Gần nửa giờ lái xe từ thủ đô Kabul, tỉnh Logar, phía đông nam thủ đô Kabul, được coi là một trong những nơi nguy hiểm nhất ở Afghanistan. Nó gần khu vực Waziristan biến động của Pakistan, nơi các chiến binh vũ trang tự do qua lại nơi biên giới.
Ở đây, ở giữa sa mạc rộng lớn, một cuộc khai quật khảo cổ lớn đang diễn ra dưới sự giám sát của Bộ Khai mỏ và Dầu khí Afghanistan (MMP) - ảnh.
Ở nơi nguy hiểm nhất ở Afghanistan
Mes Aynak ("giếng đồng nhỏ" ở Dari), đã từng là một thành phố trên Con đường Tơ lụa, là nơi có một trong những hiện vật Phật giáo lâu đời nhất Trung Á, có niên đại vào thời gian của Alexander Đại đế.
Tượng Phật và tác phẩm điêu khắc, khu phức hợp tu viện, bảo tháp và các bức bích họa, đồ gốm, tiền xu, đồ trang sức vàng và một mỏ đồng thời cổ xưa được chôn vùi bên dưới địa điểm khoảng 445.934 m2 đất núi này.
Afghanistan bị mất một phần nhiều các di sản văn hóa vào năm 2001 khi quân Taliban dùng thuốc nổ làm nổ tung 2 bức tượng Phật khổng lồ được khắc vào vách đá sa thạch ở Bamiyan ở miền bắc Afghanistan. Bây giờ đất nước có nguy cơ mất đi nhiều hiện vật nghìn năm tuổi nếu việc khai quật này không sớm hoàn thành.
Ngoài ý nghĩa văn hóa của nó, Mes Aynak là địa điểm của một mỏ đồng chưa phát triển lớn nhất thế giới.
25-4-2008, MMP đã ký hợp đồng 3 tỷ USD trong 30 năm với Metallurgical Group Trung Quốc, một doanh nghiệp khai thác khoáng sản nhà nước có trụ sở tại Bắc Kinh. Thỏa thuận này là đầu tư nước ngoài lớn nhất tại Afghanistan cho đến nay.
Trung Quốc đã dành gần 200 triệu USD thanh toán cho chính phủ Afghanistan và cho công việc sơ bộ nơi địa điểm trên. Nhưng dự án khai thác đã đi vào bế tắc cho đến khi công việc khai quật khảo cổ được hoàn tất.
Các nhà khảo cổ cho biết họ cần ít nhất 25 năm để khai quật toàn bộ địa điểm, một khung thời gian mà chính phủ sẽ không bao giờ cho phép.
Một cuộc khai quật một phần của một khu vực ưu tiên cao được gọi là vùng đỏ có thể được hoàn tất trong vòng 14 tháng, các nhà khảo cổ cho biết, nhưng phải có sự hỗ trợ thêm.
Và với giá trị đồng ước tính 40 tỷ USD bên dưới Mes Aynak, chính phủ Afghanistan có ít động cơ để chờ đợi lâu hơn nữa. Trung Quốc đang lên kế hoạch để tiếp nhận địa điểm vào cuối năm nay.
"Một mặt, người dân chúng tôi cần thực phẩm. Chúng tôi là những người nghèo. Ngân sách quốc gia của chúng tôi cần phải tạo ra doanh thu. Nhưng mặt khác, chúng tôi phải bảo vệ các di sản quốc tế", Nasir Ahmad Durrani, Thứ trưởng Bộ Khai mỏ và Dầu khí cho biết trong một cuộc phỏng vấn từ văn phòng của ông ở thủ đô Kabul. Ông thăm Mes Aynak cứ khoảng mỗi hai tuần và cho biết MMP đang làm mọi thứ có thể để cung cấp nguồn lực cho việc đào bới.
Chạy đua để hoàn thành
Các nhà khảo cổ đang điên cuồng cố gắng để xác định và ghi lại sự tồn tại của những hiện vật mà họ có thể không có thời gian để giữ lại hoặc có thể bị hư hỏng trong quá trình tháo dỡ, trong những gì được gọi là bảo quản bằng việc ghi chép. Một thách thức họ phải đối mặt là việc tháo dỡ an toàn của khoảng 20 ngôi tháp và hơn 150 tác phẩm điêu khắc và các bức tranh tường từ một vài trong số các địa điểm trong vùng màu đỏ - mà họ cho biết cần phải mua sắm nhiều thiết bị chuyên dụng và thuê nhiều nhà khảo cổ học cũng như người đào bới.
"Chúng tôi đã đánh mất một phần quan trọng của lịch sử", Marek Lemiesz, một nhà khảo cổ cao cấp được thuê bởi MMP nói. "Chúng tôi có thể gì làm chỉ với một vài người?"
Ông cho biết nhóm của ông quá nhỏ để hoàn thành việc khai quật trước khi kế hoạch của Trung Quốc bắt đầu thực thi trong vùng màu đỏ. Hiện tại chỉ có 10 chuyên gia quốc tế và chưa tới 20 nhà khảo cổ Afghanistan từ Viện Khảo cổ học Kabul. Một nhóm 7 nhà khảo cổ ở Tajik sẽ đến vào cuối tháng, nhưng Lemiesz cho biết số đó vẫn chưa đủ.
Thiếu an ninh cũng là một trở ngại: Một số nhà khảo cổ quốc tế và công nhân Metallurgical Group Trung Quốc đã rời khỏi Mes Aynak trong những tháng gần đây do lo ngại ngày càng tăng về sự an toàn, với mục đích của Taliban gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tổng thống gần đây, Hoa Kỳ rút quân vào cuối năm nay và sự hiện diện liên tục của Taliban gần đó. Vào ngày 10-6, các tay súng đã giết chết 8 người rà mìn làm việc cho Trung tâm Phát hiện Afghanistan trong khu vực Mes Aynak. Các quan chức địa phương đổ lỗi cho Taliban đã gây ra cuộc tấn công.
Khảo cổ học là một quá trình rất tinh tế và không thể đoán trước. "Bạn không bao giờ biết những gì sẽ xảy ra trong quá trình đào", Lemiesz nói. Việc tháo dỡ các bảo tháp và tượng Phật lớn rất tỉ mỉ và liên quan đến việc cẩn thận cắt các vật thể thành các khối để chúng có thể được vận chuyển một cách an toàn. Các hiện vật sẽ được lưu trữ trong Bảo tàng Quốc gia Afghanistan ở Kabul, và có kế hoạch mở một bảo tàng ở Logar gần địa điểm khai quật.
Nhiều trong số những bức tượng đã bị hư hại bởi trộm cướp, tuyết và mưa trong vài thập kỷ qua. Tác phẩm nghệ thuật giai đoạn Mes Aynak, từ thế kỷ thứ 2 đến đầu thế kỷ thứ 9, rất phổ biến và được coi là chất lượng hàng đầu. Sau sự tàn phá các pho tượng Phật Bamiyan, giá của các tác phẩm điêu khắc Phật giáo như các tác phẩm ở khu vực Mes Aynak tăng tới 10 triệu USD đến 100 triệu USD trên thị trường chợ đen. Buôn bán bất hợp pháp là một vấn đề nghiêm trọng ở Afghanistan, đặc biệt là ở khu vực biên giới Pakistan được kiểm soát bởi quân nổi dậy, lãnh chúa và các thương gia của Pakistan. Các hiện vật cổ được vận chuyển và bán bất hợp pháp cho người mua ở Nhật Bản, châu Âu và Hoa Kỳ.
Nguồn: Văn Công Hưng (Theo Aljazeera America) - GNO
Như chúng tôi đã đưa tin, việc tìm kiếm lăng mộ Vua Quang Trung đang được các giới nghiên cứu ở Huế tiến hành. Dưới đây Sông Hương xin tiếp tục giới thiệu một luận cứ mới mà các nhà nghiên cứu thuộc Trung tâm nghiên cứu văn hóa Huế mới phát hiện. Bài viết do anh Phan Thuận An, một thành viên của Trung tâm thực hiện.
S.H
Mới đây giới khảo cổ Trung Quốc đã tìm thấy hài cốt 4.000 năm tuổi của một bà mẹ đang ôm chặt đứa con. Vào thời điểm ấy, ở đây đã xảy ra một trận động đất dữ dội.
Tiến sĩ Nicholas Reeves, nhà khảo cổ người Anh thuộc trường Đại học Arizona, vừa tuyên bố ông đã tìm thấy lối vào bí mật dẫn đến phòng an táng Pharaoh Tutankhamun và đằng sau đó là mộ của Nữ hoàng Nefertiti lừng danh.
Trong nền nghệ thuật Việt Nam, nghệ thuật thời Mạc (1527 - 1592) chiếm một vị thế rất riêng, có phong cách khác hẳn với tính nhịp điệu truyền thống của sáng tạo Việt Nam trước và sau đó.
Trong lúc đang làm đất để trồng lúa, một số người dân tại xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa đã phát hiện rất nhiều cổ vật có niên đại từ thế kỷ thứ 10.
Bản thảo gốc truyện cổ tích Psychen (Tâm trạng) nổi tiếng của nhà văn H.C. Andersen, đã được tìm thấy trong khi người ta đang dọn dẹp Knuthenborg - tòa dinh thự tọa lạc trên đảo Lolland, cách thủ đô Copenhagen của Đan Mạch 150km về phía Nam.
Ngày 12/5, tại thủ đô Phnom Penh, Campuchia đã đón “về nhà” bức tượng đá thần khỉ Hanuman thuộc Hindu giáo sau 3 thập kỷ lưu lạc tại châu Âu và châu Mỹ.
Để giữ cho mình giấc ngủ ngàn thu mà không bị ai quấy rầy, đại thi hào Shakespreares đã cho khắc trên bia mộ mình một lời nguyền đáng sợ.
Trong đội quân đất nung của Tần Thủy Hoàng, người ta đã tìm thấy cả những chiến binh “ngoại”. Phải chăng từ thời xa xưa đã tồn tại những lính đánh thuê?
Theo Livescience, hàng chục ngôi mộ chứa gần 40 xác ướp vừa được khai quật tại một khu tế lễ 1.200 năm tuổi ở thung lũng Cotahuasi của Peru.
Một tấm bia đá có niên đại hơn 200 năm vừa được phát hiện trong đợt khảo cứu, sưu tầm các di sản văn hóa trên địa bàn huyện Đức Thọ (Hà Tĩnh), đây là di sản văn hóa vật thể quý hiếm ghi khắc về ngôi chùa cổ Hưng Long, của Tổng Du Đồng xưa.
Để tìm hiểu về các mảnh Kinh Phúc Âm tìm thấy trong quan tài người Ai Cập, một nhóm các nhà nghiên cứu đã phải phá hủy các tấm mặt nạ của xác ướp và điều này đã bị các học giả khác lên án.
Theo GS Hoàng Xuân Chinh, sức sống văn hóa Đông Sơn trong thời Bắc thuộc được phản ảnh qua các cuộc khởi nghĩa chống thống trị phương Bắc với đỉnh cao là chiến thắng giành độc lập của Ngô Quyền, trong lúc nhiều văn hóa khác đã vĩnh viễn trở thành một bộ phận của văn hóa Hán.
LÊ QUANG THÁI
I. SÁNG TẠO RA CHỮ QUỐC NGỮ
Vào khoảng giữa thế kỷ 17 đã có ít người dân nước Đại Việt viết chữ quốc ngữ theo mẫu tự a, b, c… khá thành thạo theo lối viết tiên phong “đổi lông ra sắt” ở hai xứ Đàng Trong và Đàng Ngoài.
Sinh thời, Thành Cát Tư Hãn từng ban lệnh cấm không cho ai được biết nơi chôn cất ông. Sau khi qua đời, thuộc hạ đã thực hiện đúng ý chỉ này nên suốt 800 năm qua, nơi chôn cất ông vẫn là một bí ẩn lớn.
HỒ VĨNH
Mới đây trong đợt đi nghiên cứu thực tế tại phố cổ Gia Hội thành phố Huế, chúng tôi đã tìm thấy một văn bản được viết bằng cả chữ Hán lẫn chữ Quốc ngữ trên giấy trắng dày, khổ 50x65cm.
Sáng 6.1, Trung tâm nghiên cứu Kinh thành, thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã công bố kết quả điều tra, khai quật khảo cổ học di tích hành cung Lỗ Giang tại huyện Hưng Hà, Thái Bình.
Một nghĩa trang cổ trên sa mạc Ai Cập được tìm thấy với hơn một triệu xác ướp khiến các nhà nghiên cứu đau đầu để tìm câu trả lời.
Một ngôi nhà cổ có niên đại trên 200 năm, được xây theo kiến trúc thời Nguyễn vừa được Bảo tàng Hà Tĩnh phát hiện tại xã Sơn Lễ (huyện Hương Sơn, Hà Tĩnh).
Các nhà khoa học đã lần đầu tiên xác định tầng văn hóa đầy đủ nhất có niên đại kéo dài từ thế kỷ 8-9 đến thế kỷ 19-20 ở trục Trung tâm Hoàng thành Thăng Long, là thông tin được đưa ra tại Hội nghị báo cáo kết quả khai quật thăm dò khu vực chính điện Kính Thiên thuộc Trung tâm Hoàng thành Thăng Long tổ chức ngày 16/12.