VÕ VINH QUANG
An Nam quốc thư là hệ thống văn thư ngoại giao rất quan trọng giữa nước ta và Nhật Bản thế kỷ XVI - XVII, thường xuyên được giới nghiên cứu quan tâm tìm hiểu.
Bức quốc thư có ấn triện gốc của Thụy Quốc công (Nguyễn Phúc Nguyên)
Thời gian gần đây, tại Nhật Bản, các bức thư trong An Nam quốc thư gốc, có ấn triện đã dần được công bố. Trong đó, bức An Nam quốc thư đầu tiên giữa chúa Nguyễn và Nhật Bản năm 1601 thực sự góp phần đem lại những nhận định mới mẻ, bổ khuyết thêm những cứ liệu lịch sử cho việc nghiên cứu lịch sử xã hội Việt Nam giai đoạn này.
Trong quá trình tìm hiểu về mối quan hệ bang giao giữa Việt Nam và Nhật Bản thế kỷ XVI - XVII, chúng tôi may mắn phát hiện được bản gốc (có ấn triện) bức quốc thư của chúa Nguyễn gửi Mạc Phủ Edo vào ngày 05 tháng 05 năm Hoằng Định thứ 2 (1601). Tài liệu quí này được lưu giữ ở Quốc lập công văn thư quán (National archives of Japan) của Nhật Bản. Đây là văn kiện ngoại giao được giới chức đương thời và giới nghiên cứu Nhật Bản - Việt Nam xem là bức “thông thư” chính thức đầu tiên giữa chúa Nguyễn Đàng Trong với chính quyền Mạc Phủ Đức Xuyên thời kỳ Châu Ấn thuyền (1592 - 1635). Dấu ấn triện Trấn thủ tướng quân chi ấn 鎮守將軍之印 cùng dòng chữ: An Nam quốc thiên hạ thống binh đô nguyên soái Thụy Quốc công 安南國天下統兵都元帥瑞國公 trên thư góp phần khẳng định chắc chắn rằng đây là bức thư của Thụy quốc công Nguyễn Phúc Nguyên gửi Tokugawa Ieyasu nhà Mạc Phủ.
Việc phát hiện văn bản bức thông thư của chúa Nguyễn Phúc Nguyên nói trên góp phần thay đổi nhận thức về tác giả của bức thư; khởi đầu với nhận xét của Morishige Kondō (Cận Đằng Thủ Trọng (1771 - 1829) khi thu thập và biên tập Ngoại phiên thông thư, đó là: “nghi ngờ rằng: Thụy 瑞 là chữ sai nhầm của Đoan 端 (Lời xét trong An Nam quốc thư tập 11, thuộc Ngoại phiên thông thư). Đây cũng là cứ liệu chính xác nhất chứng minh vai trò quan trọng và trực tiếp của Hy Tông Hiếu Văn hoàng đế (Nguyễn Phúc Nguyên) trong mối quan hệ bang giao quốc tế vào đầu thế kỷ XVII, đồng thời khẳng định sự tin tưởng tuyệt đối và giao toàn quyền xử lý cho người con kế vị mình của Tổng trấn Thuận Quảng - Đoan Quốc công Nguyễn Hoàng. Bên cạnh đó, giá trị của bức thông thư này còn góp phần cung cấp cứ liệu để hiệu chỉnh lại mốc thời gian chúa Sãi đảm nhiệm chức quan Trấn thủ Quảng Nam, cụ thể là trước tháng 5 năm Hoằng Định thứ 2 [1601]), sớm hơn thời gian được công bố trong Đại Nam thực lục tiền biên (mục Thái Tổ Gia Dụ Hoàng đế [Nguyễn Hoàng]) là “Nhâm Dần năm thứ 45 [1602], sai Hoàng tử thứ sáu làm trấn thủ dinh Quảng Nam”. Văn thư này cũng góp phần bổ khuyết vào việc nghiên cứu lịch sử, xã hội, văn tự, ấn triện… của hai nước Việt Nam - Nhật Bản thời Châu Ấn thuyền.
V.V.Q
(SH298/12-13)
Kết quả khảo cổ học mới nhất khẳng định thành Cổ Loa là tòa thành đất sớm nhất, có quy mô lớn nhất ở Việt Nam và Đông Nam Á, được đắp dưới thời vua An Dương Vương (thế kỷ thứ 3-2 trước Công nguyên). Kỹ thuật đắp thành có sự khác nhau giữa thành Ngoại, thành Trung và thành Nội.
Bộ Văn hóa Hy Lạp cho biết những bức họa ghi lại cảnh cuộc sống hàng ngày đã được phát hiện trên những cây cột trong ngôi mộ cổ lớn nhất Hy Lạp ở Amphipolis, thuộc khu vực phía bắc Macedonia.
Nhà chức trách Tây Ban Nha đang có kế hoạch khai quật một ngôi mộ tập thể, được cho là có chứa di hài của Federico Garcia Lorca, một trong những nhà thơ, nhà soạn kịch nổi tiếng nhất xứ sở bò tót.
Bộ Văn hóa Hy Lạp cho biết các nhà khảo cổ nước này vừa tìm thấy một bộ hài cốt, trong một chiếc quách bằng đá vôi thuộc căn phòng thứ 3 trong lăng mộ bí ẩn nằm tại Amphipolis, có niên đại từ thời Alexander Đại đế (Thế kỷ 4 TCN).
Xuất lộ tại khu vực sát Nhà Quốc hội vừa hoàn thành, trục kiến trúc tâm linh của vương triều Lý được Viện khảo cổ học VN đánh giá là "hiện tượng đặc biệt trong lịch sử Đông Á và Đông Nam Á, thể hiện tinh thần độc lập và tự tôn dân tộc rất cao của Đại Việt".
Các nhà khoa học đã giải mã được những ký hiệu trên một chiếc đĩa cổ có niên đại từ năm 1700 trước Công nguyên.
Một bức tranh khổ lớn, với các hình vẽ đẹp mắt, vừa được giới khảo cổ tìm thấy trong ngôi mộ bí ẩn nằm ở Amphipolis, thuộc khu vực Central Macedonia, Hy Lạp.
Ngày 7/10, nhóm khảo cổ tại khu lăng mộ Amphipolis phía Bắc Hy Lạp cho biết lăng mộ này là nơi chôn cất một nhân vật vô cùng quan trọng hoặc một vị tướng trong quân đội của Alexander Đại đế.
Ngày 2/10, Bảo tàng tổng hợp Bình Định đã tổ chức công bố kết quả khai quật khu phế tích tháp Rừng Cấm nằm tại thôn Thủ Thiện Thượng, xã Bình Nghi, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.
Chưa chắc chắn khu vực điện Kính Thiên là trục trung tâm từ thời Lý, nhưng kết quả khảo cổ học mới nhất chỉ ra, đó là trung tâm từ thời Lê Sơ. Đây là một trong số những điểm mới của kết quả khai quật khảo cổ trục trung tâm Hoàng thành Thăng Long năm 2013.
Các nhà khảo cổ vừa tìm thấy 2 bức tượng cẩm thạch rất đẹp, mô tả các nhân vật là nữ giới, trong quá trình khai quật một lăng mộ cổ có từ thời Alexander Đại đế.
Ngày 4.9, tại Bảo tàng điêu khắc Chăm Đà Nẵng đã diễn ra buổi giới thiệu khai quật khu di tích khảo cổ Quá Giáng (xã Hòa Phước, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng).
TRẦN VĂN DŨNG
Trong quá trình điền dã, khảo cứu hệ thống giá trị các di sản văn hóa vật thể trên địa bàn làng Thượng An, xã Phong An, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, chúng tôi đã phát hiện tại chùa Hội Thượng (còn gọi là Niệm Phật Đường An Cát) đang lưu giữ một chiếc vạc đồng được đúc vào thời vua Minh Mạng (1820 - 1840).
Việc tìm thấy nhiều công cụ lao động nguyên thủy ở Đồng Văn, Hà Giang gợi lên cuộc sống xã hội của con người thời tiền sử nơi đây mà trước kia chúng ta vẫn khá mơ hồ.
HỒ VĨNH
Mới đây trong quá trình sưu tầm tư liệu Hán Nôm tại Cố đô Huế, chúng tôi tìm thấy một quyển Kinh Phật khắc in vào năm Kỷ Dậu (1909).
Các nhà khảo cổ học đến từ Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội vừa phát hiện thêm một phế tích đền tháp Chăm tại thôn Quá Giáng 2 (xã Hòa Phước, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) sau gần 20 ngày khai quật trên một diện tích rộng chừng 1.200m2.
Phó Giáo sư- Tiến sĩ Nguyễn Khắc Sử - Nghiên cứu viên cao cấp, Viện khảo cổ học Việt Nam cho biết: Sau hơn hai tháng làm việc tích cực, các chuyên gia Viện khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã phát hiện 24 di tích khảo cổ thời tiền sử.
Ngày 18/7, Bảo tàng tỉnh Bến Tre phối hợp với Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) tổ chức báo cáo kết quả khai quật ngôi mộ nằm ở khu phố 2, thị trấn Chợ Lách, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre.
Ông Lý Mạnh Thắng - Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang cho biết Đoàn khảo sát của Bảo tàng Tuyên Quang vừa phát hiện một di tích chùa thời Trần có niên đại khoảng thế kỷ XIII-XIV, với nhiều hiện vật quý ở Gò Chùa, thôn 17, xã Phú Lâm, huyện Yên Sơn (Tuyên Quang).
Thông tin từ Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cho hay, gần 400 hiện vật thuộc thời đại kim khí của đơn vị này đang được giới thiệu tới công chúng Hàn Quốc trong chương trình trưng bày chuyên đề “Buổi đầu của nền văn hóa cổ ở Việt Nam - Bình minh trên sông Hồng.”