Xem Đặng Nhật Minh mà suy ngẫm…
TÔ NHUẬN VỸ
Đêm xem phim Hà Nội mùa đông năm 46 vừa rồi là lần thứ 3 tôi xem phim này. Tôi không còn nhớ cảm xúc của tôi 2 lần xem trước. Nhưng lần này, không chỉ một lần nước mắt tôi trào ra. Tôi cầm máy gọi Đặng Nhật Minh: “Cảm ơn anh vô cùng. Vô cùng!”
Cảnh trong phim "Bao giờ cho đến tháng Mười" - Ảnh: internet
Tôi cũng không giấu anh rằng, anh đã khiến cái lão hơn bảy mươi đang khóc ròng đây. Có thể vận nước đang khiến tôi bồi hồi ao ước bậc Thánh nhân Hồ Chí Minh hiện về cùng đất nước. Nhưng tâm hồn và trí lực của Đặng Nhật Minh đã biến nỗi bồi hồi ao ước của tôi thành những dòng nước mắt.
Cảm ơn anh! - tôi cũng nhận ra sự xúc động của Đặng Nhật Minh - Nhưng anh nên nhớ rằng, tôi bây giờ là loại bị họ “cho ra rìa” bởi không ăn khách! Phải là loại ông H. ông D. luôn với hàng trăm, hàng ngàn em mắt xanh tóc đỏ kia!
Tôi đã vặc lại Minh, họ là ai? Và khách là ai? Chúng tôi có là khách không? Chúng tôi vừa xem Hà Nội mùa đông năm 46 toàn là anh chị em văn nghệ sĩ Huế mà anh quý mến, rồi cùng Ngô Minh và anh em Quảng Bình nghẹn ngào xem Thương nhớ đồng quê mới đó (có ngay tin nhắn của Ma Văn Kháng nhận xét rằng nhiều chi tiết độc đáo bậc thầy của nghề đạo diễn thế giới trong phim này) và nhóm cà phê của tôi, cũng toàn là trí thức đáng quý quần tụ nhau mỗi sáng bên bờ sông Hương, cũng mới xem và râm ran bàn tán Cô gái bên sông mới đây. Và cả bà xã tôi nữa, một thạc sĩ Vật lý dạy Đại học, đã chụp điện thoại gọi cảm ơn anh ngay khi vừa đọc xong truyện Bao giờ cho đến tháng Mười, truyện cuối cùng trong tập truyện Ngôi nhà xưa của anh vừa xuất bản… Chúng tôi có là khách không? Và cả ở Trung tâm William Joiner tại Boston và nhiều đại học Hoa Kỳ, tranh cổ động phim Đặng Nhật Minh và Trần Văn Thủy dán khắp nơi, những Kevin Bowen, Fred Marchant, Bruce Weigle, Nguyễn Bá Chung, Ngô Vĩnh Long, Hoàng Khởi Phong, Trương Hồng Sơn… có là khách không?
Nói vậy thôi, chứ tôi biết rằng, anh và những nốt nhạc sâu thẳm của anh đâu cần cả rừng khách tạo bão thổi, tạo gió giật, tạo ánh sáng chớp lóe, tạo âm thanh động đất. Không cần tất cả những thứ đó mà cả anh, cả tôi, dĩ nhiên trước hết cả Dương Thụ, và biết bao nhiêu người chiều 2/9/2012 vẫn rúng hết tâm can khi bài ca Sông Lô vang lên giữa Nhà hát lớn Hà Nội!
Vào một dịp Festival Huế… tại Nhà văn hóa Trung tâm thành phố, có đoàn nhạc giao hưởng Hà Nội biểu diễn dưới sự chỉ huy của một nhạc trưởng nổi tiếng người Nhật Bản. Nhà hát chật cứng người và… chật cứng tiếng ồn. Nhạc trưởng đứng như bức tượng, đợi một sự yên lặng tuyệt đối, ông mới vung đũa. Nhưng bỗng có một tiếng dịch ghế, ông dừng phắt dàn nhạc, mặt nhăn nhúm đau khổ. Mấy phút sau ông vừa vung tay thì một cái hắt xì hơi, ông quay hẳn mặt ra phía khán giả, không hiểu sao lại nổ ra âm thanh gớm guốc đó. Lại mấy phút như mặc niệm. Đến lần thứ ba, dàn nhạc cũng mới chơi chưa đầy một nhịp, một tiếng chuông điện thoại rền vang như loạt đại liên, ông rời sân khấu.
Rõ ràng khó mà yêu cầu hàng ngàn khán thính giả chỉ quen động chân động tay, quen la hét đến ngất xỉu, khi đi nghe hát phải nén cả hơi thở mạnh để nghe cả một… khoảng lặng trong một bản giao hưởng. Vấn đề là đừng bỏ cua, cá vô một giỏ. Điều tôi rất lấy làm kỳ quái là việc lẽ ra phải làm mươi, mười lăm năm trước mà sao bây giờ mới thực hiện được. Đó là những phim “không ăn khách” như của Đặng Nhật Minh và một số đạo diễn tài năng khác của Việt Nam, bây giờ mới được chiếu vào giờ vàng là 21h30 Chủ nhật mỗi nửa đầu tháng? Nói “không ăn khách” là nói không chính xác. Phải nói là loại phim kén chọn khách. Số khách này không bao giờ là… đa số. Nhưng là tinh túy của văn hóa, của thưởng ngoạn. Chí ít cũng là số khách đáng cho Nhà nước tôn trọng. Tôi nhớ năm 1988, tôi tham gia một lớp học tại Viện Hàn lâm KHXH Liên Xô (AON), chuyên đề Đảng lãnh đạo văn hóa văn nghệ. Một bài học (tiêu cực) rút ra từ cải tổ là Liên xô trong lúc luôn nói và luôn viết phải ưu tiên văn hóa văn nghệ nhưng trong thực tế đầu tư cụ thể, luôn coi văn hóa văn nghệ là “đầu thừa đuôi thẹo”. Bài học nhãn tiền ấy sao lãnh đạo văn hóa mình học mãi không chịu thuộc!
*
Tôi xem lại Cô gái trên sông (trên phim và trên sách), lòng bồi hồi khó tả. Một phần tư thế kỷ đã qua. Bao thăng trầm nhưng Đặng Nhật Minh luôn luôn là Đặng Nhật Minh: lương thiện, trung thực. Giữ được điều đó phải khí phách. Dạo đó bạn bè tôi đóng các vai cho phim, như một chia xẻ đồng cảm (Võ Quê, Dương Đình Châu, Văn Thanh…). Minh cũng muốn kéo tôi đóng vai Tổng biên tập báo Hương Giang bởi anh cho biết vai này anh có dựa vào hoạt động của tôi lúc đó là Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương đang vào hồi... cao trào và cũng sắp đến đoạn phải “trả giá” cho khát khao đổi mới. Chúng tôi đồng cảm với nhau từ hồi ấy. Phải nói ngay từ 1988 mà Đặng Nhật Minh đã cảnh báo sự vô ơn, sự bạc nghĩa của những người vẫn tự xưng là cách mạng không chỉ là sự cảnh báo mà còn là sự nhạy cảm của tầm nhìn xa. Cuốn Vùng sâu của tôi mới xuất bản cũng cho nhân vật cơ hội Hắn. Hắn đã thực sự chết (mặc dầu thân xác Hắn vẫn tồn tại), giống như Liên báo tin cho Nguyệt rằng tay cán bộ vô ơn là Anh ấy không còn nữa, mặc dầu vẫn còn sống. Và cả Nguyệt (Cô gái trên sông) cùng Thảo (Vùng sâu) thân xác đều bị rách nát nhưng ngàn lần thánh thiện. Như vậy, người tốt vẫn đông đó chứ anh Minh hè! (Hơn…1 người mà).
Mà người tốt, người đồng cảm thực sự với chúng ta không ít đâu anh ạ. Tôi vừa nhận được hơn mười truyện ngắn và trích tiểu thuyết của một cháu gái rất trẻ (mới 21 tuổi), từ Việt Nam qua học ở Hoa Kỳ. Cháu viết mạnh, mới mẻ nhưng không ồn ào, không sấm chớp động đất chi hết, giản dị, sâu sắc, có sự chia xẻ với loại “ông già Khốt-ta-bít” như tôi và anh. Tôi vừa giới thiệu cho Sông Hương đó.
Sáng nay bên bờ sông Hương, anh Cao Huy Hóa kể chuyện trước cổng nhà anh có cây Hoàng yến bị nghiêng đổ do đợt mưa bão vừa rồi, phải chặt dọn nó để có thể đi lại. Buổi trưa đi học về, đứa cháu nội mới 3 tuổi của anh mới bước đến cổng bỗng sững lại, ngó quanh và ngửa mặt lên bầu trời trống hoác la to:
- Cây bông của con mô rồi?!
Không ai dám trả lời cháu khiến cháu khóc nức nở, một bước không rời nơi vốn là cây Hoàng yến thân thiết của cháu.
Không hiểu sao, chuyện cháu bé ba tuổi khiến tôi muốn nhắn tới anh rằng, cuộc đời vẫn còn nhiều cháu bé mới 3 tuổi đã thương cây hoa vàng thì người tri âm tri kỷ với những giá trị văn hóa không bao giờ “bị ra rìa” đâu anh ạ.
Huế ngày 06/11/2012
T.N.V
(SĐB 7/12-12)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Người đi trước giúp người đi sau. Nhận và cho đã trở thành đạo lý được các nghệ sĩ thấm nhuần.
-
Thông tin từ Nhà hát Tuồng Việt Nam cho hay, đơn vị này đang tiến hành phục dựng vở tuồng lịch sử “Tiếng gọi non sông” của tác giả Kính Dân.
-
Đoàn kịch nói Kim Cương đã thành công rực rỡ và Kim Cương “trở thành người nghệ sĩ của nhân dân”. Nhưng bà đã dũng cảm rời xa ánh đèn sân khấu mà chọn công việc từ thiện, phục vụ người nghèo một cách thầm lặng.
-
Sau NSND Bảy Nam, dòng họ nghệ thuật này còn một nữ nghệ sĩ danh tiếng lẫy lừng nữa, chính là NSND Kim Cương. Lẫy lừng bởi Kim Cương đi tiên phong trong việc thành lập bộ môn kịch nói ở miền Nam, làm rạng rỡ cho sân khấu với hàng loạt vở diễn để đời.
-
NSND Bảy Nam đã để lại hàng loạt chân dung bà mẹ trên sàn diễn mà không ai thay thế nổi. Bà diễn như không. Những cảnh đời trên sân khấu cứ chân thật và giản dị nhưng làm người xem phải rúng động con tim.
-
NSND Bảy Nam là em ruột của nghệ sĩ Năm Phỉ, là mẹ của NSND Kim Cương. Bà không chỉ là diễn viên xuất sắc mà còn là một “bà bầu” máu lửa, nhưng hầu như suốt cả đời phải vất vả chống chèo lo cho cả gia đình.
-
Ông Nguyễn Ngọc Cương có ba người vợ, người nào cũng lẫy lừng tiếng tăm. Người vợ thứ 2 là cô đào Năm Phỉ tài sắc lạ lùng, từng sang Pháp chinh phục khán giả, và đã ra đi như một cành hoa mong manh…
-
Bà Ba Ngoạn sinh con trai là Nguyễn Ngọc Cương, sau này trở thành một trong những người tiên phong gầy dựng cải lương trong buổi đầu hình thành. Ông cũng là người đào tạo ra những ngôi sao Năm Phỉ, Bảy Nam, Ngọc Sương, Thanh Tùng...
-
Đã 10 năm NSND Bảy Nam qua đời (2004), để lại nỗi tiếc thương khó phai trong lòng NSND Kim Cương - con gái bà - và người hâm mộ. Để tưởng nhớ cây đại thụ của cải lương và kịch nói miền Nam, chúng tôi xin phác họa những ngày tháng quang vinh trong dòng họ nghệ thuật của bà.
-
Xây dựng nhà lưu niệm, thiết kế lăng mộ, đúc tượng đồng…, nhiều nghệ sĩ muốn lưu lại dấu tích của mình cho hậu thế
-
Một khi sự giả dối tồn tại trong cuộc sống gia đình, trong tình yêu lứa đôi thì hạnh phúc sẽ không thể trọn vẹn, bền vững. Và sai lầm trong nhất thời dễ dàng dẫn dắt những niềm vui và hạnh phúc của cuộc đời con người đến với những khổ đau, chia ly, mất mát… Đó là một thông điệp ý nghĩa về giá trị cuộc sống và hạnh phúc gia đình trong kịch mới Lạc giữa phố người (tác giả, đạo diễn: Bùi Quốc Bảo), vừa công diễn tại sân khấu kịch Hoàng Thái Thanh.
-
HOÀNG DIỆP LẠC
Văn hóa xi nê
Có thể nói rằng cinema (điện ảnh hay còn gọi là chiếu bóng) là món ăn hấp dẫn cho nhãn căn và nhĩ căn của một thời. -
E.GRAS
(Chủ sự Tài chính An nam, Huế 1910)Vào một buổi tối ở vùng Gia Hội, cuối con đường hẹp đầy ổ gà, chỉ có ánh sáng lờ mờ của những cây đèn tim ở bọng của những túp nhà tranh An nam, và đây là một ngôi nhà lớn hơn, sau dãy hàng rào bông bụt và chè tàu dưới rặng tre sẫm bóng.
-
SÂM THƯƠNG
Bối cảnh lịch sử Việt Nam thời Điện ảnh du nhập
Sau rất nhiều những cuộc tranh cãi kéo dài, cuối cùng tất cả những người hoạt động điện ảnh khắp nơi trên thế giới đã nhất trí coi ngày 28/12/1895 mà anh em Auguste và Louis Lumière chiếu phim trong nhà hầm của Quán cà phê số 14 đại lộ Capucines, Paris là NGÀY KHAI SINH của điện ảnh. -
VŨ NGỌC LIỄN
Vụ án này khởi đầu từ vở tuồng Quần tiên hiến thọ của hai tác giả: Minh Mạng và Nguyễn Bá Nghi (1). Người phê bình tác phẩm là Vương Hữu Quang.
-
LGT: Ngày 19/5 vừa qua, nghệ sĩ Ngọc Bình đã vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND). Cùng với Nghệ sĩ Bạch Hạc, anh là một trong hai NSND đầu tiên của nghệ thuật biểu diễn tại Huế. Trong sự nghiệp hơn 40 năm qua, nghệ sĩ Ngọc Bình đã đóng trên 70 vai diễn cả kịch và điện ảnh, đồng thời là đạo diễn dàn dựng trên 100 vở bao gồm kịch và ca múa nhạc và giành được nhiều giải thưởng cao quý về nghệ thuật…
-
XUÂN HẢI
(Kịch 1 Màn 1 Cảnh) -
Vừa qua, Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội đã tổ chức giám sát tình hình hoạt động và thi hành chính sách pháp luật về nghệ thuật biểu diễn (NTBD) tại Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Thừa Thiên Huế và Gia Lai; tổ chức lấy ý kiến giới chuyên môn và các nhà quản lý. Ủy ban cũng đã làm việc với lãnh đạo các Bộ: Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL), Nội vụ, Tài chính về tình hình hoạt động và thi hành chính sách pháp luật về NTBD. Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với GS Nguyễn Minh Thuyết, đại biểu Quốc hội, Phó Chủ tịch Ủy ban sau khi ông tham gia đoàn giám sát nói trên.
-
MINH HẰNGTừ trước đến nay vấn đề không ngừng nâng cao chất lượng nghệ thuật là một yêu cầu hàng đầu, thường xuyên và nghiêm túc đối với anh chị em văn nghệ sĩ. Thông qua chất lượng nghệ thuật chúng ta có thể đánh giá sự trưởng thành của mỗi đơn vị nghệ thuật trên các mặt chính trị, tư tưởng và khả năng chuyên môn của một tập thể nghệ sĩ.
-
NGUYỄN KHẮC THẠCHTrong buổi tọa đàm giữa các nghệ sĩ Điện ảnh Việt Nam với văn nghệ sĩ trí thức Huế vừa rồi, nhà văn Nguyễn Khắc Phê đã chuẩn bị sẵn một tham luận có tiêu đề rất "gây sự" là Khoảng cách giữa điện ảnh Việt Nam với khán giả nhưng điều đó lại được "giải tỏa" ngay khi anh nhấn mạnh - trừ cuộc liên hoan lần này.
.png)
.png)
