Sức sống Đông Sơn qua ngàn năm Bắc thuộc
Theo GS Hoàng Xuân Chinh, sức sống văn hóa Đông Sơn trong thời Bắc thuộc được phản ảnh qua các cuộc khởi nghĩa chống thống trị phương Bắc với đỉnh cao là chiến thắng giành độc lập của Ngô Quyền, trong lúc nhiều văn hóa khác đã vĩnh viễn trở thành một bộ phận của văn hóa Hán.
Một số hiện vật văn hóa Đông Sơn - Ảnh: Ngọc Thắng
Mộ thuyền, trống đồng, hoa văn quý
Một trong những biểu hiện của sức sống vượt qua ngàn năm Bắc thuộc này là sự tồn tại của mộ thuyền. Là một nét văn hóa đặc trưng của văn hóa Đông Sơn, loại hình mộ quan tài hình thuyền còn được phát hiện ở nhiều nơi trong thời Đại Việt, sau ngàn năm Bắc thuộc.
Theo GS Chinh, qua đó có thể thấy mộ quan tài hình thuyền, một loại mộ độc đáo của văn hóa Đông Sơn vẫn tiếp tục tồn tại bên cạnh loại mộ gạch vòm cuốn kiểu Hán trong thời Bắc thuộc. Thậm chí nó còn tồn tại đến muộn hơn trong thời Đại Việt nói lên sức sống mãnh liệt của văn hóa Đông Sơn vượt qua thời gian dài.
Ông Chinh cũng đánh giá sự tồn tại của trống đồng là biểu hiện nổi bật của sức sống văn hóa Đông Sơn. Hiện vật tiêu biểu thời Đông Sơn của người Lạc Việt này vẫn tiếp tục tồn tại lâu dài sau khi nước Âu Lạc bị nhà Triệu chiếm. Theo Hậu Hán thư, tướng nhà Hán Mã Viện trong cuộc chiến chống lại cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng, nhằm hủy diệt mọi giá trị vật chất và tinh thần của người Lạc Việt, đã tiến hành vơ vét trống đồng của người Việt. Nhưng sau đó nhiều loại trống đồng mới vẫn tiếp tục ra đời như các trống loại I Hê gơ muộn và trống đồng loại II Hê gơ. Cũng có cả loại trống chậu vừa có yếu tố Việt vừa có yếu tố Hán.
Cũng theo ông Chinh, sức sống văn hóa Đông Sơn còn thể hiện ở sự ra đời của những hiện vật có sự tiếp biến văn hóa Việt - Hán. Chẳng hạn, trong một số mộ táng, khảo cổ học đã gặp một vài đồ đồng hoặc gốm vừa mang phong cách văn hóa Đông Sơn vừa mang phong cách văn hóa Hán. Chiếc vò đồng phát hiện ở Bá Thước, có kiểu dáng như một chiếc vò gốm, trên vai và thân trang trí 12 băng ngang gồm 6 băng văn hình răng cưa và 6 băng văn vòng tròn tiếp tuyến xen kẽ nhau. Đó là những hoa văn kỷ hà rất đặc trưng cho đồ đồng văn hóa Đông Sơn. Tuy nhiên, cũng trên vai của chiếc vò này lại có một đôi quai gắn mặt hổ phù đặc trưng cho văn hóa Hán.
Sức sống không bị chôn vùi
PGS-TS Nguyễn Đình Chiến, Phó giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia, cho biết những ảnh hưởng của văn hóa Đông Sơn còn kéo dài đến sau này rất nhiều. Ông Chiến cho rằng nó thể hiện ở những đồ gốm tiêu biểu nhất là các chân đèn và lư hương gốm men lam xám của tác giả Đặng Huyền Thông, người thợ tài hoa cuối thế kỷ 16.
GS Hoàng Xuân Chinh cho rằng, sau cuộc khởi nghĩa thất bại của Hai Bà Trưng, nhà Đông Hán thay đổi phương thức thống trị với nước ta. Theo đó, họ thi hành những chính sách đồng hóa triệt để, nhằm biến nước ta thành những quận huyện nội địa Trung Hoa. “Tuy nhiên, văn hóa này vẫn tiếp tục tồn tại. Sức sống của văn hóa này đã chống lại quá trình Hán hóa trong thời Bắc thuộc. Các cuộc khởi nghĩa cũng liên tiếp xảy ra cho tới khi Ngô Quyền thắng quân Nam Hán, mở đầu thời Đại Việt. Trong lúc đó, các nhà nước hình thành cùng thời với nước ta ở Hoa Nam đều lần lượt bị sáp nhập vĩnh viễn vào nội địa Trung Hoa”, ông Chinh phân tích.
Theo Trinh Nguyễn - TN
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
LÃO THƯ SINHLTS: Trong lúc đề tài cổ vật tìm thấy dưới sông Hương đang râm ran, Tòa soạn nhận được câu chuyện tự thuật hết sức thú vị dưới đây. Nhà “Gốm bể học” đã trên 30 năm “về chơi gốm bể”, vậy mà từ mảnh vườn xưa đầy lu hủ ấy lại có biết bao nhiêu nhân tình thế sự vây quanh nhà nghiên cứu Huế. Đọc câu chuyện này, có những đoạn anh em trong tòa soạn không khỏi tiếc thầm: Giá như mình có thể giúp cho nhà nghiên cứu Hồ Tấn Phan một điều gì đó, bởi vì những mảnh gốm ông kiếm về ấy, có phải ông dành cho riêng ông đâu, mà cho cả vùng văn hóa xứ Huế mà ông đã yêu nó biết bao nhiêu!
-
(tiếp theo phần 1)
-
LTS: Cổ vật tìm thấy dưới sông Hương gần đây là một đề tài thú vị thu hút các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu, đông đảo bạn đọc trong và ngoài nước quan tâm. Trong vài năm gần đây, báo chí cả nước đã đề cập đến khá nhiều các loại cổ vật dưới sông Hương được tìm thấy, song chưa ai đưa ra những giới thiệu tổng quan một cách khoa học về chúng.
-
Thuật ngữ “cổ vật” chúng tôi nói đây là để chỉ những đồ vật do khối óc và bàn tay con người làm ra và đã được sử dụng để thoả mãn những nhu cầu tinh thần và vật chất trong cuộc sống cách nay khá lâu hay rất lâu. Những đồ vật này có cái còn nguyên vẹn, có cái đã bị vỡ do sự va chạm theo dòng chảy của thời gian hay do sự vụng về, vô tâm của những người trục vớt.
-
Toàn bộ hai tầng của đàn Xã tắc - bộ phận quan trọng bậc nhất trong quần thể di tích - di sản thế giới tại Huế, đã được xác định rõ, đặc biệt trong đó là sự xuất lộ rất nhiều tầng đất khác nhau trên khu đàn chính... Đó là kết quả bước đầu của đợt khai quật khảo cổ học di tích đàn Xã tắc triều Nguyễn - TP Huế, do Bảo tàng Lịch sử VN tiến hành từ đầu tháng 2/2008 đến nay.
.png)
.png)
