VÕ VINH QUANG
An Nam quốc thư là hệ thống văn thư ngoại giao rất quan trọng giữa nước ta và Nhật Bản thế kỷ XVI - XVII, thường xuyên được giới nghiên cứu quan tâm tìm hiểu.
Bức quốc thư có ấn triện gốc của Thụy Quốc công (Nguyễn Phúc Nguyên)
Thời gian gần đây, tại Nhật Bản, các bức thư trong An Nam quốc thư gốc, có ấn triện đã dần được công bố. Trong đó, bức An Nam quốc thư đầu tiên giữa chúa Nguyễn và Nhật Bản năm 1601 thực sự góp phần đem lại những nhận định mới mẻ, bổ khuyết thêm những cứ liệu lịch sử cho việc nghiên cứu lịch sử xã hội Việt Nam giai đoạn này.
Trong quá trình tìm hiểu về mối quan hệ bang giao giữa Việt Nam và Nhật Bản thế kỷ XVI - XVII, chúng tôi may mắn phát hiện được bản gốc (có ấn triện) bức quốc thư của chúa Nguyễn gửi Mạc Phủ Edo vào ngày 05 tháng 05 năm Hoằng Định thứ 2 (1601). Tài liệu quí này được lưu giữ ở Quốc lập công văn thư quán (National archives of Japan) của Nhật Bản. Đây là văn kiện ngoại giao được giới chức đương thời và giới nghiên cứu Nhật Bản - Việt Nam xem là bức “thông thư” chính thức đầu tiên giữa chúa Nguyễn Đàng Trong với chính quyền Mạc Phủ Đức Xuyên thời kỳ Châu Ấn thuyền (1592 - 1635). Dấu ấn triện Trấn thủ tướng quân chi ấn 鎮守將軍之印 cùng dòng chữ: An Nam quốc thiên hạ thống binh đô nguyên soái Thụy Quốc công 安南國天下統兵都元帥瑞國公 trên thư góp phần khẳng định chắc chắn rằng đây là bức thư của Thụy quốc công Nguyễn Phúc Nguyên gửi Tokugawa Ieyasu nhà Mạc Phủ.
Việc phát hiện văn bản bức thông thư của chúa Nguyễn Phúc Nguyên nói trên góp phần thay đổi nhận thức về tác giả của bức thư; khởi đầu với nhận xét của Morishige Kondō (Cận Đằng Thủ Trọng (1771 - 1829) khi thu thập và biên tập Ngoại phiên thông thư, đó là: “nghi ngờ rằng: Thụy 瑞 là chữ sai nhầm của Đoan 端 (Lời xét trong An Nam quốc thư tập 11, thuộc Ngoại phiên thông thư). Đây cũng là cứ liệu chính xác nhất chứng minh vai trò quan trọng và trực tiếp của Hy Tông Hiếu Văn hoàng đế (Nguyễn Phúc Nguyên) trong mối quan hệ bang giao quốc tế vào đầu thế kỷ XVII, đồng thời khẳng định sự tin tưởng tuyệt đối và giao toàn quyền xử lý cho người con kế vị mình của Tổng trấn Thuận Quảng - Đoan Quốc công Nguyễn Hoàng. Bên cạnh đó, giá trị của bức thông thư này còn góp phần cung cấp cứ liệu để hiệu chỉnh lại mốc thời gian chúa Sãi đảm nhiệm chức quan Trấn thủ Quảng Nam, cụ thể là trước tháng 5 năm Hoằng Định thứ 2 [1601]), sớm hơn thời gian được công bố trong Đại Nam thực lục tiền biên (mục Thái Tổ Gia Dụ Hoàng đế [Nguyễn Hoàng]) là “Nhâm Dần năm thứ 45 [1602], sai Hoàng tử thứ sáu làm trấn thủ dinh Quảng Nam”. Văn thư này cũng góp phần bổ khuyết vào việc nghiên cứu lịch sử, xã hội, văn tự, ấn triện… của hai nước Việt Nam - Nhật Bản thời Châu Ấn thuyền.
V.V.Q
(SH298/12-13)
Gốm, đồ vật đất nung là vật dụng xuất hiện khá sớm trong đời sống của con người. Từ đất, nước và lửa, con người đã tạo ra những sản phẩm bằng đất nung để phục vụ cho nhu cầu đun nấu thức ăn, đựng nước, đựng hạt giống…
Từ xưa ở các nước Á Đông như Việt Nam, Trung Quốc,… để xua đuổi những điều không tốt đẹp người ta thường sử dụng loại phù khắc trên bia đá dòng chữ “Thái Sơn Thạch Cảm Đương” (泰 山 石 敢 當) để trấn yểm, xem như là một phương pháp hóa giải những điều không như ý.
L.T.S: TCSH nhận được bài này, đang chờ đưa in vào số thích hợp thì một tờ báo trong nước trích đăng; chúng tôi đành phải gác lại. Nay theo yêu cầu của tác giả, chúng tôi xin đăng nguyên bản.
Điện Voi Ré tọa lạc tại làng Trường Đá thuộc xã Thủy Biều, cách trung tâm thành phố Huế 4km về phía Tây Nam. Nếu đi bằng phương tiện xe máy hay ô tô là chỉ mất năm phút.
LÊ ĐÌNH PHÚC
HỒ VĨNH
Bất luận một triều đại nào, quân đội là một tổ chức quan trọng cho bộ máy của triều đại ấy. Thiết chế quân sự dưới thời triều Nguyễn cũng có qui cách và lớn mạnh.
NGUYỄN ANH THƯ
Trước khi hẹn gặp ông Hồ Tấn Phan lần đầu tiên vào năm 2008, tôi đã được đọc nhiều bài viết về “vua đồ cổ xứ Huế”, “người gõ mẻ sành kham nhẫn nhất xứ Huế” “người đọc sử dưới đáy sông Hương”… Dù tiếp cận dưới góc độ sưu tầm cổ vật hay bảo tồn, phát huy di sản văn hóa dân tộc, điều dễ nhận ra là bài viết nào cũng dành không ít lời ca ngợi và thái độ khâm phục với ông Hồ Tấn Phan, một thầy giáo lại dành hơn nửa đời mình cho những cổ vật vớt từ dưới đáy sông Hương và các dòng sông ở Huế. Những bài viết về ông Hồ Tấn Phan cũng như sưu tập cổ vật “có một không hai” ở xứ Huế quả thực đã khơi gợi sự tò mò, quan tâm và hứng thú, thôi thúc tôi chọn Huế là điểm dừng chân đầu tiên trong chuyến khảo sát các di tích khảo cổ học Champa ở miền Trung Việt Nam.
HUỲNH ĐÌNH KẾT
Sau khi vào Nam, chúa Tiên - Nguyễn Hoàng đóng dinh ở Ái Tử, trong vòng mấy chục năm mà “Đoan quận công có uy lược, xét kỷ, nghiêm minh, không ai dám lừa dối. Cai trị hơn mười năm, chính sự khoan hòa, việc gì cũng thường làm ơn cho dân, dùng phép công bằng, răn giữ bản bộ, cấm đoán kẻ hung dữ. Quân dân hai xứ thân yêu tín phục, cảm nhân mến đức, dời đổi phong tục, chợ không bán hai giá, người không ai trộm cướp, cửa ngoài không phải đóng, thuyền buôn ngoại quốc đều đến mua bán, đổi chác phải giá, quân lệnh nghiêm trang, ai cũng cố gắng, trong cõi đều an cư lạc nghiệp”(1).
Ngày 3/4, Bộ Cổ vật Ai Cập thông báo đã phát hiện di tích một kim tự tháp Ai Cập được xây dựng cách đây khoảng 3.700 năm trước tại huyện Dahshur, thuộc khu vực Giza.
Chiều 29-3, Sở VH-TT-DL tỉnh Quảng Ngãi cùng Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Đoàn Ánh Dương tổ chức cuộc họp bàn các giải pháp bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa Sa Huỳnh.
Chùa Thanh Mai nằm ở xã Hoàng Hoa Thám, thị xã Chí Linh (Hải Dương) là một trong những trung tâm Phật giáo Thiền phái Trúc Lâm thời nhà Trần, nơi gắn với tên tuổi Đệ nhị tổ Pháp Loa. Chùa Thanh Mai còn lưu giữ nhiều hiện vật cổ quý giá, trong đó có tấm bia “Thanh Mai Viên Thông tháp bi” được tạo khắc từ thời nhà Trần, thế kỷ 14. Mới đây, tấm bia đã được công nhận là “Bảo vật quốc gia”.
Sự xuất hiện của đồng tiền Minh Đức thông bảo trong đồ tùy táng của bà Châu Thị Vĩnh Tế (vợ ông Thoại Ngọc Hầu) là một hiện tượng lạ, gây bất ngờ cho các nhà khoa học.
Bà Châu Thị Vĩnh Tế mất trước ông Thoại Ngọc Hầu 3 năm (bà mất năm 1826, ông mất năm 1829), tuy nhiên vẫn chưa rõ tài sản của ông và bà được chôn cùng lúc hay chôn riêng rẽ theo đám tang từng người.
Đã có nhiều tác phẩm viết về sự nghiệp và công lao của Thoại Ngọc Hầu, tuy nhiên cuộc sống đời thường của ông ít ai biết.
37 cuốn sách cổ bằng văn tự Hán Nôm cổ, quý hiếm được viết và in dập trên chất liệu giấy dó, một số sách viết, in theo lối chữ Chân.. đang được lưu giữ tại một nhà dân ở huyện Can Lộc, Hà Tĩnh cất giữ.
Ngày 22/11, Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Nai tổ chức lễ công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ và đón nhận bằng xếp hạng cấp Quốc gia đặc biệt di chỉ khảo cổ mộ cự thạch Hàng Gòn và bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp Quốc gia Văn miếu Trấn Biên.
Ban quản lý Khu di tích Nguyễn Du đã phát hiện cuốn sách cổ có niên đại 163 năm trước, liên quan đến đến dòng họ Nguyễn - Tiên Điền.
Bản thảo cổ nhất của người Ai Cập viết trên da thuộc đã được phát hiện trên kệ sách bảo tàng ở thủ đô Cairo, nơi nó được lưu giữ và chìm vào lãng quyên cách đây hơn 70 năm.