MAI VĂN HOAN
Bình Trị Thiên trước đây và Thừa Thiên Huế bây giờ vốn nổi tiếng là nơi có nhiều học sinh giỏi. Các lớp chuyên tỉnh đã được thành lập hơn 12 năm nay.
Trường Quốc Học thế kỷ 20 - Ảnh: internet
Năm nào ở bậc PTTH các em cũng đạt giải cao. Một số em đã được chọn đi thi Toán, Lý, Quốc tế và mang về những thành tích xuất sắc làm vẻ vang cho tỉnh nhà, cho cả nước như Lê Bá Khánh Trình, Hồ Đình Duẩn, Ngô Phú Thanh, Lê Tự Quốc Thắng... Có thể khẳng định hệ chuyên tỉnh ta đã thực sự trở thành cái nôi nuôi dưỡng nhân tài. Không ít những em vốn là học sinh lớp chuyên tỉnh hiện nay đang làm luận án tiến sĩ, phó tiến sĩ, những cán bộ giảng dạy có năng lực ở các trường Đại học, nhiều em trở thành những "cây bút trẻ" trong lực lượng sáng tác văn học. Trong cái thời "ăn ra làm nên" ấy không chỉ có sự cố gắng của thầy và trò mà còn có sự quan tâm giúp đỡ của lãnh đạo, các ban, ngành trong toàn tỉnh. Các em thời đó có khu nội trú tương đối tươm tất, có chế độ học bổng riêng, có kinh phi bồi dưỡng khá dồi dào. Vì vậy, trường Quốc Học đã chăm lo cho các em hết sức chu đáo. Các em được đi tham quan Nghĩa Trang Trường Sơn, tham quan chùa Non Nước (Quảng Nam Đà Nẵng) tổ chức những buổi sinh hoạt câu lạc bộ, những buổi học ngoài trời... Nhưng cái thời "hoàng kim" ấy đã trôi qua. Trong ba năm lại đây đặc biệt là sau khi chia tỉnh, hệ chuyên PTTH đã có những dấu hiệu sa sút mà những người có lương tâm, có chút lòng tự trọng, có chút quan tâm đến tài năng của thế hệ trẻ ai cũng thấy đau lòng. Trước đây các em học sinh giỏi ở khắp nơi háo hức nộp đơn xin thi vào lớp chuyên, mỗi môn như thế có tới vài trăm em. Bây giờ mỗi môn chỉ có vài chục em nộp đơn dự thi mà chủ yếu là các em ở thành phố Huế. Riêng môn văn hai năm lại đây chỉ có không đầy 10 em dự thi. Hệ chuyên văn, một thời rực rỡ bây giờ chỉ còn lại một chút hào quang le lói. "Nhưng mỗi năm mỗi vắng, người thuê viết nay đâu? giấy đỏ buồn không thắm, mực đọng trong nghiên sầu" (ông đồ - Vũ Đình Liên). Các môn Toán, Lý đều bị "thất bát". Còn đâu những Lê Bá Khánh Trình? Lớp 10 chuyên văn năm nay (1990-1991) học chưa hết học kỳ I đã đành phải "giải thể". Các em chia tay nhau lưng tròng nước mắt. Biết làm sao được ! Hầu hết các em đều ở nông thôn, gia đình nghèo túng lại vào lúc "cơm cao gạo kém" cha mẹ dù rất thương con, cũng phải đành lòng đưa con về quê vì không đủ tiền chu cấp cho con ăn học ở thành phố: "Than ôi, thời oanh liệt nay còn đâu?!". Câu hỏi róng riết được đặt ra: làm thế nào để hệ chuyên PTTH trở lại "phong độ" như xưa ? Làm thế nào để các em học sinh năng khiếu ở vùng nông thôn có thể phát huy hết khả năng của mình ? Sao cho tài năng của tỉnh nhà không bị mai một dần đi? Thực tế trong những năm qua đã chứng minh rằng "tài năng" không chỉ bó hẹp trong phạm vi thành phố Huế. Sở dĩ các em ở thành phố đạt kết quả cao hơn các em ở nông thôn chủ yếu là do các em có điều kiện học tập thuận lợi hơn. Những em có khả năng ở nông thôn sớm được "phát hiện" đưa vào các lớp chuyên tỉnh đã đạt những thành tích không ngờ. Chẳng hạn em Lê Thanh Hà quê La Chữ (Hương Trà) hai lần đoạt giải quốc gia về môn văn. Em Nguyễn Ngọc Ánh quê ở Hương Phú (cũ) hai lần đoạt giải quốc gia về môn Lý, đặc biệt năm học 1988-1989 Ánh đoạt giải nhất toàn quốc được chọn đi dự thi Lý quốc tế. Em Hồ Anh Khoa quê Quảng Trị cũng hai lần đoạt giải quốc gia môn Lý. Đó chưa kể các em Nguyễn Phi Phượng, Nguyễn Thảo Nguyên, Đoàn Công Huynh, Nguyễn Ngọc Hải, Lê Thị Tố Nga, Trịnh Thị Hường, Nguyễn Văn Hiệp... đều là con em ở các vùng quê xa xôi về ở nội trú học các lớp chuyên đã từng đoạt từ giải nhất đến giải ba trong các cuộc "tranh tài” toàn quốc. Nếu các em ấy "sinh sau đẻ muộn" một chút (như bây giờ chẳng hạn) chắc gì các em đã vào học được lớp chuyên, chắc gì các em đã đạt được những kết quả khả quan như vậy.
Hiện nay ở tỉnh ta các em học sinh ở các lớp chuyên không còn được cấp học bổng nữa, không còn có một khu nội trú nữa, không có một chế độ khuyến khích nào nữa, thử hỏi làm sao các em hào hứng như xưa? Với tình trạng này dần dần chỉ có các em ở thành phố là vào được các lớp chuyên. Các lớp chuyên tỉnh dần dần trở thành các Iớp chuyên của thành phố, "chuyên tỉnh" chỉ còn trên danh nghĩa. Có phải tỉnh nhà đã khó khăn đến mức phải thả nổi các lớp chuyên như thế không? Hay là lãnh đạo các cấp, các ngành chưa thật quan tâm đúng mức, chưa thật chú trọng đến việc đào tạo nhân tài cho tỉnh nhà, cho đất nước? Học sinh Thừa Thiên Huế vốn có truyền thống học giỏi, tỉnh ta lại có một đội ngũ giáo viên dạy chuyên dạn dày kinh nghiệm. Một thế mạnh như vậy mà để "thua em kém chị" thật là uổng phí lắm thay ! Muốn vực lại "hào khí" cho các lớp chuyên tỉnh nhà còn phải có một chế độ thích đáng cho thầy và trò. Tài năng cần được nuôi dưỡng, không được nuôi dưỡng tài năng sẽ tàn lụi, thui chột đó là quy luật tất yếu !
Trong khi đó, từ khi chia tỉnh, Quảng Bình, Quảng Trị đã tổ chức được trường năng khiếu. Cơ sở cho năng khiếu ở Thừa Thiên - Huế, ngược lại, đang lụi tàn. Chẳng phải là điều rất đáng lên tiếng đó sao?
Trên đây chỉ là đôi điều ngỏ hầu bày tỏ với cán bộ lãnh đạo tỉnh, lãnh đạo sở, các ban ngành liên quan may ra có thể tìm được những biện pháp kịp thời cứu vãn các lớp chuyên đang có nguy cơ rã đám!.
Huế, tháng 1 năm 1991.
M.V.H
Giáo viên chuyên văn Trường Quốc Học - Huế.
(TCSH45/03-1991)
NGUYỄN ĐÌNH CHI
Hồi ký
KỶ NIỆM 102 NĂM NGÀY SINH CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH 19-5-1890 _ 19-5-1992.
THÁI VŨ
Nguyễn Phúc Đảm (sau này là vua Minh Mạng), sinh năm 1791 tại Gia Định, là con trai thứ 4 của Vua Gia Long, Nguyễn Phúc Ánh, nối ngôi vua năm 1820 lúc 30 tuổi.
TỪ HỒNG QUANG
Thông thường, khi vui người ta nghĩ đến những điều vui và kể lại cho bạn bè nghe. Nhưng ông cha ta có câu: “Không ai nắm chặt tay từ sáng đến tối”. Lại có câu: “Bảy mươi chưa hết què, chớ khoe mình lành”.
ĐÔNG HÀ
Tôi không biết từ đâu, tôi lại tha thiết yêu những câu hát đẹp như mơ được cất lên từ chị, có khi mưa ngoài trời là giọt nước mắt em đã nương theo vào đời làm từng nỗi ưu phiền…
HÀ KHÁNH LINH
Theo hẹn, tôi đến trước vài phút ngồi ở salon khách sạn Hương Giang - lơ đãng nhìn những người đi lại trong hành lang.
TRẦN NGỌC TRÁC
Như duyên nợ, chúng tôi đã đồng hành cùng nhau qua series ký sự “Trịnh Công Sơn nhẹ gót lãng du”(1).
PHẠM XUÂN PHỤNG
Vào đúng 9 giờ đêm 26 tháng 3 năm 1975, chúng tôi vui sướng đến nghẹn ngào nhận tin vui Huế đã được giải phóng qua sóng phát thanh của Đài Tiếng nói Việt Nam phát thanh từ Hà Nội. Tiếp đến là mệnh lệnh tất cả sẵn sàng hành quân về Huế. Không ai không mong chờ niềm vui ấy, nhưng những người lính quê Thừa Thiên, trong đó có tôi đều vui mừng vì sắp được trở lại quê nhà!
PHI TÂN
1.
Buổi chiều trên đường đi làm về thấy một chị phụ nữ bày bán những con heo đất bên vỉa hè màu xanh, đỏ, vàng, cam nhìn thật vui mắt.
PHẠM PHÚ PHONG
Hồi ức làm ta muốn khóc...
(Vasiliev)
TRẦN VIẾT ĐIỀN
Vua Minh Mạng có 78 hoàng tử, được giáo dưỡng đàng hoàng, hầu hết các hoàng tử có học hạnh, hoàng trưởng tử trở thành vua hiền Thiệu Trị, một số trở thành vương công nổi tiếng như Thọ Xuân vương, Tùng Thiện vương, Tuy Lý vương…
NGUYỄN NHÃ TIÊN
Chưa bao giờ tôi được lội bộ đùa chơi với cỏ thỏa thích như bao lần khai hội Festival ở Huế. Đêm, giữa cái triều biển người nối đuôi nhau từ khắp các ngả đường hướng về khu Đại Nội, tôi và em mồ hôi nhễ nhại, hai đôi chân rã rời, đến nỗi em phải tháo giày cầm tay, bước đi xiêu lệch.
HÀ KHÁNH LINH
Bão chồng lên bão, lũ lụt nối tiếp lũ lụt. Miền Trung Việt Nam nói chung và Thừa Thiên Huế nói riêng chưa bao giờ phải hứng chịu thiên tai dồn dập khủng khiếp đến mức chỉ trong vòng trên dưới một tháng mà có đến sáu cơn bão mạnh với hai áp thấp nhiệt đới, đã cướp đi nhiều sinh mạng và xóa sạch tài sản của những con người suốt một đời chắt chiu dành dụm xây cất lên...
PHẠM XUÂN PHỤNG
Một buổi chiều năm 1968, chúng tôi nhận lệnh tập trung tại một khu vườn thuộc làng (nay là phường) Kim Long.
HỒ ĐĂNG THANH NGỌC
Mười năm trước đây, một sự kiện văn hóa diễn ra tại Huế đã khiến nhiều người ngạc nhiên và tự hào: Huế từng có Nhà xuất bản Tinh Hoa xuất bản các ấn phẩm âm nhạc sớm nhất toàn cõi Đông Dương, sự kiện Gala Tinh Hoa - Sông Hương nhằm tôn vinh Nhà xuất bản Tinh Hoa. Sự kiện đó đã làm rung động nhiều trái tim yêu âm nhạc, nhất là những ai mê lịch sử Tân nhạc Việt Nam.
NGUYỄN THỊ TÂM HẠNH
(Dẫn liệu từ tuần báo Phong Hóa và Ngày Nay [1932 - 1940])
HÀ LÂM KỲ
Hồi ký
NGUYỄN QUANG HÀ
Tôi vốn là người lính. Sau Mậu Thân 1968, một số phóng viên báo Cờ Giải Phóng - Huế hy sinh, một số bị thương ra Bắc, tôi được thành đội trưởng Huế cử biệt phái sang làm phóng viên báo Cờ Giải Phóng, sau mấy năm thì trở thành phóng viên thật sự.
Kỷ niệm 75 năm ngày thành lập Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên Huế (18/9/1945 - 18/9/2020)
DƯƠNG PHƯỚC THU
NGUYỄN KHẮC PHÊ
"Đồng Khánh - mái trường xưa" là tên tập đặc san được phát hành tại Huế nhân kỷ niệm 75 năm ngày thành lập trường Đồng Khánh vào đầu tháng ba này.
Kỷ niệm 75 năm Cách mạng tháng Tám (19/8/1945 - 19/8/2020) và Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2020)
DƯƠNG HOÀNG