Họa sỹ Đinh Cường và nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường
Lẵng hoa của nhà giáo, võ sư Nguyễn Văn Dũng mang dòng chữ Chúc mừng cuộc hội ngộ ân tình. Dù có đi bốn phương trời, dù đã triển lãm ở nhiều nước trên thế giới nhưng Đinh Cường không bao giờ quên bạn bè ở Huế. Những chuyến trở về cõi Huế quê mẹ của anh hàm nhiều ý nghĩa. Sinh thời nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có một nhận xét rất chí lý về tình bạn trong cuộc đời: May thay trong đời vừa có tình yêu vừa có tình bạn. Tình bạn thường có khuôn mặt thật hơn tình yêu. Sự bội bạc trong tình bạn cũng có, nhưng không nhiều. Tôi thấy tình bạn quý hơn tình yêu vì tình bạn có khả năng làm hồi sinh một cơn hôn mê và làm phục sinh một cuộc đời tưởng rằng không còn tái tạo được nữa. Tôi xin bổ sung thêm: Tình bạn nhiều khi làm nghệ thuật hồi sinh, thăng hoa. Tháng 4-2001, thương nhớ Trịnh Công Sơn, ở Thôn Vỹ, Bửu Chỉ ngồi vẽ. Sau thất tuần của Trịnh Công Sơn, Bửu Chỉ nhận được email của Đinh Cường từ Mỹ. Chẳng hề bất ngờ, bên kia bờ Thái Bình Dương Đinh Cường cũng đang vẽ Trịnh Công Sơn. Thế là họ bàn với nhau: 100 ngày của Sơn anh em mình hãy làm cái gì đó cho Sơn. Ý tưởng của họ được bạn bè Huế cỗ vũ và xúm tay tổ chức một cuộc triễn lãm. Đó là phòng triển lãm nghệ thuật nhân đúng 100 ngày mất của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn được khai mạc vào ngày10-7-2001, tại nhà trưng bày nghệ thuật thành phố Huế (4 Hoàng Hoa Thám). Phòng triển lãm như một nén nhang tưởng nhớ Trịnh Công Sơn, người con tài hoa của xứ Huế. Tại phòng triễn lãm tôi hỏi Đinh Cường vẽ Trịnh Công Sơn từ bao giờ. Đinh Cường thổ lộ: Sơn là người bạn tôi yêu quý nhất từ thuở 20 tuổi đến tận bây giờ. Sau khi Sơn ra đi tôi vẽ liền một hơi 26 bức trong tháng 4 và tháng 5-2001. 31 bức trưng bày lần này chỉ có 5 bức là đã cũ. Tôi vẽ Sơn lúc mới chơi thân với nhau. Nhưng hồi đó chỉ là vẽ chơi cho vui để ghi lại những kỷ niệm bạn bè cùng giang hồ, rong chơi. Vẽ chơi thì rất nhiều nhưng gần như đã mất hết, không còn giữ lại được gì đáng kể. Còn chính thức vẽ Sơn đúng nghĩa thì từ năm 1985. Những lúc nào thì anh ngồi bên giá vẽ vẽ Trịnh Công Sơn? Khi tôi nhớ về một kỷ niệm nào đó. Thế là hồi tưởng, và vẽ. Như bức Màu tàn phai đây này, Sơn thường hát cho tôi nghe: Trong từng giọng nói có mầu tàn phai. Bức Vực thẳm buồn theo là từ câu Con diều rơi cho vực thẳm buồn theo. Bức Đôi vầng nhật nguyệt và Một cõi đi về là lời của ca khúc cùng tên... Đó là những câu hát của Sơn cứ ám ảnh cả đời tôi. Trịnh Công Sơn, Đinh Cường, Hoàng Phủ Ngọc Tường, Ngô Kha, Bửu Ý là nhóm bạn Huế một thời và mãi mãi. Họ thường nói với nhau: có nhạc, có triết, có họa, có thơ và dịch thuật nữa thì còn gì hơn. Đinh Cường nói: Với tình bạn, với niềm say mê văn học nghệ thuật chúng tôi bổ sung kiến thức cho nhau và đã có một thời làm việc đầy hưng phấn. Ngô Kha cho in Hoa Cô độc, do Rừng vẽ bìa 1962, gây luồng gió mới cho thơ. Bửu Ý dịch Vườn đá tảng của Nikos Kazantzakis, Con lừa và tôi của Ramon Rimenez rất thơ mộng. Tường say sưa với siêu hình học. Còn Sơn và tôi với những quả chín đầu mùa: Diễm Xưa của Sơn, và Miền lệ xanh của tôi, được chọn dự triển lãm lưỡng niên họa sĩ trẻ tại Paris năm 1962. Đinh Cường kể thêm: Tôi đã cùng Trịnh Cung thuê nhà ở đường Nguyễn Thị Giang, gần chợ Cống. Căn nhà này thời đó nằm giữa đồng lúa hoang vắng. Chúng tôi đã vẽ với tất cả “cuồng nộ sáng tạo”. Những bức tranh cực kỳ lãng mạn của thời xanh lam...
Lần này, sau cơn tai biến của Hoàng Đăng Nhuận. Đinh Cường mang về Huế một va ly tranh khổ nhỏ và bốn bức lớn mới vẽ trong năm 2010. Anh cù rủ thêm Phan Ngọc Minh tổ chức cuộc triển lãm ngay tại nhà Hoàng Đăng Nhuận để tập hợp bạn bè đến với Nhuận; để hội ngộ giới văn nghệ sĩ từ Huế, từ TPHCM; kéo khán giả yêu nghệ thuật ở kinh kỳ lên Chiêu Ê với Hoàng Đăng Nhuận. Không chỉ về với Hoàng Đăng Nhuận vừa qua cơn bạo bệnh mà khán giả còn được gặp lại Ngô Kha, Bùi Giáng, Bửu Chỉ, Thái Ngọc San... qua nét hoạ của Đinh Cường; được cảm nhận về Huế qua nét bút của hoạ sĩ xứ Quảng Phan Ngọc Minh với những ký họa về Trần Kích, La Cháu, Minh Mẫn... Những lão nghệ nhân đang bảo tồn, gìn giữ các giá trị văn hoá phi vật thể của Huế. Người Huế cũng hết sức ân tình với Đinh Cường. Ngay hôm khai trương ông chủ Làng Hành Hương gan một nơ. Một bức được duống xuống ngay tức khắc, bởi người mua là một du khách đi ngang qua. Trước ngày Đinh Cường rời Huế có bốn bức nữa về tay người khác. Vị chi là sáu bức có người lựa mua trong vòng năm ngày. Có một bức nhiều người tấm tắc, ba người đòi mua nhưng Đinh Cường từ chối “vì vợ dặn phải mang về”. Đó là bức Hoài niệm Huế, cũng vừa mới vẽ. Lập tức Nguyễn Hữu Châu Phan ghi hình để làm bìa cuốn Nghiên cứu Huế tập 7. Đây là đặc san của Trung tâm Nghiên cứu Huế, hơn một năm mới ra một cuốn. Đặc san đang in phần ruột, Nguyễn Hữu Châu Phan cho thay bìa để Đinh Cường kịp mang theo gần chục cuốn về Mỹ tặng bạn bè. Trong bữa tiệc rượu mừng Đinh Cường trở về Huế ở trên sân thượng Trung tâm Festival, nơi đầy ắp kỷ niệm của Bửu Ý, Đinh Cường và Trịnh Công Sơn ở bên bờ sông Hương, Bửu Ý, người bạn có mặt ngay từ triển lãm tranh đầu tiên của Đinh Cường hồi đầu thập niên 1960 tiết lộ: Đinh Cường có duyên bán tranh, triển lãm nào cũng bán được tranh, có những bức hai ba người dành nhau mua. Nhân chứng có mặt hôm đó là nhà nghiên cứu Nguyễn Hữu Châu Phan và bác sĩ Dương Đình Châu. Hai nhà Huế học này đã mua tranh của Đinh Cường từ những năm 1960. Trong nhà Nguyễn Hữu Châu Phan hiện có đến năm bức tranh của Đinh Cường. Bức đầu tiên Nguyễn Hữu Châu Phan mua chính là bức chân dung ý trung nhân của Đinh Cường. Đinh Cường vẽ bức này ngày 6-6-1966, vẽ kỷ niệm một năm ngày cưới. Sau này, trong một lần đến thăm Nguyễn Hữu Châu Phan, thấy Đinh Cường ngẩn ngơ bên bức tranh xưa, Nguyễn Hữu Châu Phan đã “gá nghĩa” cho châu về hợp phố. Mấy năm nay trên bàn làm việc của Nguyễn Hữu Châu Phan có hơn 30 bức tranh của Đinh Cường được in trên khổ giấy A4 để anh tuỳ nghi làm bìa và phụ bản. Từ sự kiện sáu bức tranh trong một phòng tranh được mua trong năm ngày nhà giáo Bửu Ý cho rằng, sự trở lại của Đinh Cường đã phục hồi truyền thống mua tranh trong triển lãm tranh ở Huế?! Mua tranh để cổ vũ người hoạ sĩ lao động sáng tạo là một nét văn hoá cần có đối với những người làm công tác quản lý, lãnh đạo văn hoá văn nghệ, và của người yêu nghệ thuật. TH.T (259/09-10) |
HOÀNG DIỆP LẠC
Bước vào văn đàn bằng tập truyện ngắn với những ám tưởng về màu đỏ của máu, tiếp theo là âm thanh tiếng reo của lửa trong tập truyện ngắn thứ hai, Lê Minh Phong đã phần nào khẳng định được tâm thế sáng tác trước mịt mù cơn lốc thông tin.
ĐẶNG MẬU TỰU
Khi còn là thủ phủ xứ Đàng Trong của các Chúa Nguyễn và các triều Vua nhà Nguyễn sau này, Huế đã huy động, thu hút những tinh hoa từ Bắc chí Nam về để phục vụ cho triều đình cũng như để phô diễn tài nghệ của mình.
NGUYỄN QUANG HÀ
Tranh của họa sĩ Trương Bé chưa nhiều. Sau hai mươi năm kể từ khi tốt nghiệp trường Cao đẳng Mỹ thuật Hà Nội, số tranh anh vẽ khoảng chừng hai chục bức. Nhưng người xem tranh luôn luôn bị đột ngột về bước đi của anh.
LÊ HUỲNH LÂM
Bước vào nghệ thuật tạo hình ở tuổi bốn mươi, tuổi bước qua ngưỡng thanh xuân để trở về với chiêm nghiệm và tĩnh lặng, Điềm Phùng Thị đã khiến giới tạo hình thế giới phải quay đầu dừng lại, người xem như bị thôi miên bởi tác phẩm của bà.
NGUYỄN XUÂN HOA
Năm 1973, ở quán cà phê ông Thân sát Tôn Nhân Phủ - chiếc quán nghèo gần như để dành riêng cho sinh viên hai trường Cao đẳng Mỹ thuật, Quốc gia Âm nhạc, giới nhạc sĩ, họa sĩ và những người yêu thích nghệ thuật ở Huế - lẫn trong những khuôn mặt quen thuộc, có một khuôn mặt lạ, say sưa nói về ước vọng của đời mình "sống chết cũng làm cho được mười tượng danh nhân tầm cỡ của Việt Nam", "mỗi bức tượng phải là một khuôn mặt rất đặc trưng của danh nhân".
Những cuộc “về lại”
HỒ ĐĂNG THANH NGỌC
TRẦN PHƯƠNG KỲ
Níu vai phố rộng xin về.
Với cây lá trút với hè nắng rung
BÙI GIÁNG
Tôn Nữ Kim Phượng sinh năm 1941 tại Phú Cát, Huế. Tốt nghiệp khóa 2 Cao Đẳng Mỹ Thuật - Huế (1958 - 1962). Huy chương Danh dự do Viện Đại Học Huế trao tặng (1959). Chị mất ngày 25 tháng 8 năm 2000 tại Huế, thọ 60 tuổi. Gia đình gồm 8 anh chị em. Phượng là con gái út sau này đi tu là Thích Nữ Diệu Trang, pháp danh Nguyên Nghi. Thân sinh là ông Bửu Hộ. Thân mẫu là bà Đặng Thị Lý Vinh. Hiện nay bà chị đầu Tôn Nữ Túy Nhạn đang trông coi một ngôi chùa Việt Nam ở Connecticut, gần New York - Hoa Kỳ.
LÊ HUỲNH LÂM
Ký ức là khoảng không gian của quá khứ, là phạm trù thuộc về cái đã qua. Nhưng chính ký ức sẽ báo hiệu một điều gì sắp đến, có thể là cơn bão tương lai, một trận đại hồng thủy hay một sự tan biến vào hư không. Cũng như những giấc mơ trong cuộc đời, dù đã thuộc vào quá khứ, nhưng nó lại hàm ngụ dự báo cho một tương lai vui buồn. Tất cả không nằm ngoài những mắt xích nhân quả.
LGT: Điềm Phùng Thị tên thật là Phùng Thị Cúc. Sinh năm 1920, tại miền Trung. Hồi còn nhỏ học ở Huế và Hà Nội. Tốt nghiệp bác sĩ giải phẫu nha khoa tại Đại học Y khoa Paris (Pháp). Học điêu khắc từ 1959 - 1963.
LÊ HUỲNH LÂM
Trong lịch sử phát triển của loài người, có sự đóng góp không nhỏ của loài ngựa. Ngựa là con vật chuyên chở mọi thứ của con người trên con đường tìm kiếm giấc mơ thần thoại của mình.
Trong kho tàng di sản vật thể và phi vật thể mà triều đình nhà Nguyễn để lại, tranh gương là một dạng di sản khá đặc biệt, vừa mang tính vật thể, lại vừa phi vật thể và được đánh giá là loại hình mỹ thuật mang bản sắc riêng của Huế bởi xuất xứ, cách thể hiện cùng chất liệu độc đáo của chúng. Có giá trị về mặt mỹ thuật cũng như lịch sử, thế nhưng hiện nay, di sản này đang đối mặt với nguy cơ thất truyền khi số lượng tranh hư hỏng rất lớn mà việc phục hồi lại gặp nhiều khó khăn.
HUỲNH HỮU ỦY
Rồng là một hình tượng hết sức phổ biến, đặc biệt gắn liền với Lân, Qui, Phượng trong đồ hình tứ linh trong nghệ thuật trang trí cổ.
VIỄN PHƯƠNG
Đối với Kandinxky thì hội họa là sản phẩm của một sự căng thẳng trong nội tâm, phải ghi lại trạng thái tâm hồn chứ không phải là thể hiện vật thể.
VŨ TRƯỜNG GIANG
Ở gần cửa chánh Tây, ngày ngày người ta nghe thấy những nhát đục rộn ràng, khắc khoải len vào trong từng vỉa gạch âm thầm qua năm tháng. Người ta có thể đón một bình minh với những tiếng đục khoan thai chào ngày mới hay một đêm thâu văng vẳng tiếng chạm trên những thớ gỗ vô hình lẩn sâu trong trí tưởng.
ĐẶNG MẬU TỰU
Có những dự định rồi lần lữa mãi không thành. Có những việc tình cờ mà thành. Chuyện ảnh Nude của nhà nhiếp ảnh Nghệ thuật Thái Phiên tiếng tăm lừng lẫy, ra sách ảnh và trên mạng cũng đã quen với các tác phẩm của ông.
TRẦN LÂM BIỀN
"Mỹ thuật thế kỷ 19 ở Việt Nam là lai căng"?! Là sản phẩm của một triều đại phản động. "Trang trí Nguyễn là vênh váo"?! Là nghệ thuật cung đình xa cách nhân dân...!?
VIỄN PHƯƠNG
(Về không gian hội họa Festival Huế 2012)
BỬU Ý “Cô gái Việt Nam”, tác phẩm điêu khắc tuyệt mỹ của Lê Thành Nhơn, có mặt tại Huế, dựng ở công viên trước mặt trường nữ lớn nhất ở đây: Trường THPT Hai Bà Trưng, trước đây là Trường Đồng Khánh, ngày 30-04-2011.