Ngây thơ Nguyễn Hữu Đang
Nguyễn Hữu Đang sinh năm 1913 , quê làng Trà Vi, huyện Kiến Xương, tỉnh Thái Bình. Ông tham gia Hội Sinh viên thị xã Thái Bình thuộc Thanh niên Cách mạng Đồng chí Hội và bị Pháp bắt vào cuối năm 1930 và bị giam hai tháng rưỡi tại thị xã Thái Bình.
Ông Nguyễn Hữu Đang
Sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội, Nguyễn Hữu Đang tham gia phong trào Mặt trận Dân chủ Đông Dương (1936-1939), viết và làm biên tập viên cho các báo Thời báo, Ngày mới và Tin tức; là đồng chí thân thiết của Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Phạm Văn Đồng, Trần Huy Liệu, Phan Thanh, Nguyễn Văn Tố.
Anh là một trong những người sáng lập ra Hội Truyền bá Quốc ngữ và làm Tổng Thư ký Hội. Năm 1943, anh tham gia Ban chấp hành Hội Văn hóa cứu quốc và gia nhập Tráng đoàn Lam Sơn của tổ chức Hướng đạo sinh Việt Nam. Mùa hè 1944, Nguyễn Hữu Đang tham gia tổ chức và chủ trì Hội nghị Giáo khoa thư Toàn quốc ở Hà Nội.
Tháng 8 năm 1945, Nguyễn Hữu Đang được Đại hội Quốc dân ở Tân Trào bầu vào Ủy ban Dân tộc Giải phóng Trung ương. Cách mạng tháng Tám thành công, anh được phân công làm Trưởng ban Tổ chức Ngày tuyên bố Độc lập 2/9/1945. Từ 11/1945 đến tháng 12/1945, anh tham gia Chính phủ Lâm thời, lần lượt giữ chức Thứ trưởng Bộ Thanh niên, Chủ tịch Ủy ban Vận động Hội nghị Văn hóa Toàn quốc, Trưởng ban Tuyên truyền Xung phong Trung ương, phụ trách báo Toàn dân Kháng chiến của Hội
Năm 1947, anh được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương.
Từ tháng 6/1949 đến tháng 10/1954, anh được cử làm Trưởng ban Thanh tra Bình dân học vụ.
Sau kháng chiến chống Pháp anh từng là một trong những người lãnh đạo phong trào Nhân văn giai phẩm, được báo chí một thời gán cho 4 từ quân sư quạt mo và bị xử phạt tù..
Năm 1973 sau khi đi tù 15 năm về sống ở quê Thái Bình, ăn đậu ở nhờ trong một gian lều tranh của trường tiểu học xã, tự bắt cóc nhái hoặc đổi vỏ bao thuốc lá lấy cóc nhái, rắn… cho trẻ con lấy tiền mua gạo, nấu lấy ăn, quá vất vả, ốm đau không ai chăm sóc… Phùng Cung và Phùng Quán nhiều lần nhắn anh lên Hà Nội. Không thấy anh lên. Phùng Quán, trước tết Tân Mùi (1991) về Thái Bình xuống tận làng anh ở chơi với Nguyễn Hữu Đang 2 ngày, bàn anh cùng về Hà Nội với Phùng Quán. Nguyễn Hữu Đang bằng lòng nhưng nói với Quán, chú cứ về Hà Nội ăn tết trước, sau tết tôi mới lên được vì còn phải thu xếp đồ đạc (đồ đạc của anh là cái bị cói đựng mấy bộ quần áo rách vá chằng vá đụp) và thanh toán nợ nần. Theo Phùng Quán, người ta còn nợ Nguyễn Hữu Đang mấy tạ thóc và tiền bán rơm chứ anh chả nợ ai gì cả.
Giữ lời hứa, sau tết năm đó Nguyễn Hữu Đang lên Hà Nội ở nhà Phùng Cung. Hằng ngày, chị Ngô Kim Thoa, vợ anh Cung lo cơm nước cho chồng con và lo anh Đang luôn. Phùng Quán ở cái lều bên Hồ Tây, Phùng Cung ở Ngọc Hà. Hai nhà gần nhau, ngày ngày Phùng Quán lên Phùng Cung hoặc Phùng Cung chở Nguyễn Hữu Đang xuống Phùng Quán. Hai nhà thơ họ Phùng và nhà văn hóa Nguyễn Hữu Đang, chuyện trò từ sáng đến khuya mới dứt nhau ra được…
Mồng 8 tết năm đó theo lời nhắn của Phùng Quán tôi từ Sài Gòn ra Hà Nội ở nhà Phùng Quán. Biết tin tôi ra, Phùng Cung ghé đến thăm. Phùng Cung cho biết, ngày ngày Nguyễn Hữu Đang đạp chiếc xe cộc cạch đi thăm bạn bè thời văn hóa cứu quốc và hội quốc ngữ. Ngày nào anh Đang không đi lang thang, ở nhà đọc sách, phần lớn là sách tiếng Pháp mượn bạn bè. Phùng Cung bảo tôi, trong số sách tiếng Pháp, tớ liếc nhìn thấy toàn tập quyển lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô.
Một hôm, Nguyễn Hữu Đang nói với vợ chồng Phùng Cung, có lẽ tôi phải thu xếp vào Huế thăm anh em bằng hữu trong đó theo lời mời của Hoàng Phủ Ngọc Tường, nhân thể về làng Thủy Dương, quê Phùng Quán viết một bài nghiên cứu, nếu để vài năm nữa mới đi, sợ già quá không đi nổi (năm đó anh đã gần 80 tuổi). Phùng Cung liền can ngăn, anh vào Huế thăm anh em văn nghệ sỹ thì được, anh em trong đó thương anh, trọng anh… họ đã nhắn anh mấy lần. Còn anh định về quê Phùng Quán viết bài nghiên cứu về một làng văn hóa, theo tôi là không nên. Làng này từ sau giải phóng người ta đã viết nhiều rồi, đăng ở nhiều báo, riêng tạp chí Sông Hương đã có 2 bài, tôi nhớ bài của Vĩnh Nguyên (em kết nghĩa với Phùng Quán) viết rất tỉ mỉ. Anh, tôi và bè bạn đã nghe Phùng Quán kể không biết bao nhiêu lần về cái làng Thủy Dương của nó. Anh đừng tin, cách kể chuyện làng mình của Phùng Quán là cách kể cùa người viết tiểu thuyết, những chi tiết mà mọi người cho là hay, Quán kể, đều không thật đâu, tiểu thuyết hóa tất cả mới hấp dẫn như vậy. Anh đi là công cốc đấy… Phùng Cung nói vậy, nghe ra có lý, Nguyễn Hữu Đang mới bỏ ý định đi về làng Quán mà chịu ở lại Hà Nội suốt ngày nằm đọc sách.
Những ngày ở chơi ở Hà Nội, tôi ghé lên nhà Phùng Cung mấy lần. Lần nào cũng thấy Nguyễn Hữu Đang cặm cụi ngồi viết lách, dịch thuật gì đó. Tôi, Phùng Cung, Phùng Quán trải chiếu ngồi bệt giữa nhà trò chuyện bên ly rượu với mấy hột lạc rang. Phùng Quán là người luôn luôn chiếm diễn đàn để đọc thơ và kể chuyện. Lâu lâu, Nguyễn Hữu Đang dừng bút ngoảnh xuống góp chuyện. Tôi hỏi Phùng Cung: ông Đang đang làm gì mà say sưa thế. Phùng Cung cho biết ông ấy đang dịch lại quyển lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xô. Bỗng ông Đang vươn vai đứng dậy buông bút, đi lại chiếu rượu ngồi sát bên cạnh tôi, vui vẻ góp chuyện với ba thằng em ngất ngưởng. Vui chuyện tôi hỏi, anh dịch lại lịch sử Đảng Cộng Sản Liên Xô làm gì, nhà xuất bản không in thêm nữa đâu, sách này còn đầy trên kệ sách, phủ bụi nằm ở các nhà sách, không ai mua vì cơ quan cần mua, cá nhân cần mua, người ta đã mua hết rồi. Nói thật với anh, trong Sài Gòn bạn bè tôi, ngay cả tôi, một thằng hưu trí nghèo cũng có bộ sách này, đọc qua loa rồi chưng lên giá sách cho đẹp. Nguyễn Hữu Đang nói bằng giọng cáu kỉnh: chúng nó dịch sai bét so với bản Pháp văn. Tôi nhẹ nhàng, những người dịch trước anh đều là cử nhân, tú tài Tây cả đấy, chứ không phải dân thất học , tay mơ đâu! Họ cố tình tước bỏ những điều họ cho là không cần thiết [...]. Mà quyển sách Tiếng Pháp anh có trong tay, lịch sử Đảng cộng sản Liên Xô, thực chất là lịch sử Staline lãnh đạo Đảng cộng sản Liên Xô, chuyển ngữ sang tiếng Việt. Anh Đang nâng chén rượu, tôi cũng nâng theo anh đến ngang mặt. Anh đụng vào ly tôi hỏi nhỏ, Xuân Đài chắc giỏi tiếng Pháp. Tôi thưa, tôi có được học hành bao nhiêu đâu mà giỏi, chỉ biết chút chút tiếng Pháp, chút chút tiếng Nga. Đọc hai thứ tiếng này lâu lâu lại giở từ điển ra tra mới biết mà trao đổi với anh những điều vừa qua. Thôi anh đừng dịch làm gì. Và tình hình Liên Xô hiện nay đang khủng khoảng cả chính trị và kinh tế xã hội. Nguyễn Hữu Đang liền kêu lên: cậu nói thế nào, Liên Xô thành trì cách mạng mà lại khủng hoảng được à. Tôi biết Nguyễn Hữu Đang là một người cộng sản, yêu Liên Xô, muốn Việt Nam xây dựng một xã hội mà Liên Xô là hình mẫu, anh mới đi làm cách mạng. Nghe tôi nói vậy anh tỏ ra hoang mang. Phùng Quán liền nửa thật nửa đùa, trấn an anh Đang: Xuân Đài là loại cán bộ không bao giờ chịu đọc báo nghe đài ta mà chỉ suốt ngày nghe đài nước ngoài. Đến nỗi cô Bội Trâm, vợ tôi, phải nhắc nhở vặn nhỏ radio lại, không nên để hàng xóm biết trong nhà mình có người đang nghe “đài địch”, nó mới chịu cắm écouteurs nghe một mình, giọng lưỡi của nó là giọng lưỡi “đài địch”, anh đừng tin.
Có lần tôi nói với Phùng Quán, tất cả anh em nhân văn đều thông minh, có tấm lòng với đất nước, với chế độ. Rất tiếc, các vị đều ngây thơ, ngây thơ nhất là Nguyễn Hữu Đang. Chắc Quán còn nhớ, sau vụ nhân văn, một nhóm người đến rủ anh Đang xuống Hải Phòng, theo đường biển vượt tuyến vào Nam. Anh tin và đi theo họ, không một chút nghi ngờ gì. Anh chưa kịp nhìn thấy biển Hải Phòng đã bị bắt đưa về Hà Nội giam giữ với tội: phản bội tổ quốc chạy theo địch. Tôi cười nói tiếp, cái đáng yêu của cậu là ngây thơ, cái đáng giận của cậu cũng là ngây thơ. Quán gật gù, tỏ ra đồng ý với tôi…
Hết tháng giêng tôi về lại Sài Gòn. Ít lâu sau nhận được thư Phùng Cung, trong đoạn kể về Nguyễn Hữu Đang, Phùng Cung cho biết, anh Đang khỏe mạnh, ăn được ngủ được, được nhiều báo đến phỏng vấn về việc anh làm trưởng ban tổ chức ngày lễ Quốc Khánh tại Ba Đình. Các báo đều có trả tiền nhuận bút, anh Đang rất khấn khởi vì người ta đã tin mình là một nhà văn hóa, chứ không nhìn mình dưới con mắt là một thằng phản bội tổ quốc.
Đầu tháng 9 năm ấy, báo đài khắp thế giới loan tin ngày 19 tháng 8 ông Ensin lật đổ tổng thống Goocbachop. Và Liên Xô hoàn toàn sụp đổ vào ngày mồng 2 tháng 9. Chẳng biết Nguyễn Hữu Đang, Phùng Quán hai nhà communiste sans parti (cộng sản không đảng) cực đoan này có đón nhận tin ấy không. Tôi tin, nếu có đón nhận chắc hai anh rất buồn, nếu không nói là đau khổ…
Nghĩ như vậy, tôi liền viết thư cho Phùng Cung, an ủi anh Nguyễn Hữu Đang đừng quá buồn, hãy tin tưởng vào nhân dân Nga và nhân dân cả khối Liên Xô cũ, những dân tộc anh hùng, nhân ái, họ sẽ biết cách xây dựng tốt đẹp một chế độ mà họ lựa chọn, dĩ nhiên thời gian không thể ngắn được nhưng cũng sẽ không quá kéo dài…
Phùng Cung phúc đáp cho tôi một lá thư rất dài, nói đủ các thứ chuyện trên trời dưới biển, tôi nhớ câu: anh Đang cảm ơn Xuân Đài đã an ủi anh ấy.
Nguồn: Xuân Đài - VHNA
................................
[*]: Trích sách CHUYỆN CÀ KÊ của Xuân Đài; nxb Hội nhà văn; 2014
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Rất nhiều hoa, rất nhiều nụ cười đã hiện diện một cách cởi mở và đầm ấm trong buổi chiều ngày 18.7.2008 tại Trung tâm Du lịch và Dịch vụ Festival - Huế, nơi diễn ra Lễ kỷ niệm 25 năm Tạp chí Sông Hương phát hành số báo đầu tiên (1983-2008).
-
HỒ THẾ HÀĐến nay, Tạp chí Sông Hương đã tròn một phần tư thế kỷ (1983-2008) kể từ số đầu tiên được ra mắt bạn đọc. Hai mươi lăm năm đủ để vui buồn ôn lại những chặng thác ghềnh và phẳng lặng của một dòng sông từ nguồn ra biển.
-
ĐẶNG VĂN VIỆTKỷ niệm 63 năm Cách mạng Tháng TámSau ngày đảo chính (9-3-1945), Nhật lật đổ Pháp. Phong trào Việt Minh như một luồng gió mạnh, thổi từ miền Bắc vào miền Trung, miền Nam, thức tỉnh lòng yêu nước, thương nòi của người dân đất Việt, thúc giục mọi người sẵn sàng để chớp thời cơ, giành lại chính quyền về tay nhân dân.
-
TRẦN THÙY MAIThuở trước, mỗi đêm cuối năm, anh Hải Bằng bao giờ cũng đến thăm trụ sở Hội Văn nghệ, rồi túc tắc ngự trên chiếc xe babeta màu đỏ, ghé thăm nhà bạn bè thân hữu đó đây trước khi quay về để kịp đón giao thừa.
-
NGUYỄN QUANG HÀCuối cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, cả nước xôn xao về vụ án Trần Dụ Châu.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊTrong một cuộc vui gần đây, nhân nhắc đến việc bình chọn các nhân vật, sự kiện nổi bật trong năm trên báo chí, có ý kiến phong cho nhà văn Hồng Nhu là người đạt nhiều cái “nhất” nhất trong làng văn ở Huế.
-
TRẦN THỊ TRƯỜNG - Chúng ta lại thắng rồi. Thỉnh thoảng lão lại reo lên như thế khi bất chợt gặp một người mà lão coi là bạn. Lão nói câu ấy cả khi lão đang thoi thóp trên giường bệnh, miệng méo xệch lão nói một cách khó khăn nhưng vừa nói lão vừa cười khiến cho người ta yên tâm là lão bắt đầu sống trở lại, cái chết còn lâu mới quật được lão.
-
PHẠM QUANG TRUNGAnh Cao Xuân Hạo kính mến!Trước tiên, xin thú nhận, tôi là người mê say tên tuổi anh đã từ lâu. Tuổi trẻ và sau đó là những năm tháng trực tiếp giảng dạy, nghiên cứu, phê bình văn chương đã đưa tôi đến những trang dịch văn xuôi Nga – Xô viết đầy sức cuốn hút của anh, như Chuyện núi đồi và thảo nguyên, Chiến tranh và hòa bình, Truyện ngắn Gorki, Con đường đau khổ, Tội ác và trừng phạt…
-
VINH HUỲNHLTS: Có bạn đọc gửi thư đến Toà soạn chúng tôi đề nghị nếu chọn topten sự kiện nổi bật trong làng báo chí năm 2001 thì không nên bỏ qua “hội chứng” đánh vào các trường đại học, trong đó có Đại học Nghệ thuật Huế và trường Viết văn Nguyễn Du.
-
NGUYỄN KHẮC THẠCH(Tham luận đọc trong hội thảo)Cho đến đầu thế kỷ 21 này, chúng ta vẫn đang đứng trước nguy cơ tụt hậu về mặt kinh tế đã là điều đáng sợ nhưng cái đáng sợ hơn là nguy cơ vong bản về mặt văn hoá. Xu thế toàn cầu hoá đang xâm nhiễm và xâm thực vào đời sống chúng ta một cách ngọt ngào mà chua cay, dịu êm mà đẫm máu.
-
TRẦN HOÀNLTS: Từ ngày 4 đến ngày 7 tháng 12 năm 2001 đã diễn ra cuộc tập huấn - hội thảo báo chí văn nghệ địa phương tại thủ đô Hà Nội. Nhạc sĩ Trần Hòan, Phó Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương, Phó Chủ tịch UBTQ.LH các Hội V.H.N.T Việt Nam đã đọc báo cáo đề dẫn hội nghị. Sông Hương xin trích đăng một phần trong báo cáo đó (đầu đề do chúng tôi đặt).
-
NGUYỄN KHOA ĐIỀM(TBT: 1983 - 1986)Bây giờ nhìn lại những số Sông Hương đầu tiên (số 1 ra mắt tháng 6-1983) không khỏi cảm thấy tờ tạp chí như một… cô gái quê, giản dị, khiêm nhường, có vẻ… tồi tội. Giấy đen. Bìa mỏng. Bát chữ typo chỗ đậm chỗ nhạt. Sông Hương làm sang cho in ảnh tác giả, khốn nỗi, ảnh loè nhoè, không rõ mặt. Giá bao cấp 7 đồng/số, vẫn bị chê đắt. Được cái lượng bản in ngay số đầu là 4.000 bản. Trông khí sắc cuốn tạp chí vẫn chưa xa cái thời tranh đấu chống Mỹ, in sách báo trong gác trọ sinh viên.
-
TÔ NHUẬN VỸ(TBT: 1986 - 1989)Có năm kỷ vật của Hải Bằng tặng tôi và gia đình, từ ngày anh còn sống cho đến nay, sau 10 năm anh mất, tôi vẫn nhìn ngắm và chăm sóc hàng ngày. Đó là bức tranh hồ sen, là hai câu thơ anh viết trên giấy đặc biệt, là tất cả các tập thơ anh in từ sau 1975, là đôi chim hạc anh tạo bằng rễ cây và con chó Jò bé xíu.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ(TBT: 1991)Tôi có may mắn được làm Phó Tổng biên tập nhiều năm cho hai “đời” Tổng biên tập nổi tiếng là Nguyễn Khoa Điềm và Tô Nhuận Vỹ, nhưng đến “phiên” mình được gánh vác trọng trách thì chỉ đảm đương được một thời gian ngắn. Đã đành do tài hèn sức mọn, nhưng cũng vì đó là giai đoạn khó khăn sau “Đổi Mới”, chúng ta đang phải tìm đường, nhiều quan niệm - nhất là về văn học nghệ thuật chưa dễ được nhất trí…
-
HỒNG NHU(TBT: 1992 - 1997)Thời gian như bóng câu qua cửa. Mới đó mà đã một phần tư thế kỷ, tờ tạp chí Sông Hương có mặt cùng bạn đọc trong và ngoài nước.
-
NGUYỄN KHẮC THẠCH(TBT: 2000 - 2008)Vậy là đã tròn một phần tư thế kỷ. Ngày ấy, cũng vào mùa “Hạ trắng” nắng lên thắp đầy như nhạc Trịnh, tờ Tạp chí Sông Hương - tạp chí sáng tác lý luận phê bình nghiên cứu văn học nghệ thuật của xứ Huế được ra đời và đi qua cái ngưỡng “vạn sự khởi đầu nan” một cách kỳ diễm, đầy ấn tượng.
-
MAI VĂN HOANSáng 8 - 5 - 2008, ghé quán 26 Lê Lợi (trụ sở Hội Văn nghệ Thừa Thiên Huế) ngồi uống cà phê với hai nhà thơ Kiều Trung Phương và Ngàn Thương, tôi vô cùng sửng sốt khi Ngàn Thương cho biết người suốt đời đi tìm chân dung Hàn Mạc Tử là anh Phạm Xuân Tuyển đã mất cách đây gần 7 tháng tại Phan Thiết.
-
I.Con người ấy từng mang tên Nguyễn Sinh Cung, và tên chữ Nguyễn Tất Thành, trước khi đến với tên Nguyễn Ái Quốc, đã trải một tuổi thơ vất vả vào những năm kết thúc thế kỉ XIX, để bước vào thế kỉ XX với một niềm khao khát lớn: “Khi tôi độ 13 tuổi, lần đầu tiên tôi được nghe ba chữ: tự do, bình đẳng, bác ái. Đối với chúng tôi, người da trắng nào cũng là người Pháp. Người Pháp đã nói thế. Và từ thủa ấy tôi rất muốn làm quen với nền văn minh Pháp, muốn tìm xem những gì ẩn sau những chữ ấy...” (1)
-
Từ rất nhiều năm nay tôi rất muốn bày tỏ đôi điều về những bi kịch cuộc đời mà nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường (HPNT) từng chịu đựng và trăn trở, từng nén vào lòng để sống và sáng tác.
-
Chiều 17.11 vừa rồi, ở địa chỉ 26 Lê Lợi đã diễn ra cuộc tọa đàm giữa đoàn nhà văn Trung Quốc với Chi hội Nhà văn Việt Nam tại Huế. Nhà thơ Phạm Tiến Duật, Phó Ban đối ngoại Hội Nhà văn Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Văn nghệ đã tháp tùng đoàn nhà văn bạn từ Hà Nội tới Huế.
.png)
.png)
