“Thầy giáo dạy văn” - một thời để nhớ!

15:07 17/04/2009
MAI VĂN HOANThầy giáo dạy văn                                      Tặng Mai Văn HoanHộ tập thể nằm trên gác xépCăn phòng thanh đạm, có gì đâu!Một chồng sách cũ, dăm chai nướcMột chiếc bàn con, một bếp dầu...

Giường ngủ đủ kê vừa một chiếc
Bố con vừa đủ chỗ bên nhau.
Vợ làm cán bộ văn thư huyện
Một gánh hai con đủ dãi dầu!

Say sưa anh nói về thơ phú
Cứ ngỡ người nghe có thể no.
Cửa sổ mở ra, làn gió thoảng
Huơng hoàng diệp liễu cứ ùa vô.

Ngồi nghe anh nói mà thương quá!
Thầy giáo như anh quá đỗi nghèo.
“Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm”
Tay mỏi, bờ xa vẫn cố chèo!
                                              XUÂN HOÀNG


Vào đầu năm học 1979 - 1980, tôi đang công tác ở trường Sư phạm 10+3 Quảng Bình thì được điều vào Huế dạy các lớp chuyên văn của Tỉnh. Lúc đó các lớp chuyên văn học ở trường Hai Bà Trưng (Đồng Khánh cũ). Tôi tá túc trong căn hộ tập thể. Đó là căn phòng “như tổ chim treo” theo cách ví von của nhà thơ Hoàng vũ Thuật.

Thời đó cuộc sống của giáo chức nói chung hết sức khó khăn. Chúng tôi thường nói đùa: giáo chức là “nhức cháo”, thầy giáo phải “tháo giày”, nhà trường đành “nhường trà”... Tôi đưa hai thằng con trai đứa lên sáu, đứa lên bốn vào nuôi san sẻ một phần cho vợ đang làm văn thư ở cơ quan Huyện uỷ Bố Trạch. Một hôm nhà thơ Xuân Hoàng đến chơi. Tôi và anh say sưa đàm đạo chuyện văn chương, thế sự. Mấy hôm sau anh mang đến tặng tôi bài thơ “Thầy giáo dạy văn”. Món quà thật bất ngờ. Đã 26 năm trôi qua, tôi cất giữ bài thơ như cất giữ viên ngọc quý. Bài thơ giúp tôi nhớ lại một thời đầy cam go nhưng sâu nặng ân tình, giúp tôi nhớ lại căn phòng “như tổ chim treo” mà cha con tôi từng ở: “Hộ tập thể nằm trên gác xép/ Căn phòng thanh đạm có gì đâu/Một chồng sách cũ, dăm chai nước/ Một chiếc bàn con, một bếp dầu...” Và: “Giường ngủ đủ kê vừa một chiếc/ Bố con vừa đủ chỗ bên nhau/Vợ làm cán bộ văn thư huyện/ Một gánh hai con đủ dãi dầu!”. Điệp từ “một” vừa nói lên sự thiếu thốn về vật chất vừa thể hiện sự thiếu thốn về tình cảm gia đình. Cái gì cũng “một” chỉ có nước là “dăm chai”.

Lúc đó, mới vào Huế, tôi chưa kịp sắm bình chứa nước đun sôi để nguội nên đựng tạm vào mấy cái chai. Có lẽ nhà thơ muốn dùng chi tiết này để đùa tôi: “No nước uống, thiếu cơm ăn” chăng? Hồi đó, chưa nhập được sổ gạo cho các cháu, cha con tôi ăn uống rất kham khổ. Biết hoàn cảnh khó khăn của tôi, bạn bè văn nghệ tổ chức quyên góp cứu trợ. Bát cơm “phiếu mẫu” ấy tôi không bao giờ quên. Đến nay, tôi còn lưu giữ mảnh giấy của nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ ghi tên những bạn bè đã “nhường cơm”, sẻ áo” cho cha con tôi thời đó. Tội nhất là mấy chú chuột, soong nồi trong phòng tôi đều nhẵn bóng nên: “Chú đành gặm giấy thôi/Đêm nghe tiếng sột soạt/Tôi lén dậy bật đèn/Hốt hoảng nhìn bản nháp/Thấy chẳng còn vẹn nguyên/Bài thơ vừa mới viết/Nói chuyện đời sâu, nông/Chuột gặm mất đoạn kết/Chừng đâu dăm sáu dòng/Thế là tôi vội vội/Giấu thơ vào ngăn bàn/Chỉ sợ chú chuột đói/Lại chén thêm đôi hàng” (Chuột đói). Nghèo như thế nhưng thật vui.

Các bạn thơ Hoàng Vũ Thuật, Hải Kỳ, Đỗ Hoàng, Ngô Minh, Lê Đình Ty, Lý Hoài Xuân... thường hay lui tới căn phòng “như tổ chim treo” của tôi. Chúng tôi trò chuyện, đọc thơ: “Bốn mắt nhuộm chung màu lữ thứ/Đôi lòng hòa một vị chua cay”. (Nguyễn Bính). Thời đó sao mà hồn nhiên đến thế, yêu đời đến thế! “Say sưa anh nói về thơ phú/Cứ ngỡ người nghe có thể no/Cửa sổ mở ra, làn gió thoảng/Hương hoàng diệp liễu cứ ùa vô”. Hoàng diệp liễu là loại cây trồng rất nhiều ở sân trường Hai Bà Trưng. Bạn tôi, Hải Kỳ đã có những câu thơ khá hay về hoa diệp liễu: “Một chiều bạn rũ tôi sang/Bỗng nhiên hoa diệp liễu vàng thơ ngây/Mùa đông mà lá xanh cây/Cánh hoa muốn gửi, gió bay theo người/Lối mòn chỉ bạn và tôi/Lặng im kẻo chạm vào lời của hoa...” Diệp liễu vàng trở thành nguồn thi hứng cho các thi sĩ. Điều làm tôi ngạc nhiên là làm sao anh Xuân Hoàng lại cảm nhận được mùi hương của hoa diệp liễu? Phải đến khi đọc thơ anh tôi mới để ý cái mùi hương lạ lùng ấy! Nhà thơ đâu chỉ nói mùi hương của diệp liễu vàng. Đó là mùi hương của bao thế hệ “nữ sinh Đồng Khánh” vẫn còn phảng phất trong sân trường. Chính mùi hương ấy, sân trường ấy, căn phòng ấy cũng đã gợi cho tôi bao nguồn thi hứng. Tôi từng viết “những vẫn thơ hái muộn” trong những tháng ngày này. Tôi nhớ, hồi đó có một “nữ sinh Đồng Khánh” thanh mảnh, đài các hay mặc chiếc áo len viền. Nàng rụt rè mang tặng tôi tập thơ “Tâm tình hiến dâng” của Tagor. Nhà nàng có cây vú sữa, gần bờ sông...


Nhà thơ là người giàu lòng trắc ẩn. Nếu không thật sự hiểu và cảm thông với tôi, với tất cả những thầy cô giáo trong thời buổi cam go ấy làm sao anh có thể thốt lên: “Ngồi nghe anh nói mà thương quá/Thầy giáo như anh quá đỗi nghèo!”. Hôm nay tôi không còn “quá đỗi nghèo” nữa. Tôi đã xây dược ngôi nhà hai tầng ở Trường Bia bằng công sức, mồ hôi của chính mình. Tiếc là khi tôi làm nhà xong thì anh Xuân Hoàng đã lâm bệnh, không thể về Huế chia vui với tôi. Biết đâu nhìn thấy sự “đổi đời” của tôi anh lại có thơ tặng. Bây giờ thì anh đã vĩnh viễn ra đi. Mỗi lần đọc lại bài thơ “Thầy giáo dạy văn” tôi ngậm ngùi tưởng nhớ đến anh - người bạn thơ vong niên vô cùng thân thiết của tôi.

M.V.H
(201/11-05)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • Vậy là tròn một năm kể từ sớm đông ấy Nguyễn Xuân Hoàng giã biệt cõi trần khi Huế còn chìm trong sương giá. Chỉ vỏn vẹn 99 ngày gắn bó, nhưng anh là nỗi ray rứt giữa lúc Sông Hương đang ẩn hình những ngọn sóng... Lật giở hơn ngàn trang bản thảo của anh, mấy ai không giật mình trước sự cay cực đến xót xa để có được một đời văn bình dị?Giỗ đầu, bạn bè và đồng nghiệp Xuân Hoàng đã cùng với Sông Hương thắp lên nén nhang tri ngộ...(Nguyễn Khắc Thạch - Lê Văn Chương - Hoàng Diệp Lạc - T. E - Nguyễn Trương Khánh Thi - Đinh Thu - Ngàn Thương - Trần Hạ Tháp - Nhất Lâm)

  • NGÔ MINHTrong những bài viết trước, chúng tôi đã hé lộ đôi chút về những mối tình sau này của Phùng Quán. Lần này lại một mối tình nữa, mà hình như là mối tình đầu ly kỳ hơn đã được Phùng Quán tự kể và chị Bội Trâm phát hiện ra.

  • HOÀNG VŨ THUẬT           Chưa ai để ý đến đâu           Cây đứng khép mình lặng lẽ...                                        (Cây lặng im)

  • NGUYỄN KHẮC PHÊMột chiều Xuân bên sông Hương. Mặt trời suốt ngày ẩn sau lớp mây xám nhạt nay đã khuất hẳn dưới dãy Kim Phụng xanh thẫm nhấp nhô đằng xa ở bên kia bờ. Một chiếc thuyền từ phía Ngã Ba Tuần hối hả xuôi dòng, tiếng máy nổ khuấy động giây lát mặt sông phẳng lặng trong màn sương chiều mờ ảo bắt đầu buông xuống.

  • NGÔ MINHMỗi nhà văn có một “gu” ẩm thực riêng, không lẫn. Vũ Bằng, Nguyễn Tuân sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, nên rất sành ăn và viết rất hay về các món ăn tinh tế và đài các của Thủ Đô. Nhà văn Phùng Quán cũng có một cá tính ẩm thực rất đặc biệt.

  • TRỊNH THANH SƠN  A. Anh là hoạ sĩ, Nghệ sĩ ưu tú của ngành sân khấu, lại còn là một nhà thơ, nhà viết kịch, nhà báo xông xáo... Ngần ấy công việc anh sắp xếp bố trí theo thời gian như thế nào và anh dành quyết tâm cho việc nào hơn cả?

  • XUÂN ĐÀI(Trích ký sự)Trong gần mấy trăm vòng hoa viếng Phùng Quán, có một vòng hoa rất đặc biệt. Đó là vòng hoa của "những người câu cá trộm" cư ngụ ở những làng dọc đê Yên Phụ, chủ yếu là làng Nghi Tàm, xã Quảng An, Hà Nội. Kèm theo vòng hoa là một phong bì phúng điếu mà số tiền gấp đôi tiền phúng điếu của cơ quan Hội Nhà văn Việt .

  • NGUYỄN TRỌNG HUẤN(Mười năm Kỷ niệm... Một cuộc rong chơi)Trong quan hệ bè bạn lâu năm, có lẽ chưa lần nào chúng tôi có với nhau một cuộc rong chơi đã đời và thú vị như lần ấy. Mà hình như đấy là cuộc đi cuối cùng của Quán trong cõi đời này. Còn những cuộc du hí tiếp theo ở thế giới bên kia với những ai thì cho đến bây giờ tôi cũng không được rõ lắm.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊTrong câu chuyện vui của giới văn nghệ sĩ trước những công việc có tính chất tổng kết, phân loại đội ngũ, một số người được anh em phong tặng danh hiệu “nhà-thơ-một-bài”, “nhạc-sĩ-một-bài”...

  • LTS: Do đặc trưng nghề nghiệp nên mỗi nhà văn đều có thiên chức một nhà giáo. Bởi vậy, những người vừa là nhà giáo vừa là nhà văn thì đều có thể gọi họ là những nhà giáo kép.Nhân ngày nhà giáo Việt Nam, Sông Hương trân trọng giới thiệu một số ý kiến của các nhà giáo "kép" ở Huế nói về cái nghiệp dĩ riêng mang tính xã hội cao của họ.

  • HỒ THẾ HÀTrại sáng tác Văn học nghệ thuật năm 2002 do Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế tổ chức từ ngày 27 - 8 - 2002 đến ngày 6 - 9 - 2002 đã thành công và để lại những trang viết giàu ấn tượng về cuộc sống và con người, đặc biệt là cuộc sống và con người Phú Thuận, Phú Vang - vùng quê có nhiều truyền thống và tiềm năng văn hoá vật chất và phi vật chất vừa trải qua một nỗi đau lớn do thiên tai gây ra.

  • ĐẶNG NHẬT MINHNhững ngày đầu tiên khi bước chân vào con đường sáng tác điện ảnh tôi đã may mắn có nhà văn Hoàng phủ Ngọc Tường ở bên cạnh.

  • TRẦN HUY THANHTừ ngày 1 đến 15/7/2002, được sự giúp đỡ của Bộ Văn hoá Thông tin, Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã cử đoàn văn nghệ sĩ đi dự trại sáng tác văn học nghệ thuật tại Nhà sáng tác Vũng Tàu.

  • NGUYỄN KHẮC PHÊBạn đọc cả nước - nhất là những ai quan tâm đến lịch sử và tiểu thuyết lịch sử - hẳn đã biết Nguyễn Mộng Giác là tác giả bộ tiểu thuyết trường thiên “Sông Côn mùa lũ” (SCML) 4 tập, 2000 trang viết về thời Tây Sơn-Nguyễn Huệ (NXB Văn học-Trung tâm Nghiên cứu Quốc học xuất bản năm 1998).

  • "Những bức tranh sơn thủy đầu tiên đã chiêu đãi chúng tôi quýt cam và bánh mỳTrưa no nê nhìn phố xá trăm màu.Tối tìm chỗ ngủ lang thang nhớ mẹ".

  • Sau ngày thất thủ Kinh đô (Huế), vua Hàm Nghi xuất bôn hạ chiếu Cần Vương kêu gọi toàn dân đứng lên chống Pháp. Sau ba năm chiến đấu ở rừng sâu, vua Hàm Nghi bị Trương Quang Ngọc làm phản bắt vua nộp cho Pháp. Để cách ly ngọn cờ yêu nước với quốc dân Việt Nam, cuối năm 1888, thực dân Pháp đã lưu đày vua Hàm Nghi qua Algérie thuộc Pháp. Không hy vọng có ngày được trở lại Việt Nam, nên vua Hàm Nghi đã lập gia đình tại Algérie rồi 40 năm sau ông mất ở đó.

  • NGUYỄN XUÂN HOÀNGPhương mất đột ngột ở Quảng Trị. Nghe tin anh ra đi, bạn bè văn nghệ Huế không bàng hoàng, cũng không cảm thấy sửng sốt. Chỉ thấy lòng bùi ngùi, như khi ta nhìn thấy một ngôi sao chưa bao giờ sáng bỗng một ngày tắt lịm trong lặng lẽ.

  • LTS: Phan Đăng Lưu là một nhà cách mạng tiền bối, tiêu biểu của Đảng từng hoạt động ở Huế và có ảnh hưởng lớn đến trí thức văn nghệ sĩ yêu nước thời bấy giờ. Chính nhà thơ Tố Hữu cũng đã thổ lộ điều đó trong bài thơ Quê me (Anh Lưu anh Diểu dạy con đi).Nhân 100 năm ngày sinh Phan Đăng Lưu (5.5.1902 – 5.5.2002), Sông Hương xin trân trọng giới thiệu một số tư liệu về đồng chí, đặc biệt là bức Thư viết từ khám tử hình – bức thư mang đặc trưng "đa nghĩa" của một tác phẩm văn học nên nó đã vượt qua được sự kiểm duyệt khắt khe của kẻ thù.

  • PHÙNG QUÁN... Vì vậy mà có sự rung động bí mật của ý nghĩ, khiến nhà bác học trở thành người thần bí, và thi sĩ thành đấng tiên tri.                                                    (Victor Hugo - Lao động biển cả).

  • NGUYỄN QUANG HÀRa Hà Nội mùa thu này tôi muốn đến thăm anh Lê Khả Phiêu. Những ngày anh đương chức, đến, người ta nghĩ mình cơ hội. Nhưng nay anh đã nghỉ, đến thăm là nghĩa tình đời. Lòng mong muốn ấy của tôi, được anh chấp nhận và hẹn giờ gặp.