Chạnh buồn bên hồ Tịnh Tâm

08:33 28/03/2013

Nằm ngay trong Kinh thành Huế, hồ Tịnh Tâm là một Ngự Uyển của Hoàng gia triều Nguyễn vốn rất nổi tiếng, được vua Thiệu Trị xếp vào cảnh đẹp thứ 3 (Đệ tam cảnh Tịnh hồ hạ ứng). 

Quang cảnh đảo Bồng Lai trong hồ Tịnh Tâm hiện nay - Ảnh: B.N.L

Cảnh đẹp hoang phế

Đặt chân đến hồ Tịnh Tâm hôm nay (thuộc địa phận P.Thuận Thành, TP.Huế), nhiều người không khỏi chạnh buồn với một khung cảnh hoang phế. Hiện trạng của khu vườn Thượng Uyển bậc nhất Kinh thành Huế hiện chỉ còn là một quần thể hồ được người dân trồng sen và rau muống. Giữa hồ có hai hòn đảo nổi là đảo Bồng Lai, ở phía nam hồ và đảo Phương Trượng phía bắc hồ. Con đê Kim Oanh chạy giữa hồ ngày trước giờ đã thành con đường Lê Văn Hưu nối Đinh Tiên Hoàng và Tạ Quang Bửu. Vòng tường gạch bao quanh hồ cũng đã bị xuống cấp hư hỏng, nhiều xóm cư dân phía bắc và phía tây của hồ đã xây dựng nhà cửa lấn chiếm xâm hại một phần của di tích.

Tại Festival Huế 2008 vừa qua, để tránh lãng phí một di tích đang còn hoang phế, Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế đã cho một đơn vị tư nhân thuê mở Trung tâm văn hóa Tịnh Tâm để làm dịch vụ trên đảo Bồng Lai. Tại đây, sau khi khai trương trong dịp festival có giới thiệu một số loại hình đặc sản Huế như: các sản phẩm hạt sen, trà sen, trà cung đình, rượu Minh Mạng thang… Thế nhưng, đến nay, tất cả các dịch vụ hầu như không thu lại hiệu quả chỉ duy nhất hoạt động kinh doanh cà phê, giải khát là còn có khách lai rai.

Theo Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế (đơn vị quản lý di tích này), từ cuối thế kỷ 19, do thiếu điều kiện chăm sóc, các kiến trúc ở khu vực hồ Tịnh Tâm bị hư hỏng dần hoặc bị triệt giải. Năm 1946, vòng tường gạch bao quanh hồ bị phá để xây dựng một vòng tường thấp hơn. Năm 1960, trên nền điện Bồng Doanh cũ có dựng một ngôi đình bát giác nhỏ để kỷ niệm. Trong lần tu bổ này một cây cầu bê tông đã được xây dựng để nối đảo Bồng Lai với đê Kim Oanh...

Nguyên thủy là một đoạn sông Kim Long, sau khi xây dựng Kinh thành Huế đã được cải tạo lại, tên ban đầu là ao Ký Tế. Năm Minh Mạng thứ 3 (1822), triều Nguyễn đã cho cải tạo hồ và đặt tên là hồ Tịnh Tâm. Dưới sự chỉ huy của Đô thống hữu quân Nguyễn Tăng Minh và Tham tri bộ Hộ Đào Trí Phú, 8.000 binh lính đã được huy động để dốc sức xây dựng Tịnh Tâm thành một Ngự Uyển xinh đẹp bậc nhất của Hoàng gia.

Theo Nguyễn Phúc tộc thế phả (NXB Thuận Hóa, năm 1995) vào năm Quý Tỵ (1893), vua Thành Thái đã bị các quan phụ chính tuân lệnh lưỡng tôn cung đưa ra đảo Doanh Châu với lý do “an dưỡng tâm thần” vì đức vua “tính tình bất thường, ham chơi bời, ít chịu nghe lời can gián”. Kỳ thực là do vua Thành Thái có tư tưởng chống Pháp nên đã bị nhóm quan lại đưa vào hồ Tịnh Tâm để biệt giam.

Dự án tu bổ phục hồi vẫn còn “treo”

Theo tài liệu nghiên cứu của Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế, hồ Tịnh Tâm có bình diện hình chữ nhật, chu vi gần 1.500 m (354 trượng 6 thước). Trên hồ có ba hòn đảo Bồng Lai, Phương Trượng và Doanh Châu. Đảo Bồng Lai, ở phía nam hồ, chính giữa có điện Bồng Doanh, 3 gian 2 chái, mái trùng diêm, lợp ngói hoàng lưu li. Điện quay mặt về hướng nam, có lan can gạch bao quanh, phía trước lại có cửa Bồng Doanh, rồi cầu Bồng Doanh nối đảo với bờ hồ phía nam. Phía đông điện Bồng Doanh có nhà thủy tạ Thanh Tâm, quay mặt về hướng đông. Phía tây điện có lầu Trừng Luyện, quay mặt về hướng tây. Phía bắc là cửa Hồng Cừ và một chiếc cầu cùng tên.

 
 

Từ năm 2003, đề án tu bổ và phục hồi phế tích hồ Tịnh Tâm đã được Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế khởi động, nhưng đến nay dự án vẫn chưa được phê duyệt. Hiện tại, dự án bảo tồn phát huy giá trị hồ Tịnh Tâm đang được tỉnh Thừa Thiên-Huế xác định là một trong 10 dự án trọng điểm trong phát triển du lịch của tỉnh. Theo đó, UBND tỉnh đã thuê Công ty Akitek Tangara của Singapore thiết kế quy hoạch dự án nhưng đến nay vẫn chưa được triển khai vì chưa có kinh phí.

 

Trên đảo Phương Trượng, chính giữa có gác Nam Huân, quay mặt về hướng nam, 2 tầng, mái lợp ngói hoàng lưu li. Phía nam có cửa Bích Tảo và cầu Bích Tảo. Phía bắc đảo có lầu Tịnh Tâm, quay mặt hướng bắc. Phía đông có nhà Hạo Nhiên (từ năm 1848 đổi thành Thiên Nhiên), quay mặt về hướng đông. Phía tây có hiên Dưỡng Tính quay mặt về hướng tây. Giữa hai đảo có đình Tứ Đạt nằm giữa một hệ thống hành lang mái lợp ngói gồm 44 gian, chạy nối vào cầu Bích Tảo ở phía nam và cầu Hồng Cừ ở phía bắc.

Giữa hồ Tịnh Tâm có đê Kim Oanh nối liền từ bờ đông qua bờ tây. Phía đông đê có cầu Lục Liễu, 3 gian, mái lợp ngói. Phía nam, đê gắn với một hành lang dài 56 gian, ở giữa là cầu Bạch Tần. Phía nam cầu có nhà tạ Thanh Tước để thuyền vua ngự. Ở đoạn cuối phía tây của hành lang lại có nhà Khúc Tạ, thông với một nhà tạ khác, là Khúc Tạ Hà Phong qua một hành lang nhỏ dựng trên mặt nước. Phía nam nhà tạ này là đảo Doanh Châu.

Trên các góc của đảo Bồng Lai, Phương Trượng đều có xếp đá tạo các giả sơn. Riêng đảo Doanh Châu được tạo dáng như một hòn non bộ lớn nổi trên mặt hồ. Khắp nơi xung quanh đảo Bồng Lai, Phương Trượng, đê Kim Oanh và dọc bờ hồ đều trồng các loại liễu trúc và các thứ hoa cỏ lạ. Dưới hồ trồng duy nhất loại sen trắng.

Với kiểu kiến trúc cầu kỳ, nhưng hết sức hài hòa với tự nhiên, hồ Tịnh Tâm được xem là một thành tựu tiêu biểu của nghệ thuật kiến trúc cảnh quan Việt Nam thế kỷ 19. Cảnh đẹp của hồ đã tạo nguồn thi hứng và trở thành đề tài cho nhiều bài thơ, chùm thơ nổi tiếng của các vua Nguyễn như Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức... Và đặc biệt, trong chùm thơ ca ngợi 20 cảnh đẹp đất Thần kinh của vua Thiệu Trị đã xếp hồ Tịnh Tâm là cảnh đẹp thứ 3, cho in bài thơ Tịnh hồ hạ hứng cùng với phong cảnh hồ vào tranh gương để treo ở các cung điện.

Theo Bùi Ngọc Long

   Thanh niên online

 

 

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Nằm trong chương trình Phát triển không gian văn hóa, chiều ngày 20 tháng 9, tại nhà sách Phú Xuân, Tạp chí Sông Hương phối hợp với Công ty văn hóa Phương Nam tổ chức giới thiệu ấn phẩm An lạc mùa chay – món chay dâng mẹ và Lễ trao học bổng cho học sinh nghèo vượt khó của tác giả Hồ Đắc Thiếu Anh.

  • Trong khuôn khổ chương trình Phát triển Không gian Văn hóa, vào lúc 8h 30 phút, ngày 29 tháng 8 năm 2014 tại Salon VĂN HÓA CÀ PHÊ THỨ BẢY, lầu 1, Trung Nguyên Coffee, 19 Phạm Ngọc Thạch, Q3 Thành phố Hồ Chí Minh, Tạp chí Sông Hương  sẽ tổ chức giới thiệu tập sách  “Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo.”  

  • Trong khuôn khổ chương trình Phát triển Không gian Văn hóa, sáng ngày 15/ 8, Tạp chí Sông Hương  tổ chức giới thiệu tập sách  “Thơ Tân hình thức Việt - Tiếp nhận và sáng tạo.”  

  • Huế là nơi địa linh nhân kiệt nên văn hóa đọc đã có một bề dày lịch sử trên mảnh đất này. 

  • Chiều ngày 22/11/2013, tại số nhà 203/19 đường Nguyễn Trường Tộ (Tp Huế), Tạp chí Sông Hương và Gác Trịnh đã tổ chức Khai mạc triển lãm tranh của họa sỹ Đinh Cường và họa sỹ Phan Ngọc Minh. Đến dự có đông đảo các họa sỹ, các nhà phê bình mỹ thuật, những người yêu mến nghệ thuật và các cơ quan báo chí Trung ương và địa phương đóng trên địa bàn. 

  • Chiều ngày 25/10 tại Cà Phê sách Phương Nam, số 15 Lê Lợi, Tp Huế, Hội nhà văn tỉnh Thừa thiên Huế, Công ty văn hóa Phương Nam và Trung tâm văn hóa New Space Arts Foudation đã tổ chức buổi tọa đàm giới thiệu tác giả Phan Tuấn Anh - Gương mặt phê bình trẻ, và thơ. Tới dự có đông đảo bạn đọc, các nhà văn, nhà thơ, các nhà nghiên cứu phê bình văn học, các giảng viên và sinh viên đại học Huế cùng phóng viên báo chí trong tỉnh.

  • Ngoài thiệt hại nặng về người và tài sản, hiện người dân trên địa bàn tỉnh đang lo lắng trước việc nước lũ trên các sông dâng rất nhanh.

  • Chiều ngày 27 – 09 – 2013, tại trụ sở của Tạp chí Sông Hương, Hội nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp cùng Tạp chí Sông Hương tổ chức giới thiệu tác phẩm “Ngủ giữa trùng sơn” của nhà văn Lê Vũ Trường Giang. Đến dự có đông đảo các nhà văn, nhà thơ, các nhà phê bình lý luận, đông đảo bạn đọc cùng phóng viên báo chí.

  • Ngày 14-8 (tức mùng 8 tháng 7 âm lịch), lễ hội điện Hòn Chén đã  khai mạc tại xã Hương Thọ, thị xã Hương Trà, tỉnh Thừa Thiên - Huế. 

  • Trong giờ phút hay tin người bạn của mình hấp hối, nhà văn Tô Nhuận Vỹ đã nhớ về người bạn của mình và viết bài viết này ngay trong đêm. Khi chữ cuối cùng của bài viết được viết xong, cũng là lúc nhà văn hay tin: ông Ngô Kha sắp trút hơi thở cuối cùng... SH xin giới thiệu bài viết cùng bạn đọc.

  • Tạp chí Sông Hương vô cùng thương tiếc báo tin:

    Nhà sử học Ngô Kha vừa mới qua đời vào lúc 0 giờ 05 phút sáng ngày 08 tháng 8 năm 2013 (nhằm ngày 02 tháng 7 năm Quý Tỵ), ở tuổi 80 sau một cơn đau nặng.

  • (SH) - Chiều ngày 17/7, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế  phối hợp với Nhóm dự án Bảo tồn, Trùng tu và đào tạo Đức (GCREP) đã tổ chức lễ hoàn công “Dự án bảo tồn, phục hồi trang trí nội thất công trình Tả Vu - Đại Nội Huế” và trao chứng chỉ đào tạo bảo tồn cho các thành viên tham gia dự án.

  • (SH) - Sáng nay (17/7), HĐND tỉnh Thừa Thiên Huế khai mạc trọng thể Kỳ họp thứ 6, HĐND tỉnh khóa VI (nhiệm kỳ 2011-2016).

  • (SH) - Hơn 30 năm xa cách, chiều nay qua một cuộc điện thoại, tôi nôn nao, mừng vui được gặp lại người bạn của một thời lang thang qua những con đường thân quen trên phố Huế. Một thời sinh viên văn khoa đầy ắp kỷ niệm tràn về trong nỗi nhớ của Trọng của tôi.

  • (SH) - Thời gian vừa qua, một số phương tiện thông tin đại chúng đã đưa thông tin về việc Tạp chí Sông Hương Số Đặc Biệt tháng 6/2013 bị thu hồi vì đã in bản đồ Việt Nam mà không có các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Đây là những thông tin chưa sát với bản chất sự việc, Tạp chí Sông Hương nói rõ như sau:

  • (SH) - Do lịch sử để lại, hiện trên Thượng thành của Đại nội Huế và các eo bầu thuộc khu vực 1 (khu vực cần bảo vệ nghiêm ngặt) có tới hơn 2.800 hộ dân đang sinh sống; nếu tính trung bình cứ bốn người/hộ thì có tới hơn 1 vạn người đang sống tại khu di tích này.

  • (SH) - Ngày 10/7, tại Triện Miếu - Đại Nội Huế đã diễn ra lễ kỷ niệm 400 năm ngày mất của chúa Tiên Nguyễn Hoàng - vị chúa Nguyễn đầu tiên có công tích to lớn đối với hành trình khai phá vùng đất Thuận Hóa-Huế và cả miền Nam Việt Nam, tạo điền đề cho việc hình thành vương triều Nguyễn và kinh đô Huế sau này.

  • (SH) - Festival nghề truyền thống Huế ngày càng thu hút được du khách đến với Huế -  Đó là một trong những nội dung được khẳng định tại Hội nghị tổng kết, đánh giá kết quả Festival nghề truyền thống Huế lần thứ 5 năm 2013.

  • (SH) - Từ khi hồ sơ khoa học “bài bản Nhã nhạc Cung Ai” – một bài bản đang bị mai một sau khi cố nghệ nhân Trần Kích về với cát bụi được thực hiện, chúng tôi tìm gặp nghệ nhân Trần Thảo (con trai của cố nghệ nhân Nhã nhạc Trần Kích) thì được biết, bài bản Nhã nhạc Cung Ai hiện vẫn còn được lưu giữ bởi nghệ nhân Trương Khiếm, ông là người nắm bắt khá vững vàng cách thức trình diễn bài bản này.

  • (SH) - Rất nhiều du khách đến cố đô Huế đã lè lưỡi, lắc đầu với dịch vụ “chặt chém” quanh các khu di tích.