Tọa đàm với tiến sĩ A-I-Niculin
Trong chuyến sang công tác Việt Nam, giáo sư tiến sĩ A-I-Niculin trưởng ban văn học Á-Phi của Viện Văn học thế giới mang tên Gorki (Liên Xô), đã đến Huế.
Từ trái sang phải: Giáo sư Phong Lê, đ/c phiên dịch, A.I. NICULIN, nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường
Một buổi gặp gỡ, tọa đàm giữa một số văn nghệ sĩ và những người nghiên cứu, giảng dạy văn học với A-I-Niculin đã được tổ chức tại trụ sở Hội Văn nghệ. Tham gia chủ tọa đoàn có nhà văn Tô Nhuận Vỹ, nguyên Tổng thư ký Hội Văn nghệ Thừa Thiên – Huế, Tổng biên tập tạp chí Sông Hương, giáo sư Phong Lê, nguyên viện trưởng Viện Văn học VN, Tổng biên tập tạp chí Văn Học, nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường, nguyên Tổng thư ký Hội Văn nghệ Quảng Trị... A-I-Niculin đã thoải mái trả lời bằng tiếng Việt, tất cả các câu hỏi được đặt ra.
Dưới đây, chúng tôi giới thiệu với bạn đọc một số ý kiến trong cuộc trao đổi mà phóng viên SH đã lược ghi được.
- Anh Bửu Nam: Ý kiến của anh về việc đổi mới nền văn học của Liên Xô? Cuộc thăm VN lần này so với cuộc thăm VN lần trước của anh có gì khác nhau? Luận án của anh về văn học VN đến nay có cần thay đổi điều gì không?
- A-I-Niculin: Tôi hoan nghênh sự đổi mới văn học và nghiên cứu văn học ở LX. Có một đặc điểm lớn là sự xuất hiện những tác phẩm trước đây bị cấm và sự xuất hiện dòng “Văn học lưu vong” (có hơn 1700 tác phẩm!). Nghiên cứu và đánh giá lại dòng văn học đó là một nhiệm vụ rất lớn của chính Học viện Gorki (Hiện đã có một Ban nghiên cứu về “Văn học lưu vong”). Tôi rất phục truyện Một ngày của Ivan..., thấy Xônzenitxin có tài. Còn sau này Xônzenitxin phát triển thế nào tôi chưa rõ, vì tôi chưa đọc Ung thư. Theo tôi, Xônzenitxin là một người rất yêu nước, xứng đáng là một nhà văn lớn của Nga. Tuy nhiên, tôi cũng xin nói ngay rằng, sách tiếng Nga ở các nước không phải đều có giá trị và không phải nhà văn viết bằng tiếng Nga nào cũng đều yêu nước Nga...
Đánh giá lại là một việc lâu dài, phải có đội ngũ. Sự phục hồi mới làm được từng giọt, từng giọt. Hiện nay, tác phẩm mới viết mà trình độ không cao thì người ta không đọc, họ chỉ đọc những tác phẩm cũ được phục hồi. Họ thờ ơ ngay cả một số cuốn trước đó có được chú ý, như Bức tranh, Con bò rừng của Granhin. Bônđanep vừa cho ra cuốn Ý muốn, ta thử coi sao. Tiếc rằng một số nhà văn có tài thì nay mất quá nhiều thời gian ở phòng họp Xô viết tối cao mà ít thì giờ ngồi bàn viết!
Với VN, tôi chưa nắm được cái “xương sống” của tình hình văn học hiện nay. Nhưng báo cáo của anh Nguyễn Đình Thi tại Đại hội nhà văn VN vừa qua khiến tôi thất vọng.
Đây là lần thứ 16 tôi đến VN. Lần này sang VN tôi thấy dân VN đỡ khổ hơn, mặt người vui hơn, hàng hóa nhiều hơn. Tôi rất mừng. Bao giờ tôi cũng tin ở người dân VN vì người VN thông minh, năng động, không khác gì người Nhật, người Nam Triều Tiên.
Tôi không bao giờ xấu hổ về luận án của tôi về Nguyễn Du (phó tiến sĩ 1961), luận án tiến sĩ năm 1977 về “Sự phát triển của văn học VN từ nửa thế kỷ 19 đến hết thế kỷ 19” (đã in sách). Dĩ nhiên, đến nay tôi cũng muốn sửa lại một vài chỗ, vì nếu tôi thấy không có gì cần sửa cả thì tôi không thể phát triển được! Và nếu viết lại thì phải viết lại nhiều vì có nhiều tư liệu mới.
Chị Lâm thị Mỹ Dạ: Năm 1988, học tại viện Gorki, có một giáo sư nói với chúng tôi rằng, A. Tônxtôi là một kẻ cơ hội. Ý của anh thế nào?
A-I-Niculin: Tôi rất yêu mến Pie đại đế. Rất hay. Nhưng cuốn tiểu thuyết Bánh mỳ thì A.Tônxtôi viết theo “đơn đặt hàng” của Stalin nên không hay. Còn bộ tiểu thuyết Con đường đau khổ được đề cao thì thực ra nghệ thuật không cao, còn cuộc nội chiến được phản ánh trong đó lại có nhiều ý kiến khác nhau. Trước đây tôi thấy cuộc nổi dậy ở tỉnh Tam-bôp phải đàn áp vì đó là một cuộc phản loạn, nguyên soái chỉ huy cuộc đàn áp ấy là một anh hùng. Bây giờ thì chúng tôi thấy cuộc đàn áp ấy là độc ác, dã man và “người anh hùng” xưa được trả về đúng vị trí của ông ta.
Tôi cũng phải nói rằng, nhiều nhà văn LX. rất hay xung khắc nhau dữ tợn. Đó là một biểu hiện của sự thiếu văn hóa. Lại có thêm tình trạng bè phái tranh giành quyền lực trong Hội nhà văn càng khiến cho tình hình tệ hơn.
Nguyễn Đắc Xuân: Ở LX vừa cho xuất bản cuốn “Sự ra đời của đế chế Nguyễn” của A-I-Riabinhin. Anh thấy thế nào khi lịch sử phải được đặt lại? Và ý kiến anh như thế nào về dòng văn học đô thị ở miền Nam VN thời chống Mỹ?
A-I-Niculin: Cuốn này ở Liên Xô người ta cũng chú ý. Có cả một cuộc tranh luận đã nổ ra. Tôi không đủ căn cứ để đánh giá lại lịch sử giai đoạn này nhưng chắc chắn cần đánh giá lại (Ví dụ đánh giá lại vai trò của Khổng giáo trong sự phát triển của văn học). Nhưng, theo tôi, chưa phải đã có đảo lộn lớn.
Văn học trong vùng tạm bị chiếm theo tôi phải nghiên cứu kỹ, tránh “vơ đũa cả nắm” vì đó là một phương pháp không lịch sự. Nhưng trước hết phải có thư mục.
Tôi đã từng ngồi ở thư viện Khoa học xã hội thành phố Hồ Chí Minh lục lọi, kiếm sách Nga và Xô viết được dịch ở đây. Tôi rất lạ là, Nguyễn Hiến Lê có bản tiếng Việt, bản tiếng Pháp khi dịch Chiến tranh và hòa bình nhưng lại không có bản tiếng Nga! Vì vậy bỏ sót những tư tưởng lớn của L. Tônxtôi. Trong đó nói cái gì của Nga cũng tốt, cái gì của Pháp cũng xấu thì còn gì là thiên tài L. Tônxtôi. Cách dịch Phục sinh cũng vậy, không nắm được tư tưởng chính của tác giả. Nhưng, ở giữa Sài Gòn thời ấy mà có một số sách cổ điển Nga, và cả Xô Viết, đã là một sự kiện đặc biệt.
Hoàng Phủ Ngọc Tường: Tại trụ sở này, cách đây hai năm, một nhà văn LX nói với tôi thế này: Paternac thì được, còn Xônzennitxin mà trở về LX thì chính tôi sẽ bắn ông ta. Anh thấy sao?
A-I-Niculin: Hồi đó người ta còn ít biết đến tác phẩm của Xonzennitxin, mà tôi tin rằng, chính đồng chí ấy cũng chưa đọc Xônzennitxin.
Đoàn Hồng: Ý kiến của giáo sư về Nguyễn Huy Thiệp?
A-I-Niculin: Tôi không đánh giá cao anh ấy, mặc dù tôi biết nhiều người ở đây không đồng ý với tôi. Ví dụ, đọc Tướng về hưu tôi thấy cái gì đó gần giống Tsêkhôp. Đọc Vàng lửa nói về Nguyễn Du, tôi không thích. Đó là ý kiến chủ quan của tôi.
Tô Nhuận Vỹ: A-I-Niculin thân mến, về Nguyễn Huy Thiệp, trong phòng này, chắc sẽ có một số người ủng hộ ý kiến của anh, nhưng có nhiều người không tán thành ý kiến của anh. Sự khác nhau đó là bình thường thôi, và nó lại được công khai nói ra với thái độ tôn trọng nhau thì đâu đó cũng là một thành quả của công cuộc đổi mới, công cuộc dân chủ hóa xã hội. Với tinh thần đổi mới ấy, chúc anh A-I-Niculin gặt hái những kết quả xứng đáng với nỗ lực của anh và hy vọng của chúng ta.
P.V
(TCSH41/02&03-1990)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Pushkin - Chekhov - Prisvin - Dostoyevsky -
HOÀI PHƯƠNG
Việc làm tranh giả chỉ đến thế kỷ thứ 17 mới bắt đầu phát triển, trước đó người ta thường làm các đồ mỹ nghệ hay các loại tượng giả.
-
LÊ ĐẠT
(Giới thiệu và dịch)
Thế kỷ XX, một trào lưu thơ được mệnh danh là thơ mới Pháp từ sông Seine đã tràn qua các đại dương và ảnh hưởng sâu đậm đến phong trào thơ thế giới. -
MOHINEET KAUR BOPARAI -
CHU ĐÌNH KIÊN
Vượt qua nhiều nhà văn tên tuổi được bạn đọc trên toàn thế giới mong đợi được gọi tên như: Annie Ernaux (Pháp), Margaret Atwood, Anne Carson (Canada), Haruki Murakami (Nhật Bản), Ludmila Ulitskaya (Nga), Ngũgĩ wa Thiong’o (Kenya)… năm nay, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã công bố quyết định trao Giải Nobel Văn học năm 2021 cho nhà văn Abdulrazak Gurnah (1948). -
NGUYỄN VĂN DŨNG
Bút ký
Là thủ đô của vương quốc Thụy Điển, Stockholm được mệnh danh là “Một trong những thành phố đẹp nhất thế giới”, là “Thủ đô xanh”, là “Thủ đô của những thủ đô vùng Scandinavia”, là “Thành phố của mọi cảm giác”, là “Thành phố của nước và cây”, là “Venice của phương Bắc”, là “Con đường dẫn đến giải Nobel”… Tôi thích hình tượng: Con đường dẫn đến giải Nobel. -
MICHAEL MARDER
Tất cả chúng ta đều đã nghe nói đến công dụng của vi khuẩn đường ruột khi tham gia tích cực vào trong quá trình tiêu hóa của con người và động vật. Đó là ví dụ hoàn hảo về sự cộng sinh, hay sự chung sống lâu dài của các sinh thể thuộc các loài khác nhau. -
MICHAEL MARDER
Michael Marder là giáo sư triết học tại Đại học Basque Country, Vitoria-Gasteiz. Ông làm việc trong các lĩnh vực như hiện tượng học, triết học chính trị và lý luận về môi trường. Là tác giả của 10 đầu sách gồm Plant-Thinking (2013), Pyropolitics (2015), Dust (2016),… Hiện ông đang triển khai hướng tiếp cận triết học về vấn đề năng lượng vốn được truyền cảm hứng từ suy tư về cây cỏ, thực vật. -
EMMANUEL ALLOA
Cơ chế của mỗi trận đại dịch đều hết sức quen thuộc: mỗi cuộc khủng hoảng đều có những thủ phạm nhất định của nó. -
PHẠM PHÚ UYÊN CHÂU
Tiểu thuyết ngắn Chết ở Venice được Thomas Mann cho ra đời năm 1912, khi bệnh tả là một căn bệnh đang gây ra cái chết hàng loạt ở Ý. -
CARLOS SPOERHASE
Ta có thể đánh giá Louise Glück qua các tác phẩm mà bà đã xuất bản trong vòng 5 thập niên vừa qua, vốn đã được trao tặng những giải thưởng văn học danh giá nhất nước Mỹ. -
VŨ THƯỜNG LINH -
LGT: Kỷ niệm 75 chiến thắng chủ nghĩa phát xít (1945 - 2020), chúng ta quay lại vấn đề “The Reader” (Người Đọc) của nhà văn người Đức, Bernhard Schlink, đã vang dội trong tâm thức văn học toàn thế giới.
-
NGUYỄN KHẮC PHÊ
(Nhân đọc “Lời nguyện cầu Chernobyl” - Nxb. Phụ Nữ, 2020)
-
GIÁP VĂN CHUNG
Truyện Kiều của Nguyễn Du, không chỉ là kiệt tác vô tiền khoáng hậu của thi ca và văn học Việt Nam, mà còn là viên ngọc quý mãi mãi lấp lánh sáng của văn hóa Việt Nam. -
HUỲNH NHƯ PHƯƠNG
Đầu tháng 5 năm 1989, từ Moskva, nhà văn Vương Trí Nhàn rủ tôi đi thăm nhà giáo Trần Đình Sử(*) đang làm thực tập sinh cao cấp ở thủ đô Kiev của nước Cộng hòa Ucraina. -
ORHAN PAMUK
Trong bốn năm qua, tôi đã và đang viết một cuốn tiểu thuyết lịch sử kể lại câu chuyện diễn ra vào năm 1901, trong suốt giai đoạn được biết đến với cái tên Trận đại dịch hạch thứ ba. Đó là một đợt bùng phát bệnh dịch hạch đã giết chết hàng triệu người ở châu Á khi mà châu Âu không chịu nhiều ảnh hưởng từ nó.
.png)
.png)
