Kho báu trong lăng Thoại Ngọc Hầu: Bí ẩn đồng tiền Minh Đức thông bảo
Sự xuất hiện của đồng tiền Minh Đức thông bảo trong đồ tùy táng của bà Châu Thị Vĩnh Tế (vợ ông Thoại Ngọc Hầu) là một hiện tượng lạ, gây bất ngờ cho các nhà khoa học.
Đồng Minh Đức thông bảo do Nguyễn Nhạc phát hành - Ảnh: Lương Chánh Tòng
Hai loại tiền Minh Đức thông bảo
Đồ tùy táng là đồ dùng được chôn theo người chết, đó là những món đồ mà người chết lúc sinh thời ưa thích, thường dùng hoặc là món đồ có liên quan đặc biệt với người quá cố.
Đồ tùy táng trong lăng mộ Thoại Ngọc Hầu đều là những vật dụng cá nhân và những đồ kỷ niệm của hai ông bà. Đáng lẽ trong khối đồ tùy táng của ông bà Thoại Ngọc Hầu phải có những đồng tiền Gia Long thông bảo hoặc Minh Mạng thông bảo vì đây chính là đồng tiền do triều đại mà ông bà đã có công vun đắp, gầy dựng. Vì vậy, sự có mặt của đồng Minh Đức thông bảo thật sự rất đặc biệt, khi một đồng tiền bằng đồng không có ý nghĩa gì về mặt giá trị kinh tế, nhất là đối với một gia đình quan lại cấp cao như Thoại Ngọc Hầu.
Trong lịch sử VN, ông vua lấy niên hiệu Minh Đức là Mạc Đăng Dung (1483 - 1541). Năm 1528, Mạc Đăng Dung cho đúc tiền Minh Đức thông bảo. Đồng tiền loại này hiện vẫn còn phát hiện nhiều tại khu vực các tỉnh phía bắc nhưng rất hiếm gặp ở các tỉnh phía nam.
Trên thực tế, nước ta đã có thêm kiểu đồng tiền Minh Đức thông bảo được phát hành bởi triều Tây Sơn. Năm 1778, Nguyễn Nhạc lên ngôi hoàng đế, niên hiệu là Thái Đức và cho đúc tiền Thái Đức thông bảo. Tuy nhiên, tác phẩm Tiền kim loại Việt Nam của Bảo tàng Lịch sử VN và tài liệu về tiền cổ của nhà nghiên cứu Nguyễn Anh Huy thì cho rằng Nguyễn Nhạc có đúc tiền Minh Đức thông bảo năm 1787 sau khi xưng là Trung Ương hoàng đế với hiệu Minh Đức vương. Allan Barker trong cuốn sách The historical cash coins of Vietnam cũng công nhận có đồng tiền Minh Đức thông bảo của Nguyễn Nhạc nhưng về niên đại đúc thì lại cho muộn hơn vào năm 1789. Loại tiền này được tìm thấy khá nhiều ở các tỉnh Trung bộ.
Một tình bạn cao cả
Đồng tiền tìm thấy trong khu vực đồ tùy táng của bà Châu Thị Vĩnh Tế có cùng phong cách thư pháp và một loại hợp kim, kích thước, độ dày với đồng của Nguyễn Nhạc phát hành.
Về lý thì cả hai loại tiền của Mạc Đăng Dung lẫn của Nguyễn Nhạc đều không có lý do gì để có mặt trong đồ tùy táng của gia đình quan Bảo hộ, nhất là tiền của Mạc Đăng Dung vì không có cơ sở liên quan về huyết thống, về độ quý giá hoặc bất cứ một lãnh vực nào khác. Trong khi tiền của Nguyễn Nhạc có cơ sở hơn vì cùng thời đại với Thoại Ngọc Hầu nên nhiều khả năng nó có một mối liên quan nào đó.
Tra cứu thân thế, sự nghiệp của Thoại Ngọc Hầu và phu nhân có vài điểm đáng lưu ý: Thoại Ngọc Hầu là hàng xóm cùng làng cùng quê với Thái phó Trần Quang Diệu (1760 - 1802) của Tây Sơn ở An Hải, tổng An Lưu Hạ, H.Diên Phước, phủ Điện Bàn (Quảng Nam). Trần Quang Diệu và Nguyễn Văn Thoại (Thoại Ngọc Hầu) là bạn bè thân thiết. Sau này theo phò Nguyễn Ánh, khác nhau chiến tuyến, Nguyễn Văn Thoại vẫn nhớ về giao tình cũ với gia đình ông Diệu và ngược lại. Năm 1800, Nguyễn Văn Thoại được phong Khâm sai Thượng đạo Bình Tây tướng quân, phối hợp với Lào đánh quân Tây Sơn ở Nghệ An. Nghe tin có Trần Quang Diệu từ Quy Nhơn ra tiếp cứu quân Tây Sơn, ông Thoại liền giao binh quyền cho phó tướng là Lưu Phước Tường rồi trở vào Gia Định. Vì việc này, ông bị Nguyễn Ánh bắt tội là không có lệnh của vua mà tự tiện về, phạt giáng cấp ông từ Khâm sai Thượng đạo Bình Tây tướng quân xuống làm Cai đội cai quản đạo Thanh Châu. Đến năm 1802, trong dịp khen thưởng những người có công, ông cũng chỉ được Gia Long phong làm Khâm sai Thống binh cai cơ rồi sau nữa mới thăng làm Chưởng cơ.
Việc Nguyễn Văn Thoại tự ý về Nam năm 1800 vẫn còn chưa rõ nguyên nhân và động cơ vì không có sách nào ghi chép nhưng chắc chắn Gia Long và cả Minh Mạng sau này đã nghi ngờ ông tránh né đối đầu với Trần Quang Diệu nên đối đãi với ông hơi nhạt nhẽo trong những lần phong thưởng. Vì không có bằng chứng và vì lòng trung trinh của ông đối với nhà Nguyễn là không thể bác bỏ nên ông vẫn tiếp tục được nhà Nguyễn sử dụng.
Đồng tiền Minh Đức thông bảo phát hiện trong khu vực đồ tùy táng của bà Châu Thị Vĩnh Tế chính là bằng chứng sống động của việc Thoại Ngọc Hầu vẫn nhớ kỷ niệm với gia đình Trần Quang Diệu để rồi lưu giữ chỉ duy nhất đồng tiền của Tây Sơn để nhớ về người bạn cùng quê nhưng không cùng chiến tuyến, mặc dù ông biết rằng việc lưu giữ này có thể gây tai họa. Cuối cùng vì ý thức được mầm họa có thể xảy đến bất cứ lúc nào nếu sau khi ông chết mà đồng tiền này bị kẻ xấu phát giác nên khi bà Châu Thị Vĩnh Tế qua đời, chính ông đã gửi gắm đồng tiền cho người vợ thân yêu gìn giữ bí mật của đời mình.
Cuối cùng sự cảnh giác của ông đã không sai. Năm 1830, sau khi mất không bao lâu, ông bị tố cáo là nhũng nhiễu nhân dân - một tội rất mơ hồ - và bị Minh Mạng truy giáng phẩm tước, tịch thu tài sản một phần đem bán, hậu nhân của ông thì bị ly tán, cũng may mà không có tố cáo về tàng trữ đồ của Tây Sơn.
Theo Phạm Hữu Công - TN
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Bộ Văn hóa Hy Lạp cho biết những bức họa ghi lại cảnh cuộc sống hàng ngày đã được phát hiện trên những cây cột trong ngôi mộ cổ lớn nhất Hy Lạp ở Amphipolis, thuộc khu vực phía bắc Macedonia.
-
Nhà chức trách Tây Ban Nha đang có kế hoạch khai quật một ngôi mộ tập thể, được cho là có chứa di hài của Federico Garcia Lorca, một trong những nhà thơ, nhà soạn kịch nổi tiếng nhất xứ sở bò tót.
-
Bộ Văn hóa Hy Lạp cho biết các nhà khảo cổ nước này vừa tìm thấy một bộ hài cốt, trong một chiếc quách bằng đá vôi thuộc căn phòng thứ 3 trong lăng mộ bí ẩn nằm tại Amphipolis, có niên đại từ thời Alexander Đại đế (Thế kỷ 4 TCN).
-
Xuất lộ tại khu vực sát Nhà Quốc hội vừa hoàn thành, trục kiến trúc tâm linh của vương triều Lý được Viện khảo cổ học VN đánh giá là "hiện tượng đặc biệt trong lịch sử Đông Á và Đông Nam Á, thể hiện tinh thần độc lập và tự tôn dân tộc rất cao của Đại Việt".
-
Các nhà khoa học đã giải mã được những ký hiệu trên một chiếc đĩa cổ có niên đại từ năm 1700 trước Công nguyên.
-
Một bức tranh khổ lớn, với các hình vẽ đẹp mắt, vừa được giới khảo cổ tìm thấy trong ngôi mộ bí ẩn nằm ở Amphipolis, thuộc khu vực Central Macedonia, Hy Lạp.
-
Ngày 7/10, nhóm khảo cổ tại khu lăng mộ Amphipolis phía Bắc Hy Lạp cho biết lăng mộ này là nơi chôn cất một nhân vật vô cùng quan trọng hoặc một vị tướng trong quân đội của Alexander Đại đế.
-
Ngày 2/10, Bảo tàng tổng hợp Bình Định đã tổ chức công bố kết quả khai quật khu phế tích tháp Rừng Cấm nằm tại thôn Thủ Thiện Thượng, xã Bình Nghi, huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định.
-
Chưa chắc chắn khu vực điện Kính Thiên là trục trung tâm từ thời Lý, nhưng kết quả khảo cổ học mới nhất chỉ ra, đó là trung tâm từ thời Lê Sơ. Đây là một trong số những điểm mới của kết quả khai quật khảo cổ trục trung tâm Hoàng thành Thăng Long năm 2013.
-
Các nhà khảo cổ vừa tìm thấy 2 bức tượng cẩm thạch rất đẹp, mô tả các nhân vật là nữ giới, trong quá trình khai quật một lăng mộ cổ có từ thời Alexander Đại đế.
-
Ngày 4.9, tại Bảo tàng điêu khắc Chăm Đà Nẵng đã diễn ra buổi giới thiệu khai quật khu di tích khảo cổ Quá Giáng (xã Hòa Phước, huyện Hòa Vang, TP.Đà Nẵng).
-
TRẦN VĂN DŨNG
Trong quá trình điền dã, khảo cứu hệ thống giá trị các di sản văn hóa vật thể trên địa bàn làng Thượng An, xã Phong An, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế, chúng tôi đã phát hiện tại chùa Hội Thượng (còn gọi là Niệm Phật Đường An Cát) đang lưu giữ một chiếc vạc đồng được đúc vào thời vua Minh Mạng (1820 - 1840). -
Việc tìm thấy nhiều công cụ lao động nguyên thủy ở Đồng Văn, Hà Giang gợi lên cuộc sống xã hội của con người thời tiền sử nơi đây mà trước kia chúng ta vẫn khá mơ hồ.
-
HỒ VĨNH
Mới đây trong quá trình sưu tầm tư liệu Hán Nôm tại Cố đô Huế, chúng tôi tìm thấy một quyển Kinh Phật khắc in vào năm Kỷ Dậu (1909). -
Các nhà khảo cổ học đến từ Trường đại học Khoa học xã hội và nhân văn Hà Nội vừa phát hiện thêm một phế tích đền tháp Chăm tại thôn Quá Giáng 2 (xã Hòa Phước, huyện Hòa Vang, TP Đà Nẵng) sau gần 20 ngày khai quật trên một diện tích rộng chừng 1.200m2.
-
Phó Giáo sư- Tiến sĩ Nguyễn Khắc Sử - Nghiên cứu viên cao cấp, Viện khảo cổ học Việt Nam cho biết: Sau hơn hai tháng làm việc tích cực, các chuyên gia Viện khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã phát hiện 24 di tích khảo cổ thời tiền sử.
-
Ngày 18/7, Bảo tàng tỉnh Bến Tre phối hợp với Khoa Lịch sử, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh) tổ chức báo cáo kết quả khai quật ngôi mộ nằm ở khu phố 2, thị trấn Chợ Lách, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre.
-
Ông Lý Mạnh Thắng - Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang cho biết Đoàn khảo sát của Bảo tàng Tuyên Quang vừa phát hiện một di tích chùa thời Trần có niên đại khoảng thế kỷ XIII-XIV, với nhiều hiện vật quý ở Gò Chùa, thôn 17, xã Phú Lâm, huyện Yên Sơn (Tuyên Quang).
-
Thông tin từ Bảo tàng Lịch sử Quốc gia cho hay, gần 400 hiện vật thuộc thời đại kim khí của đơn vị này đang được giới thiệu tới công chúng Hàn Quốc trong chương trình trưng bày chuyên đề “Buổi đầu của nền văn hóa cổ ở Việt Nam - Bình minh trên sông Hồng.”
-
Sáng nay, 10-7, ông Lê Bá Hạnh, Phó Giám đốc Bảo tàng tỉnh Hà Tĩnh cho biết, vừa phát hiện tại đền Thượng (ở làng Vân Hải, xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân) đang lưu giữ 8 đạo sắc phong bằng văn tự Hán - Nôm cổ quý hiếm thời Nguyễn, liên quan đến nhân vật lịch sử thời Lý, Thái úy Tô Hiến Thành.
.png)
.png)
