Công bố bản họa đồ thiết kế chợ Đông Ba năm 1951

09:30 07/06/2016

THANH HOA - LÊ HUỆ

Chợ Đông Ba có vị trí đắc địa khi nằm ở trung tâm thành phố Huế, dọc bờ sông Hương, bên đường Trần Hưng Đạo, cách cầu Trường Tiền khoảng 100m về phía Bắc. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân xứ Huế mà còn là nơi để du khách tìm hiểu văn hóa vùng đất Cố đô.

Bản đồ vị trí chợ mới và vị trí chợ cũ

Bản đồ chỉ cách bài trí các gian hàng và vòi nước


Nằm bên dòng Hương Giang thơ mộng, giữa không gian trầm lắng của đất Cố đô, chợ Đông Ba đã gắn liền với những thăng trầm cùng Huế, đi trọn theo chiều dài lịch sử hơn một thế kỷ từ kinh thành Phú Xuân đến tỉnh Thừa Thiên Huế ngày nay. Chợ được hình thành dưới thời nhà Nguyễn, cho đến nay đã trải qua nhiều lần đổi tên, di dời địa điểm.

Năm 1899, cùng với việc thành lập thị xã Huế, chợ Đông Ba mới và cầu Trường Tiền được xây dựng xong, hai bờ sông Hương được nối lại, một đô thị mới được hình thành mà khu vực xây dựng mới phần lớn được tập trung ở bên bờ Nam sông Hương.

Trong công cuộc chỉnh trang đô thị này, vua Thành Thái đã chuyển chợ Đông Ba ra địa điểm hiện nay. Cho nên, dân gian còn truyền lại câu ca dao:

Chợ Đông Ba đem ra ngoài giại
Cầu Trường Tiền đúc lại xi moong


Đến giữa thế kỷ XX, chợ Đông Ba đã được chỉnh trang nhiều lần. Năm 1967, chính quyền cho phá dỡ chợ cũ, xây lại chợ mới với thiết kế của kiến trúc sư Nguyễn Kỳ. Công trình đang thi công dang dở thì bị tàn phá do chiến tranh. Sau đó, chính quyền Sài Gòn đã cho sửa chữa tạm thời nhằm phục vụ nhu cầu buôn bán của người dân. Đến năm 1986, sau 12 năm thống nhất đất nước, chợ Đông Ba được đại trùng tu và có diện mạo như ngày hôm nay.

Hiện nay, Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV đang bảo quản khối tài liệu lưu trữ thuộc phông Phủ Thủ hiến Trung Việt. Đây là khối tài liệu hành chính phản ánh các mặt hoạt động của Chính phủ Quốc gia Việt Nam tại Trung Kỳ, giới hạn thời gian tài liệu của phông Phủ Thủ hiến Trung Việt bắt đầu từ năm 1949 đến năm 1954.

Trong quá trình khảo sát, tra tìm tài liệu có liên quan đến vùng đất Cố đô, chúng tôi đã tìm thấy Hồ sơ ký hiệu số 1958, trong đó có bản họa đồ thiết kế chợ Đông Ba. Trong bộ hồ sơ này có hai bản vẽ công tác cấu tạo chợ Đông Ba với kích thước 115cm x 42cm, do Phòng Kiến trúc Nha Công chánh Giao thông Trung Việt thiết định ngày 14/6/1951 và được Giám đốc Nha Công chánh Giao thông Trung Việt duyệt ngày 18/6/1951. Bản vẽ thứ nhất là Bản đồ vị trí chợ mới và vị trí chợ cũ, bản vẽ thứ hai là Bản đồ chỉ cách bài trí các gian hàng và vòi nước. Đây là nguồn tài liệu gốc, xin trân trọng giới thiệu đến các nhà nghiên cứu cùng bạn đọc.

Mặc dù đây không phải là bản thiết kế đầu tiên, cũng không phải là bản thiết kế chợ Đông Ba hiện nay nhưng bản thiết kế này đã góp phần giúp các nhà nghiên cứu có cái nhìn đầy đủ, chính xác hơn khi tìm hiểu về quá trình phát triển, đặc biệt về mặt kiến trúc của chợ Đông Ba qua các thời kỳ.

Đến thăm chợ Đông Ba ở Huế cũng là dịp để thấy, trong cái ồn ào, náo nhiệt ở từng góc chợ, trong cái tấp nập của người mua, kẻ bán như vẫn tồn tại một nét đẹp bình dị, dân dã theo thời gian. Và nếu được ví chợ Đông Ba như một bức tranh thì chúng tôi xin được tô lên đó những gam màu sáng với hình ảnh sôi động của ngày hôm nay. Còn những thay đổi trong kiến trúc qua từng thời kỳ xin được làm những nét phác thảo góp phần làm nên bức tranh trọn vẹn của chợ Đông Ba.

T.H - L.H
(Nguồn: Hồ sơ số 1958, Phông Phủ Thủ hiến Trung Việt, Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV)
(SHSDB20/04-2016)




 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Ở thời điểm năm 1987, GS Trần Quốc Vượng là người đầu tiên nêu quan điểm cần đổi mới tư duy lịch sử, nhận thức đúng sự thật lịch sử và thảo luận tự do, dân chủ, rộng rãi, trong đó có vấn đề xem xét lại nhà Nguyễn và thời Nguyễn.

  • ĐỖ XUÂN CẨM 

    Thành phố Huế khác hẳn một số thành phố trên dải đất miền Trung, không chỉ ở các lăng tẩm, đền đài, chùa chiền, thành quách… mà còn khác biệt ở màu xanh thiên nhiên hòa quyện vào các công trình một cách tinh tế.

  • KỶ NIỆM 130 CHÍNH BIẾN THẤT THỦ KINH ĐÔ (23/5 ẤT DẬU 1885 - 23/5 ẤT MÙI 2015)

    LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG

    Huế, trong lịch sử từng là vùng đất đóng vai trò một trung tâm chính trị - văn hóa, từng gánh chịu nhiều vết thương của nạn binh đao. Chính biến Thất thủ Kinh đô 23/5, vết thương lịch sử ấy ăn sâu vào tâm thức bao thế hệ người dân Cố đô.

  • KIMO 

    Café trên xứ Huế bây giờ không thua gì café quán cốc ở Pháp, những quán café mọc lên đầy hai bên lề đường và khi vươn vai thức dậy nhìn xuống đường là mùi thơm của café cũng đủ làm cho con người tỉnh táo.

  • LTS: Diễn ra từ 10/6 đến 22/6/2015, cuộc triển lãm “Thừa Thiên Huế: 90 năm báo chí yêu nước và cách mạng” do Hội Nhà báo tổ chức tại Huế, trưng bày các tư liệu báo chí hết sức quý giá do nhà báo, nhà nghiên cứu Dương Phước Thu sưu tập, đã thu hút đông đảo công chúng Huế. Nhiều tờ báo xuất bản cách đây hơn thế kỷ giờ đây công chúng được nhìn thấy để từ đó, hình dung về một thời kỳ Huế đã từng là trung tâm báo chí của cả nước. Nhân sự kiện hết sức đặc biệt này, Sông Hương đã có cuộc phỏng vấn ngắn với nhà nghiên cứu Dương Phước Thu.

  • MAI KHẮC ỨNG  

    Một lần lên chùa Thiên Mụ gặp đoàn khách có người dẫn, tôi nhập lại để nghe thuyết minh. Nền cũ đình Hương Nguyện trước tháp Phước Duyên được chọn làm diễn đài.

  • LÊ QUANG THÁI

    Việt Nam giữ một vị thế trọng yếu ở ngã tư giao lưu với các nước của bán đảo Ấn Hoa và miền Viễn Đông châu Á.

  • LÊ VŨ TRƯỜNG GIANG
                            Tùy bút

    Mối cảm giao với Túy Vân khởi sự từ sự tạo sinh của đất trời trong lớp lớp mây trắng chảy tràn, tuyết tô cho ngọn núi mệnh danh thắng cảnh thiền kinh Cố đô.

  • PHẠM THÁI ANH THƯ

    Trong giai đoạn 2004 - 2013, nền kinh tế tỉnh Thừa Thiên Huế (TTH) đạt mức tăng trưởng khá cao so với mức bình quân của cả nước, cơ cấu kinh tế chuyển dịch hợp lý theo hướng du lịch, dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp. Đồng hành với mức tăng trưởng đó, nhiều nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước đã đến đầu tư tại Thừa Thiên Huế.

  • TRẦN VIẾT ĐIỀN

    Một số nhà nghiên cứu đã chú tâm tìm kiếm nơi an táng đại thi hào Nguyễn Du ở Huế, sau khi ông qua đời vào ngày 10 tháng 8 năm Canh Thìn (16/9/1820).

  • TRẦN KIÊM ĐOÀN 

    Sông Hương vừa là cột mốc làm chứng vừa là biểu tượng cho dáng đẹp sương khói, “áo lụa thinh không” của lịch sử thăng trầm về hình bóng Huế.

  • ĐỖ XUÂN CẨM

    1. Đôi điều tản mạn về Liễu
    Người Á Đông thường coi trọng luật phong thủy, ngũ hành âm dương, họ luôn chú trọng đến thiên nhiên, cảnh vật và xem đó là một phần của cuộc sống tinh thần.

  • TRƯỜNG PHƯỚC  

    Đất nước hòa bình, thống nhất, thực hiện công cuộc đổi mới phát triển đã 40 năm. Những thành tựu là có thể nhìn thấy được. Tuy nhiên, muốn phát triển, công cuộc đổi mới cần được thúc đẩy một cách mạnh mẽ có hiệu quả hơn nữa.

  • LƯU THỦY
     
    KỶ NIỆM 40 NĂM GIẢI PHÓNG THỪA THIÊN HUẾ (26/3/1975 - 2015)

  • LÊ VĂN LÂN

    Một mùa xuân mới lại về trên quê hương “Huế luôn luôn mới” để lại trong tâm hồn người dân Huế luôn trăn trở với bao khát vọng vươn lên, trả lời câu hỏi phải tiếp tục làm gì để Huế là một thành phố sáng tạo, một đô thị đáng sống. Gạt ra ngoài những danh hiệu, kể cả việc Huế chưa trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, vấn đề đặt ra đâu là cái lõi cái bất biến của Huế và chúng ta phải làm gì để cái lõi đó tỏa sáng.

  • THANH TÙNG

    Ở Việt Nam, Huế là thành phố có tỉ lệ tượng lớn nhất trên diện tích tự nhiên và dân số. Không chỉ nhiều về số lượng mà còn đạt đỉnh cao về chất lượng nghệ thuật, phong phú về đề tài, loại hình, phong cách thể hiện.

  • ĐỖ MINH ĐIỀN

    Chùa Hoàng giác là một trong những ngôi cổ tự nổi tiếng nhất xứ Đàng Trong, được đích thân chúa Nguyễn Phúc Chu cho tái thiết, ban sắc tứ vào năm 1721. Tuy nhiên, vì trải qua binh lửa chiến tranh chùa đã bị thiêu rụi hoàn toàn. Dựa trên nguồn sử liệu và kết quả điều tra thực tế, chúng tôi cố gắng để phác thảo phần nào nguồn gốc ra đời cũng như tầm quan trọng của ngôi chùa này trong đời sống văn hóa cư dân Huế xưa với một nếp sống mang đậm dấu ấn Phật giáo.

  • TRẦN VĂN DŨNG

    Cách đây đúng 500 năm (1514 - 2014), tại ngôi làng ven sông Kiến Giang “nơi cây vườn và dòng nước cùng với các thôn xóm xung quanh hợp thành một vùng biếc thẳm giữa màu xanh mênh mông của cánh đồng hai huyện”(1) thuộc xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình, cậu bé Dương Văn An, sau này đỗ Tiến sĩ và làm quan đến chức Thượng thư được sinh ra đời.

  • DƯƠNG ĐÌNH CHÂU – TRẦN HOÀNG CẨM LAI

    Danh lam thắng cảnh, nơi cảnh đẹp có chùa nổi tiếng, khái niệm này càng rõ hơn ở Huế.