Họa sỹ Đinh Cường và nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường
Lẵng hoa của nhà giáo, võ sư Nguyễn Văn Dũng mang dòng chữ Chúc mừng cuộc hội ngộ ân tình. Dù có đi bốn phương trời, dù đã triển lãm ở nhiều nước trên thế giới nhưng Đinh Cường không bao giờ quên bạn bè ở Huế. Những chuyến trở về cõi Huế quê mẹ của anh hàm nhiều ý nghĩa. Sinh thời nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có một nhận xét rất chí lý về tình bạn trong cuộc đời: May thay trong đời vừa có tình yêu vừa có tình bạn. Tình bạn thường có khuôn mặt thật hơn tình yêu. Sự bội bạc trong tình bạn cũng có, nhưng không nhiều. Tôi thấy tình bạn quý hơn tình yêu vì tình bạn có khả năng làm hồi sinh một cơn hôn mê và làm phục sinh một cuộc đời tưởng rằng không còn tái tạo được nữa. Tôi xin bổ sung thêm: Tình bạn nhiều khi làm nghệ thuật hồi sinh, thăng hoa. Tháng 4-2001, thương nhớ Trịnh Công Sơn, ở Thôn Vỹ, Bửu Chỉ ngồi vẽ. Sau thất tuần của Trịnh Công Sơn, Bửu Chỉ nhận được email của Đinh Cường từ Mỹ. Chẳng hề bất ngờ, bên kia bờ Thái Bình Dương Đinh Cường cũng đang vẽ Trịnh Công Sơn. Thế là họ bàn với nhau: 100 ngày của Sơn anh em mình hãy làm cái gì đó cho Sơn. Ý tưởng của họ được bạn bè Huế cỗ vũ và xúm tay tổ chức một cuộc triễn lãm. Đó là phòng triển lãm nghệ thuật nhân đúng 100 ngày mất của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được khai mạc vào ngày10-7-2001, tại nhà trưng bày nghệ thuật thành phố Huế (4 Hoàng Hoa Thám). Phòng triển lãm như một nén nhang tưởng nhớ Trịnh Công Sơn, người con tài hoa của xứ Huế. Tại phòng triễn lãm tôi hỏi Đinh Cường vẽ Trịnh Công Sơn từ bao giờ. Đinh Cường thổ lộ: Sơn là người bạn tôi yêu quý nhất từ thuở 20 tuổi đến tận bây giờ. Sau khi Sơn ra đi tôi vẽ liền một hơi 26 bức trong tháng 4 và tháng 5-2001. 31 bức trưng bày lần này chỉ có 5 bức là đã cũ. Tôi vẽ Sơn lúc mới chơi thân với nhau. Nhưng hồi đó chỉ là vẽ chơi cho vui để ghi lại những kỷ niệm bạn bè cùng giang hồ, rong chơi. Vẽ chơi thì rất nhiều nhưng gần như đã mất hết, không còn giữ lại được gì đáng kể. Còn chính thức vẽ Sơn đúng nghĩa thì từ năm 1985. Những lúc nào thì anh ngồi bên giá vẽ vẽ Trịnh Công Sơn? Khi tôi nhớ về một kỷ niệm nào đó. Thế là hồi tưởng, và vẽ. Như bức Màu tàn phai đây này, Sơn thường hát cho tôi nghe: Trong từng giọng nói có mầu tàn phai. Bức Vực thẳm buồn theo là từ câu Con diều rơi cho vực thẳm buồn theo. Bức Đôi vầng nhật nguyệt và Một cõi đi về là lời của ca khúc cùng tên... Đó là những câu hát của Sơn cứ ám ảnh cả đời tôi. Trịnh Công Sơn, Đinh Cường, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ngô Kha, Bửu Ý là nhóm bạn Huế một thời và mãi mãi. Họ thường nói với nhau: có nhạc, có triết, có họa, có thơ và dịch thuật nữa thì còn gì hơn. Đinh Cường nói: Với tình bạn, với niềm say mê văn học nghệ thuật chúng tôi bổ sung kiến thức cho nhau và đã có một thời làm việc đầy hưng phấn. Ngô Kha cho in Hoa Cô độc, do Rừng vẽ bìa 1962, gây luồng gió mới cho thơ. Bửu Ý dịch Vườn đá tảng của Nikos Kazantzakis, Con lừa và tôi của Ramon Rimenez rất thơ mộng. Tường say sưa với siêu hình học. Còn Sơn và tôi với những quả chín đầu mùa: Diễm Xưa của Sơn, và Miền lệ xanh của tôi, được chọn dự triển lãm lưỡng niên họa sĩ trẻ tại Paris năm 1962. Đinh Cường kể thêm: Tôi đã cùng Trịnh Cung thuê nhà ở đường Nguyễn Thị Giang, gần chợ Cống. Căn nhà này thời đó nằm giữa đồng lúa hoang vắng. Chúng tôi đã vẽ với tất cả “cuồng nộ sáng tạo”. Những bức tranh cực kỳ lãng mạn của thời xanh lam...
Lần này, sau cơn tai biến của Hoàng Đăng Nhuận. Đinh Cường mang về Huế một va ly tranh khổ nhỏ và bốn bức lớn mới vẽ trong năm 2010. Anh cù rủ thêm Phan Ngọc Minh tổ chức cuộc triển lãm ngay tại nhà Hoàng Đăng Nhuận để tập hợp bạn bè đến với Nhuận; để hội ngộ giới văn nghệ sĩ từ Huế, từ TPHCM; kéo khán giả yêu nghệ thuật ở kinh kỳ lên Chiêu Ê với Hoàng Đăng Nhuận. Không chỉ về với Hoàng Đăng Nhuận vừa qua cơn bạo bệnh mà khán giả còn được gặp lại Ngô Kha, Bùi Giáng, Bửu Chỉ, Thái Ngọc San... qua nét hoạ của Đinh Cường; được cảm nhận về Huế qua nét bút của hoạ sĩ xứ Quảng Phan Ngọc Minh với những ký họa về Trần Kích, La Cháu, Minh Mẫn... Những lão nghệ nhân đang bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hoá phi vật thể của Huế. Người Huế cũng hết sức ân tình với Đinh Cường. Ngay hôm khai trương ông chủ Làng Hành Hương gan một nơ. Một bức được duống xuống ngay tức khắc, bởi người mua là một du khách đi ngang qua. Trước ngày Đinh Cường rời Huế có bốn bức nữa về tay người khác. Vị chi là sáu bức có người lựa mua trong vòng năm ngày. Có một bức nhiều người tấm tắc, ba người đòi mua nhưng Đinh Cường từ chối “vì vợ dặn phải mang về”. Đó là bức Hoài niệm Huế, cũng vừa mới vẽ. Lập tức Nguyễn Hữu Châu Phan ghi hình để làm bìa cuốn Nghiên cứu Huế tập 7. Đây là đặc san của Trung tâm Nghiên cứu Huế, hơn một năm mới ra một cuốn. Đặc san đang in phần ruột, Nguyễn Hữu Châu Phan cho thay bìa để Đinh Cường kịp mang theo gần chục cuốn về Mỹ tặng bạn bè. Trong bữa tiệc rượu mừng Đinh Cường trở về Huế ở trên sân thượng Trung tâm Festival, nơi đầy ắp kỷ niệm của Bửu Ý, Đinh Cường và Trịnh Công Sơn ở bên bờ sông Hương, Bửu Ý, người bạn có mặt ngay từ triển lãm tranh đầu tiên của Đinh Cường hồi đầu thập niên 1960 tiết lộ: Đinh Cường có duyên bán tranh, triển lãm nào cũng bán được tranh, có những bức hai ba người dành nhau mua. Nhân chứng có mặt hôm đó là nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Châu Phan và bác sĩ Dương Đình Châu. Hai nhà Huế học này đã mua tranh của Đinh Cường từ những năm 1960. Trong nhà Nguyễn Hữu Châu Phan hiện có đến năm bức tranh của Đinh Cường. Bức đầu tiên Nguyễn Hữu Châu Phan mua chính là bức chân dung ý trung nhân của Đinh Cường. Đinh Cường vẽ bức này ngày 6-6-1966, vẽ kỷ niệm một năm ngày cưới. Sau này, trong một lần đến thăm Nguyễn Hữu Châu Phan, thấy Đinh Cường ngẩn ngơ bên bức tranh xưa, Nguyễn Hữu Châu Phan đã “gá nghĩa” cho châu về hợp phố. Mấy năm nay trên bàn làm việc của Nguyễn Hữu Châu Phan có hơn 30 bức tranh của Đinh Cường được in trên khổ giấy A4 để anh tuỳ nghi làm bìa và phụ bản. Từ sự kiện sáu bức tranh trong một phòng tranh được mua trong năm ngày nhà giáo Bửu Ý cho rằng, sự trở lại của Đinh Cường đã phục hồi truyền thống mua tranh trong triển lãm tranh ở Huế?! Mua tranh để cổ vũ người hoạ sĩ lao động sáng tạo là một nét văn hoá cần có đối với những người làm công tác quản lý, lãnh đạo văn hoá văn nghệ, và của người yêu nghệ thuật. TH.T (259/09-10) |
LÊ VĂN THUYÊNThuộc lớp họa sĩ được đào tạo cuối cùng ở trường Mỹ thuật Đông Dương, nhưng họa sĩ Phạm Đăng Trí đã đi vào con đường hoạt động nghệ thuật chủ yếu là bằng cái vốn tự học tập, tự tìm tòi và nghiên cứu riêng của mình.
NGUYỄN HỮU NGÔKhu nhà máy bên kia sông tràn đầy sức sống giữa một bầu trời êm ả. Những bông cỏ chen nhau vươn lên… và bỗng nhiên một cánh chuồn chuồn đỏ thắm đáp xuống - một chi tiết thật bất ngờ và thú vị. Toàn thể bức tranh tỏa ra ánh dịu dàng của một buổi sáng mùa xuân.
ĐẶNG MẬU TỰUKhi được Hội Mỹ Thuật Việt Nam phân bố cho miền Trung một suất đi thực tế Trường Sa, Họa sĩ Lê Văn Nhường là một điểm trong tầm ngắm để được giới thiệu đi trong chuyến hải hành này. Trường Sa là một trong những mục tiêu mà Hội Mỹ thuật quan tâm trong cuộc vận động sáng tác về biển đảo trong năm 2010 - là điểm nóng vì là tiền tiêu của Tổ quốc. Ai cũng mong có một lần được đi đến đó.
TRẦN THANH BÌNHCách đây đúng 9 năm, có một họa sĩ xứ Huế đã lang thang gần 2 tháng trời trên những góc phố cổ kính Hà Nội để "chiêm nghiệm", đó là Lê Quý Long.
LÊ QUÝ LONGMùa xuân năm ấy, vào dịp Tết, chợt nhớ đến người bạn đồng nghiệp ở cách thành phố hơn hai kilômét về phía tây dọc theo dòng sông Hương. Anh ở gần chợ Long Thọ, bên trái là con đường đi đến sân Hổ Quyền.
SĨ THIỆNTrại sáng tác điêu khắc Quốc tế lần 2 được tổ chức tại Huế đã kết thúc được 3 tháng. Bằng sự lao động sáng tạo, bất chấp cái "mưa thúi đất thúi trời", 14 nhà điêu khắc Việt Nam là 16 nhà điêu khắc đến từ châu Mỹ, châu Âu, châu Á đã để lại cho Huế 30 bức tượng, một món quà vô giá và vĩnh hằng.
NGÔ MINHTôi quen biết họa sĩ Đặng Mậu Tựu từ những ngày gửi con trai đi học lớp hội họa ở Nhà Thiếu nhi Huế. Những ngày đó thiếu nhi đến học vẽ đông lắm. Có lớp buổi sáng, buổi chiều, lại có lớp ban đêm. Lớp nào cũng có mặt thầy Đặng Mậu Tựu có mái tóc bồng bềnh như sóng Quy Nhơn, mặt mày hốc hác vì thiếu ngủ và thiếu dinh dưỡng, cặm cụi dạy các cháu cách cầm cọ, pha màu, phác thảo tranh. Rồi thầy Tựu dắt các em đi chơi Bạch Mã, Lăng Cô... để tìm cảm hứng vẽ.
LGT: Sau hơn năm tháng bị tai biến, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận đang dần hồi phục trở lại. Ý thức sống là sáng tạo đã thôi thúc người họa sĩ. Và như vậy toile đã căng lại trên khung, màu cũng đã sẵn sàng.A. Camus trong một cơn bệnh đã chiêm nghiệm “Bệnh tật là một dòng tu kín”. Hy vọng rằng trong ngọn lửa sáng tạo nhen lên lần này, tranh Hoàng Đăng Nhuận có thêm nhiều chiêm nghiệm mới trong dòng tu kín của mình.S.H
ĐẶNG MẬU TỰU... Về quê, về quê, ai cũng có ít ra một lần về quê.Về cái nơi chôn nhau cắt rốn ấy, dù giàu nghèo đến đâu thì mảnh đất ấy cũng rất thiêng và rất riêng với mình.
NGUYỄN NGUYÊN ANTừ những thập niên sáu mươi đến tám mươi của thế kỷ trước, trong làng vẽ Huế, họa sĩ Lê Vinh - một cây cọ cinéma nổi lên như hiện tượng. Tưởng rằng, ông chuyên vẽ tranh quảng cáo, pano, nhưng không, ông có 20 bức vẽ còn lưu giữ trong Bệnh viện Trung ương Huế từ năm 1970 và là người vẽ tranh Bác Hồ to lớn nhất Việt Nam trong thời điểm 1975.
HẠNH NHIĐó là tên sê-ri tranh sơn mài của họa sĩ Đinh Khắc Thịnh - người được biết đến nhiều với các tác phẩm mỹ thuật sắp đặt trong các Festival nghề thủ công truyền thống và các Festival Huế.
PHAN THANH BÌNH-KHÁNH TRANGNăm nay triển lãm mỹ thuật Bắc Miền Trung lần thứ VIII được tổ chức tại Thanh Hoá, vùng đất địa đầu của khu vực miền Trung. Triển lãm trưng bày 116 tác phẩm của 46 tác giả là hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam và 51 tác giả hội viên Hội VHNT các địa phương. Hội đồng nghệ thuật đã loại 19 tranh vi phạm quy chế về thời gian sáng tác, kích thước (TT-Huế có 3 tranh) và đặc biệt trong đó có 9 tranh bị loại vì chất lượng nghệ thuật kém.
PHAN THANH BÌNHHình bóng người phụ nữ xứ Huế từ lâu đã được khắc sâu trong nghệ thuật hội họa với bao tác phẩm, dáng hình và tình cảm sâu nặng, với những vẻ đẹp chiều sâu hài hòa, rung cảm, xao động lòng người. Những tác phẩm ấy đã có ý nghĩa lịch sử lớn lao trong việc khẳng định và làm sáng tỏ hơn những giá trị tinh thần, phẩm chất của con người Huế nói chung và của người phụ nữ Huế nói riêng.
Đầu năm 1997, khi mới chuyển về công tác tại Đài Truyền hình Huế, tôi có ý định làm một phim tài liệu nghệ thuật về hoạ sĩ Bửu Chỉ. Sau nhiều lần từ chối, họa sĩ Bửu Chỉ đã đồng ý giúp tôi việc này. Ngày 25-2-97, tôi gửi anh 7 câu hỏi nhằm có thêm tư liệu để lên đề cương kịch bản phim. Hơn 20 ngày sau, anh chuyển cho tôi một thếp giấy vở học trò gồm 13 tờ do tự tay anh viết xong, đề ngày 16-3-1997. Vì nhiều lý do, phim chưa làm được, tôi gửi trả anh các tư liệu đã mượn, riêng bài trả lời phỏng vấn, anh nói tôi hãy giữ làm kỷ niệm về một dự định bất thành.Với tất cả tấm lòng thương quý và kính mến một người Anh, xin được giới thiệu bài trả lời phỏng vấn của Anh mà tôi xem như là những trang di cảo về CUỘC ĐỜI VÀ NGHỆ THUẬT. ĐẠI DƯƠNG
ĐẶNG MẬU TỰUGiới họa sĩ xem Bửu Chỉ là một người đặc biệt không chỉ vì tính khí hoặc bởi từ một người học và tốt nghiệp ngành luật nhưng lại tự học vẽ, có tác phẩm từ lúc học Luật rồi trở thành họa sĩ thực thụ, chết sống với nghề, mà vì tác phẩm của anh có một sắc thái riêng, anh đã tạo cho mình một cõi riêng trong nền nghệ thuật đương đại.
NGUYỄN TRỌNG TẠOMột ngày cuối năm Con Khỉ, tôi ghé vào Gallery Minh Châu số 7 Lý Đạo Thành, Hà Nội, không phải để chiêm ngưỡng tranh của các bậc thầy hội hoạ Nguyễn Phan Chánh, Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Sáng... vẫn thường được bày bán ở đây, hay để thăm cô chủ nhỏ Minh Châu quen thân từ trong Huế như mọi lần, mà để xem tranh của mẹ cô vừa mang từ Huế ra trình làng với giới hâm mộ hội hoạ đất Hà Thành.
PV: Ảnh hưởng nào đã cho hoạ sỹ về một thế giới quan có tên gọi là: "Không gian Lê Bá Đảng"? Lê Bá Đảng (L.B.Đ): Không gian của tôi là tạo hoá thiên nhiên hài hoà trong tác phẩm. Không có cô đứng, cô ngồi, cô uỷ lụy, cô say, cô tỉnh, cô chiêm bao; không nhìn thẳng như mọi người mà nhìn từ nhiều góc độ.
PHÚC VINHSau một thời gian dài lang bạt giang hồ, tết này, họa sĩ Hoàng Đăng Nhuận quyết định trở về Galery Chiêu Ê, nơi ông đã gắn bó một thời trai trẻ, trú mình trong căn họa thất xinh xắn vừa xây dựng.
TRẦN KIÊM ĐOÀNLàm nghệ thuật ở xứ nghèo là một “thiện nghiệp gian nan”! Thiện nghiệp vì làm cho đời vui. Gian nan vì phải sống đời áo cơm vất vả.
TRẦN HẠ THÁP Với gần bốn mươi bức tranh trong cuộc triển lãm ở số 4 Hoàng Hoa Thám - Huế khai mạc vào 11 tháng 10 năm 2008, Võ Xuân Huy đã đặt người thưởng ngoạn trước một công trình tổng hợp từ 3 phạm trù sơn mài độc đáo. Sự nối kết truyền thống vào hiện đại này mang tầm vóc đặt để một nguyên lý, xứng đáng để giới bình luận lưu tâm và ghi nhận lâu dài.