Nhạc công nổi tiếng của triều Nguyễn và 6 thế hệ giữ “lửa” nhã nhạc
Để nhã nhạc cung đình Huế “sống lại” như ngày hôm nay, có công rất lớn của cụ Lữ Hữu Thi- nhạc công cuối cùng của triều Nguyễn. Cụ đã âm thầm, kiên trì vượt qua khó khăn trước những thăng trầm của lịch sử để giữ gìn và trao truyền ngọn lửa nhã nhạc, đưa nhã nhạc từ chỗ bị lãng quên trở thành di sản của nhân loại.
Phục vụ nhã nhạc cho hai đời vua
Ở tuổi 105, mặc dù sức khỏe đã yếu nhưng đầu óc của cụ Lữ Hữu Thi vẫn khá minh mẫn. Tiếp chuyện tôi trong căn nhà nhỏ ở thôn Thế Lại Thượng, xã Hương Vinh (thị xã Hương Trà, Thừa Thiên- Huế), cụ Thi vẫn nhớ rõ những ngày tháng cụ được vào cung phục vụ nhã nhạc cho các đời vua Khải Định và Bảo Đại.
Sinh ra trong một gia đình có ông nội và bố là những nhạc công nhã nhạc, nên từ khi còn để chỏm cụ Thi đã làm quen với đàn nhị, đàn tam, đàn nguyệt, đàn tỳ bà, địch, phách tiền, tam âm, trống bản, sáo… và những điệu ca tài tử xứ Huế. Mới 8 tuổi cụ đã sử dụng thành thạo các nhạc cụ và thuộc làu những điệu ca tài tử. Lên 10 tuổi, cụ đã cùng người thân trong nhà đi biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho các lễ cúng trong dân gian để kiếm sống.
Nghề biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho các lễ cúng thu nhập không đủ sống nên cụ Thi học thêm nghề kim hoàn. Nhờ năng khiếu bẩm sinh cộng thêm sự chuyên cần học hỏi nên chỉ một thời gian ngắn sau đó cụ đã trở thành thợ kim hoàn nổi tiếng và được triều đình mời vào cung chế tác các vật dụng bằng vàng.
Cơ duyên khiến cụ Thi được tham gia phục vụ nhã nhạc cho hai triều vua đến từ dịp cụ vào cung chế tác chiếc ly bằng vàng cho công chúa đầu của vua Khải Định. Một lần tình cờ phát hiện nhạc công biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho công chúa đánh sai bản nhạc, cụ lên tiếng với công chúa. Được lệnh, cụ lần lượt biểu diễn tất cả các nhạc cụ một cách bài bản và được công chúa hết lời khen ngợi.
Biết đến tài năng của cụ Thi, vua Khải Định cho cụ vào đội nhạc Hòa Thanh của triều đình. Từ đó, cụ thường xuyên biểu diễn nhã nhạc phục vụ vua Khải Định và hoàng thân cũng như phụ vụ các lễ tế lớn của triều đình như lễ tế Giao, lễ tế đàn Xã Tắc... Đến thời vua Bảo Đại, ngoài biểu diễn nhã nhạc phụ vụ cho nhà vua và các lễ tế, cụ Thi cùng những nhạc công trong ban nhạc còn biểu diễn phục vụ các quan khách người Pháp.
Cách mạng tháng Tám thành công, sự sụp đổ của triều Nguyễn khiến ban nhạc Hòa Thanh bị giải thể. Trong khi những nhạc công khác trong ban nhạc đều bỏ nghề để mưu sinh bằng những công việc khác, cụ Thi vẫn đắm đuối với nhã nhạc. Cụ đi biểu diễn nhã nhạc phục vụ cho các lễ cúng trong dân gian để vừa kiếm sống vừa giữ gìn loại hình nghệ thuật truyền thống này. Thu nhập từ hoạt động biểu diễn này rất ít ỏi nhưng cụ luôn tự động viên mình phải chấp nhận khổ cực để giữ lại nét văn hóa truyền thống của cha ông.
Cụ Lữ Hữu Thi trong một lần biểu diễn nhã nhạc tại một lễ hội ở Huế.
Khi nhã nhạc cung đình Huế có dự án khôi phục, cụ Thi đóng góp rất nhiều công sức cho hoạt động này. Tuổi cao sức yếu nhưng cụ vẫn ngày đêm đứng ra truyền nghề cho lực lượng nhạc công Đội nhã nhạc cung đình Huế và những người khác đam mê nhã nhạc. Sự đóng góp của cụ đưa nhã nhạc cung đình Huế từ chỗ bị lãng quên đã “sống lại” và được công nhận là kiệt tác di sản văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại.
“Cha truyền con nối” giữ gìn nghệ thuật truyền thống
Hiếm có nghệ nhân nghệ thuật truyền thống nào ở Huế cũng như ở Việt Nam lại được đông đảo con cháu, chắt nối nghiệp như cụ Thi. Cả 4 người con trai của cụ đều sinh ra khi nhã nhạc cung đình Huế đang đứng trước nguy cơ thất truyền do mất đi không gian diễn xướng, hàng loạt nhạc công bỏ nghề vì sức ép áo cơm.
“Lúc đó nghề nhạc công nhã nhạc phụ vụ các lễ cúng trong dân gian của tui thu nhập ba cọc ba đồng nhưng tui vẫn truyền dạy nhã nhạc cho con. Lúc đó tui nghĩ việc truyền dạy này không phải để con mình làm nghề mưu sinh mà là để chúng cùng mình giữ gìn nhã nhạc cho thế hệ sau”- cụ Thi kể.
Cụ Thi trong một lần truyền dạy nhã nhạc cho con cháu
Nghệ nhân nhã nhạc Lữ Hữu Viên (70 tuổi, con trai trưởng của cụ Thi) cho biết, từ năm 10 tuổi, ông đã được bố truyền nghề. Ban ngày ông đến trường học chữ, ban đêm học nhã nhạc từ bố. Ông Viên kể, lúc đó nhã nhạc không còn thịnh hành nữa nhưng ông vẫn học nghề một cách đam mê. “Được bố truyền dạy bài bản nên tui sớm sử dụng thành thạo những nhạc cụ và thuộc làu những điệu ca tài tử xứ Huế. Lớn lên, có nhiều lựa chọn về nghề nghiệp nhưng tui quyết định theo bố đi biểu diễn phục vụ các lễ cúng trong dân gian để thỏa nỗi đam mê”- ông Viên nhớ lại.
Nhiều năm trở lại đây, ông Viên miệt mài tham gia hướng dẫn, truyền dạy nhã nhạc cho nhiều nhạc công nhã nhạc cung đình Huế. Cũng như ông Viên, 3 người em trai của ông là Lữ Hữu Báu, Lữ Hữu Thiệu, Lữ Hữu Thành đều được cụ Thi truyền dạy nhã nhạc từ nhỏ và đều là những nhạc công nhã nhạc có tên tuổi ở Huế.
Ngoài 4 người con trai, cụ Thi còn truyền dạy nhã nhạc cho 7 người cháu nội và 6 người chắt nội của mình. Trong đó, 2 người cháu là Lữ Hữu Ngọc, Lữ Hữu Quang (con ông Viên) và người chắt Lữ Hữu Tô (con anh Ngọc) hiện là những nhạc công nhã nhạc của Nhà hát Nghệ thuật truyền thống cung đình Huế. Cháu Lữ Hữu Vinh (con anh Quang) hiện mới 10 tuổi nhưng đã theo học nhã nhạc từ cụ Thi gần 1 năm nay. Mỗi ngày Vinh đều giành 1-2 giờ đồng hồ học đánh đàn, thổi sáo, gõ trống do cụ Thi truyền dạy. “Cháu cảm thấy rất thích thú với những nhạc cụ này nên càng học càng mê”- Vinh chia sẻ.
Nhìn đứa chắt đang mê mẩn học chơi đàn nguyệt, cụ Thi cười mãn nguyện: “Để lớp trẻ thực sự đam mê học hỏi, điều quan trọng là phải làm cho chúng hiểu và cảm nhận được cái hay, cái đẹp của nhã nhạc, từ đó chúng có ý thức giữ gìn, phát huy loại hình nghệ thuật truyền thống này. Mấy đứa cháu, chắt của tui cũng như tui rứa, ngày mô không đánh đàn, gõ trống là trong người bứt rứt khó chịu”.
Theo danviet.vn
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Chiều 26/10 Kỳ họp chuyên đề lần thứ 7, HĐND tỉnh khóa 8 đã được diễn ra dưới sự chủ trì của UVTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Lê Trường Lưu; UVTV Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh Nguyễn Quang Tuấn; Phó Chủ tịch HĐND tỉnh Nguyễn Thị Ái Vân. Tham dự Kỳ họp còn có Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương.
-
Chiều 23/10, Tại Hội trường Tạp chí Sông Hương ( 09 Phạm Hồng Thái – TP Huế), Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế, Tạp chí Sông Hương và Hải Hạc bookstore tổ chức giới thiệu tập truyện ngắn “Vẫn còn nắng trên đồi” của nhà văn Nguyễn Thị Duyên Sanh.
-
Chiều 21/10/2022, Sở Du lịch Thừa Thiên Huế phối hợp với Hiệp hội Du lịch tỉnh, hãng hàng không Thai Vietjet, Cảng vụ hàng không miền Trung và Cảng HKQT Phú Bài tổ chức đón chào các hành khách và đoàn khảo sát Thái Lan theo chuyến bay charter từ Băng Cốc đến Thừa Thiên Huế.
-
Sáng ngày 20/10, UBND tỉnh tổ chức lễ tổng kết Hội thi trực tuyến tìm hiểu công tác cải cách hành chính giai đoạn 2021 – 2025 trong cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2022.
-
Ủy ban Nhân dân Thành phố Huế vừa ban hành kế hoạch về việc tổ chức Festival Nghề truyền thống Huế 2023.
-
Chiều 20/10 tại không gian Trung tâm nghệ thuật Lê Bá Đảng, Bảo tàng Mỹ thuật Huế phối hợp với Liên hiệp các hội VHNT tỉnh, Hội Mỹ thuật tỉnh tổ chức triển lãm “Hương Sắc Huế” nhân kỷ niệm 92 năm Ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/1930-20/10/2022).
.
-
Ngày 20/10, Ban Tuyên giáo tỉnh ủy đã có công văn phát động cuộc thi trắc nghiệm trên internet “Tìm hiểu biển đảo Việt Nam và đầm phá Thừa Thiên Huế” năm 2022 trên Cổng Thông tin điện tử của Đảng bộ tỉnh, tại địa chỉ: https://tinhuytthue.vn/.
-
Sáng ngày 19/10, trong khuôn khổ chuyến thăm và làm việc tại tỉnh Thừa Thiên Huế, Ông Pierre-Yves Jeholet, Bộ trưởng-Thủ hiến Chính phủ Cộng đồng người Bỉ nói tiếng Pháp Wallonie-Bruxelles cùng Đoàn công tác đã đến tham quan Đại Nội Huế.
-
Sáng ngày 19/10, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành đã đi kiểm tra công tác khắc phục hậu quả mưa lũ và thăm hỏi, tặng quà cho các hộ dân tại xóm Mỹ Ôn, thôn An Xuân, xã Quảng An, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên Huế. Đi cùng đoàn còn có UVTW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng Đoàn ĐBQH tỉnh Lê Trường Lưu; Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương; Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Hải Minh.
-
Hoàn lưu bão số 5, kết hợp với không khí lạnh đã gây mưa rất lớn diện rộng cả đồng bằng và miền núi trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế với lượng mưa trung bình từ 500-600 mm, có nơi cao hơn như: Khe Tre 802mm, Thủy Yên 752mm; Lộc Tiến 641mm, An Tây (TP Huế) 664 mm, Hương Sơn 673mm, Phú Bài 624mm; do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 5, nên khu vực ven biển có gió cấp 6, giật cấp 8 (Thuận An), sóng biển cao, nước dâng, triều cường 1,7m làm chậm khả năng thoát lũ. Sạt lở bờ sông, bờ biển, vùng đồi, miền núi diễn biến phức tạp.
-
Chiều 16/10, nước lũ trên nhiều tuyến đường ở TP Huế đang rút dần, sông Hương trên báo động 2, Công an tỉnh Thừa Thiên-Huế đã huy động lực lượng Cảnh sát PCCC và cứu nạn, cứu hộ (CNCH) cùng các đơn vị chức năng khác tham gia dọn bùn non làm sạch các tuyến đường trung tâm TP Huế.
-
Sáng ngày 16/10, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Phương trực tiếp đến vùng rốn lũ Quảng Điền để chỉ đạo công tác khắc phục hậu quả mưa lũ và thăm, tặng quà các hộ dân đang bị ngập nặng.
-
Nhân kỷ niệm 92 năm Ngày thành lập Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (20/10/1930 - 20/10/2022), Bảo tàng Mỹ thuật Huế tổ chức triển lãm mỹ thuật với chủ đề “Hương thời gian” của nữ hoạ sĩ Đặng Thị Thu An.
-
Sáng 14/10, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Nguyễn Văn Phương, đã có cuộc họp với các đơn vị, địa phương về ứng phó với đợt mưa lũ sắp đến.
-
Chiều ngày 13/10, Trung tâm CNTT tỉnh Thừa Thiên Huế (HueCIT) đã tổ chức Khai trương và giới thiệu Chương trình Đào tạo Mỹ thuật Đa phương tiện ARENA.Huế.
-
Sáng ngày 12/10, lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức buổi gặp mặt doanh nghiệp nhân ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10). Tham dự có đồng chí Nguyễn Văn Phương – Phó Bí thư tỉnh ủy, Chủ tịch UHND tỉnh Thừa Thiên Huế, đại diện các Sở ban ngành cùng hơn 200 đại diện các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.
-
Tối 08/10, tại sân khấu Điện Thái Hòa - Đại nội Huế, Trung tâm BTDT Cố đô Huế tổ chức chương trình nghệ thuật “Hương sắc mùa Thu”. Chương trình nằm trong chuỗi Festival Huế Bốn mùa và đây cũng là sự kiện khép lại Festival Huế mùa Thu 2022.
-
Chiều ngày 08/10, tại Quốc Tử Giám Huế, UBND tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức lễ tuyên dương "Học sinh danh dự toàn trường" năm học 2021 - 2022.
-
Sáng 08/10, tại Quảng trường Ngọ Môn – Đại Nội Huế, Hội LHPN Thừa Thiên Huế tổ chức trình diễn Dân vũ với chủ đề “ Xinh tươi Việt Nam”.
.png)
.png)
