Công bố bản họa đồ thiết kế chợ Đông Ba năm 1951
THANH HOA - LÊ HUỆ
Chợ Đông Ba có vị trí đắc địa khi nằm ở trung tâm thành phố Huế, dọc bờ sông Hương, bên đường Trần Hưng Đạo, cách cầu Trường Tiền khoảng 100m về phía Bắc. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân xứ Huế mà còn là nơi để du khách tìm hiểu văn hóa vùng đất Cố đô.
Bản đồ vị trí chợ mới và vị trí chợ cũ
 |
| Bản đồ chỉ cách bài trí các gian hàng và vòi nước |
Nằm bên dòng Hương Giang thơ mộng, giữa không gian trầm lắng của đất Cố đô, chợ Đông Ba đã gắn liền với những thăng trầm cùng Huế, đi trọn theo chiều dài lịch sử hơn một thế kỷ từ kinh thành Phú Xuân đến tỉnh Thừa Thiên Huế ngày nay. Chợ được hình thành dưới thời nhà Nguyễn, cho đến nay đã trải qua nhiều lần đổi tên, di dời địa điểm.
Năm 1899, cùng với việc thành lập thị xã Huế, chợ Đông Ba mới và cầu Trường Tiền được xây dựng xong, hai bờ sông Hương được nối lại, một đô thị mới được hình thành mà khu vực xây dựng mới phần lớn được tập trung ở bên bờ Nam sông Hương.
Trong công cuộc chỉnh trang đô thị này, vua Thành Thái đã chuyển chợ Đông Ba ra địa điểm hiện nay. Cho nên, dân gian còn truyền lại câu ca dao:
Chợ Đông Ba đem ra ngoài giại
Cầu Trường Tiền đúc lại xi moong
Đến giữa thế kỷ XX, chợ Đông Ba đã được chỉnh trang nhiều lần. Năm 1967, chính quyền cho phá dỡ chợ cũ, xây lại chợ mới với thiết kế của kiến trúc sư Nguyễn Kỳ. Công trình đang thi công dang dở thì bị tàn phá do chiến tranh. Sau đó, chính quyền Sài Gòn đã cho sửa chữa tạm thời nhằm phục vụ nhu cầu buôn bán của người dân. Đến năm 1986, sau 12 năm thống nhất đất nước, chợ Đông Ba được đại trùng tu và có diện mạo như ngày hôm nay.
Hiện nay, Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV đang bảo quản khối tài liệu lưu trữ thuộc phông Phủ Thủ hiến Trung Việt. Đây là khối tài liệu hành chính phản ánh các mặt hoạt động của Chính phủ Quốc gia Việt Nam tại Trung Kỳ, giới hạn thời gian tài liệu của phông Phủ Thủ hiến Trung Việt bắt đầu từ năm 1949 đến năm 1954.
Trong quá trình khảo sát, tra tìm tài liệu có liên quan đến vùng đất Cố đô, chúng tôi đã tìm thấy Hồ sơ ký hiệu số 1958, trong đó có bản họa đồ thiết kế chợ Đông Ba. Trong bộ hồ sơ này có hai bản vẽ công tác cấu tạo chợ Đông Ba với kích thước 115cm x 42cm, do Phòng Kiến trúc Nha Công chánh Giao thông Trung Việt thiết định ngày 14/6/1951 và được Giám đốc Nha Công chánh Giao thông Trung Việt duyệt ngày 18/6/1951. Bản vẽ thứ nhất là Bản đồ vị trí chợ mới và vị trí chợ cũ, bản vẽ thứ hai là Bản đồ chỉ cách bài trí các gian hàng và vòi nước. Đây là nguồn tài liệu gốc, xin trân trọng giới thiệu đến các nhà nghiên cứu cùng bạn đọc.
Mặc dù đây không phải là bản thiết kế đầu tiên, cũng không phải là bản thiết kế chợ Đông Ba hiện nay nhưng bản thiết kế này đã góp phần giúp các nhà nghiên cứu có cái nhìn đầy đủ, chính xác hơn khi tìm hiểu về quá trình phát triển, đặc biệt về mặt kiến trúc của chợ Đông Ba qua các thời kỳ.
Đến thăm chợ Đông Ba ở Huế cũng là dịp để thấy, trong cái ồn ào, náo nhiệt ở từng góc chợ, trong cái tấp nập của người mua, kẻ bán như vẫn tồn tại một nét đẹp bình dị, dân dã theo thời gian. Và nếu được ví chợ Đông Ba như một bức tranh thì chúng tôi xin được tô lên đó những gam màu sáng với hình ảnh sôi động của ngày hôm nay. Còn những thay đổi trong kiến trúc qua từng thời kỳ xin được làm những nét phác thảo góp phần làm nên bức tranh trọn vẹn của chợ Đông Ba.
T.H - L.H
(Nguồn: Hồ sơ số 1958, Phông Phủ Thủ hiến Trung Việt, Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV)
(SHSDB20/04-2016)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN AN NHIÊN
Tương lai của loài người sẽ thế nào khi những vấn đề như: Thay đổi khí hậu, sự ô nhiễm không khí, sự khai thác tài nguyên quá mức, sự khan hiếm trầm trọng về nước, mất cân bằng đa dạng sinh học một cách khủng khiếp... không được cải thiện, thậm chí những vấn nạn này ngày càng tồi tệ hơn. -
TRẦN NGUYÊN
Rong ruổi trên những con đường xứ Huế thật chậm mới nhận ra màu xanh như rêu trên vách thành xưa ảo huyền. -
ĐẶNG YÊN
Trong hai thập niên đầu của thế kỷ XXI, Thừa Thiên Huế đã có sự phát triển ổn định về kinh tế, phát huy các giá trị văn hóa, di sản, là một trong những trung tâm về văn hóa, du lịch, y tế chuyên sâu, giáo dục đào tạo, khoa học công nghệ của Miền Trung - Tây Nguyên và cả nước. -
LÊ THỊ ÁNH TUYẾT
Sinh thời, vua Tự Đức từng có đôi câu thơ ca ngợi truyền thống học tập, khoa bảng của hai dòng họ lớn ở Huế: “Nhất Thân, nhì Hà, thiên hạ vô gia/ Nhất Hà, nhì Thân, thiên hạ vô dân”. -
DƯƠNG PHƯỚC THU
Trong thời kỳ đen tối của những năm 1925 - 1927, tại thành phố Huế, bắt đầu có những biến động lớn về chính trị. Các phong trào yêu nước và đòi dân chủ dân sinh đang có sự thay đổi về chất. -
NGUYỄN PHƯỚC HẢI TRUNG
Chơi chữ (hay còn gọi là lộng ngữ) là một biện pháp nghệ thuật xuất hiện khá phong phú về hình thức trong văn chương, nhất là thi ca. Đó là những hình thức diễn đạt dùng âm thanh, từ ngữ, hàm ý để tạo ra lượng nghĩa mới bất ngờ và thú vị. -
NGUYỄN PHƯỚC HẢI TRUNG
Chơi chữ (hay còn gọi là lộng ngữ) là một biện pháp nghệ thuật xuất hiện khá phong phú về hình thức trong văn chương, nhất là thi ca. Đó là những hình thức diễn đạt dùng âm thanh, từ ngữ, hàm ý để tạo ra lượng nghĩa mới bất ngờ và thú vị. -
PHAN THUẬN THẢO
-
ĐỖ MINH ĐIỀN
Lễ tế Đàn Nam Giao là nghi lễ quan trọng bậc nhất dưới thời nhà Nguyễn. Trong phân cấp hoạt động tế tự, tế Giao được liệt vào hàng đại tự, do triều đình đứng ra tổ chức. -
PHẠM HỮU THU
Ngồi trong ngôi nhà Gươl ở huyện Nam Đông, tôi thật sự phấn khích khi được những cô gái Cơ Tu, dịu dàng trong bộ thổ cẩm mời thưởng thức những món ngon được chế biến từ “cây nhà lá vườn” hay sản vật của núi rừng Thừa Thiên Huế. -
VÕ TRIỀU SƠN
Liên tiếp trong những ngày cuối tháng 10 đầu tháng 11/2019, nhiều cuộc họp quan trọng liên quan đến vấn đề phát triển Thừa Thiên Huế trong tương lai đã được xúc tiến. -
TRẦN VIẾT ĐIỀN
Khi mãn tang mẹ, Tùng quốc công Miên Thẩm rời lều tranh bên mộ của bà Thục Tần, về phủ của ông ở bờ bắc sông Lợi Nông, đổi Tiêu viên thành nhà thờ bà Thục Tần, biến Ký thưởng viên thành nơi Đức Thầy Tùng Thiện đào tạo học trò… -
VÕ VINH QUANG
Hoàng Trung Đặng Huy Trứ (1825 - 1874) là một danh nhân văn hóa xứ Huế thế kỷ XIX. Tổ quán họ Đặng tương truyền ở làng Hà Trung (xã Vinh Hà, huyện Phú Vang), rồi dời lên Kinh thành, sau lại về làng Hiền Sĩ (Phong Sơn, Phong Điền). -
GẶP GỠ & ĐỐI THOẠI
(Hòa Thượng Thích Thiện Siêu(*) trả lời phỏng vấn của Người Sông Hương) -
NGUYỄN THẾ
Làng Thanh Tân thuộc xã Phong Sơn, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế là một xứ đạo hình thành từ thế XIX. -
NGUYỄN PHƯỚC HẢI TRUNG
Hệ thống kiến trúc cung đình Huế là những điển hình cho trình độ kỹ thuật xây dựng cũng như trình độ thẩm mỹ của Việt Nam vào thế kỷ XIX.
-
TRẦN HOÀNG PHI
Không gian ký ức Lê Bá Đảng (Le Ba Dang memory space) ở thôn núi Kim Sơn (Huế), là không gian nghệ thuật với kiến trúc vào loại đẹp nhất ở Việt Nam giữa bốn bề núi rừng với ba màu chủ đạo đen, xám, trắng. -
NGUYỄN LÃM THẮNG
.png)
.png)
