A THỊNH (Đài Loan)
Thuở sinh viên, tôi được thầy kể chuyện Hồng Thừa Trù(1). Làm quan cuối thời Minh, ông đã từng nói: "Quân ân tự hải, thần tiết như sơn" (Ơn đức nhà vua mênh mông tựa biển, khí tiết bề tôi vững chãi như non).
Ảnh: tư liệu
Sau đó, họ Hồng thua trận ở Tùng Sơn, đầu hàng và làm quan với nhà Thanh, trở thành nhân vật trong truyện Nhị Thần. Người đời bèn thêm hai chữ "hỹ" "hồ" vào câu nói cũ để nhạo báng: "Quân ân tự hải hỹ, thần tiết như sơn hồ?" (ơn đức nhà vua đã mênh mông tựa biển, khí tiết bề tôi hẳn vững chãi như non?). Kể xong, thầy tôi cảm thán: "Ôi, ngòi bút như mũi dao".
Mẹ tôi lại cho rằng: "Đôi môi là hai lưỡi dao". Câu nói đó, hồi bé tôi thường nghe nhắc đi nhắc lại. Mỗi khi lũ nhỏ liến thoắng lắm lời, mẹ tôi khuyên bảo: "Còn trẻ con, nên nghe mà chưa nên nói". Gặp kẻ ưa đại ngôn khoác lác, nói lời đường mật, bà thầm cảnh giới: "Tác nhân a? trọng tâm bất trọng chủy!" (Làm người ư? cốt ở tấm lòng, chuộng chi mồm mép!).
Bấy giờ tôi chưa hiểu thế nào là "trọng tâm bất trọng chủy", sau này lớn lên, có đủ trí khôn, vào đời, nghĩ suy thế sự, nhớ lại mẹ, tôi nhận ra mẹ tôi quả thật là người nói, làm như một. Và cũng từ khi hiểu được nhân tình thế thái, tôi mới để ý thấy rằng, mẹ tôi chưa hề nói đến từ "ÁI" (yêu).
Như thể mẹ tôi không biết từ "yêu" ấy. Bà sinh dưỡng bảy mặt con, trừ tôi đã hoang nghịch lêu lổng tự thuở học sơ trung(2), còn các anh, chị, em tôi đều thuận buồm xuôi gió, học hành cẩn thận để thành người hữu dụng cho nước nhà. Tâm huyết của mẹ tôi dẫu không nên so sánh với sông nước Hoàng Hà, nhưng chí ít cũng cuộn chảy bất tận như con suối nhỏ ở làng quê - nơi tôi ra đời, thế mà bà chỉ âu yếm anh chị em chúng tôi với một câu nói mà bà cho là hết lời: "A mẫu ngận đông nhĩ môn" (Mẹ rất thương các con).
Trong Hán ngữ, "thương" là nghĩa thứ nhất của chữ "đông" - thương xót, thương mến, thương tiếc, còn nghĩa thứ hai của chữ "đông" lại là "đau" - làm cho đau, đánh đau. Như đã kể, khi còn học sơ trung tôi thường nghịch ngợm lêu lổng, hay la cà cùng đám đông trước rạp hát, một vài tuần lại ẩu đả. Bấy giờ ở Đài Loan kinh tế chưa cất cánh, bọn trẻ chưa dùng súng, dùng gươm, chỉ đấm qua, đá lại rồi kêu la chửi bới đôi lời. Khốn nỗi dân làng tôi thích tò mò, lắm miệng, mỗi lần như vậy, chưa về đến nhà, mọi "thông tin cuộc chiến" mẹ tôi đã biết cả. Trước hết bà bảo tôi treo cặp sách lên móc, cởi áo khoác ngoài, đứng úp mặt vào tường, kể lại mọi sự việc vừa xảy ra, rồi bà mới đánh. Nếu mà khóc thì không cho ăn cơm, dù là cơm cháy, và cuối cùng bảo chị cả xoa dầu xức thuốc cho tôi, còn bà vào buồng đóng cửa khóc một mình.
Mệnh của mẹ tôi không may, nhưng bà là người tâm đức. Tuy luôn bị mẹ đánh đau nhiều nhất, nhưng tôi lại là đứa con được bà thương mến hơn ai hết. Mới bốn tuổi tôi đã vẽ được tượng ba ông Phúc Lộc Thọ, năm lên bảy tôi viết chữ Hán còn đẹp gấp nhiều lần so với chú tôi đang học cao trung(3), bằng khen, cờ thưởng các kỳ thi đơn ca, làm văn mà tôi mang về treo kín cả mấy bức tường. Mẹ tôi đặt nhiều hy vọng và thầm mong qua thi tài, đua sức tôi sẽ đem vinh quang về cho gia đình. Và cứ sau mỗi lần đòn roi bà lại nói với tôi: "Thịnh à, bỏ qua cho mẹ đã làm con đau".
Tôi cũng là người biết thương tâm, nên cuối cùng đã quyết không trở lại "con đường giang hồ", dẹp lại những mong muốn "xưng hùng xưng bá" của một thời ngây ngô thơ dại. Chăm chỉ học hành, thành tích tốt dần lên trừ hai môn số học và tiếng Anh, cuối cùng tôi theo đòi nghề văn, luyện tập sáng tác. Sau khi tốt nghiệp Khoa Trung văn, tôi trở thành "tác gia" như hôm nay, mẹ tôi không hề biết "tác gia" là gì? nhưng cứ mỗi lần bà con lối xóm đưa xem bài văn, bài báo ký tên tôi là bà mừng lắm. Mấy tấm hình chụp tôi đang phỏng vấn làm báo bà luôn mang theo người, hễ gặp ai là khoe ngay: "Ông xem, bà xem, thằng Tư nhà tôi đấy"(tôi là con thứ tư trong gia đình).
![]() |
Bốn năm sau, tôi có con đầu lòng. Ngoảnh đi, ngoảnh lại, cháu đã biết đi, biết nói, chạy nhảy nô đùa. Tôi đem cháu về quê thăm bà nội, mẹ tôi vui sướng vô cùng, ngày nào bà cháu cũng chuyện trò ríu rít. Một hôm, tôi lắng nghe - "Cháu ăn cơm nhé?", "Cháu chưa đói, mà bà vừa đánh cháu, đánh ở tay đây này, bà không yêu cháu, cháu không ăn cơm nữa".
"Ôi, thằng ngốc của bà, bà thương cháu đấy", mẹ tôi cười sảng khoái và tự nhiên tôi nghĩ đến ông quan cuối Minh đầu Thanh đã tận trung với nước, chứ đâu dám khoác lác "tự hải như sơn" mà người đời từng nhạo báng.
Thái Nguyễn Bạch Liên dịch
(Theo nguyên tác Trung văn
MẪU THÂN BẤT THUYẾT NA CÁ TỰ
trong Độc giả văn trích số 5-1992).
(TCSH54/03&4-1993)
--------------------
(1) Hồng Thừa Trù (1593 - 1665)
(2), (3) sơ trung, cao trung - bậc trung học của nền giáo dục ở Trung Hoa tương tự như cấp hai, cấp ba của Việt Nam.
TRẦN THÙY MAI.Năm giờ sáng, máy bay chở chúng tôi đáp xuống sân bay Incheon. Giọng nói ngọt ngào của nữ tiếp viên vang lên với lời cảm ơn và câu chào tạm biệt, sau khi báo một thông tin làm chúng tôi ớn lạnh: Nhiệt độ bên ngoài là 4 độ C...
ĐẶNG NHẬT MINHLà một thương cảng của Nhật Bản, nhưng Fukuoka lại được nhiều người biết đến như một thành phố của nhiều hoạt động văn hoá mang tầm quốc tế. Tôi có duyên nợ với thành phố này từ năm 1991 khi được mời tham dự Liên hoan phim quốc tế Fukuoka lần thứ nhất với bộ phim Bao giờ cho đến tháng 10.
PHẠM XUÂN PHỤNGChữ tea trong tiếng Anh là do dùng mẫu tự La -tinh để ký âm chữ trà (âm Hán Việt) mà người Trung Hoa nói rất rõ là chè. Lâu nay cứ tưởng chè là tiếng thuần Việt hoặc là biến âm của trà, hóa ra chè lại là từ gốc của trà. Mẹ mà nhầm là con, vui thật.
BÙI NGỌC TẤNLần đầu tiên đặt chân tới Châu Âu, có biết bao nhiêu ấn tượng. Ấn tượng về những nét mặt người, về những dáng người đi, về bầu trời không vẩn bụi trong veo, về những xa lộ, về những chiếc xe phóng với tốc độ 140 kilômét không một tiếng còi, nối nhau trên các con đường tám đến mười làn xe chạy không còn biên giới cách ngăn...
NGUYỄN VĂN DŨNGCó người nói Praha đẹp hơn Paris . Tôi không tin. Nhưng bây giờ thì tôi thấy nhận xét ấy không phải không có căn cứ. Praha là thành phố cổ kính nguyên vẹn nhất châu Âu, là “thành phố của trăm tháp vàng”, là “bài thơ bằng đá”, là khúc hát đắm say, là cốc rượu nồng nàn, là bức tranh tuyệt mĩ, là mảnh thời gian còn sót lại... Năm 1992, Praha được công nhận là di sản văn hoá thế giới.
PHẠM THỊ CÚCCó người nghĩ rằng, ở các nước giàu, thì ít người thất nghiệp. Không đâu, ở Pháp, người thất nghiệp cũng khá nhiều, mà đâu phải vì không có bằng cấp mà thất nghiệp, đa số họ đều có bằng kĩ sư, cử nhân, cả thạc sĩ hẳn hoi.
NGUYỄN VĂN DŨNGAmazon là tên khu rừng lớn nhất thế giới. Amazon cũng là tên con sông, theo khảo sát mới đây, là con sông dài nhất thế giới. Amazonas, quê hương của hai Amazon kia, là bang rộng nhất trong 26 tiểu bang của Brasil - rộng hơn cả diện tích của nước Anh, Đức, Pháp, Ý cộng lại. Còn Manaus, là kinh đô của Amazonas miên man núi rộng sông dài.
NGUYỄN VĂN DŨNG Tôi thật sự xúc động khi đứng trước ngôi mộ của Lý Tiểu Long. Trước đây tôi hình dung nơi an nghỉ cuối cùng của anh phải là một ngôi đền cực kỳ tráng lệ cho xứng với tên tuổi lẫy lừng của anh. Sau khi anh mất, một tờ báo ở Sài Gòn hồi đó viết đại loại trong thế kỷ XX, anh là một trong ba nhân vật nổi tiếng nhất châu Á.
NGUYỄN VĂN DŨNGVới Phật giáo, Linh Thứu là ngọn núi thiêng. Sau khi thành đạo, một thời gian dài Linh Thứu là trú xứ của đức Phật và các đệ tử của Ngài. Tại đây Ngài đã giảng kinh Pháp Hoa và nhiều bộ kinh quan trọng khác. Linh Thứu còn là nơi khởi phát dòng Thiền Ấn Độ để rồi từ đây hạt giống Thiền được gieo trồng khắp nơi trên trái đất.
PHẠM PHÚ PHONGTrong lịch sử đất nứơc Trung Hoa có sáu nơi được chọn làm thủ đô, theo thứ tự Lạc Dương, Tây An, Nam Kinh, Khai Phong, Hàng Châu và Bắc Kinh là thủ đô thứ sáu, tồn tại cho đến ngày nay. Bắc Kinh đầu tiên là kinh đô của nước Yên, nên còn gọi là Yên Kinh, sau đó đến thời Minh Thành Tổ cho xây dựng trở thành Bắc Kinh ngày nay. Với diện tích 18.826 km2, Bắc Kinh rộng gấp 18 lần so với thủ đô Hà Nội, được mệnh danh là thành phố bốn nhiều: nhiều người, nhiều xe, nhiều cầu vượt, nhiều di tích...
Từ một trại lính đầy vết đạn ở vùng California (Hoa Kỳ) đã xuất hiện một tu viện Phật giáo - Tu viện Lộc Uyển - do nhà sư gốc Huế - Thiền sư Thích Nhất Hạnh - gầy dựng. Tại đây, ảnh hưởng của Thiền học Việt Nam đã tạo được một sự chuyển hóa đầy thử thách: biến trung tâm luyện tập bắn súng trở thành thiền đường đầy ánh sáng và tình thương, có ảnh hưởng rất lớn đối với nhiếu người ở Hoa Kỳ.Sông Hương xin giới thiệu bài viết của Teresa Wattanabe đã đăng trên tờ Los Angeles Times, tờ nhật báo lớn hạng ba của Hoa Kỳ, với bản dịch của Làng Mai và ảnh của Nguyễn Đắc Xuân để giới thiệu với bạn đọc như một dòng chảy của văn hóa Phật giáo xứ Huế.
TRẦN THÙY MAICác quan chức ngành khí tượng Nhật Bản đã cúi gập mình xin lỗi toàn dân: Hoa anh đào sẽ nở ngày 23 thay vì 16 - 3 như dự báo. Đến sân bay Narita vào đúng sáng 24, tôi tự nghĩ mình đến rất kịp thời, nên khi cậu cảnh sát làm thủ tục nhập cảnh hỏi về mục đích đến Nhật, tôi đã không ngần ngại trả lời chắc nịch: “Ngắm hoa anh đào”. Cậu cảnh sát khoanh cái rụp vào lời khai của tôi và “OK” ngay với một nụ cười trên môi.
NGUYỄN VĂN DŨNGNằm giữa trung tâm bán đảo Iberia, thủ đô Tây Ban Nha trải rộng trên các ngọn đồi dưới chân rặng Sierra de Guadarrama, ở độ cao 640m so với mặt nước biển - là thành phố cao nhất châu Âu. Diện tích 607 km2. Dân số gần 4 triệu người.
KEVIN BOWEN
(Giám đốc WJC)
LTS: Trong 25 năm qua tên tuổi nhiều nhà văn, nhà thơ của Trung tâm William Joiner (Đại học Massachusetts - Hoa Kỳ) như Kevin Bowen, Fred Marchant, Nguyễn Bá Chung, Lady Borton, Martha Colline, Bruce Weigl, Lary Heinemann... đã xuất hiện trên Sông Hương cũng như trên nhiều báo chí văn nghệ, văn hoá trong nước với những tác phẩm tâm huyết, mến yêu đất nước Việt Nam cũng như những hoạt động trên các lãnh vực giao lưu văn hoá, giúp đỡ y tế, giáo dục cho Việt Nam sau chiến tranh, như những biểu hiện của sự ân hận, tủi hổ với những gì mà đất nước họ đã gây ra trên mảnh đất này.
NGUYỄN BÁ CHUNG
Tháng 10 năm 2007 đánh dấu 25 năm thành lập trung tâm Joiner. Nhưng với tôi, nó đánh dấu một đoạn đường 20 năm nổi chìm với trung tâm, trong đó có 15 năm làm thiện nguyện và 10 năm cuối cùng làm việc chính thức. Hai mươi năm là một thời gian dài đủ để nhìn lại, ghi lại một số kỷ niệm và rút ra một số kinh nghiệm để nhìn tới đoạn đường phía trước.
NGUYỄN ĐẮC XUÂNHoạt động yêu nước ở miền Nam từ những năm sáu mươi của thế kỷ trước, tôi không lạ gì nước Mỹ. Thuở ấy, Phan Ch. anh bạn vong niên của tôi làm phiên dịch ở cơ quan MACV ở Huế từng bảo tôi “Người Mỹ giống như một cậu bé con nhà giàu nhưng thiếu lễ độ”.
VÕ QUÊNhận lời mời của Hội đồng quốc gia vì nghệ thuật truyền thống Hoa Kỳ (National Council for the Traditional Arts), đoàn nghệ sĩ thuộc Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế đã tham dự Festival dân ca dân nhạc tại thành phố Lowell, bang Massachusetts, Hoa Kỳ từ ngày 25-7-1995.
NGUYỄN XUÂN THÂMChúng tôi đến Aten vào cuối tháng chín, mà buổi trưa vẫn còn oi bức như bao trưa miền biển ở Việt . Thanh Tùng và tôi loay hoay mãi vẫn không bắt được taxi để chuyển tiếp đến sân bay nội địa.
NGUYỄN VĂN DŨNGSau Cali tôi định đi Dallas, nhưng rồi chuyển hướng, tôi lên Seattle theo vẫy gọi của bạn bè. Ai ngờ cái thành phố nầy dịu dàng, xanh và đẹp đến vậy. Hèn chi người ta gọi nó là “Thành phố ngọc bích” ( Emerald City ), hay “Mãi mãi xanh tươi” ( Evergreen State ).
PHẠM THƯỜNG KHANHĐầu năm nay khi biết tôi chuẩn bị đi công tác Trung Hoa, em gái tôi, một người thơ gọi điện từ Huế ra bảo: “Anh cố gắng mà cảm nhận vẻ đẹp rực rỡ của văn minh Trung Hoa. Hình như với bệ phóng vững chắc của nền văn minh hàng ngàn năm ấy, người Trung Hoa đang có những cuộc bứt phá ngoạn mục và trong tương lai dân tộc này còn tiến xa hơn nữa”. Là một quân nhân, tôi đâu có được trí tưởng tượng phong phú và trái tim dễ rung động như em tôi, nhưng 10 ngày trên đất nước Trung Hoa đã để lại trong tôi những ấn tượng thật sâu đậm.