Nhạc công nổi tiếng của triều Nguyễn và 6 thế hệ giữ “lửa” nhã nhạc
Để nhã nhạc cung đình Huế “sống lại” như ngày hôm nay, có công rất lớn của cụ Lữ Hữu Thi- nhạc công cuối cùng của triều Nguyễn. Cụ đã âm thầm, kiên trì vượt qua khó khăn trước những thăng trầm của lịch sử để giữ gìn và trao truyền ngọn lửa nhã nhạc, đưa nhã nhạc từ chỗ bị lãng quên trở thành di sản của nhân loại.
Phục vụ nhã nhạc cho hai đời vua
Ở tuổi 105, mặc dù sức khỏe đã yếu nhưng đầu óc của cụ Lữ Hữu Thi vẫn khá minh mẫn. Tiếp chuyện tôi trong căn nhà nhỏ ở thôn Thế Lại Thượng, xã Hương Vinh (thị xã Hương Trà, Thừa Thiên- Huế), cụ Thi vẫn nhớ rõ những ngày tháng cụ được vào cung phục vụ nhã nhạc cho các đời vua Khải Định và Bảo Đại.
Sinh ra trong một gia đình có ông nội và bố là những nhạc công nhã nhạc, nên từ khi còn để chỏm cụ Thi đã làm quen với đàn nhị, đàn tam, đàn nguyệt, đàn tỳ bà, địch, phách tiền, tam âm, trống bản, sáo… và những điệu ca tài tử xứ Huế. Mới 8 tuổi cụ đã sử dụng thành thạo các nhạc cụ và thuộc làu những điệu ca tài tử. Lên 10 tuổi, cụ đã cùng người thân trong nhà đi biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho các lễ cúng trong dân gian để kiếm sống.
Nghề biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho các lễ cúng thu nhập không đủ sống nên cụ Thi học thêm nghề kim hoàn. Nhờ năng khiếu bẩm sinh cộng thêm sự chuyên cần học hỏi nên chỉ một thời gian ngắn sau đó cụ đã trở thành thợ kim hoàn nổi tiếng và được triều đình mời vào cung chế tác các vật dụng bằng vàng.
Cơ duyên khiến cụ Thi được tham gia phục vụ nhã nhạc cho hai triều vua đến từ dịp cụ vào cung chế tác chiếc ly bằng vàng cho công chúa đầu của vua Khải Định. Một lần tình cờ phát hiện nhạc công biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho công chúa đánh sai bản nhạc, cụ lên tiếng với công chúa. Được lệnh, cụ lần lượt biểu diễn tất cả các nhạc cụ một cách bài bản và được công chúa hết lời khen ngợi.
Biết đến tài năng của cụ Thi, vua Khải Định cho cụ vào đội nhạc Hòa Thanh của triều đình. Từ đó, cụ thường xuyên biểu diễn nhã nhạc phục vụ vua Khải Định và hoàng thân cũng như phụ vụ các lễ tế lớn của triều đình như lễ tế Giao, lễ tế đàn Xã Tắc... Đến thời vua Bảo Đại, ngoài biểu diễn nhã nhạc phụ vụ cho nhà vua và các lễ tế, cụ Thi cùng những nhạc công trong ban nhạc còn biểu diễn phục vụ các quan khách người Pháp.
Cách mạng tháng Tám thành công, sự sụp đổ của triều Nguyễn khiến ban nhạc Hòa Thanh bị giải thể. Trong khi những nhạc công khác trong ban nhạc đều bỏ nghề để mưu sinh bằng những công việc khác, cụ Thi vẫn đắm đuối với nhã nhạc. Cụ đi biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho các lễ cúng trong dân gian để vừa kiếm sống vừa giữ gìn loại hình nghệ thuật truyền thống này. Thu nhập từ hoạt động biểu diễn này rất ít ỏi nhưng cụ luôn tự động viên mình phải chấp nhận khổ cực để giữ lại nét văn hóa truyền thống của cha ông.
Cụ Lữ Hữu Thi trong một lần biểu diễn nhã nhạc tại một lễ hội ở Huế.
Khi nhã nhạc cung đình Huế có dự án khôi phục, cụ Thi đóng góp rất nhiều công sức cho hoạt động này. Tuổi cao sức yếu nhưng cụ vẫn ngày đêm đứng ra truyền nghề cho lực lượng nhạc công Đội nhã nhạc cung đình Huế và những người khác đam mê nhã nhạc. Sự đóng góp của cụ đưa nhã nhạc cung đình Huế từ chỗ bị lãng quên đã “sống lại” và được công nhận là kiệt tác di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại.
“Cha truyền con nối” giữ gìn nghệ thuật truyền thống
Hiếm có nghệ nhân nghệ thuật truyền thống nào ở Huế cũng như ở Việt Nam lại được đông đảo con cháu, chắt nối nghiệp như cụ Thi. Cả 4 người con trai của cụ đều sinh ra khi nhã nhạc cung đình Huế đang đứng trước nguy cơ thất truyền do mất đi không gian diễn xướng, hàng loạt nhạc công bỏ nghề vì sức ép áo cơm.
“Lúc đó nghề nhạc công nhã nhạc phụ vụ các lễ cúng trong dân gian của tui thu nhập ba cọc ba đồng nhưng tui vẫn truyền dạy nhã nhạc cho con. Lúc đó tui nghĩ việc truyền dạy này không phải để con mình làm nghề mưu sinh mà là để chúng cùng mình giữ gìn nhã nhạc cho thế hệ sau”- cụ Thi kể.
Cụ Thi trong một lần truyền dạy nhã nhạc cho con cháu
Nghệ nhân nhã nhạc Lữ Hữu Viên (70 tuổi, con trai trưởng của cụ Thi) cho biết, từ năm 10 tuổi, ông đã được bố truyền nghề. Ban ngày ông đến trường học chữ, ban đêm học nhã nhạc từ bố. Ông Viên kể, lúc đó nhã nhạc không còn thịnh hành nữa nhưng ông vẫn học nghề một cách đam mê. “Được bố truyền dạy bài bản nên tui sớm sử dụng thành thạo những nhạc cụ và thuộc làu những điệu ca tài tử xứ Huế. Lớn lên, có nhiều lựa chọn về nghề nghiệp nhưng tui quyết định theo bố đi biểu diễn phục vụ các lễ cúng trong dân gian để thỏa nỗi đam mê”- ông Viên nhớ lại.
Nhiều năm trở lại đây, ông Viên miệt mài tham gia hướng dẫn, truyền dạy nhã nhạc cho nhiều nhạc công nhã nhạc cung đình Huế. Cũng như ông Viên, 3 người em trai của ông là Lữ Hữu Báu, Lữ Hữu Thiệu, Lữ Hữu Thành đều được cụ Thi truyền dạy nhã nhạc từ nhỏ và đều là những nhạc công nhã nhạc có tên tuổi ở Huế.
Ngoài 4 người con trai, cụ Thi còn truyền dạy nhã nhạc cho 7 người cháu nội và 6 người chắt nội của mình. Trong đó, 2 người cháu là Lữ Hữu Ngọc, Lữ Hữu Quang (con ông Viên) và người chắt Lữ Hữu Tô (con anh Ngọc) hiện là những nhạc công nhã nhạc của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống cung đình Huế. Cháu Lữ Hữu Vinh (con anh Quang) hiện mới 10 tuổi nhưng đã theo học nhã nhạc từ cụ Thi gần 1 năm nay. Mỗi ngày Vinh đều giành 1-2 giờ đồng hồ học đánh đàn, thổi sáo, gõ trống do cụ Thi truyền dạy. “Cháu cảm thấy rất thích thú với những nhạc cụ này nên càng học càng mê”- Vinh chia sẻ.
Nhìn đứa chắt đang mê mẩn học chơi đàn nguyệt, cụ Thi cười mãn nguyện: “Để lớp trẻ thực sự đam mê học hỏi, điều quan trọng là phải làm cho chúng hiểu và cảm nhận được cái hay, cái đẹp của nhã nhạc, từ đó chúng có ý thức giữ gìn, phát huy loại hình nghệ thuật truyền thống này. Mấy đứa cháu, chắt của tui cũng như tui rứa, ngày mô không đánh đàn, gõ trống là trong người bứt rứt khó chịu”.
Theo danviet.vn
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Ủy ban nhân dân TP Huế vừa ban hành Kế hoạch về việc Tổ chức cuộc thi ảnh nghệ thuật, video clip "Rú Chá, Cồn Tè – Sắc màu sông nước" năm 2022.
-
Chiều 06/09, lần đầu tiên thành phố Huế tổ chức Lễ hội Quảng diễn Lân Sư Rồng và rước đèn Trung thu với quy mô lớn phục vụ người dân và du khách.
-
Chiều ngày 03/9, tại Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Thể thao thành phố Huế (23 - 25 Lê Lợi), Trung tâm Festival Huế tổ chức lễ khai mạc Không gian trưng bày và sắp đặt đèn lồng truyền thống trong khuôn khổ Lễ hội Mùa thu Festival Huế 2022. UVTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thanh Bình đã đến dự.
-
Nằm trong chuỗi hoạt động Lễ hội mùa Thu - Festival Huế 2022, tối 03/9, tại Quảng trường Ngọ Môn – Đại nội Huế đã diễn ra Lễ Khai mạc Ngày hội Lân Huế 2022.
-
Nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2022), sáng ngày 31/8, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh Thừa Thiên Huế, Sở Văn hóa Thể thao đã tổ chức Lễ dâng hoa lên Chủ tịch Hồ Chí Minh và tổ chức khai mạc Triển lãm chuyên đề: “Từ Ngọ Môn đến Ba Đình lịch sử”.
-
Tối ngày 29/8, tại Trung tâm Văn hóa – Điện ảnh tỉnh đã diễn ra chương trình khai mạc Liên hoan nghệ thuật quần chúng toàn tỉnh lần thứ XII – 2022.
-
Chủ tịch UBND tỉnh vừa có Quyết định phê duyệt tiếp nhận khoản viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ chính thức phi dự án “Tu bổ mái Khải Tường Lâu – Cung An Định, Huế”.
-
Chào mừng Kỷ niệm 77 năm Ngày Quốc khánh Nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2022),Trung tâm Bảo tồn di tịch Cố đô Huế vừa có thông báo miễn 100% phí tham quan Quần thể Di tích Cố đô Huế cho công dân Việt Nam trong ngày 02/9.
-
Sáng 27/8, Công ty Cổ phần Du lịch Việt Nam - Hà Nội ra mắt tuyến thí điểm dịch vụ vận chuyển khách du lịch bằng xe ô tô chuyên dụng 2 tầng, thoáng nóc trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế.
-
UBND tỉnh cho biết đã phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng công trình Nhà tưởng niệm liệt sĩ hy sinh khi đang làm nhiệm vụ cứu hộ, cứu nạn tại Thủy điện Rào Trăng 3 vào tháng 10/2020.
-
Tối ngày 19/8, tại sân vận động Tự Do, tỉnh Thừa Thiên Huế long trọng tổ chức Lễ Khai mạc Đại hội Thể dục Thể thao (TDTT) toàn tỉnh lần thứ IX năm 2022. Sự kiện diễn ra nhân dịp chào mừng kỷ niệm 77 năm ngày Cách mạng tháng 8 thành công và Quốc khánh nước CHXHCN Việt Nam (02/9/1945 – 02/9/2022).
-
Chiều ngày 19/08, tại Đại học Huế, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) phối hợp với Đại học Huế, Trung tâm CNTT tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức Lễ ký kết hợp tác về đào tạo nguồn nhân lực và Chương trình Giao lưu học sinh và sinh viên tỉnh Thừa Thiên Huế với chủ đề: “Chuyển đổi số với tinh thần khởi nghiệp của thế hệ trẻ”.
-
Sáng ngày 19/8, tại thành phố Huế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) phối hợp Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tổ chức Hội thảo “Chỉ số xanh cấp tỉnh và việc tạo lập môi trường đầu tư kinh doanh thân thiện với môi trường” dành cho các tỉnh, thành phố trong khu vực miền Trung – Tây Nguyên.
-
Chiều 18/8, Trung tâm Bảo tồn di tích (BTDT) Cố đô Huế cho biết, đơn vị vừa tổ chức cuộc họp bàn về phương án xây dựng lại lăng vợ vua Tự Đức sau hơn 5 năm bị đơn vị thi công dự án bãi đỗ xe tham quan lăng Tự Đức - Đồng Khánh (phường Thủy Xuân, TP Huế) san ủi.
-
Sáng 18/8, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã phối hợp với Ủy ban Nhân dân xã Phong Bình (huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế) tổ chức buổi lễ ra mắt Đội hát múa Sắc Bùa làng Phò Trạch, xã Phong Bình.
-
Sáng ngày 18/08, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế phối hợp với Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) tổ chức Tuần lễ chuyển đổi số - Huế 2022 với chủ đề “Chuyển đổi số tạo đà đẩy nhanh phát triển Kinh tế - Xã hội”.
-
Ủy ban nhân dân thành phố Huế vừa phê duyệt dự án chỉnh trang đường Hai Bà Trưng, phường Vĩnh Ninh nhằm hướng đến hình thành tuyến đường đi bộ, đồng thời bổ sung các thiết chế dịch vụ, vui chơi giải trí về đêm phục vụ người dân và du khách.
-
Chiều 16/8, tại trường Đại học Nghệ thuật - Đại học Huế đã diễn ra Lễ khai mạc triển lãm các tác phẩm mỹ thuật của Đảng viên, viên chức, người lao động nhà trường sáng tác.
-
Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa có Công văn thống nhất chủ trương cho Công ty Cổ phần Du lịch Việt Nam - Hà Nội nghiên cứu, thực hiện mở tuyến thí điểm dịch vụ vận chuyển khách du lịch bằng xe ô tô chuyên dụng 2 tầng.
.png)
.png)
