MAI VĂN HOAN
Bình Trị Thiên trước đây và Thừa Thiên Huế bây giờ vốn nổi tiếng là nơi có nhiều học sinh giỏi. Các lớp chuyên tỉnh đã được thành lập hơn 12 năm nay.
Trường Quốc Học thế kỷ 20 - Ảnh: internet
Năm nào ở bậc PTTH các em cũng đạt giải cao. Một số em đã được chọn đi thi Toán, Lý, Quốc tế và mang về những thành tích xuất sắc làm vẻ vang cho tỉnh nhà, cho cả nước như Lê Bá Khánh Trình, Hồ Đình Duẩn, Ngô Phú Thanh, Lê Tự Quốc Thắng... Có thể khẳng định hệ chuyên tỉnh ta đã thực sự trở thành cái nôi nuôi dưỡng nhân tài. Không ít những em vốn là học sinh lớp chuyên tỉnh hiện nay đang làm luận án tiến sĩ, phó tiến sĩ, những cán bộ giảng dạy có năng lực ở các trường Đại học, nhiều em trở thành những "cây bút trẻ" trong lực lượng sáng tác văn học. Trong cái thời "ăn ra làm nên" ấy không chỉ có sự cố gắng của thầy và trò mà còn có sự quan tâm giúp đỡ của lãnh đạo, các ban, ngành trong toàn tỉnh. Các em thời đó có khu nội trú tương đối tươm tất, có chế độ học bổng riêng, có kinh phi bồi dưỡng khá dồi dào. Vì vậy, trường Quốc Học đã chăm lo cho các em hết sức chu đáo. Các em được đi tham quan Nghĩa Trang Trường Sơn, tham quan chùa Non Nước (Quảng Nam Đà Nẵng) tổ chức những buổi sinh hoạt câu lạc bộ, những buổi học ngoài trời... Nhưng cái thời "hoàng kim" ấy đã trôi qua. Trong ba năm lại đây đặc biệt là sau khi chia tỉnh, hệ chuyên PTTH đã có những dấu hiệu sa sút mà những người có lương tâm, có chút lòng tự trọng, có chút quan tâm đến tài năng của thế hệ trẻ ai cũng thấy đau lòng. Trước đây các em học sinh giỏi ở khắp nơi háo hức nộp đơn xin thi vào lớp chuyên, mỗi môn như thế có tới vài trăm em. Bây giờ mỗi môn chỉ có vài chục em nộp đơn dự thi mà chủ yếu là các em ở thành phố Huế. Riêng môn văn hai năm lại đây chỉ có không đầy 10 em dự thi. Hệ chuyên văn, một thời rực rỡ bây giờ chỉ còn lại một chút hào quang le lói. "Nhưng mỗi năm mỗi vắng, người thuê viết nay đâu? giấy đỏ buồn không thắm, mực đọng trong nghiên sầu" (ông đồ - Vũ Đình Liên). Các môn Toán, Lý đều bị "thất bát". Còn đâu những Lê Bá Khánh Trình? Lớp 10 chuyên văn năm nay (1990-1991) học chưa hết học kỳ I đã đành phải "giải thể". Các em chia tay nhau lưng tròng nước mắt. Biết làm sao được ! Hầu hết các em đều ở nông thôn, gia đình nghèo túng lại vào lúc "cơm cao gạo kém" cha mẹ dù rất thương con, cũng phải đành lòng đưa con về quê vì không đủ tiền chu cấp cho con ăn học ở thành phố: "Than ôi, thời oanh liệt nay còn đâu?!". Câu hỏi róng riết được đặt ra: làm thế nào để hệ chuyên PTTH trở lại "phong độ" như xưa ? Làm thế nào để các em học sinh năng khiếu ở vùng nông thôn có thể phát huy hết khả năng của mình ? Sao cho tài năng của tỉnh nhà không bị mai một dần đi? Thực tế trong những năm qua đã chứng minh rằng "tài năng" không chỉ bó hẹp trong phạm vi thành phố Huế. Sở dĩ các em ở thành phố đạt kết quả cao hơn các em ở nông thôn chủ yếu là do các em có điều kiện học tập thuận lợi hơn. Những em có khả năng ở nông thôn sớm được "phát hiện" đưa vào các lớp chuyên tỉnh đã đạt những thành tích không ngờ. Chẳng hạn em Lê Thanh Hà quê La Chữ (Hương Trà) hai lần đoạt giải quốc gia về môn văn. Em Nguyễn Ngọc Ánh quê ở Hương Phú (cũ) hai lần đoạt giải quốc gia về môn Lý, đặc biệt năm học 1988-1989 Ánh đoạt giải nhất toàn quốc được chọn đi dự thi Lý quốc tế. Em Hồ Anh Khoa quê Quảng Trị cũng hai lần đoạt giải quốc gia môn Lý. Đó chưa kể các em Nguyễn Phi Phượng, Nguyễn Thảo Nguyên, Đoàn Công Huynh, Nguyễn Ngọc Hải, Lê Thị Tố Nga, Trịnh Thị Hường, Nguyễn Văn Hiệp... đều là con em ở các vùng quê xa xôi về ở nội trú học các lớp chuyên đã từng đoạt từ giải nhất đến giải ba trong các cuộc "tranh tài” toàn quốc. Nếu các em ấy "sinh sau đẻ muộn" một chút (như bây giờ chẳng hạn) chắc gì các em đã vào học được lớp chuyên, chắc gì các em đã đạt được những kết quả khả quan như vậy.
Hiện nay ở tỉnh ta các em học sinh ở các lớp chuyên không còn được cấp học bổng nữa, không còn có một khu nội trú nữa, không có một chế độ khuyến khích nào nữa, thử hỏi làm sao các em hào hứng như xưa? Với tình trạng này dần dần chỉ có các em ở thành phố là vào được các lớp chuyên. Các lớp chuyên tỉnh dần dần trở thành các Iớp chuyên của thành phố, "chuyên tỉnh" chỉ còn trên danh nghĩa. Có phải tỉnh nhà đã khó khăn đến mức phải thả nổi các lớp chuyên như thế không? Hay là lãnh đạo các cấp, các ngành chưa thật quan tâm đúng mức, chưa thật chú trọng đến việc đào tạo nhân tài cho tỉnh nhà, cho đất nước? Học sinh Thừa Thiên Huế vốn có truyền thống học giỏi, tỉnh ta lại có một đội ngũ giáo viên dạy chuyên dạn dày kinh nghiệm. Một thế mạnh như vậy mà để "thua em kém chị" thật là uổng phí lắm thay ! Muốn vực lại "hào khí" cho các lớp chuyên tỉnh nhà còn phải có một chế độ thích đáng cho thầy và trò. Tài năng cần được nuôi dưỡng, không được nuôi dưỡng tài năng sẽ tàn lụi, thui chột đó là quy luật tất yếu !
Trong khi đó, từ khi chia tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị đã tổ chức được trường năng khiếu. Cơ sở cho năng khiếu ở Thừa Thiên - Huế, ngược lại, đang lụi tàn. Chẳng phải là điều rất đáng lên tiếng đó sao?
Trên đây chỉ là đôi điều ngỏ hầu bày tỏ với cán bộ lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo sở, các ban ngành liên quan may ra có thể tìm được những biện pháp kịp thời cứu vãn các lớp chuyên đang có nguy cơ rã đám!.
Huế, tháng 1 năm 1991.
M.V.H
Giáo viên chuyên văn Trường Quốc Học - Huế.
(TCSH45/03-1991)
BỬU Ý
Ngược dòng thời gian, nhẩm tính lại, tôi gặp Nguyễn Đức Sơn lần đầu tiên lúc nào? Chắc hẳn là dịp tôi làm thư ký tòa soạn cho tạp chí Mai.
Kỷ niệm 75 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2020) và Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2020)
MAI AN NGUYỄN ANH TUẤN
PHI TÂN
Làng Đại Lộc quê tôi cách biển không xa, nhưng người làng tôi không một ai biết đi biển đánh cá. Nghề đi biển là của những người đàn ông làng biển.
LÊ QUỐC HÁN
Huy Cận (31/5/1919 - 19/2/2005) là một trong những nhà thơ xuất sắc trong phong trào Thơ Mới (1939 - 1945). Nhiều nhà phê bình xếp ông cùng với Xuân Diệu, Nguyễn Bính và Hàn Mặc Tử vào hàng “tứ bất tử” trong thi ca Việt Nam của thời kỳ này.
BÙI KIM CHI
Tôi rời trường xưa, Đại học Sư phạm Huế chạm ngưỡng 50 năm. Bàng hoàng. Xao xuyến. Thuở vàng son của những tháng năm cũ vẫn lặng lẽ theo tôi, giao cảm tuyệt vời.
NGUYỄN XUÂN HOA
NGUYỄN KHẮC PHÊ
Sáu chục năm trước, tôi chỉ là người hoạt động văn nghệ “tay trái”, vì “tay phải” còn lo làm công ăn lương. Sau khi rời ngành giao thông 1974 cho đến lúc về hưu năm 1999, thì làm văn nghệ cả hai tay!
DƯƠNG PHƯỚC THU
Theo báo Quyết Chiến, Cơ quan Thành bộ Việt Minh Thuận Hóa, về sau là của Việt Minh Nguyễn Tri Phương (bí danh của tỉnh Thừa Thiên), do nhà báo Vĩnh Mai (bí danh và cũng là bút danh của Nguyễn Hoàng) làm chủ bút; các nhà báo Nguyễn Đức Phiên, Vĩnh Hòa, Nguyễn Cửu Kiếm kế nhau làm quản lý và trị sự.
TRẦN NGUYÊN HÀO
Bác Hồ là người khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam, là người sáng lập và linh hồn của nhiều tờ báo vô sản đầu tiên trong lịch sử báo chí ở nước ta và trên thế giới.
Kỷ Niệm 130 Năm Ngày Sinh Chủ Tịch Hồ Chí Minh (19/5/1890 - 19/5/2020)
VÕ VÂN ĐÌNH
PHẠM XUÂN PHỤNG
Về quê mẹ là về quê nội của mạ mình, tức là làng Tân Xuân Lai thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế. Còn “Quê Mẹ” là nhan đề một bài thơ của Tố Hữu viết về quê hương mình (cả quê nội lẫn quê ngoại), mà địa danh đại diện trong bài là Huế: “Huế ơi! Quê mẹ của ta ơi!”
Kỷ niệm 45 năm ngày thống nhất Đất nước (30/4/1975 - 30/4/2020)
PHONG LÊ
ĐÔNG HÀ
Người ta mỗi ngày thường hay nhìn tới để đi, nhưng cũng nhiều lúc, chọn cho mình một góc riêng tư, lại thường nhớ về những nỗi nhớ.
XUÂN CỬU
Kỷ niệm 45 năm ngày giải phóng Thừa Thiên Huế
BÙI HIỂN
Giữa năm 1949, lúc ấy tôi đang là ủy viên kiểm tra sở thông tin tuyên truyền liên khu IV, ông Hải Triều gợi ý tôi nên đi công tác một chuyến vào vùng tạm chiếm Bình Trị Thiên.
LÊ QUANG THÁI
Nhà thơ Nguyễn Khoa Vy (1881-1968) ở làng An Cựu, phủ Thừa Thiên, bút hiệu Thảo Am, đã sáng tác bài thơ Đường luật thất ngôn bát cú theo hạn mỗi câu có tên một con thú.
ĐỖ QUÝ DÂN
Có lẽ tất cả những ai lớn lên ở Việt Nam đều biết đến nước mắm. Và đây chỉ là một câu chuyện. Một câu chuyện có chút liên quan đến nước mắm. Câu chuyện này cũng liên quan đến một người đàn bà được hoặc bị người ta gán cho cái tên Nước Mắm, hoặc Mắm, nếu người ta lười, chỉ muốn dùng một chữ để cho tiện gọi tên.
HỒ NGỌC DIỆP
Rất nhiều nhà viết sử, làm văn ao ước một lần được Bác Hồ tiết lộ một chút đời tư, nhưng may mắn đó chỉ thuộc về một người, đó là cố Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới, nhà nghiên cứu, nhà báo, nhà văn Sơn Tùng.
CHÍ QUANG
Tết Nguyên đán là ngày lễ hội lớn nhất trong năm của toàn dân tộc. Những nghi lễ, tập tục ngày Tết biểu hiện đậm nét văn hóa Việt Nam, chứa đựng tổng thể văn hóa tâm linh, văn hóa ứng xử, văn hóa giao tiếp, văn hóa nghệ thuật trong đời sống.