Vĩnh biệt thi sĩ cuối cùng của phong trào Thơ Mới

09:34 27/11/2020

Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh sinh năm 1920 tại Ðà Lạt, nguyên quán Quảng Bình, lúc nhỏ theo học ở Trường Quốc học Quy Nhơn (cũ), sau đó chuyển ra Hà Nội.

Giống như nhiều thi sĩ đồng trang lứa tài năng như Yến Lan, Chế Lan Viên…, ông ra mắt tác phẩm đầu tay là trường ca Lạc loài khi mới 15 tuổi, một tác phẩm phá vỡ những chuẩn mực thơ truyền thống.

Ông tham gia phong trào Thơ Mới, hoạt động và là cây bút chủ chốt trong nhóm Xuân Thu Nhã Tập. Bài tiểu luận Thơ là một bài viết công phu, đúc kết được nhiều ý kiến hay, đầy tâm huyết tìm tòi sáng tạo của Nguyễn Xuân Sanh và các thi hữu Ðoàn Phú Tứ, Phạm Văn Hạnh. Trong tiến trình thơ Việt Nam hiện đại, nhà thơ đã ghi một dấu ấn độc đáo với bài Buồn xưa, có những câu thơ cầu kỳ bí hiểm, nhiều sức gợi, khiến người đọc không thể thờ ơ:

Quỳnh hoa chiều đọng nhạc trầm mi

Hồn xanh ngát chở dấu xiêm y

Rượu hát bầu vàng cung ướp hương

Ngón hường say tóc nhạc trầm mi

Lẵng xuân

Bờ giũ trái xuân sa

Ðáy đĩa mùa đi nhịp hải hà…

Tham gia cách mạng, con người công dân ở nhà thơ đã mạnh mẽ nhập vào dòng đời. Nguyễn Xuân Sanh sau bí ẩn của nhạc và ngôn từ trong Xuân Thu Nhã Tập, bỗng đến ngay được với những lời giản dị nói lên niềm vui và niềm tin rất cụ thể, gần với cuộc đời trong một bài thơ có cái tên mộc mạc là Gởi các em nhi đồng của năm thứ II Cộng hòa dân chủ (năm 1946). Sự thay đổi trong tâm hồn và nghệ thuật của nhà thơ còn được thể hiện qua một số bài thơ khác của ông ra đời trong thời gian này.

Từ bỏ dần lối viết bí hiểm, nhà thơ đã đưa cảm hứng về gần với cuộc đời thực trong một niềm khát khao đầy phấn chấn:

Ta khát vô biên ngọn sóng vang

Ta mừng hội gió lúc lên đàng

Ta hát vô biên trên sách mới

Và trên thế giới đượm

tràng giang.

Nhà thơ đã dự cảm thấy cái lớn lao của cuộc đời mới, còn người đọc hiểu được những đổi mới trong tâm hồn người nghệ sĩ. Trong cuộc chỉnh huấn năm 1953, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh nhìn thẳng về tương lai, chân thành tự kiểm điểm nghiêm khắc: "Viết lời thơ cầu kỳ là khinh quần chúng, không bổ ích gì cho quần chúng cách mạng. Tôi lại cũng chưa chịu học lời ăn tiếng nói của công nông, học vốn sáng tác mới của họ và vốn nghệ thuật cũ của dân tộc. Tôi chưa làm đúng trách nhiệm của một người văn nghệ cách mạng là luôn luôn học tập quần chúng để trở lại phục vụ quần chúng". (Văn nghệ, số 42-1953).

Khi đất nước bước vào cao trào của những năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, với cảm hứng phong phú, sâu đậm về bức tranh lao động sản xuất ở miền bắc, bài thơ Chị đẩy xe goòng của Nguyễn Xuân Sanh cùng với những bài như Nông trường cà phê (Tế Hanh), Ngói mới (Xuân Diệu), Tiếng hát con tầu (Chế Lan Viên), Bài ca hợp tác thôn tôi (Yến Lan)... là những sáng tác tiêu biểu có nhiều đóng góp về sáng tạo trên mảng đề tài này.

Ngoài tác phẩm văn xuôi Anh hùng Trần Ðại Nghĩa đã được nhận giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam, ông là tác giả của nhiều tập thơ: Chiếc bong bóng hồng (năm 1957), Tiếng hát quê ta (1958), Nghe bước xuân về (1961), Quê biển (1966), Ðảo dưa đỏ (1974), Ðất nước và lời ca (1978), Tuyển tập Nguyễn Xuân Sanh (1991), Một vườn thơ năm châu (1997), thơ văn xuôi Ðất thơm (viết 1940-1945, in 1995).

Ông còn dịch nhiều tác phẩm của các nhà thơ Ba Lan, Nga, Luých-xăm-bua, Pháp, Ca-na-đa, I-xra-en, Xê-nê-gan, Ru-ma-ni, Bun-ga-ri, Ðức...

Ngày 9-11-2020, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức chúc thọ nhà thơ tròn 100 tuổi nhưng ông không thể đến dự do tuổi cao bệnh nặng và chỉ hơn chục ngày sau ông qua đời.

NGUYỄN XUÂN SANH không chỉ là đại diện của phong trào Thơ Mới mà còn là người cách tân Thơ Mới ngay từ khi phong trào này vẫn còn rất mới với thi sĩ Việt. Ông là người bắc nhịp cầu từ Thơ Mới sang thơ hiện đại, người khởi động cuộc chạy tiếp sức của thơ Việt vào hiện đại.

Nhiều thế hệ học sinh hơn nửa thế kỷ trước còn nhớ hai bài thơ của ông được đưa vào chương trình môn tiếng Việt phổ thông là Nhớ dừa và Cô giáo lớp em.

Nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khóa IX, cho biết, Nguyễn Xuân Sanh có đóng góp lớn trong việc cách tân thơ, đào tạo nhiều nhà văn, dịch giả trẻ, giới thiệu nhiều tác gia văn học lớn của thế giới với bạn đọc trong nước. Ông còn có nhiều đóng góp cho công tác đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, là Phó Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa đầu tiên, một lão thành cách mạng, hoạt động trong phong trào sinh viên - học sinh từ năm 1944, làm chủ nhiệm ba tờ báo của Tổng hội Sinh viên Việt Nam.

Do những đóng góp về nhiều mặt đối với văn học, ông đã được nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.

Xin được thành kính vĩnh biệt ông, thi sĩ cuối cùng của phong trào Thơ Mới!

PGS, TS Lưu Khánh Thơ - NDĐT

 

 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Cùng thời điểm, nhà văn Bích Ngân giới thiệu đến bạn đọc 3 tập sách: Anh nhớ em muốn chết!Tiếng gọi bến bờ và Đường đến cây cô đơn, do NXB Tổng hợp ấn hành. 

  • Nhằm giúp các bạn học sinh có một nền tảng kiến thức văn học phong phú, vững vàng, NXB Kim Đồng tổ chức biên soạn Tủ sách Văn học trong nhà trường, với sự tham gia biên soạn, tuyển chọn, bình giảng của các chuyên gia uy tín trong lĩnh vực này.

  • Nhằm giúp các bạn học sinh có một nền tảng kiến thức văn học phong phú, vững vàng, Nhà xuất bản Kim Đồng tổ chức biên soạn Tủ sách Văn học trong nhà trường, với sự tham gia biên soạn, tuyển chọn, bình giảng của các chuyên gia uy tín trong lĩnh vực này.

  • Nhìn từ phía viết văn, nghề báo giúp người làm văn chương có cảm quan hiện thực bén nhạy, tinh tế, sự dấn thân mạnh mẽ, vốn liếng ngôn từ sống động, cập nhật. Nhìn từ phía nghề báo, năng lực văn chương giúp người làm báo kỷ luật ngôn ngữ cao độ, khả năng liên tưởng dồi dào, lối viết biến hóa và linh hoạt, và nhất là khát vọng sáng tạo những tác phẩm có sức sống lâu bền.

  • Nói thế vì còn có Dương Tường của báo, của thơ, của văn. Nhưng Dương Tường dịch là được biết đến nhiều nhất. Nhắc tên Dương Tường, bạn đọc cả nước đều biết đó là một dịch giả. Và đều tỏ lòng khâm phục tài dịch của ông.

  • Sáng 6-9, tại Nhà sách Cá Chép (115 Nguyễn Thái Học, Hà Nội) đã diễn ra buổi ra mắt bản dịch đầy đủ “Hán Sở diễn nghĩa” và giới thiệu bộ sách “Hán Sở diễn nghĩa liên hoàn họa”, với sự tham gia của dịch giả Châu Hải Đường, nhà báo Yên Ba và nhà sưu tập Từ Xuân Minh.

  • Có một “Tây Tiến” trong thơ và cũng có một “Tây Tiến” bằng văn xuôi. Đó chính là những gì chứa đựng trong tập hồi ký “Đoàn binh Tây Tiến” của nhà thơ Quang Dũng vừa được nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt bạn đọc. Tập hồi ký thuật lại sinh động và chi tiết quãng thời gian Quang Dũng tham gia đoàn quân Tây Tiến.

  • Có người trực tiếp cầm súng chiến đấu ở chiến trường, có người bước chân vào quân ngũ khi đất nước đã hòa bình. Dù ở thời bình hay thời chiến, bằng tài năng và trải nghiệm của mình, họ đã và đang được xem là những nhà văn của lính, khi mang đến những tác phẩm gợi nhớ về quá khứ hào hùng.

  • Hội thảo "Thơ và văn xuôi ĐBSCL 45 năm" (1975 - 2020) vừa được tổ chức tại Bến Tre ngày 26-8. 

  • Chỉ tính riêng năm 2019, ngoài các bài viết, thơ đăng rải rác trên các báo, Nguyễn Hồng Vinh đã xuất bản hai tập sách: Xanh mãi (quý 2) và Giữ lửa tập 3 (quý 3).

  • Nhà văn chiến trường là những người gánh trên vai 2 sứ mệnh: chiến đấu và viết. Việc viết có thể diễn ra giữa những ngày bom rơi đạn nổ, cũng có thể sau khi đã lặng im tiếng súng. Họ viết như là một sứ mệnh không chỉ cho riêng mình. Nhà văn Đoàn Tuấn là một trong những người như vậy.

  • Chưa khi nào chúng ta được chứng kiến một nền văn học trẻ sôi động và không ngừng cập nhật như lúc này, cho dù đang ở tình trạng được đón chào khá nồng nhiệt nhưng lại dễ dàng bị lãng quên nhanh chóng. Có người tạo được dấu ấn nhất định, có người vẫn chưa định hướng cho bản thân và sáng tác thiếu nhiều yếu tố...

  • Sáng ngày 8/8, NXB Trẻ tổ chức buổi ra mắt sách của 3 nữ nhà văn – nhà báo: Võ Thị Xuân Hà với tập truyện ngắn “Chuyện của các nhân vật có thật trên đời”, Thùy Dương với tiểu thuyết “Lạc lối” và Y Ban với tập truyện ngắn “Có thể có có thể không”.

  • Những tác phẩm được tặng thưởng và hỗ trợ hàng năm là các công trình, bài viết lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật có chất lượng tốt được các nhà xuất bản, các báo, đài, tạp chí công bố hàng năm.

  • Năm nay, tổng số có 86 tác phẩm, trong đó có 37 sách, 49 bài viết và chương trình phát thanh được các cơ quan, đơn vị đề nghị xét tặng thưởng.

  • Phan Nhân 1972 với 400 trang sách có thể xem là cuốn hồi ký của một thế hệ học sinh trường chuyên Phan Bội Châu (thành phố Vinh, Nghệ An), còn gọi là trường Phan, được xem là trường chuyên THPT đầu tiên được thành lập tại miền Bắc Việt Nam, từ năm 1974.

  • Khi các trường ca: Đổ bóng xuống mặt trờiTrên đường và Ngày đang mở sáng của nhà thơ Trần Anh Thái lần lượt xuất hiện vào các năm 1999, 2004, 2007 trên thi đàn, nó ngay lập tức thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu, phê bình hàng đầu cùng nhiều độc giả yêu thơ.

  • Cả cuộc đời nhọc nhằn với những con chữ, nhà văn - nhà báo Trần Bạch Đằng đã sống trọn vẹn với cách mạng, nghề viết và đồng đội.

  • Ở giai đoạn nào Hoài Thanh cũng có đóng góp quan trọng cho sự nghiệp văn học của đất nước. Mỗi bài viết của ông đều ghi nhận tài năng phê bình kiệt xuất, tấm gương sống trung thực và lao động bền bỉ.

  • 1. Đời người trăm năm như nhau, nhà văn Tây hay ta gì gì ông Trời cũng chẳng ưu ái thêm ngày nào, vậy mà bên trời ấy thế hệ này đến thế hệ khác nảy nòi bao nhiêu tiểu thuyết gia lớn. Còn ta thì không. Tại sao?