Nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh sinh năm 1920 tại Ðà Lạt, nguyên quán Quảng Bình, lúc nhỏ theo học ở Trường Quốc học Quy Nhơn (cũ), sau đó chuyển ra Hà Nội.
Giống như nhiều thi sĩ đồng trang lứa tài năng như Yến Lan, Chế Lan Viên…, ông ra mắt tác phẩm đầu tay là trường ca Lạc loài khi mới 15 tuổi, một tác phẩm phá vỡ những chuẩn mực thơ truyền thống.
Ông tham gia phong trào Thơ Mới, hoạt động và là cây bút chủ chốt trong nhóm Xuân Thu Nhã Tập. Bài tiểu luận Thơ là một bài viết công phu, đúc kết được nhiều ý kiến hay, đầy tâm huyết tìm tòi sáng tạo của Nguyễn Xuân Sanh và các thi hữu Ðoàn Phú Tứ, Phạm Văn Hạnh. Trong tiến trình thơ Việt Nam hiện đại, nhà thơ đã ghi một dấu ấn độc đáo với bài Buồn xưa, có những câu thơ cầu kỳ bí hiểm, nhiều sức gợi, khiến người đọc không thể thờ ơ:
Quỳnh hoa chiều đọng nhạc trầm mi
Hồn xanh ngát chở dấu xiêm y
Rượu hát bầu vàng cung ướp hương
Ngón hường say tóc nhạc trầm mi
Lẵng xuân
Bờ giũ trái xuân sa
Ðáy đĩa mùa đi nhịp hải hà…
Tham gia cách mạng, con người công dân ở nhà thơ đã mạnh mẽ nhập vào dòng đời. Nguyễn Xuân Sanh sau bí ẩn của nhạc và ngôn từ trong Xuân Thu Nhã Tập, bỗng đến ngay được với những lời giản dị nói lên niềm vui và niềm tin rất cụ thể, gần với cuộc đời trong một bài thơ có cái tên mộc mạc là Gởi các em nhi đồng của năm thứ II Cộng hòa dân chủ (năm 1946). Sự thay đổi trong tâm hồn và nghệ thuật của nhà thơ còn được thể hiện qua một số bài thơ khác của ông ra đời trong thời gian này.
Từ bỏ dần lối viết bí hiểm, nhà thơ đã đưa cảm hứng về gần với cuộc đời thực trong một niềm khát khao đầy phấn chấn:
Ta khát vô biên ngọn sóng vang
Ta mừng hội gió lúc lên đàng
Ta hát vô biên trên sách mới
Và trên thế giới đượm
tràng giang.
Nhà thơ đã dự cảm thấy cái lớn lao của cuộc đời mới, còn người đọc hiểu được những đổi mới trong tâm hồn người nghệ sĩ. Trong cuộc chỉnh huấn năm 1953, nhà thơ Nguyễn Xuân Sanh nhìn thẳng về tương lai, chân thành tự kiểm điểm nghiêm khắc: "Viết lời thơ cầu kỳ là khinh quần chúng, không bổ ích gì cho quần chúng cách mạng. Tôi lại cũng chưa chịu học lời ăn tiếng nói của công nông, học vốn sáng tác mới của họ và vốn nghệ thuật cũ của dân tộc. Tôi chưa làm đúng trách nhiệm của một người văn nghệ cách mạng là luôn luôn học tập quần chúng để trở lại phục vụ quần chúng". (Văn nghệ, số 42-1953).
Khi đất nước bước vào cao trào của những năm xây dựng chủ nghĩa xã hội, với cảm hứng phong phú, sâu đậm về bức tranh lao động sản xuất ở miền bắc, bài thơ Chị đẩy xe goòng của Nguyễn Xuân Sanh cùng với những bài như Nông trường cà phê (Tế Hanh), Ngói mới (Xuân Diệu), Tiếng hát con tầu (Chế Lan Viên), Bài ca hợp tác thôn tôi (Yến Lan)... là những sáng tác tiêu biểu có nhiều đóng góp về sáng tạo trên mảng đề tài này.
Ngoài tác phẩm văn xuôi Anh hùng Trần Ðại Nghĩa đã được nhận giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam, ông là tác giả của nhiều tập thơ: Chiếc bong bóng hồng (năm 1957), Tiếng hát quê ta (1958), Nghe bước xuân về (1961), Quê biển (1966), Ðảo dưa đỏ (1974), Ðất nước và lời ca (1978), Tuyển tập Nguyễn Xuân Sanh (1991), Một vườn thơ năm châu (1997), thơ văn xuôi Ðất thơm (viết 1940-1945, in 1995).
Ông còn dịch nhiều tác phẩm của các nhà thơ Ba Lan, Nga, Luých-xăm-bua, Pháp, Ca-na-đa, I-xra-en, Xê-nê-gan, Ru-ma-ni, Bun-ga-ri, Ðức...
Ngày 9-11-2020, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức chúc thọ nhà thơ tròn 100 tuổi nhưng ông không thể đến dự do tuổi cao bệnh nặng và chỉ hơn chục ngày sau ông qua đời.
NGUYỄN XUÂN SANH không chỉ là đại diện của phong trào Thơ Mới mà còn là người cách tân Thơ Mới ngay từ khi phong trào này vẫn còn rất mới với thi sĩ Việt. Ông là người bắc nhịp cầu từ Thơ Mới sang thơ hiện đại, người khởi động cuộc chạy tiếp sức của thơ Việt vào hiện đại.
Nhiều thế hệ học sinh hơn nửa thế kỷ trước còn nhớ hai bài thơ của ông được đưa vào chương trình môn tiếng Việt phổ thông là Nhớ dừa và Cô giáo lớp em.
Nhà thơ Hữu Thỉnh - Chủ tịch Liên hiệp Các hội văn học nghệ thuật Việt Nam, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam khóa IX, cho biết, Nguyễn Xuân Sanh có đóng góp lớn trong việc cách tân thơ, đào tạo nhiều nhà văn, dịch giả trẻ, giới thiệu nhiều tác gia văn học lớn của thế giới với bạn đọc trong nước. Ông còn có nhiều đóng góp cho công tác đối ngoại của Hội Nhà văn Việt Nam, là Phó Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa đầu tiên, một lão thành cách mạng, hoạt động trong phong trào sinh viên - học sinh từ năm 1944, làm chủ nhiệm ba tờ báo của Tổng hội Sinh viên Việt Nam.
Do những đóng góp về nhiều mặt đối với văn học, ông đã được nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2001.
Xin được thành kính vĩnh biệt ông, thi sĩ cuối cùng của phong trào Thơ Mới!
PGS, TS Lưu Khánh Thơ - NDĐT
Tưởng nhớ nhà thơ Gia Dũng
Nhân ngày sách Việt nam lần thứ 6, NXB Phụ nữ ra mắt hàng loạt ấn phẩm mới với nhiều ưu đãi hấp dẫn tại công viên Thống Nhất, Hà Nội.
Nhà xuất bản Kim Đồng phối hợp với Thư viện Quốc gia Việt Nam tổ chức chương trình giao lưu ra mắt tập tản văn của tác giả Thái Kim Lan “Mai rồi mưa tạnh trong xuân”. Chương trình có sự tham gia của tác giả Thái Kim Lan, nhà văn Lê Phương Liên và nhà thơ Nguyễn Hữu Quý.
Thời gian cứ trôi, các thế kỷ nối tiếp nhau chảy hoài. Thế hệ lớp trước sẽ chẳng đọng lại gì nếu như không có lịch sử ghi lại những biến thiên, những nhân vật lịch sử. Những lớp vỉa lịch sử như tầng phù sa nuôi dưỡng thế hệ sau. Để cho cuộc sống thăng hoa hơn, thêm phần ý nghĩa, con người hiện đại càng tìm thấy ở lịch sử nguồn cảm xúc vô tận để sáng tạo, nhất là trong lĩnh vực văn học nghệ thuật.
Nhà văn Võ Văn Trực, người được mệnh danh là “Nhà văn của làng quê”, những câu chuyện ông viết ra khiến người ta không khỏi khâm phục. Đôi khi, nói đến các nhà văn, người ta nghĩ tới những con người bay bổng, lãng mạn, thi vị hóa cuộc đời này, nhưng Võ Văn Trực lại là con người của cuộc đời chân thực, lầm lũi và vạm vỡ khác thường.
Hướng đến Ngày Sách Việt Nam (21/4) và kỉ niệm 74 năm ngày chiến thắng phát xít (9/5), sáng 7/4/2019, tại Hà Nội, Wings Books - thương hiệu sách trẻ của Nhà xuất bản Kim Đồng đã tổ chức buổi tọa đàm SỐ PHẬN CỦA NHỮNG ĐỨA TRẺ TRONG THẾ CHIẾN II và giới thiệu, ra mắt hai cuốn tiểu thuyết lịch sử về chủ đề này, đó là Max - bi kịch của chủng tộc thượng đẳng của nhà văn Pháp Sarah Cohen-Scali và Cây vĩ cầm Ave Mariacủa nhà văn Nhật Bản Kagawa Yoshiko.
Với mong muốn bảo tồn và giới thiệu lại những tác phẩm tiêu biểu trong dòng sách "Học làm người" của học giả Hoàng Xuân Việt, Sống - Thương hiệu sách tác giả Việt kết hợp cùng NXB Thanh Niên vừa giới thiệu đến độc giả một số tựa sách tiêu biểu trong tủ sách "Học làm người” của ông.
Sách như một biên niên ký về đô thị vùng cao trong hai mươi lăm năm (1950-1975).
Một nhà nghiên cứu quân sự nhận xét rằng, trong thế kỉ XX chiến tranh ở Việt Nam đi từ trung tâm ra ngoại biên. Sau hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, nhân dân Việt Nam lại phải đương đầu với hai cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc và Tây Nam, rồi cuộc chiến mở rộng sang đất Campuchia khi quân đội Việt Nam thực thi sứ mệnh quốc tế cao cả cứu nhân dân nước bạn khỏi họa diệt chủng Pol Pot.
Nhân dịp Hội Sách TP Cần Thơ lần thứ 3, diễn ra từ ngày 25 đến 31-3, NXB Kim Đồng mang đến hơn 2000 đầu sách phục vụ thiếu nhi, giới trẻ và các bậc phụ huynh, gồm các mảng sách: văn học, lịch sử - giáo dục truyền thống, kỹ năng, khoa học - nghệ thuật, tranh truyện, comic... Trong đó, có hơn 200 đầu sách mới, gần 100 đầu sách tiêu điểm.
Sau các nhà văn lớp trước lấy những chữ ghép tên quê hương thành bút danh như Tản Đà, Tô Hoài, Nam Cao, Thu Bồn, Bình Nguyên Lộc, nhiều nhà văn hiện đại cũng tiếp tục giữ “xu hướng” này.
Nhân dịp ra mắt tủ sách “Thiên đường không tuổi”, NXB Văn hóa - Văn nghệ vừa tổ chức buổi trò chuyện văn chương cùng chủ đề với sự tham gia của các nhà văn thuộc nhiều thế hệ. Đây là dịp để các tác giả cùng nhìn lại vai trò của dòng văn học dành cho độc giả tuổi mới lớn.
Bạn đọc cả nước, đặc biệt giới báo chí - truyền thông biết đến Phạm Quốc Toàn với góc độ là nhà quản lý và hoạt động báo chí. Trưởng thành từ Báo Quân đội Nhân dân, sau gần nửa thế kỷ làm báo chuyên nghiệp, Phạm Quốc Toàn làm tổng biên tập nhiều cơ quan báo chí. Thêm nữa, 2 khóa liền (2005 - 2015), ông là Phó Chủ tịch chuyên trách Hội Nhà báo Việt Nam.
Thời gian gần đây, thị trường xuất bản trong nước cùng lúc giới thiệu đến độc giả nhiều đầu sách có chủ đề về cái chết. Tuy nhiên, những đầu sách này không mang màu sắc u ám hay bi quan, mà nó trở thành kỹ năng mềm giúp người sống, kể cả những người cận tử có được sự bình thản, an nhiên và hạnh phúc hơn.
Ngày 24-2, tại Di tích quốc gia đặc biệt Khu lưu niệm Đại thi hào Nguyễn Du (xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh) đã diễn ra lễ phát động hai cuộc thi: “Sáng tác văn tế Đại thi hào Nguyễn Du” và “Bạn đọc thuộc Kiều”.
Sau năm ngày làm việc sôi nổi, say mê và hào hứng, tối 20/2, hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam lần thứ IV và Liên hoan thơ quốc tế lần thứ III đã chính thức khép lại.
Văn học, thi ca giúp rút ngắn mọi khoảng cách là ghi nhận của hầu hết các đại biểu tham dự Hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam lần thứ IV, Liên hoan thơ quốc tế lần thứ III do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức, khai mạc trọng thể ngày 16/2, tại Hà Nội.
Ngày 13/2, tại Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam đã tổ chức họp báo thông tin về Hội nghị quốc tế quảng bá văn học Việt Nam lần thứ IV, Liên hoan thơ quốc tế lần thứ III và Ngày thơ Việt Nam lần thứ XVII.
Đã ba mươi năm tròn (1989-2019), nhà văn Nguyễn Minh Châu vĩnh biệt chúng ta vào độ trăng rằm của tài năng sáng tạo. Tết Kỷ Hợi này văn giới Việt Nam lại tưởng nhớ đến ông, một “người mở đường tinh anh” trong công cuộc đổi mới văn học.
Sau nhiều năm gần như ở ẩn, nhà văn Nguyễn Xuân Khánh “tái xuất giang hồ” vào năm 2000 ở tuổi xấp xỉ 70 với tiểu thuyết Hồ Quý Ly đình đám.