Chùm ca dao chiến sĩ Trường Sơn

10:42 17/03/2010
VĂN NHĨĐường Trường Sơn huyền thoại đã đi vào sử thi như một bản anh hùng ca của thời đại Hồ Chí Minh. Nhiều bài thơ, bài hát viết về Trường Sơn đã vượt qua biên độ của thời gian mãi mãi rung động lòng người.

Chiến sĩ trên đường Trường Sơn - Ảnh: quansu.info

Song có lẽ ít ai biết đến những vần ca dao mộc mạc của các chiến sĩ nói lên cảm xúc của mình trên đường “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Có thể nói ở đâu có dấu chân người lính là ở đó có ca dao.

Dưới đây là chùm ca dao sưu tầm được qua sổ tay của các chiến sĩ, qua báo tường của các binh trạm, hoặc đọc được qua dòng chữ khắc vào thân cây, vách núi trên một chặng đường Trường Sơn đi qua vùng đất Thừa Thiên- Huế.

Ấn tượng đầu tiên đối cới các chiến sĩ vượt Trường Sơn là những cái dốc- mỗi cái là một kỷ niệm.

Dốc Mèo:
            Ai lên A Lưới Dốc Mèo
            Mà xem bộ đội vượt đèo lên mây
Dốc Bò:
            Bò lên rồi lại bò lên
            Bò đi bò lại cho quên nhọc nhằn
Dốc Ông Bà:
            Hỏi ông ông đứng nơi nao
            Phải chăng dốc núi dựng cao lưng trời?
            Hỏi bà bà chẳng trả lời
            Vực sâu thăm thẳm biết người ở đâu
Dốc 200:
            Cheo leo đứng giữa Việt Lào
            Hai bên đồn giặc vẫn vào vẫn ra
            Hai trăm dốc đứng dốc tà
            Vẫn ăn được cá rau cà thường xuyên.
Dốc Bô Phiên:
            Bô Phiên dốc đứng đèo cao
            Cheo leo khúc khủyu bên đèo bên sông
            Qua đây mới thấy lạ lùng
            Tưởng như mình đã tới cùng trăng sao
Đỉnh Trường Sơn:
            Cách nhau chỉ một cây sào
            Trường Sơn hai mái Việt Lào chung lưng
            Trường Sơn hai mái Tây- Đông
            Việt Lào gắn bó thủy chung nghĩa tình.

Hết trèo đèo, vượt dốc lại đến băng rừng. Rừng Trường Sơn bao la hùng vĩ trở nên gần gũi, gắn bó ân tình với các chiến sĩ trong từng bước đi, từng giấc ngủ và từng bữa ăn:

            Ban ngày khoác lá ngụy trang
            Từng đàn bướm trắng, bướm vàng bay theo
            Ban đêm gùi đạn vượt đèo
            Trăng vàng sà xuống đập đèo trên lưng
            Dừng chân mắc võng giữa rừng
            Suối reo, chim hót chúc mừng ngủ ngon
            Ơi người trẩy hội nước non
            Trường Sơn là bạn sắt son đồng hành.

Và đây là bữa cơm giữa rừng:
            Hành quân qua trạm dừng chân
            Dân công bộ đội quây quần bên nhau
            Cơm ngô bày giữa rừng sâu
            Có đàn bướm ngỡ hoa ngâu sà vào
            Trường kỳ kháng chiến gian lao
            Đêm đêm bướm vẫn bay vào trong mơ.


Đậm đà hơn hết, ca dao Trường Sơn biểu lộ tâm hồn và khí phách của các chiến sĩ trong mọi hoàn cảnh chiến đấu và công tác đầy gian khổ hy sinh.

Chiến sĩ binh trạm:
            Binh trạm đóng giữa rừng sâu
            Quanh năm chẳng thấy trăng sao mây trời
            Ngày đêm con suối đưa lời
            Con chim đưa tiếng, mua rơi đều đều
            Quê hương gợi nhớ bao điều
            Cây đa giếng nước nắng chiều mênh mang
            Bóng tre mát rượi quanh làng
            Câu hò giã gạo rộn ràng đêm trăng
            Bao giờ quét sạch xâm lăng
            Quê hương chín nhớ mười thương lại về

Cao xạ pháo:
            Mưu mô thằng Mỹ cuồng điên
            Bắn ngày rồi lại bắn đêm giở trò
            Bắn ngày, mày vụn ra tro
            Bắn đêm, mày cũng gãy giò nát xương
            Lòng ta đã cháy căm hờn
            Lưới ta đã khép mày chuồn đi đâu
            Mưu sâu thì họa càng sâu
            Bảo cho giặc Mỹ một câu nhớ đời

Công binh:
            Đứng trên trọng điểm ta thề
            Đường chưa thông suốt chưa về nghỉ ngơi
            Mặc cho bon đạn ngút trời
            Chẳng xa một tấc, chẳng rời một ly

Lái xe:
            Xe đâu xe lạ xe lùng
            Đầu xe thì bẹp, chắn bùn lại không
            Chỗ ngồi như tựa bàn chông
            Thùng xe gỗ mục vô cùng thảm thương
            Đêm nào cũng chạy trên đường
            Kế hoạch vượt mức chẳng nhường cho ai


Vận tải:
            Đèo cao thì mặc đèo cao
            Tinh thần vận tải còn cao hơn đèo
            Hàng ta, ta quý ta yêu
            Hàng ra tiền tuyến, hàng tiêu diệt thù.

Cô gái dân công:
            Em là cô gái Pacô
            Trên vai trĩu nặng đôi bồ dân công
            Gian nguy chẳng chút sờn lòng
            Đạn bom vẫn vượt núi non vẫn trèo
            Hỏi em đã có người yêu?
            Em cười: Cái bụng ưng theo gùi hàng.


V.N (sưu tầm)
(133/03-2000)    


 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • NGUYỄN DƯ

    Nhân lúc rảnh rỗi, mời các bạn cùng đọc truyện Trầu cau. Bàn chơi cho vui.

  • TRỊNH SÂM

    Trải qua biết bao thời đại, mèo đã trở thành con vật quen thuộc trong mỗi gia đình Việt Nam.

  • NGUYỄN ĐỨC DƯƠNG

    Làm thế nào để biết một biểu thức ngôn từ [BTNT] do dân gian sáng tác ra là một đơn vị tục ngữ? Chứ không phải là thành ngữ hay ca dao? Mục đích chính của bài này là đi tìm một câu trả lời thỏa đáng cho mấy câu hỏi vừa nêu.

  • NGUYỄN ĐỨC DÂN Có một giai thoại về Nguyễn Khuyến như sau: Làng Cổ Ngựa có ngôi đền thờ thánh mẫu thu hút khá nhiều người đến lễ bái. Nhằm kiếm chác đám người mê tín, hào lý trong làng xuất quỹ xây lại đền to hơn, đẹp hơn.

  • Mai Văn Tấn tên thật là Mai Văn Kế. Sinh ngày 12-9-1931 tại Lệ Ninh Bình Trị Thiên. Hội viên Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

  • THANH TRẮC NGUYỄN VĂN1. Tiểu Hổ gặp họa

  • TRẦN NGUYỄN KHÁNH PHONGTừ trước đến nay, không có lễ tục nào được nhắc đến nhiều trong truyện cổ của người Pacô bằng tục Pộôc xu (Đi sim), đây là một nét văn hóa truyền thống từ xưa của người Pacô. Mặc dầu đến nay do lối sống hiện đại nên nhiều nét văn hóa truyền thống mất đi, song không vì thế mà chúng ta quên nó. Đâu đó trong cuộc sống cộng đồng của người Pacô ngày nay vẫn còn nhiều câu chuyện kể về tục này. Nhân dịp xuân về xin được nêu ra đây nét đẹp trong lễ tục quan trọng đó.

  • L.T.S: Dân tộc Kơ-tu là một trong bốn dân tộc sống ở tỉnh Bình Trị Thiên, tập trung ở vùng Nam Đông, huyện Phú Lộc. Trước đây dân tộc Kơ-tu đã sát cánh cùng các lực lượng giải phóng tiến hành cuộc đấu tranh anh dũng chống lại bè lũ Mỹ ngụy. Ngày nay, dân tộc Kơ-tu đang vững bước đi lên trong công cuộc lao động sản xuất, xây dựng cuộc sống mới. Cũng như các dân tộc khác, người Kơ-tu không chỉ anh dũng trong chiến đấu, cần cù sáng tạo trong lao động sản xuất mà còn có một nền văn nghệ dân gian rất phong phú và độc đáo. Bài viết sau đây là một nét phác họa trong chương trình giới thiệu nền văn học dân gian các dân tộc ít người ở tỉnh Bình Trị Thiên của chúng tôi.

  • VĨNH QUYỀNTừ lâu điều kiện thiên nhiên cũng như điều kiện xã hội đều thuận lợi cho mối quan hệ giữa hai dòng thơ ca dân gian Bình Trị Thiên và Quảng Nam.

  • NGUYỄN TIẾN VĂNMột trong những câu ca dao rất thông dụng phổ biến nhưng không phải là đơn giản và dễ nắm bắt nội dung: “Không chồng mà chửa mới ngoan/ Có chồng mà chửa thế gian sự thường”. Ở đây mắt của câu này là chữ ngoan. Vậy ngoan là gì?

  • VĨNH QUYỀNMười hai con giáp, chuột đứng hàng đầu. Kể cũng lạ?Hình dạng bé nhỏ xấu xí, phẩm cách hèn hạ đáng khinh, thế mà chuột được người xưa xếp trước cả những con vật uy mãnh như hổ, linh hiển như rồng. Đã thế, năm Tý – với biểu tượng con chuột, còn là năm đầu của một kỷ, chu kỳ 60 năm.

  • LƯƠNG ANCũng như nhiều vùng khác trên đất nước Việt Nam, ở Bình Trị Thiên chúng ta, các danh lam hoặc các ngọn núi cao, các dòng sông lớn thường có một truyền thuyết dân gian dính với nguồn gốc của nó. Sông Thạch Hãn, con sông lớn nhất vùng Quảng Trị cũ, cũng vậy.

  • TRIỀU NGUYÊN1. Khái quátSở dĩ người nghe (đọc) truyện cười phát ra được tiếng cười, bởi vì lí trí, tình cảm của họ gặp phải điều không bình thường: thay vì họ tưởng cuối cùng nhân vật sẽ nói, sẽ làm điều “A”, thì hoá ra nhân vật đã nói, làm điều “B”, thậm chí “không A”. Tức trí tuệ, cảm xúc đã không lường trước, đã bị đánh lạc hướng trước đối tượng đang quan tâm. Và thông thường, càng lạ lẫm, bất ngờ, tiếng cười càng sảng khoái, thú vị.

  • LAN PHƯƠNGKho tàng âm nhạc dân gian của dân tộc Thái vùng Tây Bắc rất phong phú và đa dạng. Bất cứ nơi đâu trong bản làng của người Thái đều có thể thấy có các làn điệu dân ca thể hiện rõ phong cách riêng của mỗi vùng mà nguyên nhân do sự truyền lại cho các thế hệ theo cách cảm thụ và rung động riêng của mỗi nghệ nhân. Trong đó không thể thiếu tiếng cây đàn tính tẩu.

  • TRIỀU NGUYÊN1. Một bộ phận truyện cổ tích sinh hoạt có yếu tố tạo ra tiếng cười đã bị nhầm lẫn là truyện cười. Sự nhầm lẫn này đã xảy ra ngay cả với những sách sưu tập được cho là nghiêm túc.

  • TRIỀU NGUYÊN Trong những dịp cúng lễ, lễ lạt, hiếu hỉ, và đặc biệt là vào dịp Tết, rượu thường được nhắc đến, và có khi trở thành quan trọng hàng đầu: "Vô tửu bất thành lễ".

  • TRIỀU NGUYÊNCó một số bài ca dao dùng hình ảnh "đèn hạnh", xin dẫn ra dưới đây ít bài:(1)           Đêm khuya đèn hạnh thắp lên,                Vì chưng thương nhớ cho nên đi tìm.

  • PHAN XUÂN QUANGĐồng Tranh là một làng nổi tiếng trù phú một thời ở Quảng Nam. Làng này hiện còn lưu truyền một câu đối cổ có liên quan đến làng Gia Hội, Huế:Văn Đồng Tranh, võ Đồng Tranh, văn võ Đồng Tranh long hổ bảngQuân Gia Hội, thần Gia Hội, quân thần Gia Hội phụng hoàng trì.Câu đối này còn một số dị Bản, có khác một đôi chữ nhưng câu trên đây theo nhiều người là chính nhất và phổ biến hơn cả.

  • TRIỀU NGUYÊN  Từ ngữ cùng nghĩa là những từ ngữ gần nhau về ý nghĩa, nhưng khác nhau về âm thanh. Có ba kiểu cùng nghĩa trong tiếng Việt, là cùng nghĩa giữa từ ngữ thuần Việt (TV) với từ ngữ thuần Việt, cùng nghĩa giữa từ ngữ thuần Việt với từ ngữ Hán Việt (HV), và cùng nghĩa giữa từ ngữ Hán Việt với từ ngữ Hán Việt. Câu đối chơi chữ theo cách cùng nghĩa, có hai hình thức: tạo các từ ngữ cùng nghĩa xuất hiện trên cùng một văn bản ngắn; và cách cùng nghĩa có kết hợp với các hình thức chơi chữ khác.