Nguyễn Du, 1813

07:52 18/07/2011

Năm 1813, Nguyễn Du trở lại Thăng Long, chuẩn bị cho chuyến đi sứ sang Trung Quốc, dưới triều Nguyễn. Bấy giờ Nguyễn Du đã ngoài 40 tuổi, đã chứng kiến sự thay đổi của ba triều đại phong kiến, sự đổ vỡ, tàn lụi của chính gia đình ông, một gia đình quan lại lớn, gắn bó với các triều đại ấy.

Ảnh: internet

[if gte mso 9]> Normal 0 false false false MicrosoftInternetExplorer4 <![endif][if gte mso 9]> <![endif][if gte mso 10]> <![endif]

Sự hưng phế, mất còn của các triều đại, cảnh bể dâu của đời người trong xã hội phong kiến, là nỗi buồn lo, day dứt khôn nguôi trong thơ Nguyễn Du lúc này.
Chúng tôi thử sắp xếp lại các ý tứ, câu chữ trong thơ ông, cố gắng hình dung ra khuôn mặt tinh thần của nhà thơ - một chứng nhân của thời đại mình.

Ý NHI

Nguyễn Du, 1813

1.
Không giã biệt
Không gặp gỡ
ta bước trên lối cũ như khách lạ

Khí lạnh ban đêm dồn hết vào một người
Chiếc khăn thâm nhỏ hẹp sổ tung
tóc bạc bơ phờ trước gió
suốt đời chỉ một mối u hoài

Tháng năm trôi qua như giấc mộng
mà nào như giấc mộng chàng Lư
ta lênh đênh gốc bể, chân trời
ta là người bệnh không có thuốc
kẻ đói không có cơm
ta dùng sách làm gối tựa khi đau yếu
uống rượu cho bớt vẻ xanh xao
Một mình khêu ngọn đèn trong đêm đã bắt đầu dài

2.
Không ai trói buộc
Không ai gông cùm
Không ai đánh đập
Không ai chửi mắng
sao ta sống như trong lồng cũi

Sao ta không thể rượu say như người ta vẫn uống
không đi săn như người ta vẫn đi săn
không thể yên lòng ngồi nghe các ca nữ đàn hát trước đèn nến
không thể vui ngắm cúc đầu thu
không thể hái bông sen bên hồ mà lòng không vướng bận

Ta sinh ra nào có tướng công hầu
Mà lận đận mãi chốn bụi trần không sao gỡ được
ta chờ đợi điều chi
mong mỏi điều chi

3.
Nào còn đâu những lâu đài đồ sộ nghìn xưa
những thành quách tưởng muôn đời bền vững
ta bước giữa những con đường mới
những đền đài mới
lòng kinh sợ
như đứa trẻ đi trong mưa lạc lối

Những bạn bè cũ đã cáo quan
nhiều người ăn măng trúc măng mai ngồi câu bên sông vắng
làm thơ thưởng hoa
làm thơ vịnh nguyệt
Coi cuộc đời như phù vân

Các bạn gái ngày xưa nay tay dắt tay bồng
vẻ đẹp chóng tàn phai
không ai còn mặc áo màu thanh thiên
không ai còn cài hoa trên tóc
không ai còn hát bài hát cũ
Đường dài, trời đã về chiều, tìm đâu ra bạn mới
ta chờ đợi điều chi
mong mỏi điều chi

4.
Chợt nhớ người hát khúc Ly tao bên sông
bờ cỏ đầy hoa lan, hoa chi
nhưng nghìn thuở ai thương người tỉnh một mình
bao nhiêu năm sau ta còn gặp bọn Thượng quan Ngận thượng
nước mỗi dòng thăm thẳm sóng Mịch La
bao nhiêu năm sau tưởng còn thấy ngọn cờ
buổi Hàn Tín cầm binh lên phương Bắc
nhưng mấy ai lúc hiển vinh còn nhớ ơn kẻ cứu giúp mình
nỗi oan cừu gớm ghê dễ chi tan được

Mấy ai hát như nàng Ngu Cơ lúc kề bên cái chết
ai gảy đàn lúc lâm hình như Thúc Dạ
ai biết vui như Vinh Khải Kỳ đi mót lúa
ai uống rượu tựa Lưu Linh

Hàng nghìn năm còn lại mấy tuổi tên
trên mặt đất đầy việc dữ
ta chờ đợi điều chi
mong mỏi điều chi

5.
Cả kinh thành đêm nay chỉ một mình ta
Không bạn hữu, không trăng, không rượu đắng
ta còn chờ đợi chi
còn mong mỏi điều chi
mắt mở trừng trừng luôn tưởng bao chuyện trước

Ta như người gảy đàn sau tháng ngày tan hợp (*)
mặt đã võ vàng
áo quần rách nát
không lìa khúc đàn xưa.
12-1983

(16/12-85)

---------
(*) Chỉ cô Câm, người ca nữ trong bài thơ “Long thành cầm giả ca”

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Tôi không thể...

NGUYỄN LOAN...Không thể vớt bóng trăng chìm đáy giếngcũng không thể xâu nỗi buồn thành chuỗi ngọc làm tin...
Trăng quê

TRIỆU NGUYÊN PHONGĐi gần hết một đời mới nhớQuê nhàMái lá phên treCỏ cây vô tình như dòng khe nhỏChảy dài đến hết cơn mê
Giọt mưa lòng

DZẠ LỮ KIỀUĐi qua...trăm suối ngàn khevẫn chưa tìm được đường về cội duyên
Vàng mã

NGUYỄN VĂN QUANGNgười cúng vong linh cúi đầu khấn lạyNgười đốt vàng mã cho quỷ nhảy múaTiếng cười tiếng khóc tranh giành ngọn lửaLòng tro như máu chuyển mặt đen bầm
Kiếp lạ

TRẦN TỊNH YÊNĐi qua dòng sông phù sa bật khóc. Dưới chânnấm độc gỗ đá chiêm bao.Bước xuống nhân gian làm người trần thếNhặt nghìn giọt lệ thả qua kiếp người
Phiên bản

LÊ VĨNH THÁI...tìm ảo ảnh hào quang của chiếc đèn dầuchân lý ẩm mốc trăng mờ tỏ cũng là trăng...
Dạy tôi

LGT: Những dòng thơ này có một điều khác những dòng thơ khác là chúng được viết giữa những bản tin thời sự, giữa những cảnh quay hay những phút bất chợt im lặng ở phần hậu kỳ truyền hình... Những dòng thơ lắng nghe mình dặn mình, nghe tim mình rung lên giữa những ngày chưa đến, chưa qua và những ngày đã cũ, một cái gì đó rất xa ở thế giới này... Tất cả, đó là một cái gì đó rất thật như cuộc đời này, như thơ của những người làm báo.
Ma thuật ngón

một ngón ma thuậtmột ngón im lặngmột ngón kiếp trướcmột ngón đốm lửamột ngón tàn tro
Trong bóng chiều

Người con gái đã quay lưng và bước điNơi ấy tôi ngồi trong bóng chiềuGẩy tình tang lên cây đàn cũ
Cho một ngày chưa đến

Có thể anh quay đivà khóctrong ngày em trở về…
Tháng 5

Tháng 5một đêm hè nóng bỏngmặt đất gập ghềnh mặt trăng như con thuyền treo ngượctôi nhận một cái hônrồi ngỗ nghịch cười vang
Làm bố

Viết cho Khang
Trong những hạt mưa

Bên thềm mưa khoan nhặtNhững hạt mưa trong vắtMà khơi lắm nỗi niềm!
Tình khúc Festival

Cung đàn xưalắng vào tim thầm lặngbên em bao lần giữa Huế rồi xacâu Lý mười thương nghe sao mà thương quá!đưa ai về Vỹ Dạ, Kim Long…
Mẹ

Mỗi mùa hè con trở về thăm mẹMẹ tuổi cao như trái chín trên cây
Đêm Huế

Đường vô “bỉ ngạn” xanh rìCái đêm hôm ấy đêm gì, em ơi!Vầng trăng Đại nội bên trờiNghiêng soi mờ tỏ mặt người đế vương…
17 tháng 6 ngày của Cha

17 tháng 6 ngày của ChaCon viết bài thơĐề lên bia mộĐất đã khô mà tim conVẫn ướt!Tháng năm dài Cha ở nơi mô?!
Về giữa muôn trùng

Ta dìu em đi về giữa yêu thương.Thoang thoảng trong gió hương hoa đồng cỏ nội.
Cơm quê

Hàng chục năm xa quêNay lại vềăn bát cơm quêcủa mẹ
Viết cho mùa hạ

đêm miên man nắng hạtừng lớp phượng hồng lá vàng lót dưới chân emcả trong cơn mơ cũng có tiếng ve gọi mùa gay gắtmà anh dịu êm hiền hoà như đấtem tựa vào vồng ngực căng mềm như gối cưới tân hôn