Nghệ thuật đòi hỏi sự hy sinh
AK.DISKINDƠ
(Liên Xô cũ)
Xavêli Đrôdơđốp, một đạo diễn trẻ vừa mới tốt nghiệp trường Đại học sân khấu đến thành phố Dakơpersk để nhận công tác tại nhà hát kịch địa phương. Anh đến đây với những ý định dũng cảm, những kế hoạch đầy hứa hẹn và niềm hy vọng tràn trề.
Ảnh chỉ mang tính minh họa
Anh được tiếp đón hết sức nồng nhiệt và thân tình: được xếp ở một căn phòng tốt gần nhà và thậm chí cơ quan còn đề nghị bà chủ nấu cho anh ăn ngày ba bữa. Tóm lại, cuộc sống mới của nhà đạo diễn trẻ bắt đầu hết sức tốt đẹp và đầy hứa hẹn.
Xavêli làm quen với nhà hát trong một tuần: đi xem biểu diễn và xem diễn tập, trao đổi với các nghệ sĩ, chú ý lắng nghe, phân tích và thâm nhập thực tế. Có nhiều điều làm anh thích thú và đôi điều làm anh ngạc nhiên. Chẳng hạn có một vở diễn của đoàn yếu đến mức đáng ngạc nhiên và không thể cứu vãn được. Công việc trang trí các vở cũng vậy, nghĩa là như người ta thường nói: "Không gây được ấn tượng", còn việc phân vai thường gây nên nỗi băn khoăn.
"Biết làm sao được - Xavêli nghĩ - mỗi người đều làm việc theo khả năng của mình. Không sao, chỉ ít lâu nữa thôi, khi được nhìn thấy một nền nghệ thuật thật sự, họ sẽ phải kêu lên thán phục cho mà xem!".
"Nghệ thuật thực sự" theo Xavêli nghĩ, đó là một vở kịch hay chưa từng thấy mà anh có ý định dàn dựng cho nhà hát. Một vở kịch tốt đã diễn thành công ở thủ đô và kế hoạch dàn dựng đã được anh nghiên cứu và soạn thảo đến từng chi tiết.
Mấy ngày sau, anh đọc vở đó cho đoàn nghe. Không thể nói là mọi người nghe một cách hào hứng, nhưng...
"Không sao, tương lai sẽ trả lời họ - Xavêli tự an ủi và bắt đầu làm công việc phân vai. Các vai được sắp xếp khá đạt và anh đi đến gặp đạo diễn chính của nhà hát để xin ý kiến. Đạo diễn chính nghe Xavêli trình bày, xem qua bảng ghi tên những nghệ sĩ sẽ tham gia vở diễn và nét mặt ông không ra cười, cũng không ra nhăn nhó.
- Biết vậy, - ông nói, tay quay bao kính. Thế còn Gudưnhina?
- Để đóng vai nào ạ? - Xavêli hỏi:
- Tất nhiên là vai chính.
- Nhưng bà ấy...
- Lớn tuổi so với yêu cầu chứ gì? Than ôi, thời gian có thương xót ai đâu, nên điều đó tất nhiên thôi - Đạo diễn chính gật đầu - nhưng bà ấy là vợ của giám đốc nhà hát.
- Thế thì sao ạ? - Xavêli hỏi rất ngây thơ.
- Không, không sao cả? - Đạo diễn chính trả lời khô khan - nhưng anh không thấy là các vở diễn của chúng tôi không bao giờ vắng mặt bà ấy hay sao? Và thế Sipxốp của chúng tôi cũng không được phân vai nào sao?
- Tôi thấy không cần đến ông ấy.
- Này, anh có biết không - đạo diễn chính cười - Sipxốp là chủ tịch ủy ban địa phương đấy! Nhà ở, phiếu đi nghỉ, quỹ bảo trợ...
- Nhưng tôi thấy vở kịch không cần đến ông ấy.
- Đối với vở kịch có thể không cần ông ấy, nhưng đối với cuộc sống thì... A, thế ai sẽ trang trí cho vở kịch?
- Khi còn ở Matxcơva tôi đã mời họa sĩ Pheklysin. Coi như đã thỏa thuận.
- Thế nào, anh không đùa đấy chứ? Mời họa sĩ từ Matxcơva về?! Anh không thấy là rất tốn kém hay sao?
- Nhưng làm thế nào khác được ạ?
- Chúng ta có họa sĩ rất giỏi là Sinđacôva, một bậc thầy về công việc đấy.
- Bà ấy là bậc thầy! - Xavêli kinh ngạc - Theo tôi thì không thể tìm được một họa sĩ nào bất tài hơn! Hay là bà ta cũng lại là phu nhân của một vị nào đó?
- Bà ta là vợ tôi! - Đạo diễn chính trả lời với vẻ khiêu khích và nói thêm tựa hồ muốn chấm dứt câu chuyện - Thôi được, đồng chí thấy cần thế nào thì cứ làm thế. Thôi, chúc may mắn! Nhưng mà coi như đồng chí chưa hề trao đổi với tôi, chưa gặp tôi đấy. Tôi không chịu trách nhiệm gì hết.
Và như để minh họa cho câu chuyện nói sau cùng bằng hành động, ông kéo cái máy điện thoại lại gần và cầm ống nói. Xavêli hiểu rằng cuộc nói chuyện đã xong và anh ra khỏi phòng đạo diễn chính.
Và anh suy nghĩ.
Dường như là trong tình huống này, muốn có sự công bằng thì phải nhờ giám đốc nhà hát. Nhưng Gudưnhina lại là vợ ông ấy. Vậy thì ở đây làm sao có được sự công bằng? Còn tính quần chúng? Tính quần chúng, rõ ràng là phải được bắt đầu từ ủy ban địa phương. Mà... à, nếu như đến gặp trưởng ban văn hóa thành phố thì sao nhỉ? Như thế có nghĩa là mình bắt đầu cuộc sống ở nhà hát bằng sự va chạm. Thế thì đã sao? Đó chính là vì nghệ thuật, mà nghệ thuật thì rõ ràng là đòi hỏi sự hy sinh.
Và đúng lúc ấy Xavêli chuẩn bị đến Ban văn hóa thành phố thì được biết rằng cái vở kịch diễn không đạt của nhà hát chính là tác phẩm mới nhất của trưởng ban văn hóa.
Và Xavêli lại suy nghĩ. Anh suy nghĩ suốt hai ngày hai đêm liền và đi đến kết luận: Đúng, nghệ thuật đòi hỏi sự hy sinh, Việc phân vai nữ chính rất trẻ cho Gudưnhina chẳng qua là sự hy sinh. Còn việc phân cho Sipxốp vai nam chính chẳng phải là sự hy sinh hay sao? Và còn giao việc trang trí cho vợ đạo diễn chính nữa?
Và Xavêli, người đã kiên quyết và dũng cảm đi đến chỗ hy sinh tất cả những điều đó vì nghệ thuật, mới đây đã chuyển đến một căn hộ lý tưởng và hiện đang dựng một vở kịch mới do trưởng ban văn hóa thành phố sáng tác.
Đạo diễn chính là người đã có tuổi, nay mai sẽ về hưu, và đã có ý kiến là cương vị của ông sẽ dành cho nhà đạo diễn trẻ đầy triển vọng Xavêli Đrôdơđốp.
VŨ THAO dịch
(Trích trong cuốn truyện vui châm biếm "Chiếc ghế hạnh phúc" của AK-Diskindơ)
(TCSH53/01&2-1993)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Pushkin - Chekhov - Prisvin - Dostoyevsky -
HOÀI PHƯƠNG
Việc làm tranh giả chỉ đến thế kỷ thứ 17 mới bắt đầu phát triển, trước đó người ta thường làm các đồ mỹ nghệ hay các loại tượng giả.
-
LÊ ĐẠT
(Giới thiệu và dịch)
Thế kỷ XX, một trào lưu thơ được mệnh danh là thơ mới Pháp từ sông Seine đã tràn qua các đại dương và ảnh hưởng sâu đậm đến phong trào thơ thế giới. -
MOHINEET KAUR BOPARAI -
CHU ĐÌNH KIÊN
Vượt qua nhiều nhà văn tên tuổi được bạn đọc trên toàn thế giới mong đợi được gọi tên như: Annie Ernaux (Pháp), Margaret Atwood, Anne Carson (Canada), Haruki Murakami (Nhật Bản), Ludmila Ulitskaya (Nga), Ngũgĩ wa Thiong’o (Kenya)… năm nay, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố quyết định trao Giải Nobel Văn học năm 2021 cho nhà văn Abdulrazak Gurnah (1948). -
NGUYỄN VĂN DŨNG
Bút ký
Là thủ đô của vương quốc Thụy Điển, Stockholm được mệnh danh là “Một trong những thành phố đẹp nhất thế giới”, là “Thủ đô xanh”, là “Thủ đô của những thủ đô vùng Scandinavia”, là “Thành phố của mọi cảm giác”, là “Thành phố của nước và cây”, là “Venice của phương Bắc”, là “Con đường dẫn đến giải Nobel”… Tôi thích hình tượng: Con đường dẫn đến giải Nobel. -
MICHAEL MARDER
Tất cả chúng ta đều đã nghe nói đến công dụng của vi khuẩn đường ruột khi tham gia tích cực vào trong quá trình tiêu hóa của con người và động vật. Đó là ví dụ hoàn hảo về sự cộng sinh, hay sự chung sống lâu dài của các sinh thể thuộc các loài khác nhau. -
MICHAEL MARDER
Michael Marder là giáo sư triết học tại Đại học Basque Country, Vitoria-Gasteiz. Ông làm việc trong các lĩnh vực như hiện tượng học, triết học chính trị và lý luận về môi trường. Là tác giả của 10 đầu sách gồm Plant-Thinking (2013), Pyropolitics (2015), Dust (2016),… Hiện ông đang triển khai hướng tiếp cận triết học về vấn đề năng lượng vốn được truyền cảm hứng từ suy tư về cây cỏ, thực vật. -
EMMANUEL ALLOA
Cơ chế của mỗi trận đại dịch đều hết sức quen thuộc: mỗi cuộc khủng hoảng đều có những thủ phạm nhất định của nó. -
PHẠM PHÚ UYÊN CHÂU
Tiểu thuyết ngắn Chết ở Venice được Thomas Mann cho ra đời năm 1912, khi bệnh tả là một căn bệnh đang gây ra cái chết hàng loạt ở Ý. -
CARLOS SPOERHASE
Ta có thể đánh giá Louise Glück qua các tác phẩm mà bà đã xuất bản trong vòng 5 thập niên vừa qua, vốn đã được trao tặng những giải thưởng văn học danh giá nhất nước Mỹ. -
VŨ THƯỜNG LINH -
LGT: Kỷ niệm 75 chiến thắng chủ nghĩa phát xít (1945 - 2020), chúng ta quay lại vấn đề “The Reader” (Người Đọc) của nhà văn người Đức, Bernhard Schlink, đã vang dội trong tâm thức văn học toàn thế giới.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ
(Nhân đọc “Lời nguyện cầu Chernobyl” - Nxb. Phụ Nữ, 2020)
-
GIÁP VĂN CHUNG
Truyện Kiều của Nguyễn Du, không chỉ là kiệt tác vô tiền khoáng hậu của thi ca và văn học Việt Nam, mà còn là viên ngọc quý mãi mãi lấp lánh sáng của văn hóa Việt Nam. -
HUỲNH NHƯ PHƯƠNG
Đầu tháng 5 năm 1989, từ Moskva, nhà văn Vương Trí Nhàn rủ tôi đi thăm nhà giáo Trần Đình Sử(*) đang làm thực tập sinh cao cấp ở thủ đô Kiev của nước Cộng hòa Ucraina. -
ORHAN PAMUK
Trong bốn năm qua, tôi đã và đang viết một cuốn tiểu thuyết lịch sử kể lại câu chuyện diễn ra vào năm 1901, trong suốt giai đoạn được biết đến với cái tên Trận đại dịch hạch thứ ba. Đó là một đợt bùng phát bệnh dịch hạch đã giết chết hàng triệu người ở châu Á khi mà châu Âu không chịu nhiều ảnh hưởng từ nó.
.png)
.png)
