Với người Phật tử, dù không có một quy định nào, nhưng có lẽ Đại lễ Phật đản là một sự kiện vui tươi và thành kính nhất, có sức cộng hưởng trên toàn thế giới.
Trước khi Liên Hiệp Quốc công nhận Ngày Vesak - Kỷ niệm ba sự kiện quan trọng trong cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là Đản sinh, Thành đạo và Nhập diệt, thì Phật đản hay Vesak đã là lễ hội của người con Phật khắp nơi.
![]() |
Sắc màu cờ Phật giáo mừng Phật đản trên đường phố giữa mùa dịch - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Niềm vui không ước hẹn
Cứ vào những ngày đầu tháng Tư âm lịch, từ thôn quê cho tới thành thị, tận vùng núi cao Tây Nguyên hay ngoài hải đảo xa xôi, những lá cờ 5 sắc - Đạo kỳ Phật giáo lại tung bay phất phới, cùng reo vui mừng Khánh đản của Đức Thế Tôn. Đây cũng là giai đoạn mang không khí sôi nổi, rộn ràng xuất phát từ việc chuẩn bị lễ đài, trang hoàng cờ đèn, vườn Lâm-tỳ-ni, các biểu tượng Đản sinh…
Mỗi người mỗi kiểu, mỗi chùa mỗi cách, nhưng tất cả cùng chung một mục đích cuối cùng, dẫu không hề ước hẹn, đó là cúng dường lên Đức Phật, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với vị thầy tâm linh, người đã mở cửa giải thoát cho tất cả qua giáo pháp, lối sống mà Ngài đã giác ngộ và chỉ bày. Suốt hơn hai ngàn sáu trăm năm qua, những điều đó vẫn không bị thời gian làm lu mờ, mà ngược lại, càng sáng thêm giá trị.
![]() |
Bà hướng dẫn cháu Tắm Phật - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Nói như Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc đương nhiệm, ông António Guterres, những lời dạy ấy có ích cho tất cả, những người theo đạo Phật và không theo đạo Phật, đều có thể suy ngẫm về cuộc đời của mình và tìm được cảm hứng từ những lời vàng ngọc mà Đức Phật đã dạy.
Do vậy, nếu phát xuất nơi tâm niệm cúng dường lên Đức Thế Tôn, những việc làm hướng về Đại lễ Phật đản dẫu trong hoàn cảnh nào, biểu hiện ra sao vẫn sẽ khiến chúng ta cảm nhận trọn vẹn sự thành kính và thiêng liêng.
![]() |
Đức Phật giữa thiên nhiên (thiết trí mừng Phật đản ở quận 3, TP.HCM) - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Mùa Phật đản khác biệt
Đã gần một năm rưỡi trôi qua kể từ ngày thế giới, trong đó có Việt Nam chúng ta phải sống trong hoàn cảnh đặc biệt khi vừa chống chọi với đại dịch Covid-19, vừa nỗ lực duy trì, ổn định đời sống. Khó khăn là điều chắc chắn ai cũng cảm nhận được. Mùa Phật đản năm nay, các thông báo về tình hình đại dịch liên tục được cập nhật, mọi sinh hoạt cũng theo đó có nhiều thay đổi, nhất là khi làn sóng dịch thứ tư lan đến gần ba mươi tỉnh thành ở nước ta, dấy lên nỗi lo lắng cùng những tin tức liên quan đến việc xuất hiện các biến chủng Ấn Độ, Anh với khả năng lây lan rất nhanh.
Các lễ đài tập trung được thông báo tạm dừng, cả những khóa lễ cũng giới hạn số lượng người tham dự, nhưng không vì thế mà không khí mừng Phật đản lại ảm đạm.
![]() |
Phật tử thiết trí lễ đài tại tư gia để cả nhà được cử hành lễ Phật đản - Ảnh Minh Đăng |
Không thể đến lễ đài tập trung, người Phật tử thiết trí lễ đài Phật đản ở nhà. Chương trình “Nhà nhà làm Phật đản” ở Đắk Lắk thu hút đông đảo Phật tử tham gia, vượt cả không gian địa lý, lan tỏa đến các địa phương khác. Hay chương trình “Một vạn lá cờ Phật giáo” mừng Đại lễ Phật đản và hướng tới Kỷ niệm 40 năm thành lập GHPGVN do Ban Thông tin-Truyền thông Phật giáo TP.HCM kết hợp với Báo Giác Ngộ phát động và thực hiện, chỉ trong vỏn vẹn 6 ngày đã trao tặng 10.000 lá cờ đến tay Phật tử ở các địa phương để treo tại tư gia mừng Đại lễ, nhanh hơn rất nhiều so với khoảng thời gian mà Ban Tổ chức dự kiến trước đó. Nhiều địa phương tiếp nối, tặng cờ đến Phật tử trong niềm hoan hỷ, để sắc hào quang của Đức Phật hiện diện khắp nơi. Các buổi thuyết giảng, nghi lễ được trực tuyến nhằm nối kết tình thân, truyền tải đạo vị đến với mọi người một cách gần gũi, tạm xóa đi nỗi trống vắng khi không thể tập trung để cùng nhau hướng lòng lên Đức Bổn Sư.
![]() |
![]() |
![]() |
Chương trình Vạn lá cờ Phật giáo lan tỏa niềm vui mừng Phật đản đến nhiều nơi |
Phật đản về ngay trong từng mái nhà, khiến nhiều người cảm nhận như thời Đức Thế Tôn cùng với các Thánh đệ tử đến từng gia cư để khất thực, không phân biệt giàu nghèo, sang hèn, thực hành hạnh khiêm nhường và nhân đó nói những lời pháp ý nghĩa, cho từng cá nhân, từng hoàn cảnh, khiến họ nhận ra giá trị chân thực của đời sống.
![]() |
7 đóa sen mừng Phật đản trên kênh Nhiêu Lộc, TP.HCM - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Đất nước thêm một mùa Phật đản đặc biệt, không xe hoa rộn ràng diễu hành trên đường, không lễ đài tập trung đông đảo, nhưng cờ 5 sắc vẫn tung bay trên các nẻo đường, Phật thị hiện trong từng phương xứ, từng gia đình, từng tấm lòng… Cầu nguyện tất cả mọi người đều được đón Phật đến nhà, được nghe pháp âm của Ngài, cảm nhận pháp lạc và hồi hướng sự an lành đến khắp muôn loài trong mùa kỷ niệm Đức Thế Tôn đản sinh, thị hiện giữa đời vì an lạc cho số đông, vì hạnh phúc cho chư thiên và loài người.
Xin một lòng đảnh lễ Đức Thế Tôn, và xin đọc lại lời kinh xưa, để cảm nhận Ngài đang thị hiện ở đây và bây giờ, với tất cả: “Một thời Thế Tôn cùng với Đại chúng Tỷ-kheo từ tinh xá Trúc Lâm đi vào làng khất thực…”.
Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm vừa ban hành Quy chế về hoạt động giám định tác phẩm mỹ thuật - tác phẩm nhiếp ảnh. Quy chế này có hiệu lực từ ngày 1-10-2018 với yêu cầu 100% hội đồng tán thành mới đi đến kết luận cuối cùng về tác phẩm được giám định là thật hay giả…
Ngày 15/10, tại Hà Nội, Bộ VHTTDL đã tổ chức cuộc họp nhằm chuẩn bị cho phiên họp Hội đồng cấp Nhà nước xét tặng các danh hiệu nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú (NSND, NSƯT) và danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú (NNND, NNƯT) năm 2018.
Nghệ thuật truyền thống dân tộc như: tuồng, chèo, cải lương, kịch hát dân tộc… đang kêu cứu, vì người xem ngày càng giảm, người theo nghề ngày càng hiếm. Hiện nghệ thuật truyền thống dân tộc đang thiếu hụt trầm trọng lực lượng thay thế trên tất cả các lĩnh vực, như diễn viên, nhạc công, biên kịch, đạo diễn…
Từ góc nhìn của nhà quy hoạch, Giám đốc SLAB, Đại học Nam California (Mỹ), GS. Annette Kim cho rằng, vỉa hè đa chức năng là một phần tạo nên thành phố sôi động, bền vững, đóng góp vào sinh hoạt cộng đồng.
Kết thúc loạt bài này, chúng tôi mong muốn, những nhận thức về văn hóa ngày càng hoàn thiện tiến gần đến giá trị cốt lõi nhất của văn hóa: Hình thành nhân cách con người và cốt cách của một dân tộc, trở thành nguồn lực nội sinh quan trọng để đất nước phát triển bền vững.
Hiện nay, nguy cơ mai một giá trị truyền thống làng xã rất lớn, ở cả chiều rộng và chiều sâu. Việc bảo tồn các giá trị di sản trong quá trình quy hoạch không gian kiến trúc làng không thể chậm trễ và trì hoãn. Trong đó, bảo tồn thích ứng và phát triển tiếp nối là phương thức mà giá trị tinh thần của di sản được kế thừa, hoàn thiện.
Chỉ đạo nghệ thuật được ví như người giữ lửa, bảo đảm khuynh hướng nghệ thuật, phong cách sáng tạo của đơn vị. Tuy nhiên, nhiều nhà hát của Hà Nội đang thiếu đội ngũ chỉ đạo nghệ thuật tài năng, chuyên nghiệp, dẫn tới sáng tạo ít mang tính đương thời, chưa có nhiều tác phẩm đỉnh cao có thể cạnh tranh với các loại hình nghệ thuật khác.
Mặt nạ giấy bồi, đèn kéo quân, tàu thủy sắt tây... từng mang lại niềm vui cho biết bao đứa trẻ mỗi độ Tết Trung thu. Nhưng trước sự phát triển của xã hội, những món đồ chơi truyền thống này liệu có cần thay đổi để đáp ứng thị hiếu trẻ nhỏ “thời 4.0”?
Vài năm trở lại đây, thị trường sách thiếu nhi trong nước đã có những chuyển biến với nhiều tín hiệu khởi sắc, nhưng vẫn cần nhiều cú hích để thực sự ổn định.
Dù trẻ con ngày nay ít còn chơi đèn kéo quân nữa, nhưng mỗi mùa Trung thu đến, gần ngày rằm tháng 8, nghệ nhân Vũ Văn Sinh lại cặm cụi làm những chiếc đèn truyền thống để giữ nghề, hoài niệm tuổi thơ và tưởng nhớ tổ tông.
Năm 2018, cải lương đánh dấu sự xuất hiện đúng 100 năm trên mảnh đất Nam bộ. Ngoài vở diễn “Thầy Ba Đợi” tri ân người khai sáng bộ môn nghệ thuật này, bộ phim “Song Lang” cũng ra mắt công chúng để góp thêm tình yêu cho khán giả hôm nay đối với loại hình sân khấu độc đáo trong tâm thức cư dân mở đất. Con đường đã qua của cải lương rất nhiều thành tựu, nhưng con đường phía trước của cải lương cũng không ít thử thách!
Dù còn nhiều khó khăn nhưng giới bạn đọc đang dần tiếp cận và sử dụng những sản phẩm trong cuộc cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 để có thể thỏa mãn nhu cầu tiếp nhận thông tin hữu ích.
Vùng đất phía Tây Hà Nội còn nhiều ngôi đình làng là biểu tượng của vùng xứ Đoài, với những giá trị đặc sắc về kiến trúc và điêu khắc. Tuy nhiên, hiện nay, các ngôi đình này đối diện với nguy cơ xuống cấp và bị hủy hoại. Đã có rất nhiều công trình bị “trùng tu như phá”, gần đây nhất là tại đình Lương Xá, xã Liên Bạt, huyện Ứng Hòa.
Mong muốn nghiên cứu, phục dựng, bảo tồn lại các nét đẹp trong văn hóa truyền thống của Việt Nam, ngày 8-8, Ỷ Vân Hiên với đội ngũ các bạn trẻ chuyên nghiệp, có kiến thức chuyên môn cùng với lòng nhiệt thành, sức sáng tạo mạnh mẽ đã ra mắt tại Hà Nội.
Trong 6 tháng đầu năm 2018, ngành xuất bản đã gây được tiếng vang trong xã hội với nhiều cuốn sách có nội dung tốt, mang tính thời sự... Số lượng xuất bản phẩm vi phạm về nội dung có giảm so với cùng kỳ năm 2017 nhưng vẫn chưa có giải pháp khắc phục triệt để.
Tiếp bước sự sáng tạo với sơn mài của các bậc thầy thời kỳ hội họa Đông Dương, ngày nay nghệ thuật sơn mài đương đại vẫn kế thừa và phát triển với nhiều lối biểu hiện và tìm tòi mới. Tuy nhiên, bên cạnh hiệu quả nghệ thuật, nhiều sáng tạo cũng gây tranh luận.
Tính đến thời điểm này, Việt Nam có 12 di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO vinh danh. Thế nhưng, bên cạnh niềm vinh dự thì những danh hiệu cũng đang tạo ra nhiều sức ép không nhỏ với các nhà quản lý văn hóa trong công tác quảng bá, bảo tồn và phát triển.
Tuồng là môn nghệ thuật sân khấu truyền thống độc đáo của dân tộc Việt Nam. Thế nhưng, cũng giống như những loại hình nghệ thuật truyền thống khác, tuồng đang đứng trước nguy cơ mai một. Ở đó việc bảo tồn để duy trì và phát triển nghệ thuật tuồng đang là “bài toán” không dễ gì tìm được câu trả lời thấu đáo.
“Ok (đồng ý) hay không thì mày nhớ confirm (xác nhận) cho người ta nha”; “giao đứa nào set up (sắp xếp) vụ này ngay và luôn đi chứ hứa rồi bỏ đó không hà”; “go now (đi ngay), mà free (miễn phí) thiệt hả?”; “nay được ở nhà full (cả) ngày”… Đó là vài trong số những câu Tây không ra Tây, ta chẳng ra ta mà giới trẻ Việt đang sử dụng trong cuộc sống hàng ngày.
Mùa World Cup 2018 đang đến những giờ phút cao trào của xúc cảm trong lòng người hâm mộ môn thể thao “vua”. Mỗi trận đấu mang lại nhiều cung bậc tình cảm: hân hoan, hào hứng, thất vọng, buồn khổ... theo từng đường bóng. Trong làng văn cũng có rất nhiều người hâm mộ đang cuồng nhiệt cổ vũ cho đội bóng mình yêu thích, thành thật khóc - cười sau mỗi trận bóng, và cuối cùng là đặt bút... làm thơ.