Nguyễn Đình Thi với Huế

16:02 12/05/2009
... Với giới văn nghệ sĩ thừa Thiên Huế, nhà văn Nguyễn Đình Thi là người anh lớn, rất thân thiết và gần gũi qua nhiều năm tháng. Anh là tấm gương sáng trên nhiều lĩnh vực sáng tác, quản lý, hoạt động phong trào... Đã có nhiều tác động tích cực, ảnh hưởng tốt đẹp cho một số cây bút ở Thừa Thiên Huế; đồng thời đã để lại nhiều kỷ niệm đẹp trong đời sống văn học Thừa Thiên Huế.Sự ra đi của nhà văn Nguyễn Đình Thi là một tổn thất lớn đối với nền văn học nghệ thuật nước nhà, để lại cho chúng ta niềm tiếc thương vô hạn.... Sự nghiệp sáng tạo văn học nghệ thuật của nhà văn Nguyễn Đình Thi vẫn sống mãi với chúng ta!                                 (Trích điếu văn của nhà thơ Võ Quê)


DUY TỪ

Thế là thêm một gương mặt lớn của nền văn nghệ cách mạng đã ra đi. Mới đây không lâu, chúng ta đã ngậm ngùi đưa tiễn nhà thơ Tố Hữu, nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương... Còn giờ đây là Nguyễn Đình Thi. Vẫn biết rằng so với nhiều nghệ sĩ ưu tú khác, ông đã được sống một cách bền bỉ, trẻ trung, khóang đạt và dồi dào sáng tạo trong 80 năm trời (nếu tính theo tuổi “mụ”), song vẫn cứ thấy thật tiếc.

Những ngày đầu đến với văn học của tôi có âm vang của những dòng chữ chứa chan nhiệt huyết với dân tộc của ông trong bài viết “Sức sống của dân Việt Nam trong ca dao và cổ tích”. Dù vốn hiểu biết văn chương của tôi là rất hạn chế, nhưng tôi đã nghe thấy ở đấy một phong cách tài hoa, một tâm hồn biết yêu thương con người, nhân dân. Bấy giờ, Nguyễn Đình Thi vừa độ 18 tuổi. Rồi những chuyến thi cử huyện, tỉnh, toàn quốc, không ít lần người ta lấy thơ ông làm đề thi cho học trò cảm thụ, phân tích. Những vần thơ ấy in sâu trong tâm thức tôi cách đây gần 25 năm:
                  Trời xanh đây là của chúng ta
                  Núi rừng đây là của chúng ta
                  Những cánh đồng thơm mát
                  Những ngả đường bát ngát
                  Những dòng sông đỏ nặng phù sa
                  Nước chúng ta
                  Nước những người chưa bao giờ khuất
                  Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất
                  Những buổi ngày xưa vọng nói về


Những câu thơ lấp lánh khát khao tự do, khát khao danh dự một thời:
                  - Ôi những cánh đồng quê chảy máu
                   Dây thép gai đâm nát trời chiều
                   Những đêm dài hành quân nung nấu
                   Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu
                 - Ôm đất nước những người áo vải
                  Đã đứng lên thành những anh hùng
                 - Trán cháy rực nghĩ trời đất mới


Cảm hứng về đất nước, về dân tộc là hồn vía làm nên máu thịt trong mọi thành quả sáng tạo của ông. Diệt phát xít, rồi Người Hà Nội cao vút hồn thiêng núi sông trong từng câu, từng chữ, từng thanh âm: “Đây Hồ Gươm, Hồng Hà, Hồ Tây. Đây lắng hồn núi sông ngàn năm. Đây Thăng Long, đây Đông Đô, đây Hà Nội, Hà Nội mến yêu”. Có người nói rằng, Nguyễn Đình Thi làm nhạc bằng “tay ngang”; điều ấy không sai, vì ông chưa từng kinh qua một trường lớp âm nhạc chuyên nghiệp nào; nhưng “tay ngang” mà làm nên những Diệt phát xít, Người Hà Nội từ hồi còn tuổi đôi mươi thì thật đáng nể phục biết bao nhiêu. Đó là chưa nói, trên lĩnh vực lý luận phê bình ông còn có Công việc của người viết tiểu thuyết... trong kịch: Rừng trúc, Nguyễn Trãi ở Đông Quan...; còn ở sân chơi tiểu thuyết là những Xung kích, Mặt trận trên cao, Vỡ bờ... Và bấy nhiêu vừa kể cũng chỉ mới là một phần trong cơ ngơi văn nghệ mà ông đã để lại cho đời.

Có lần ông tâm sự: ông cũng như nhiều anh chị em văn nghệ cùng thời đã hàng chục năm “bước đi trên những con đường lửa” và đã trải qua những cơn “cát bụi sóng gió” cả ở ngoài đời và cả bên trong suy nghĩ, tình cảm của mình giữa một sự thật cuộc sống mà “ánh sáng và bóng tối vẫn đang không ngừng vật lộn”. Song, ông nói: “Tình yêu quê hương đã đưa dắt chúng ta suốt trên con đường dài, cách mạng đã đem đến cho chúng ta ý nghĩa lớn để sống và làm việc, góp phần nhỏ của mỗi chúng ta vào cuộc chiến đấu để giành và giữ chắc nền độc lập và thống nhất của Tổ quốc, giải phóng cho con người, xây dựng cho con người có lẽ sống và bản lĩnh làm người, xây dựng một cuộc sống có sự công bằng xã hội, cho mỗi người lao động có thể sống lương thiện bằng lao động của mình, cho có no ấm, ánh sáng hiểu biết và quyền làm chủ của nhân dân... Những lẽ phải lớn đó vẫn sáng rõ trong chúng ta, không gì che lấp hoặc xóa nhòa được”. Tôi được nghe, rồi lại được đọc những dòng ấy từ Nguyễn Đình Thi, bằng ánh mắt và giọng nói của ông, trên diễn đàn của Đại hội lần thứ 8 Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế, tháng 6 – 1997, và không thể nào quên được.

Trong đời văn của mình, Nguyễn Đình Thi ít có điều kiện sống và tiếp xúc với Huế so với nhiều nhà văn cùng thời, nhưng xứ Huế trong hiểu biết và tấm lòng của ông vẫn giữ một chỗ sâu nặng. Hãy nghe ông kể những lời rất súc tích về các nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ đã từng gắn bó với Huế: “Tôi bỗng nhiên bồi hồi nhớ anh Thanh Tịnh, nhớ anh chị Lưu Trọng Lư, bao năm sống xa sông Hương mà tấm lòng vẫn luôn ở cùng với sông Hương. Nhớ những câu chuyện anh Nguyễn Tuân kể về những ngày vừa long đong vừa phóng khoáng anh đã sống ở Huế, vào những năm 40. Nhớ giọng anh Xuân Diệu hò mái nhì những buổi tối vui bên bếp lửa ở trong rừng. Nhớ buổi anh Nguyễn Hữu Ba gặp anh Nguyễn Xuân Khoát, anh Đỗ Nhuận, anh Văn Cao ở Hà Nội trong Đại hội Văn hóa Cứu quốc năm 1946, các anh nói về nền âm nhạc dân tộc của chúng ta, say sưa không sao dứt được”.

Những lời ấy ông nói với một chất giọng đặc biệt lắng đọng như tâm tình, khiến ta quên đi rằng ông đang thay mặt Đoàn Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam phát biểu tại Đại hội lần thứ 8 Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế. Rồi ông chốt lại như còn để nói với chính mình: “Vâng, thưa các bạn, Thừa Thiên Huế và sông Hương thân yêu của các bạn còn là Thừa Thiên Huế và sông Hương thân yêu của những nhà văn, nghệ sĩ lớn trong cả nước, suốt từ bao năm” (xem Sông Hương số 101 tháng 7-1997).
Xin được nhắc lại những dòng này để nhớ mãi một tấm lòng với Huế, một tài hoa đã lao động hết mình vì văn hóa dân tộc.

Huế, 21 tháng 4 năm 2003
D.T
(171/05-03)

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
Tin nổi bật
  • NGUYỄN QUANG HÀTạp chí sáu tỉnh Bắc miền Trung vẫn duy trì đều đặn hàng năm gặp gỡ giao lưu để cùng tìm cách nâng cao chất lượng tờ tạp chí văn học của địa phương mình. Năm nay, năm 2003 Tạp chí Nhật Lệ đến phiên đăng cai cuộc họp mặt. Khách mời năm nay, ngoài các cơ quan trong tỉnh Quảng Bình, còn có đại biểu của Ban Tư tưởng Văn hoá Trung ương, của Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Việt Nam, của tạp chí Diễn đàn, cơ quan ngôn luận của Hội về dự.

  • NGUYỄN TRỌNG TẠOLTS: Nhà thơ Thu Bồn có nhiều duyên nợ với Huế, với Sông Hương. 20 năm trước, trong dịp TCSH ra đời, anh có mặt ở Huế và viết bài thơ “Tạm biệt” - một trong ít ỏi những bài thơ hay nhất về Huế, 20 năm sau, cũng vào dịp TCSH kỷ niệm tròn 20 tuổi thì anh lại ra đi, ra đi trong lời vĩnh biệt!Thương tiếc nhà thơ tài hoa Thu Bồn, Sông Hương xin trân trọng giới thiệu một vài kỷ niệm vaì tình cảm của bạn bè, đồng nghiệp dành cho anh.                                                                TCSH

  • PHẠM XUÂN NGUYÊNVề chính trị, ông được chữ nhất: Đại biểu quốc hội trẻ nhất (22 tuổi, khóa I năm 1946); Tổng thư ký Hội Nhà văn lâu nhất (1958 – 1989).Về văn nghệ, ông được chữ đa: đa tài, sáng tác nhiều lĩnh vực, và để lại dấu ấn: thơ (Người chiến sĩ, Tia nắng, Sóng reo), văn (Vỡ bờ), kịch (Con nai đen, Nguyễn Trãi ở Đông Quan, Rừng trúc), nhạc (Diệt phát xít, Người Hà Nội), tiểu luận (Mấy vấn đề văn học, Công việc của người viết tiểu thuyết).

  • ...Có 2 từ người Việt Nam hay dùng cho những người làm thuê các công việc cho người khác là: "Lê dương" và "Pắc chung hy". Chả biết từ bao giờ, bạn bè gọi tôi là "Kha lê dương" bên cạnh các biệt hiệu khác như "Kha điên", "Kha voi", "Kha xe bò miên". Là gì thì cũng vẫn là Kha. Thiếu em ư? Đúng ra là tôi không thể sống thiếu tình yêu như một câu thơ tôi đã viết: "Điều khốn nạn là không thể nào khác được - không thể không tình yêu, không tin ở con người"...

  • ĐÀO DUY HIỆPGiáo sư, nhà giáo ưu tú Đỗ Đức Hiểu đã không còn nữa.Đã vĩnh biệt chúng ta một nhà sư phạm hiền từ, một nhà khoa học khiêm tốn và có nhiều phát hiện, một con người đầy lòng nhân ái, tin yêu cuộc sống và suốt đời đã sống vì cái đẹp của văn chương, nghệ thuật. Mười bảy giờ bốn mươi nhăm phút ngày 27 tháng 2 năm 2003 đã là thời khắc đó – cái thời khắc đã chia cách hai thế giới từ nay âm dương cách trở giữa giáo sư Đỗ Đức Hiểu với chúng ta. Ông đã để lại sau mình một cuộc đời dài nhiều ý nghĩa.

  • NGUYỄN HOÀNGTrong cuộc đời 83 năm của mình, bác sĩ Nguyễn Khắc Viện (BS.NKV) không chỉ một lần tình nguyện đem cuộc đời mình làm... vật thí nghiệm để có được một kết luận khoa học. Lần đầu, nửa thế kỷ trước, tại Pháp, sau 7 lần lên bàn mổ, cắt mất hẳn lá phổi trái, 1/3 lá phổi bên phải và 8 xương sườn (do bị lao mà thời đó chưa có thuốc chữa đặc hiệu), thấy rõ y học phương Tây không cứu được mình, BS. NKV đã vận dụng phương pháp Yoga của Ấn Độ và khí công của Trung Quốc trên cơ sở phân tích sinh lý, tâm lý và giải phẫu cơ thể con người, tự cứu sống mình, hình thành nên phương pháp “dưỡng sinh Nguyễn Khắc Viện” ngày nay.

  • NGUYỄN TRƯƠNG ĐÀNVào dịp Tết Bính Thìn, Tết dân tộc cổ truyền đầu tiên sau giải phóng, Viện Đại học Huế nhận được một bưu thiếp chúc Tết đặc biệt của vị Thủ tướng kính mến thời đó - Thủ tướng Phạm Văn Đồng. Nhà trường đã cho viết to bức thư của Thủ tướng viết sau cánh thiếp lên một tấm bảng lớn, trân trọng đặt tại Hội trường của Viện Đại học Huế.

  • TÔ NHUẬN VỸTôi có một cái va ly nhỏ dùng để đựng những vật kỷ niệm, những thư từ, những bức ảnh quý nhất của mình. Trong số kỷ vật quý giá đó, có bức thư của anh Tố Hữu gửi tôi và anh Hoàng Phủ Ngọc Tường, tháng 3/1987, kèm theo là bài thơ Nhớ về anh được đánh máy trên giấy Pơ luya vàng nhạt, kiểu chữ ở một cái máy nào đó mà  mới nhìn biết ngay là từ một cái máy chẳng lấy gì làm tốt, để "Kỷ niệm lần thứ 80 ngày sinh mồng 7 tháng 4 của đồng chí Lê Duẩn”.

  • LÊ MỸ Ý ghi                (Trích)Khi tôi đến, hai ông đang ngồi chiếu rượu trong căn hộ chung cư sáu tầng cao ngất ngưởng. Căn phòng như được ghép bằng sách. Trên tường, ảnh Văn Cao đang nâng ly và bức sơn dầu "Tuổi Đá Buồn" Bửu Chỉ vẽ Trịnh Công Sơn dựa vào cây đàn ghita ngóng nhìn vô định. Ngẫu nhiên tôi trở thành người hầu rượu, nói đế cho cuộc đối thoại ngẫu nhiên của hai ông...

  • MAI VĂN HOANThầy giáo dạy văn                                      Tặng Mai Văn HoanHộ tập thể nằm trên gác xépCăn phòng thanh đạm, có gì đâu!Một chồng sách cũ, dăm chai nướcMột chiếc bàn con, một bếp dầu...

  • THANH THẢOThái Ngọc San khác với một số người bạn Huế mà tôi chơi: anh ít nói, ít nói đến lặng thinh, ít nói nhiều khi đến sốt cả ruột. Nhưng nhiều lúc, vui anh vui em, rượu vào lời ra, San cũng nói hăng ra phết. Những lúc ấy, cứ nghĩ như anh nói để giải toả, nói bù cho những lúc im lặng.

  • PHAN HỮU DẬTLTS: GS.TS Phan Hữu Dật là người làng Thanh Lương, xã Hương Xuân, huyện Hương Trà, TT Huế, hiện nghỉ hưu tại Hà Nội. Giáo sư từng là Trưởng ban phụ trách Đại học Văn khoa Sài Gòn (1976), Hiệu trưởng Đại học Tổng hợp Hà Nội (1985-1988). Bài viết dưới đây do Giáo sư đọc trong Lễ kỷ niệm 90 năm ngày sinh của nhà thơ Vĩnh Mai (1918-2008), như một sự tri ân đối với người mà Giáo sư xem như là người thầy, người thủ trưởng, người đồng chí... với những tư liệu mới mẻ và góc nhìn thấu đáo. Sông Hương xin trân trọng giới thiệu bài viết này cùng bạn đọc.

  • NGÔ MINHTác phẩm văn học nghệ thuật là sáng tạo của mỗi tác giả hội viên; đồng thời là thước đo hiệu quả hoạt động của Hội trong một nhiệm kỳ. Nói cách khác, tất cả mọi hoạt động của Hội đều hướng về hội viên, hướng về việc làm sao để có những tác phẩm văn học nghệ thuật chất lượng ngày càng cao. Nếu không thì sinh ra Hội để làm gì?

  • NGUYỄN THỊ ANH ĐÀOVà tôi đã rời xa Huế vào những ngày mà chính tôi cũng không muốn một chút nào. Có lẽ, không ai trách được sự sắp xếp và an bài của cuộc sống. Dù rằng Huế đối với tôi là ân nghĩa, là những kỷ niệm khó phai thì rồi cũng phải tự tạ từ. Trong sâu thẳm đáy lòng, khi nhìn những đêm trăng phả xuống thành phố tôi đang sống, tôi lại quay lòng nhớ Huế, dẫu một chút thôi, hơi thở của tôi đã không được đắp bồi bởi Huế.

  • VÕ MẠNH LẬPTôi đọc một bài. Không! Chỉ là một đoạn nhưng vừa đủ ngẫm - mà thú vị. Đó là cô gái với cái tên quen mà lạ. Cô ta phân bày quê chôn nhau cắt rốn xa xa ngoài tê tề. Cha mẹ cô đèo bòng vô ở tại một thị xã miền Trung. Sau cùng cô lại ở Huế học hành, lớn lên, đôi lúc bạn bè xa đến cứ ngỡ cô là Huế ròng.

  • L.T.S: Nhà thơ, nhà báo Thái Ngọc San sinh năm 1947 tại Lệ Thuỷ, Quảng Bình nguyên Thư kí Toà soạn Tạp chí Sông Hương, chuyển công tác qua phụ trách văn phòng liên lạc báo Thanh Niên tại T.T. Huế đã từ trần vào lúc 0giờ 45 phút ngày 25.7.2005 sau một tai nạn giao thông oan nghiệt.Thương tiếc anh, Sông Hương mở thêm trang để bạn bè, đồng nghiệp cùng chia sẻ và thắp nén tâm hươngKhi chúng tôi được tin buồn về anh San thì số báo tháng 8 đã in xong; Tình thế “chữa cháy” này không sao tránh khỏi những bất cập, mong các tác giả cùng quý bạn đọc lượng thứ.

  • L.T.S: Đại hội VHNT Thừa Thiên Huế lần thứ X sẽ được tổ chức vào cuối tháng 8 năm nay. Để đại hội có tiếng nói dân chủ rộng rãi, TCSH xin “dành đất” cho các anh chị hội viên, các bạn đọc quan tâm tham gia ý kiến trao đổi về nghề nghiệp, về hoạt động của Hội, về tổ chức hội v.v...Ngoài các ý kiến đã đăng tải trên số này, chúng tôi sẽ tiếp tục in thêm các ý kiến khác trong số tới

  • ĐÔNG HÀTôi không sinh ra ở Huế, nhưng với tuổi đời chưa quá ba mươi mà đã hơn hai mươi năm sống ở đất Kinh thành, đó cũng một sự gắn bó không thành tên.

  • THU NGUYỆT                (Trích tham luận tại Đại hội VII  Hội Nhà văn Việt Nam)

  • ĐẶNG SĨ THIỆNThời bao cấp, ăn còn đói mà thơ lại hay. Sang thời nay ăn thừa thãi thì người ta lại không quan tâm đến thơ, thậm chí quay lưng lại với thơ (lời Bằng Việt).