Tọa đàm với tiến sĩ A-I-Niculin
Trong chuyến sang công tác Việt Nam, giáo sư tiến sĩ A-I-Niculin trưởng ban văn học Á-Phi của Viện Văn học thế giới mang tên Gorki (Liên Xô), đã đến Huế.
Từ trái sang phải: Giáo sư Phong Lê, đ/c phiên dịch, A.I. NICULIN, nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường
Một buổi gặp gỡ, tọa đàm giữa một số văn nghệ sĩ và những người nghiên cứu, giảng dạy văn học với A-I-Niculin đã được tổ chức tại trụ sở Hội Văn nghệ. Tham gia chủ tọa đoàn có nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nguyên Tổng thư ký Hội Văn nghệ Thừa Thiên – Huế, Tổng biên tập tạp chí Sông Hương, giáo sư Phong Lê, nguyên viện trưởng Viện Văn học VN, Tổng biên tập tạp chí Văn Học, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, nguyên Tổng thư ký Hội Văn nghệ Quảng Trị... A-I-Niculin đã thoải mái trả lời bằng tiếng Việt, tất cả các câu hỏi được đặt ra.
Dưới đây, chúng tôi giới thiệu với bạn đọc một số ý kiến trong cuộc trao đổi mà phóng viên SH đã lược ghi được.
- Anh Bửu Nam: Ý kiến của anh về việc đổi mới nền văn học của Liên Xô? Cuộc thăm VN lần này so với cuộc thăm VN lần trước của anh có gì khác nhau? Luận án của anh về văn học VN đến nay có cần thay đổi điều gì không?
- A-I-Niculin: Tôi hoan nghênh sự đổi mới văn học và nghiên cứu văn học ở LX. Có một đặc điểm lớn là sự xuất hiện những tác phẩm trước đây bị cấm và sự xuất hiện dòng “Văn học lưu vong” (có hơn 1700 tác phẩm!). Nghiên cứu và đánh giá lại dòng văn học đó là một nhiệm vụ rất lớn của chính Học viện Gorki (Hiện đã có một Ban nghiên cứu về “Văn học lưu vong”). Tôi rất phục truyện Một ngày của Ivan..., thấy Xônzenitxin có tài. Còn sau này Xônzenitxin phát triển thế nào tôi chưa rõ, vì tôi chưa đọc Ung thư. Theo tôi, Xônzenitxin là một người rất yêu nước, xứng đáng là một nhà văn lớn của Nga. Tuy nhiên, tôi cũng xin nói ngay rằng, sách tiếng Nga ở các nước không phải đều có giá trị và không phải nhà văn viết bằng tiếng Nga nào cũng đều yêu nước Nga...
Đánh giá lại là một việc lâu dài, phải có đội ngũ. Sự phục hồi mới làm được từng giọt, từng giọt. Hiện nay, tác phẩm mới viết mà trình độ không cao thì người ta không đọc, họ chỉ đọc những tác phẩm cũ được phục hồi. Họ thờ ơ ngay cả một số cuốn trước đó có được chú ý, như Bức tranh, Con bò rừng của Granhin. Bônđanep vừa cho ra cuốn Ý muốn, ta thử coi sao. Tiếc rằng một số nhà văn có tài thì nay mất quá nhiều thời gian ở phòng họp Xô viết tối cao mà ít thì giờ ngồi bàn viết!
Với VN, tôi chưa nắm được cái “xương sống” của tình hình văn học hiện nay. Nhưng báo cáo của anh Nguyễn Đình Thi tại Đại hội nhà văn VN vừa qua khiến tôi thất vọng.
Đây là lần thứ 16 tôi đến VN. Lần này sang VN tôi thấy dân VN đỡ khổ hơn, mặt người vui hơn, hàng hóa nhiều hơn. Tôi rất mừng. Bao giờ tôi cũng tin ở người dân VN vì người VN thông minh, năng động, không khác gì người Nhật, người Nam Triều Tiên.
Tôi không bao giờ xấu hổ về luận án của tôi về Nguyễn Du (phó tiến sĩ 1961), luận án tiến sĩ năm 1977 về “Sự phát triển của văn học VN từ nửa thế kỷ 19 đến hết thế kỷ 19” (đã in sách). Dĩ nhiên, đến nay tôi cũng muốn sửa lại một vài chỗ, vì nếu tôi thấy không có gì cần sửa cả thì tôi không thể phát triển được! Và nếu viết lại thì phải viết lại nhiều vì có nhiều tư liệu mới.
Chị Lâm thị Mỹ Dạ: Năm 1988, học tại viện Gorki, có một giáo sư nói với chúng tôi rằng, A. Tônxtôi là một kẻ cơ hội. Ý của anh thế nào?
A-I-Niculin: Tôi rất yêu mến Pie đại đế. Rất hay. Nhưng cuốn tiểu thuyết Bánh mỳ thì A.Tônxtôi viết theo “đơn đặt hàng” của Stalin nên không hay. Còn bộ tiểu thuyết Con đường đau khổ được đề cao thì thực ra nghệ thuật không cao, còn cuộc nội chiến được phản ánh trong đó lại có nhiều ý kiến khác nhau. Trước đây tôi thấy cuộc nổi dậy ở tỉnh Tam-bôp phải đàn áp vì đó là một cuộc phản loạn, nguyên soái chỉ huy cuộc đàn áp ấy là một anh hùng. Bây giờ thì chúng tôi thấy cuộc đàn áp ấy là độc ác, dã man và “người anh hùng” xưa được trả về đúng vị trí của ông ta.
Tôi cũng phải nói rằng, nhiều nhà văn LX. rất hay xung khắc nhau dữ tợn. Đó là một biểu hiện của sự thiếu văn hóa. Lại có thêm tình trạng bè phái tranh giành quyền lực trong Hội nhà văn càng khiến cho tình hình tệ hơn.
Nguyễn Đắc Xuân: Ở LX vừa cho xuất bản cuốn “Sự ra đời của đế chế Nguyễn” của A-I-Riabinhin. Anh thấy thế nào khi lịch sử phải được đặt lại? Và ý kiến anh như thế nào về dòng văn học đô thị ở miền Nam VN thời chống Mỹ?
A-I-Niculin: Cuốn này ở Liên Xô người ta cũng chú ý. Có cả một cuộc tranh luận đã nổ ra. Tôi không đủ căn cứ để đánh giá lại lịch sử giai đoạn này nhưng chắc chắn cần đánh giá lại (Ví dụ đánh giá lại vai trò của Khổng giáo trong sự phát triển của văn học). Nhưng, theo tôi, chưa phải đã có đảo lộn lớn.
Văn học trong vùng tạm bị chiếm theo tôi phải nghiên cứu kỹ, tránh “vơ đũa cả nắm” vì đó là một phương pháp không lịch sự. Nhưng trước hết phải có thư mục.
Tôi đã từng ngồi ở thư viện Khoa học xã hội thành phố Hồ Chí Minh lục lọi, kiếm sách Nga và Xô viết được dịch ở đây. Tôi rất lạ là, Nguyễn Hiến Lê có bản tiếng Việt, bản tiếng Pháp khi dịch Chiến tranh và hòa bình nhưng lại không có bản tiếng Nga! Vì vậy bỏ sót những tư tưởng lớn của L. Tônxtôi. Trong đó nói cái gì của Nga cũng tốt, cái gì của Pháp cũng xấu thì còn gì là thiên tài L. Tônxtôi. Cách dịch Phục sinh cũng vậy, không nắm được tư tưởng chính của tác giả. Nhưng, ở giữa Sài Gòn thời ấy mà có một số sách cổ điển Nga, và cả Xô Viết, đã là một sự kiện đặc biệt.
Hoàng Phủ Ngọc Tường: Tại trụ sở này, cách đây hai năm, một nhà văn LX nói với tôi thế này: Paternac thì được, còn Xônzennitxin mà trở về LX thì chính tôi sẽ bắn ông ta. Anh thấy sao?
A-I-Niculin: Hồi đó người ta còn ít biết đến tác phẩm của Xonzennitxin, mà tôi tin rằng, chính đồng chí ấy cũng chưa đọc Xônzennitxin.
Đoàn Hồng: Ý kiến của giáo sư về Nguyễn Huy Thiệp?
A-I-Niculin: Tôi không đánh giá cao anh ấy, mặc dù tôi biết nhiều người ở đây không đồng ý với tôi. Ví dụ, đọc Tướng về hưu tôi thấy cái gì đó gần giống Tsêkhôp. Đọc Vàng lửa nói về Nguyễn Du, tôi không thích. Đó là ý kiến chủ quan của tôi.
Tô Nhuận Vỹ: A-I-Niculin thân mến, về Nguyễn Huy Thiệp, trong phòng này, chắc sẽ có một số người ủng hộ ý kiến của anh, nhưng có nhiều người không tán thành ý kiến của anh. Sự khác nhau đó là bình thường thôi, và nó lại được công khai nói ra với thái độ tôn trọng nhau thì đâu đó cũng là một thành quả của công cuộc đổi mới, công cuộc dân chủ hóa xã hội. Với tinh thần đổi mới ấy, chúc anh A-I-Niculin gặt hái những kết quả xứng đáng với nỗ lực của anh và hy vọng của chúng ta.
P.V
(TCSH41/02&03-1990)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Isaac Bashevis Singer (14/7/1904 - 24/7/1991) nhà văn Mỹ gốc Do Thái Ba Lan đoạt giải Nobel Văn học năm 1978. Những sáng tác của ông chủ yếu viết bằng tiếng Yiddish (tiếng Đức cổ của người Do Thái).
-
Tổng thống thứ 44 của Mỹ có phong cách lãnh đạo đặc trưng, thu hút được hàng triệu người ủng hộ và khiến cả những đối thủ của ông cũng phải thán phục.
-
NGUYỄN QUỐC THẮNG
“Tất cả những gì tôi đã làm được đều là kết quả của sự cô đơn”1
(Kafka)
“Hệ thống ám dụ của Kafka thực hiện chức năng của nó như những ký hiệu vô hạn chất vấn những ký hiệu khác”2
(Roland Barthes) -
Paul Doumer là một chính khách người Pháp, sinh năm 1857. Ông làm Toàn quyền Đông Dương từ 1897-1902. Sau ông làm Tổng thống Pháp từ 1931-1932. Ông bị một phần tử quá khích người Nga ám sát năm 1932. Cuốn hồi ký Xứ Đông Dương là cuốn sách viết riêng về giai đoạn ông ở Đông Dương.
-
TUỆ NGỌC -
A. GELMAN(*)
Chúng ta là những người chứng kiến tình trạng lo ngại đang tăng lên của xã hội về khía cạnh đạo đức trong sinh hoạt của đảng ta. -
LGT: Tiểu luận “Làm sao văn học khả hữu?” dưới đây là văn bản phê bình văn học đầu tiên của Maurice Blanchot được ra mắt vào năm 1941 trên Nhật báo tranh luận (Journal des débats).
-
Kể đến Noel năm nay, thế là tôi đã qua trọn 50 mùa Noel ở nước Đức, đất nước có truyền thống Noel lâu đời, nơi thành phố Munich, vốn có tên từ những nhà tu đạo Thiên Chúa “Mönche”, nơi có chợ Giáng sinh gọi là “Christkindelmarkt” truyền thống xa xưa (khoảng 400 năm trước), và cũng từ vùng này, bài thánh ca bất tuyệt “Stille Nacht” cất lên, vang vọng khắp trên địa cầu đã tròn 200 năm.
-
LÊ VIỄN PHƯƠNG
(Đọc Cuộc đời yêu dấu của Alice Munro, Nguyễn Đức Tùng chuyển ngữ, NXB Trẻ, 2015). -
TRẦN HUYỀN SÂM
Vì sao phương Đông đã trở thành chủ đề trung tâm trong tiểu thuyết Pháp đương đại? Đó là nội dung bàn luận trong mùa trao giải văn học năm nay ở Paris. -
L.T.S: "Cuộc đời của André Colin" là thể loại sân khấu "lưu động" một sự kết hợp của đối thoại, âm nhạc, đồ họa, trên sân khấu diễn ra đồng thời hình vẽ, tranh liên hoàn, tranh đèn chiếu và phim ảnh 16mm. Từ khi biên soạn (1987) kịch bản đã được diễn một trăm lần ở Paris và các tỉnh khác. Tác giả Anne Quesemand, thạc sĩ văn học cổ điển, là người biên kịch đồng thời là diễn viên cùng với Laurent Berman. Bà còn là tác giả của nhiều phim ngắn.
-
Châu Âu hẳn nhiên sẽ trở nên dễ bị tổn thương hơn trước các đe dọa và đòn tấn công của bọn khủng bố. Một số chính sách về nhập cư có thể sẽ thay đổi để thích nghi với tình hình mới.
-
VIỄN PHƯƠNG
Lúc 13 giờ Thụy Điển (tức 18 giờ Việt Nam), ngày 8/10 tại Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển, tên của nhà văn Svetlana Alexievich đã được xướng lên dành cho giải Nobel văn chương. -
Antoine Leiris đã mất đi người vợ Helene dấu yêu của mình trong vụ xả súng ở nhà hát Bataclan, Paris ngày 13/11. Con trai của họ, bé Melvil 17 tháng tuổi giờ đây đã mất đi người mẹ của mình.
-
MAURICE BLANCHOT
Cuốn sách mà Jean Paulhan vừa dành cho văn chương và ngôn ngữ được đọc với một tâm thế khác thường. -
Ngày 1-11-1988, họa sĩ Bửu Chỉ đến Paris. Ngày 30-4-1989, họa sĩ trở về nước. Trong thời gian ở Paris, Bửu Chỉ đã sáng tác nhiều tác phẩm mới và đã có hai cuộc triển lãm tranh thành công tốt đẹp: tại Nhà Việt Nam từ 1-2 đến 5-3-1989 với 21 bức tranh và tại UNESCO với 40 bức từ 3-4 đến 14-4-1989.
-
QUẾ HƯƠNG
Tôi đến Mỹ 4 tháng, thăm con trai từng là nha sĩ, qua học lại, 41 tuổi mới chính thức vào trường đại học Mỹ, sống lần nửa đời sinh viên ở một đất nước có nền giáo dục hàng đầu thế giới. -
NGUYỄN KHOA QUẢ
Đất nước thống nhất, hòa bình lập lại từ năm 1975 đến năm 1979, chưa đầy 4 năm, phía bắc Đặng Tiểu Bình - Trung Quốc đem quân đánh phá. Phía nam Khơ me đỏ Campuchia, bọn Pôn Pốt sang đánh phá các tỉnh Kiên Giang và Tây Ninh... Quân tình nguyện Việt Nam kết hợp với Mặt trận đoàn kết dân tộc Campuchia lật đổ chế độ Pôn Pốt năm 1979, giải phóng nhân dân thoát khỏi chế độ bạo tàn diệt chủng. -
LTS: Cách đây chưa lâu, báo Bulledingue (BD) của phong trào sinh viên trong tổ chức Hội Người Việt Nam tại Pháp, có tổ chức phỏng vấn giáo sư Hoàng Xuân Hãn trên hàng loạt vấn đề thuộc lĩnh vực văn hóa, xã hội. Nội dung trả lời của giáo sư có thể giúp độc giả Sông Hương một số dẫn liệu mới hoặc gợi mở những cuộc trao đổi tranh luận bổ ích. Vì vậy, với sự đồng ý của giáo sư Hoàng Xuân Hãn, Sông Hương xin trích giới thiệu nội dung cuộc phỏng vấn này với độc giả.
-
Đoản văn này được George Orwell viết năm 1936 kể về khoảng thời gian ông làm việc như một nhân viên bán sách bán thời gian tại tiệm sách cũ Booklover’s Corner tọa lạc ngay góc phố Pond Street và South End Green, thành phố London, nước Anh. Hiện nay tiệm sách cũ Booklover’s Corner không còn nữa, thay vào đó là một nhà hàng pizza, tuy nhiên ở đó còn gắn một tấm biển ghi rằng “George Orwell, nhà văn (1903 - 1950) từng sống và làm việc trong một tiệm sách ngay vị trí này”.
.png)
.png)
