng Hạ đói nghèo vẫn hoàn nghèo đói. Không ít người bỏ làng đi xa chẳng thèm ngoái cổ nhìn lại. Vậy mà hơn mười năm lại đây, nhờ vực dậy cái nghề tơ tằm truyền thống vốn có từ xưa, làng Hạ đang trở thành một làng nghề giàu có nhất nhì trong vùng. Nhà cũ lỗi thời phá đi xây mới. Đường làng bùn lầy được thay bê-tông. Trường tiểu học tranh tre nứa lá hồi nào nay lên hai tầng. Điện lưới dọc ngang khắp làng đã đẩy năng suất ươm tơ kéo sợi lên cao chưa từng thấy. Chất lượng tơ tằm đạt chuẩn xuất khẩu. Hàng bán chạy hơn cả tôm tươi. Thu nhập người dân ngày một cao.
LÊ TRÂMNgồi với tôi và Kh là một đôi nam nữ còn khá trẻ. Chàng thanh niên, theo lời gã, vừa mới về từ Thái Lan sau khi trúng một hợp đồng béo bở. Gã là đại diện của một công ty xuất nhập khẩu nổi tiếng ở bên ấy.
NGÔ TỰ LẬPCó lẽ tôi đã ngủ rất lâu trước khi bị lay dậy một cách dữ dội. Tôi cố nằm thêm, mặc dù đó không phải là thói quen của một người lính cũ. Thường thì tôi bật dậy ngay. Trước khi tôi vào lính, cha tôi, một đại tá từng trải ba cuộc chiến tranh, chỉ dặn mỗi một câu: “Hãy chồm dậy ngay tiếng còi báo động đầu tiên!”. Lời dạy của ông tôi làm theo trong suốt thời gian tại ngũ và cả khi giải ngũ. Nhưng có những lúc ta không làm chủ được mình. Tôi thấy mình đau ê ẩm và phải một lúc khá lâu sau tôi mới chậm chạp mở mắt.
PHẠM THỊ CÚCTừ những ngày thơ bé còn cắp sách đến trường cho đến khi đã bước vào đời, con cái đã khôn lớn và trưởng thành, trong ký ức của tôi vẫn luôn lưu giữ những hình ảnh sinh động và kỳ diệu của hàng ngàn con cò trắng rợp cả cánh đồng bát ngát, những cánh rừng và vườn cây trĩu nặng vô vàn chim chóc, hình ảnh chim cò thân thiết đậu cả trên vai người, trên đầu người, quẩn dưới chân người... là chuyện của Vùng Đồng tháp Mười qua những trang viết hấp dẫn của các nhà văn Sơn Nam và Đoàn Giỏi.
MAI NINHTrong khoảng giữa buổi chiều thăm viếng cơ sở và dạ tiệc, tôi chạy về nhà thay quần áo. Dưới vòi nước ấm, tôi nao nao xúc động nhớ lại từng khuôn mặt bạn bè. Ngoài một hai người thỉnh thoảng gặp nhau nhờ ở lại nơi này sau khi tốt nghiệp, còn hầu hết thì sau một phần tư thế kỷ đã qua đi, bây giờ mới tái ngộ. Làm sao không ngẩn người trước những tên bạn ngày xưa mặt mũi căng hồng tí tửng nhố nhăng, giờ đây làn da gấp nếp, râu ria đạo mạo, ra dáng sếp lớn sếp nhỏ cả rồi. Và dấu chân chim của thời gian càng rõ rệt hơn nữa, nơi những cô đầm bạn gái của tôi.
MAI NINH- Rối, Rối ơi! Dậy đi nào. - Nằm mãi đây cũng đừng hòng có ai lượm xác đem chôn. - Dậy đi! Rối ơi.
ANH DƯƠNGCòn sống đến nay, ông tôi phải hơn trăm tuổi. Trước ngày chết, ông kể cho tôi câu chuyện thương tâm này.
NGUYỄN XUÂN HOÀNG1. Từ Huệ nằm thiêm thiếp bên cạnh án thư. Tóc râu chàng bạc trắng. Đêm qua, ngoài trời mưa gió to quá. Chàng không làm sao ngủ được. Từ Huệ sợ mưa, sợ phải nghe thấy những âm thanh cuồng nộ của trời đất. Điệu luân vũ ấy là nỗi ám ảnh khi chàng còn là một anh khóa vô danh.
PHAN TUẤN ANHLớp Lý trong một chiều nhốn nháo. Vài đứa con gái ngồi sụt sùi cho nhân vật nữ trong phim trên ti vi chết sớm và nguyền rủa đạo diễn như một tay giết người. Những đứa con trai thì tiếc rẻ cho một vài pha bóng hụt tối qua, để lại hậu quả là mất hẳn một "tháng lương" mà nhẽ ra đã có thể lĩnh sáng nay tại... chủ quán.
NGUYỄN VIỆT HOÀLGT: Khi ánh sáng phản chiếu từ mặt trái đồng tiền ùa vào cánh cửa làng mở rộng, “sức nóng” của nó gần như thiêu rụi mọi nền tảng đạo đức một bộ phận không nhỏ đám thượng lưu gồm cả quan viên hương lý. Căn bệnh mà tác giả Nguyễn Việt Hoà mổ xẻ trong truyện ngắn dưới đây, dẫu chưa cao tay để diệt bằng hết những vi-rút-làng, song việc ngăn chặn một đại dịch bắt đầu là có thể...S.H
TRẦN HẠ THÁP1/ Người đàn ông đang huơ rìu. Liên tục những bi củi tươi bị xé phanh, toang toác. Gió lạnh một buổi tàn đông, sắp Tết nhưng trên khuôn ngực mồ hôi loang lổ như mưa. Xóm lò heo. Buổi sáng chưa mở mắt đã hỗn độn, mù trời hơi nước. Cái thế giới được khoanh vùng bằng tiếng kêu bi thiết các con vật thảm tử. Mùi phân chuồng phát tán, nghẹt thở. Tiếng người lê la trả giá, mặc cả. Tiếng cười rộ lên đắc ý trộn lẫn tiếng chửi thề tục tằn đe doạ. Đâu đó, mơ hồ giọng trẻ con khóc và tiếng ru hò ngái ngủ xa xôi…