Hoài niệm hồn xưa Sài Gòn
Họa sĩ - Nhà giáo Nhân dân Uyên Huy vừa hoàn thành cuốn sách Mỹ thuật đô thị Sài Gòn - Gia Định 1900 -1975 như sự tri ân với vùng đất mà ông đã sinh ra, lớn lên và có nửa thế kỷ hoạt động mỹ thuật.
Các tượng, phù điêu trang trí trước mặt tiền Nhà hát Lớn Sài Gòn xưa do người Pháp thực hiện là những tác phẩm vô cùng chuẩn mực - Ảnh: Tư liệu
Đây có thể coi là tác phẩm đầu tiên phác họa bức tranh toàn cảnh về mỹ thuật đô thị Sài Gòn xưa trong dòng chảy lịch sử - văn hóa của vùng đất này.
Nhân dịp này, Thanh Niên có cuộc trò chuyện với họa sĩ Uyên Huy.
* Thưa họa sĩ, cuốn sách đề cập tới rất nhiều mảng của hoạt động mỹ thuật tại đô thị Sài Gòn - Gia Định xưa, từ lịch sử các trường mỹ thuật, các khuynh hướng sáng tác, các tác giả, tác phẩm tiêu biểu, dòng chảy về lý luận mỹ thuật, quy hoạch đô thị và các công trình kiến trúc điển hình... Trong bức tranh toàn cảnh ấy, ông thấy tính chất nào của mỹ thuật đô thị Sài Gòn xưa là đặc biệt, nổi trội?
- Họa sĩ - Nhà giáo Nhân dân Uyên Huy: Đó là tính cởi mở và đa dạng. Kể từ khi người Pháp bắt đầu quy hoạch Sài Gòn năm 1861, hệ thống cai trị, sinh hoạt văn hóa nghệ thuật, các công trình kiến trúc, quy hoạch đô thị của họ đã ảnh hưởng lớn tới đời sống và nhận thức mỹ thuật của người Sài Gòn - Gia Định xưa. Chỉ trong vòng 13 năm (từ 1900 - 1913) người Pháp đã thành lập liên tiếp ở vùng đất này 3 ngôi trường dạy mỹ thuật ứng dụng đầu tiên của cả nước (Trường Mỹ nghệ Thủ Dầu Một, Trường Mỹ nghệ Biên Hòa, Trường Trang trí mỹ thuật Gia Định), trong lúc miền Bắc và cả khu vực Đông Nam Á chưa có một trường mỹ thuật nào; đồng thời đưa một số người dân bản địa sang Pháp học mỹ thuật.
|
|
Sau khi Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương ở miền Bắc được thành lập vào năm 1925, nhiều nghệ sĩ miền Nam đã học mỹ thuật ứng dụng ở Sài Gòn lại tiếp tục học mỹ thuật tạo hình ở đây rồi trở về Sài Gòn làm việc, khiến cho mỹ thuật Sài Gòn phát triển mạnh ở cả hai mảng ứng dụng và tạo hình, khác với miền Bắc chỉ tập trung vào tạo hình. Mặt khác, từ năm 1900 Sài Gòn - Gia Định đã là nơi hoạt động giao lưu buôn bán theo nền kinh tế thị trường, đi cùng với nó là sự tự do trong tư duy sáng tác, sau đó nhiều họa sĩ từ Pháp, Mỹ về giảng dạy, nên từ năm 1954 - 1975 mỹ thuật phát triển mạnh với rất nhiều khuynh hướng và tư tưởng nghệ thuật: mỹ thuật vị nghệ thuật, mỹ thuật cách mạng, mỹ thuật phản chiến, mỹ thuật thương mại...
* Ông dành số trang khá lớn trong cuốn sách để nói đến sự phong phú của hoạt động đồ họa và quảng cáo ở Sài Gòn - Gia Định xưa, điều ít nhà nghiên cứu đề cập tới, và cho rằng những người chỉ đề cao mỹ thuật tạo hình mà coi thường mỹ thuật ứng dụng là “quá kém về nhận thức”. Vì sao vậy?
- Tư tưởng trên thường có ở những nghệ sĩ vốn sống ở khu vực từ lâu không có trường dạy về mỹ thuật ứng dụng, hoặc trong một nền kinh tế không có sự cạnh tranh thương mại, ở khu vực ấy thì mỹ thuật ứng dụng không thể nào phát triển được. Trong khi ở các nước tiên tiến hai mảng này gần như mất đi ranh giới và phát triển ngang bằng nhau.
Sau khi người Pháp thành lập 3 trường mỹ thuật ứng dụng đầu tiên, đến năm 1971 chính quyền Sài Gòn đã cho nâng Trường trung học Trang trí mỹ thuật Gia Định thành Trường quốc gia Trang trí mỹ thuật Gia Định, cho thấy họ rất coi trọng mảng mỹ thuật ứng dụng. Những họa sĩ từ các ngôi trường ấy đã đóng góp hiệu quả cho nền kinh tế miền Nam, trong rất nhiều hoạt động đồ họa, quảng cáo: vẽ mẫu thiết kế quảng cáo, vẽ bìa sách, bìa các bản nhạc, bao bì sản phẩm, vẽ quảng cáo cho các rạp chiếu phim, rạp cải lương, vẽ quảng cáo sản phẩm trên báo chí, thiết kế tem bưu chính, bích chương, truyện tranh, mẫu tiền kim loại...
|
|
Thật thú vị khi nhiều tác phẩm điêu khắc đang hiện diện ở các không gian công cộng Sài Gòn hay chỉ còn trong trí nhớ một số người đã được ông hệ thống lại và đưa vào sách với những câu chuyện thịnh suy quanh chúng. Hóa ra không phải tượng xưa nào cũng đẹp, và dù nhiều nhưng vẫn có danh nhân đáng được Sài Gòn tạc tượng lại chưa hề được tạc...
Vâng, giới nghệ sĩ chuyên nghiệp ở Sài Gòn từng vô cùng bức xúc trước hệ thống tượng đài quân đội và các danh tướng ngày xưa kém chất lượng xuất hiện trong thành phố, kết quả của một cuộc “chạy đua chào mừng” năm 1966. Và tôi cho rằng, lẽ ra Sài Gòn đã phải tạc tượng Lễ thành hầu Nguyễn Hữu Cảnh, người xác lập chủ quyền cho người Việt tại vùng đất Sài Gòn - Gia Định xưa từ lâu rồi!
* Người đọc cũng có thể xem cuốn sách của ông là một cẩm nang về các công trình kiến trúc tiêu biểu của Sài Gòn xưa. Ông nghĩ gì khi gần đây do yêu cầu xây dựng các công trình mới, nhiều kiến trúc cũ thân thuộc với người Sài Gòn hơn nửa thế kỷ nay phải phá bỏ?
- Việc phá bỏ những công trình cũ do yêu cầu mới của cuộc sống là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên chúng ta cần phải làm việc này một cách thận trọng, vì những công trình tiêu biểu còn mang trong chúng cái hồn và lịch sử của cả thành phố. Trong quá trình phát triển, nhiều đô thị trên thế giới đã quy hoạch rõ ràng khu vực nào phải giữ lại, khu vực nào được xây mới... Thành phố chúng ta cũng phải làm việc này một cách cấp bách. Nếu không những người đi xa chừng vài chục năm sẽ không thể nhận ra Sài Gòn, còn những người đang sống ở Sài Gòn sẽ cảm thấy xa lạ ngay trên thành phố của mình.
Xin cám ơn ông.
Nguồn: Phạm Thu Nga - TNO
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
ĐINH CƯỜNG
Thảng như con ngựa già vô dụng
Chủ bỏ ngoài trăng đứng một mình
(Tô Thùy Yên) -
HỒ ĐĂNG THANH NGỌC
Tôi có một vài kỷ niệm nhỏ với họa sĩ Nguyễn Đại Giang.
Năm 2009, trong những ngày làm mới thơ mình một cách đầy hứng thú, tôi viết bài thơ “Lộn ngược” ngồ ngộ: -
LÊ HUỲNH LÂM
Chúng ta đều biết rằng nước vốn vô hình vô ảnh, tùy nhân duyên để biến hiện. Nước có quyền năng dung hòa mọi sự vật và quyền năng hóa thân biến hiện theo sự vật. Trong ý nghĩa đó, thủy mặc là loại mực mà người cầm bút phải có nội lực mới hóa thân vào ngòi bút để truyền cảm xúc tan chảy theo vết loang của mực. -
HUỆ VIÊN
Đạo Đức Kinh là tác phẩm do Lão Tử, khai tổ của Đạo giáo, viết ra khoảng thế kỷ VI trước CN, là một kinh điển trong triết học phương Đông, có ảnh hưởng rất lớn đến lịch sử, văn hóa, xã hội, lối sống, nghệ thuật... ở những nước Á Đông. -
VIỄN PHƯƠNG
Vào ngày 13 tháng 3 năm 2013, đã có một không khí lạ xuất hiện trong không gian hội họa xứ Huế. Sự gặp gỡ của 55 nghệ sỹ trẻ đến từ 17 tỉnh thành cả nước trong cuộc triển lãm mang tên Năng lượng cố đô đã báo hiệu cho một sự đột phá thực sự trong tư duy sáng tạo của lớp họa sỹ trẻ hiện nay.
-
Họa sĩ Phan Ngọc Minh, hiện đang sống và làm việc tại Đà Nẵng, đã có gần mười cuộc triển lãm cá nhân trong và ngoài nước như Pháp, Ireland...
-
TRỊNH HOÀNG TÂN
Đến với các tác phẩm mỹ thuật khu vực IV năm 2012 được trưng bày tại thành phố Hà Tĩnh, thấy gì qua những tìm tòi khác nhau, trở lại những khuynh hướng đã qua hay xuất phát từ những điểm mới?
-
MỘT DANNA
Những ý tưởng về hội họa dưới đây của tôi được khơi gợi từ sự nghiên cứu về Thiền và triết học Hủy cấu trúc (deconstruction). -
VI KÝ
Vào đời nhà Tống ở Trung Hoa có danh họa Ngọc Phủ nổi tiếng là người vẽ tranh giỏi, khắp Trung Nguyên, ai ai cũng đều biết tiếng.
-
UYÊN HUY
Họa sĩ, Nhà giáo Nhân dân;
Chủ tịch Hội Mỹ Thuật TP Hồ Chí Minh -
Từ ngày 28/6 đến ngày 05/7/2012, tại số 09 Phạm Hồng Thái - Huế, Chương trình Phát triển Không gian Văn hóa và Chương trình Tình Sông Hương của Tạp chí Sông Hương sẽ tổ chức triển lãm tranh của các họa sĩ khuyết tật mang tên KHÁT VỌNG.
-
.jpg)
ĐINH CƯỜNG
(Nhân 100 năm ngày sinh Nguyễn Đỗ Cung 1912-2012)
-
BỬU CHỈ (Xê-nhét 17/5 - 26/6/1985)
-
LGT: Foujita tên đầy đủ là Tsuguharu Foujita, thời gian sau thêm tên Thánh Léonard Tsuguharu Foujita. Sinh ngày 27 tháng 11 năm 1886 tại Tokyo, trong một thành phố nhỏ tên Omagari, cạnh bờ sông Edogawa. Cha là Tsuguakira Foujita, sĩ quan cấp tướng thuộc quân đội Hoàng Gia Nhật. Mẹ là Masa, mất năm 1891 lúc Foujita mới 5 tuổi. Foujita là con trai út, còn hai người chị và người anh trai.
-
ĐIỀN THANH(sưu tầm và giới thiệu theo bài viết nhan đề “Agony and Ecstasy” đăng trên tạp chí The Nation, Hoa Kỳ, ngày 1. 12. 2008 của Barry Schwabsky)
-
PHAN THANH BÌNH - ĐÌNH KHÁNHTriển lãm Điêu khắc Thừa Thiên Huế Lần thứ nhất đến nay đã kết thúc, những gì mà các tác giả trưng bày, thể hiện trước công chúng chắc sẽ còn đọng lại lâu dài trong tình cảm người xem, với những ấn tượng, cảm nhận toàn cảnh hoạt động sáng tạo điêu khắc của tỉnh nhà qua gần 60 tác phẩm của 29 tác giả, bao gồm tượng tròn phù điêu trang trí, tượng chân dung, phác thảo tượng đài... với các chất liệu đá, ciment, gỗ, thạch cao, đồng, chất liệu tổng hợp...
-
ĐẶNG TRƯỜNG LƯUTrong giới văn hóa - văn nghệ cả nước; cũng như làng văn nghệ sĩ của riêng Hà Nội; người ta biết nhiều đến họa sĩ, nghệ sĩ Nhân dân Lê Huy Quang qua hội họa, qua thiết kế trang trí sân khấu, qua minh họa hay bìa sách; phần lớn là bạn hữu, qua thơ ca và các bài báo trong suốt mấy chục năm qua.
-
Tiểu luận của Ô. Pat phong phú và đa dạng nói đến các vấn đề của văn học, nghệ thuật văn hóa, chính trị, xã hội, lịch sử và dân tộc học. Đọc tiểu luận của Pat, ta vừa thấy hào hứng lại vừa thấy mình được soi sáng về những vấn đề ít nhiều đã quan tâm. Ở đây chúng tôi xin giới thiệu với quý độc giả một tiểu luận của Pat về Êt-va Mun nhân kiệt tác Tiếng gào của ông tròn trăm tuổi.
-
THÚY TOÀNĐến thăm bảo tàng quốc gia Lep Nhikôlevich Tônxtôi ở Matxcơva, trong phần giới thiệu lịch sử xây dựng tiểu thuyết "Anna Karenina", người xem đã để ý sẽ thấy ở đây có treo cả chân dung của Maria Alekxenđrôpna Gartung - con gái đầu lòng của thi hào Puskin, do viện sĩ Viện nghệ thuật Nga I.K.Nakarô vẽ vào những năm 1860, thời điểm bà đang ở độ tuổi ba mươi và đã lấy chồng là tướng Gartung được ít năm rồi.
-
ANTHONY JASONLê Bá Đảng có lẽ là người họa sỹ Việt Nam danh tiếng nhất làm việc tại Tây phương. Về mặt kỹ thuật mà nói, tác phẩm của ông rất đẹp, còn về mặt mỹ thuật thì nó lại chinh phục được lòng người. Đồng thời những tác phẩm của ông không giống những tác phẩm của các họa sỹ phương Đông điển hình. Nghệ thuật của Lê Bá Đảng là sự bổ sung tuyệt vời cho nhau giữa cái diện mạo phương Tây và tính các phương Đông.
.png)
.png)
