Lê Bá Đảng - con người của nghệ thuật và của quê hương

11:26 19/08/2008
PHẠM THỊ CÚCMột buổi sáng đẹp trời ngày giáp tết Nhâm Ngọ, trong chuyến "du xuân", cùng với ba chúng tôi là một lẵng hoa tươi hồng, lan, cúc... nhắm hướng Quảng Trị - làng Bích La Đông mà "thẳng tiến".

Chúng tôi đến chúc mừng "Tân gia đại cát" của anh Lê Bá Đảng, tưởng là đông đúc, nhiều người lắm hoá ra chỉ có mấy người. Anh Phiếu, em ruột anh Đảng, lo mọi việc liên quan đến các tác phẩm nghệ thuật của anh ở Việt , khi anh về Pháp. Một chị nữa cũng là em ruột của anh Đảng, thêm hai đứa cháu, và cũng thật tình cờ, một trong hai cháu đó là sinh viên khoa tin học của trường ĐHKH, học sinh của tôi mấy năm về trước.
Một điều tình cờ nữa là làng anh ở cạnh làng của bác Lê Duẩn. Làng đó, có nhà lưu niệm bác Lê Duẩn mới xây mấy năm nay.
Anh Đảng đã ở Pháp hơn năm mươi năm, mà vẫn thấm tình quê hương "việc làng đi trước..."
Cách đây mấy năm, có lần anh về giỗ cho bố mà "Cả làng không đỏ lửa ba ngày". Nghĩa là dân làng ba ngày không phải lo nấu ăn, chỉ có đến bữa là “đi ăn cỗ” ở nhà anh. Rồi anh xây, sửa đình làng, chợ búa, trường học... làm đường. Khi chúng tôi hỏi đường đến nhà anh, họ chỉ "đi theo con đường của bác Đảng..."
Nhà mới anh làm đúng trên nền nhà cũ của ba mẹ hồi xưa. Nhìn phía trước và bên ngoài, tưởng là nhà xây theo kiểu mới, nhưng bên trong, anh làm đúng như các cụ ngày xưa: những cột gỗ gõ, bào nhẵn, với verni láng bóng, thay vào các cột đã cũ... Các nền đá xanh đỡ dưới chân cột cũ, anh cho sắp xếp vào một khoảng đất nhỏ đầu hồi nhà. Sát chân một bức tường nhỏ, thấp (diện tích khoảng 4m2) mọc đầy rêu lấm tấm xanh và một dây trầu bám vào bức tường, có hình dạng rất "nghệ thuật". Anh hỏi: "Cây trầu này trước đây mẹ tôi vẫn thường ăn..." Bên cạnh đó, có mấy cây cau cao, lớn, đã ra quả. Anh chỉ vào một thân cây có nhiều nhánh đã chặt ngắn và nói rằng "đây là con khỉ, của chú em". Tôi nhìn, quả thật rất giống con khỉ đang trèo cây.
Một khuôn viên đất khá rộng, khoảng vài ngàn m2, anh cho xây một bức tường, sơn trắng bao quanh. Ngôi nhà chỉ chiếm một diện tích "khiêm tốn", còn lại phía trước bên phải (nhìn từ trong ra) anh cho xây một bể to thành bể thấp có hình uốn lượn rất đẹp. Anh Phiếu muốn đặt hòn non bộ trong bể, nhưng anh Đảng không thích. Anh nói "tôi sẽ đặt non bộ theo kiểu của tôi". Anh giải thích thêm "dưới đáy bể tôi sẽ vẽ các tác phẩm nghệ thuật". Nước không sâu, (chỉ khoảng 5 - 6 dm nước) hiện tượng khúc xạ và phản xạ ánh sáng sẽ nhìn thấy các tác phẩm dưới đáy bể được nâng lên một đoạn.
Anh sẽ quy hoạch khu đất làm nhà trưng bày, như một "mô hình thí điểm" (chứ ở làng anh, xa xôi hẻo lánh như vậy, du khách sẽ khó lòng đến được để tham quan).
Từ mô hình thí điểm đó, anh sẽ làm quy mô hơn cho dự định của anh ở Huế. Anh đưa ra các mô hình với nhứng "ngôi nhà" là một bức tượng. Mới nhìn tưởng như ông Phật đang ngồi. Nhưng theo anh, đó là "con người" với đầy đủ ý nghĩa "người" của nó. Ngôi "NHÀ - NGƯỜI" đó sẽ ngự trên đồi cao. Những "cánh" cửa với "khung" là những đường cong uốn lượn rất đặc biệt. Trên "tường" của "nhà - người" là những hình tượng, Người - Phật - Phật - Người hoà quyện, đan xen, cùng những sinh hoạt của đời sống...
Nghe anh giải thích ý tưởng lớn lao với ngôi nhà mô hình, chỉ to bằng hai bàn tay, với trí tưởng tượng nghèo nàn và thiển cận của tôi, tôi cũng có thể tưởng tượng là nó sẽ đẹp, sẽ lớn lao, sẽ độc đáo, sẽ đặc trưng Việt Nam... sẽ... sẽ biết chừng nào.
Tôi còn thích thú hơn khi anh cầm mô hình "ngôi nhà - hạt gạo" hình chóp tam giác với những hoa văn, chạm khắc "đặc trưng Lê Bá Đảng". Sở dĩ tôi dùng chữ “đặc trưng LBĐ” là vì, ngoài các bức tranh mèo, chỉ vẽ một nét mà thành một đàn mèo, nối đuôi nhau, mỗi con mỗi kiểu, mỗi dáng, khác nhau, hay những bức tranh ngựa, nổi tiếng của anh. Cách đây hàng chục năm, tôi đã nghe nói một bức tranh "Ngựa Gióng" của anh đã bán mấy chục ngàn đô la ở Mỹ và ở các nước phương Tây.
Còn các tranh khác, đây là lần đầu tiên, tôi được nhìn thấy trong nhà anh, ở làng Bích La Đông.
Anh quá xởi lởi... đến nỗi trái ngược hẳn với sự tưởng tượng của tôi. Khi chưa được gặp anh, tôi cứ nghĩ, một tài năng lớn như vậy, chắc phải là người "khó gần" lắm. Tôi "sợ" anh đến nỗi, khi sang Pháp thực tập, tôi không dám hỏi nhà để đến thăm anh. Khi về lại Việt Nam, đọc cuốn "Espace de LEBADANG" và đọc bài "Không gian Lê Bá Đảng" của anh Hoàng Phủ Ngọc Tường in trong tập "Ngọn núi ảo ảnh", tôi thấy tiếc đứt ruột.
Rất nhiều tác phẩm của anh đã được đưa lên Internet, với nhiều Website khác nhau, để những ai muốn xem tranh của anh thì cứ việc vào mạng.
Tôi mong sao cho chóng đến Festival, ngoài các hoạt động văn hoá, nghệ thuật... của nhiều nước, còn để được xem tranh của anh Lê Bá Đảng.
Huế, ngày 5-4-2002
P.T.C

(nguồn: TCSH số 159 - 05 - 2002)

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode
Bình luận (0)
Bạn đọc nhiều
Xem thêm

  • Ngựa và nghệ thuật thăng hoa (Một số hình ảnh ngựa trong hội họa Tây phương và nghệ thuật dân gian Việt Nam)

    ĐINH CƯỜNG

    Thảng như con ngựa già vô dụng
    Chủ bỏ ngoài trăng đứng một mình
                         (Tô Thùy Yên)

  • Nguyễn Đại Giang và Upside Downism tầm cỡ thế giới

    HỒ ĐĂNG THANH NGỌC

    Tôi có một vài kỷ niệm nhỏ với họa sĩ Nguyễn Đại Giang.
    Năm 2009, trong những ngày làm mới thơ mình một cách đầy hứng thú, tôi viết bài thơ “Lộn ngược” ngồ ngộ:

  • Hoàng Đức - Chỉnh Tuệ: Cuộc hóa thân kỳ ảo của thủy mặc

    LÊ HUỲNH LÂM

    Chúng ta đều biết rằng nước vốn vô hình vô ảnh, tùy nhân duyên để biến hiện. Nước có quyền năng dung hòa mọi sự vật và quyền năng hóa thân biến hiện theo sự vật. Trong ý nghĩa đó, thủy mặc là loại mực mà người cầm bút phải có nội lực mới hóa thân vào ngòi bút để truyền cảm xúc tan chảy theo vết loang của mực.

  • Đạo Đức Kinh và cuộc tìm kiếm mỹ thuật

    HUỆ VIÊN

    Đạo Đức Kinh là tác phẩm do Lão Tử, khai tổ của Đạo giáo, viết ra khoảng thế kỷ VI trước CN, là một kinh điển trong triết học phương Đông, có ảnh hưởng rất lớn đến lịch sử, văn hóa, xã hội, lối sống, nghệ thuật... ở những nước Á Đông.

  • Năng lượng cố đô

    VIỄN PHƯƠNG

    Vào ngày 13 tháng 3 năm 2013, đã có một không khí lạ xuất hiện trong không gian hội họa xứ Huế. Sự gặp gỡ của 55 nghệ sỹ trẻ đến từ 17 tỉnh thành cả nước trong cuộc triển lãm mang tên Năng lượng cố đô đã báo hiệu cho một sự đột phá thực sự trong tư duy sáng tạo của lớp họa sỹ trẻ hiện nay.

  • Một số tác phẩm về di sản của Phan Ngọc Minh

    Họa sĩ Phan Ngọc Minh, hiện đang sống và làm việc tại Đà Nẵng, đã có gần mười cuộc triển lãm cá nhân trong và ngoài nước như Pháp, Ireland...

  • Không gian trong tác phẩm tạo hình Bắc miền Trung

    TRỊNH HOÀNG TÂN

    Đến với các tác phẩm mỹ thuật khu vực IV năm 2012 được trưng bày tại thành phố Hà Tĩnh, thấy gì qua những tìm tòi khác nhau, trở lại những khuynh hướng đã qua hay xuất phát từ những điểm mới?

  • Huệ và Họa

    MỘT DANNA

    Những ý tưởng về hội họa dưới đây của tôi được khơi gợi từ sự nghiên cứu về Thiền và triết học Hủy cấu trúc (deconstruction).

  • Truyền thuyết về một danh họa Trung Hoa

    VI KÝ

    Vào đời nhà Tống ở Trung Hoa có danh họa Ngọc Phủ nổi tiếng là người vẽ tranh giỏi, khắp Trung Nguyên, ai ai cũng đều biết tiếng.

  • Vài dòng về tranh tượng & ảnh khỏa thân

    UYÊN HUY

    Họa sĩ, Nhà giáo Nhân dân;
    Chủ tịch Hội Mỹ Thuật TP Hồ Chí Minh

  • KHÁT VỌNG - Triển lãm tranh của các họa sĩ khuyết tật

    Từ ngày 28/6 đến ngày 05/7/2012, tại số 09 Phạm Hồng Thái - Huế, Chương trình Phát triển Không gian Văn hóa và Chương trình Tình Sông Hương của Tạp chí Sông Hương sẽ tổ chức triển lãm tranh của các họa sĩ khuyết tật mang tên KHÁT VỌNG.

  • Nhớ về một kỷ niệm

    ĐINH CƯỜNG

    (Nhân 100 năm ngày sinh Nguyễn Đỗ Cung 1912-2012)

  • Ấn tượng và kỷ niệm về một chuyến đi

    BỬU CHỈ (Xê-nhét 17/5 - 26/6/1985)

  • Mèo trong tranh Foujita

    LGT: Foujita tên đầy đủ là Tsuguharu Foujita, thời gian sau thêm tên Thánh Léonard Tsuguharu Foujita. Sinh ngày 27 tháng 11 năm 1886 tại Tokyo, trong một thành phố nhỏ tên Omagari, cạnh bờ sông Edogawa. Cha là Tsuguakira Foujita, sĩ quan cấp tướng thuộc quân đội Hoàng Gia Nhật. Mẹ là Masa, mất năm 1891 lúc Foujita mới 5 tuổi. Foujita là con trai út, còn hai người chị và người anh trai.

  • Tê tái và đê mê: cách lý giải của giới mỹ thuật

    ĐIỀN THANH(sưu tầm và giới thiệu theo bài viết nhan đề “Agony and Ecstasy” đăng trên tạp chí The Nation, Hoa Kỳ, ngày 1. 12. 2008 của Barry Schwabsky)

  • Triển lãm điêu khắc Thừa Thiên Huế còn đó những nghĩ suy...

    PHAN THANH BÌNH - ĐÌNH KHÁNHTriển lãm Điêu khắc Thừa Thiên Huế Lần thứ nhất đến nay đã kết thúc, những gì mà các tác giả trưng bày, thể hiện trước công chúng chắc sẽ còn đọng lại lâu dài trong tình cảm người xem, với những ấn tượng, cảm nhận toàn cảnh hoạt động sáng tạo điêu khắc của tỉnh nhà qua gần 60 tác phẩm của 29 tác giả, bao gồm tượng tròn phù điêu trang trí, tượng chân dung, phác thảo tượng đài... với các chất liệu đá, ciment, gỗ, thạch cao, đồng, chất liệu tổng hợp...

  • Cảm nhận Lê Huy Quang

    ĐẶNG TRƯỜNG LƯUTrong giới văn hóa - văn nghệ cả nước; cũng như làng văn nghệ sĩ của riêng Hà Nội; người ta biết nhiều đến họa sĩ, nghệ sĩ Nhân dân Lê Huy Quang qua hội họa, qua thiết kế trang trí sân khấu, qua minh họa hay bìa sách; phần lớn là bạn hữu, qua thơ ca và các bài báo trong suốt mấy chục năm qua.

  • Tiểu luận của Ô. Pat về Êt- Va Mun: Quý bà và đại ý

    Tiểu luận của Ô. Pat phong phú và đa dạng nói đến các vấn đề của văn học, nghệ thuật văn hóa, chính trị, xã hội, lịch sử và dân tộc học. Đọc tiểu luận của Pat, ta vừa thấy hào hứng lại vừa thấy mình được soi sáng về những vấn đề ít nhiều đã quan tâm. Ở đây chúng tôi xin giới thiệu với quý độc giả một tiểu luận của Pat về Êt-va Mun nhân kiệt tác Tiếng gào của ông tròn trăm tuổi.

  • Con gái đầu lòng của thi hào Puskin

    THÚY TOÀNĐến thăm bảo tàng quốc gia Lep Nhikôlevich Tônxtôi ở Matxcơva, trong phần giới thiệu lịch sử xây dựng tiểu thuyết "Anna Karenina", người xem đã để ý sẽ thấy ở đây có treo cả chân dung của Maria Alekxenđrôpna Gartung - con gái đầu lòng của thi hào Puskin, do viện sĩ Viện nghệ thuật Nga I.K.Nakarô vẽ vào những năm 1860, thời điểm bà đang ở độ tuổi ba mươi và đã lấy chồng là tướng Gartung được ít năm rồi.

  • Một cái nhìn từ trên cao những tác phẩm mang đậm sắc thái tâm hồn của một họa sĩ Việt Nam - Họa sĩ Lê Bá Đảng

    ANTHONY JASONLê Bá Đảng có lẽ là người họa sỹ Việt Nam danh tiếng nhất làm việc tại Tây phương. Về mặt kỹ thuật mà nói, tác phẩm của ông rất đẹp, còn về mặt mỹ thuật thì nó lại chinh phục được lòng người. Đồng thời những tác phẩm của ông không giống những tác phẩm của các họa sỹ phương Đông điển hình. Nghệ thuật của Lê Bá Đảng là sự bổ sung tuyệt vời cho nhau giữa cái diện mạo phương Tây và tính các phương Đông.

    • 1
    ...
    3 4 5 6 7
Bạn đọc nhiều