Đây là một câu chuyện về di dân được viết theo chương trình “Dự án chiếc giày” (The Shoe Project) được khởi xướng thành lập bởi tiểu thuyết gia Katherine Govier, Toronto, Canada. Chương trình này bao gồm việc giúp các phụ nữ di dân viết một câu chuyện 600 từ về kinh nghiệm di dân của mình và lên một sân khấu nhỏ để trình diễn (đọc) câu chuyện đó trước những khán giả trong vùng. “Dự án chiếc giày” được thực hiện ở Antigonish với sự giúp đỡ của tiểu thuyết gia Anne Simpson và nhà biên kịch Laura Teasdale.
Câu chuyện bạn đọc dưới đây là câu chuyện của Trần Hạ Vi (tên thật Nguyễn Yến Ngọc) tham gia dự án này ở Antigonish, Nova Scotia, Canada vào tháng 2/2019. Tấm ảnh đính kèm là các thành viên tham gia dự án trong đêm ‘trình diễn’ câu chuyện ở căn phòng xanh (the Green Room) của nhà hát Bauer, Antigonish. Buổi trình diễn của “The Shoe Project” diễn ra vào 2 đêm 8/2 và 9/2/2019 với khán phòng đầy kín người (nhà hát Bauer có 320 ghế).
Bản tiếng Anh của câu chuyện có thể tìm thấy ở đây: http://govier.com/shoe-toc.htm
BBT
TRẦN HẠ VI
Ái chà… mùa đông thứ tư của tôi tại Canada đang đến rồi. Năm nay, ngày đầu tiên có tuyết là ngày 18 tháng 10. Sớm hơn tôi nghĩ rất nhiều. Ngồi gần lò sưởi ấm ở góc nhà, tôi nhìn qua cửa sổ, ngắm những con bướm trắng rơi xuống đất, mỗi lúc một nhiều hơn.
Một mùa đông tuyết trắng ở Canada! Điều này vẫn ám ảnh tôi từ ngày chúng tôi quyết định đi Canada vào năm 2013, tức năm năm về trước. Sau khi tôi lấy xong bằng Tiến sĩ về tài chính ở Melbourne bên nước Úc, vợ chồng chúng tôi phải quyết định đâu là điểm đến kế tiếp của mình. Quê nhà tôi ở Việt Nam? Hàn Quốc? Mã Lai?
“Hay chúng ta dọn sang Canada đi?” cuối cùng Ryan bảo tôi.
“Nhưng anh rời nơi đó mười sáu năm trước mà!” Tôi ngạc nhiên đáp lại.
“Chúng ta luôn luôn có thể thử lại. Và anh sẽ giúp em.”
Tôi cảm nhận được cú sốc của quyết định đó vài ngày sau. Tôi chợt ý thức được mình sẽ đi đến “đất nước của loài gấu trắng lớn.” Tôi đã đến đó một lần, đúng, nhưng đó là vào mùa hè. Bây giờ tôi cần phải học cách đối phó với tuyết. Nàng tiên trắng. Hung thần trắng của hủy hoại, tàn phá.
Mấy ngày sau đó tôi nhắn tin qua lại với bạn tôi ở Đức để tìm hiểu về kinh nghiệm của cô ấy. Cuối cùng thì cô ấy nhờ tôi mua hộ mấy đôi bốt (ủng) Ugg. Cô bạn nhấn mạnh về sự quan trọng của những đôi bốt ấm khi trời vào đông. Tôi đi ra trung tâm mua sắm để mua kiểu giày cô ấy dặn và chọn một đôi cho chính mình - giày bốt đen bằng da cừu mềm có ống cao độ nửa bắp chân với ba nút cài một bên. Trông rất là “kinh điển”. Người bán hàng bảo tôi là chúng được thiết kế để chống lạnh đến mức tối đa. Ừ, thì đằng nào tôi cũng sắp đi Bắc Cực mà!
Toàn thể gia đình tôi đáp xuống thành phố Cambridge của tiểu bang Ontario vào tháng sáu năm 2015. Sáu tháng đầu tiên trên đất nước mới là cả một sự bực bội. Tôi không có bạn ở đây, tôi chẳng thể đi đâu một cách dễ dàng được vì hệ thống giao thông công cộng ở đây rất giới hạn so với Melbourne. Ryan trở thành tài xế taxi chính của tôi. Tôi trượt lần thi lấy bằng lái xe đầu tiên. Tôi nộp đơn xin việc nhiều chỗ mà chẳng có hồi âm. Đôi khi tôi cảm thấy mình thật vô dụng ở cái xứ sở mới này, và ngày qua ngày tôi thấy hình như mình hơi bị trầm cảm. Nhưng, tôi đã bắt đầu viết. Viết lách cứu rỗi tôi. Tôi làm thơ tiếng Việt, học thơ, vật lộn với thơ, và lên mạng kết bạn với những nhà văn, nhà thơ Việt Nam. Năm đầu vào nghiệp viết, tôi viết 850 bài thơ! Ryan thường đùa là tôi thở ra thơ!
Và việc làm cũng đã đến! Đầu tiên tôi được nhận vào dạy hai môn học ở Đại học Brock, sau đó dạy thêm một lớp khác ở Đại học McMaster. Rồi chuyến bay phỏng vấn tại Đại học Saint Francis Xavier đã mang đến cho tôi một chân giảng viên có khả năng vào biên chế (tenure-track). Chúng tôi lại thu xếp hành lý, thuê một chiếc xe tải lớn, và dọn lên tận thành phố Antigonish ở tỉnh Nova Scotia vào tháng 6 năm 2016. Dĩ nhiên là với đôi giày bốt cũ mang theo từ Úc.
Tôi chẳng bao giờ nghĩ là mình có thể thích cuộc sống tại một thành phố nhỏ với dân số năm nghìn người. Nhưng tôi thật sự yêu cuộc sống ở đây. Chúng tôi mua ngôi nhà đầu tiên của mình. Con gái chúng tôi giờ đây học chương trình Pháp ngữ và chơi “hockey” (khúc côn cầu trên băng). Tôi xuất bản tập thơ tiếng Việt đầu tiên và làm việc chăm chỉ để xuất bản những bài báo khoa học. Sau bao nhiêu năm di chuyển, giờ đây tôi cảm thấy mình có nơi neo đậu. Chúng tôi có thể sẽ không ở đây mãi mãi, nhưng chúng tôi trân trọng nơi này. Tôi nhìn qua cửa sổ lần nữa - vâng, vẫn còn những con bướm trắng thật lớn. Nhưng đến mùa xuân này, tôi sẽ học lái xe.
T.H.V
(SHSDB34/09-2019)
VALENTIN HUSSON
Trước hết, ta phải hướng sự chú ý đến động từ “cách ly” khi mà với tư cách là một ngoại động từ, nó có nghĩa là sự vứt bỏ ra khỏi một giới hạn; trong khi với tư cách là một nội động từ, nó hướng đến sự ràng buộc để ở lại trong một vài giới hạn nhất định. Nó vừa nói lên cả sự vứt bỏ lẫn sự rút lui; vừa hiện diện vừa vắng mặt.
HIỀN LÊ
Hiroshi Sugimoto (sinh năm 1948 tại Tokyo) là nhà kiến trúc sư, nhiếp ảnh gia người Nhật.
Palomar là tác phẩm hư cấu cuối cùng của Italo Calvino (1923 - 1985), một trong những nhà văn lớn nhất của Ý ở thế kỉ 20, xuất bản tháng 11 năm 1983.
TRẦN KIÊM ĐOÀN
Nếu bình thường thì giờ nầy chúng tôi đang ở “hộp đêm” trong bụng máy bay Eva trên đường về Quê hương và đang vượt nửa sau Thái Bình Dương.
JEAN-CLET MARTIN
Trong thời điểm cách ly và tự cách ly này, thế giới tái khám phá ra chiều kích mang lại cho nó một phương hướng nhất định.
Slavoj Žižek, nhà triết học người Slovenia, được mệnh danh là “nhà triết học nguy hiểm nhất ở phương Tây” hiện nay. Ông nổi tiếng với tác phẩm Đối tượng trác tuyệt của ý thức hệ (The Sublime Object of Ideology, 1989), ở đó ông đã kết hợp quan niệm duy vật Marxist và phân tâm học Lacan để hướng đến một lý thuyết về ý thức hệ.
MARKUS GABRIEL
Trật tự thế giới bị lung lay. Một loại virus đang lây lan trên quy mô vô hình của vũ trụ mà ta không hề biết được những chiều kích thực sự của nó.
ĐỖ LAI THÚY
M. Bakhtin (1895 - 1975), nhà nghiên cứu văn học Nga - Xô viết có tầm ảnh hưởng bậc nhất ở Việt Nam. Ông là nhà lý luận tiểu thuyết. Người phát hiện/minh ra tiểu thuyết đa âm, tính đối thoại, nguyên tắc thời-không, tính nghịch dị và văn học carnaval hóa…
THÁI THU LAN
Émile Zola là một nhà văn hiện thực lớn nhất đồng thời cũng phức tạp nhất của nước Pháp ở cuối thế kỷ thứ 19, là người sáng lập lý luận về chủ nghĩa tự nhiên, là một tấm gương lao động không mệt mỏi, là một chiến sĩ có tinh thần chiến đấu dũng cảm chống chiến tranh phi nghĩa, chống quyền lực tàn bạo và bênh vực quần chúng lao động nghèo khổ.
NGUYỄN TÚ ANH - TRẦN KỲ PHƯƠNG
Trong nghệ thuật Ấn Độ cũng như nghệ thuật Chàm, hình tượng con chuột luôn mang ý nghĩa tốt đẹp, đó là con chuột nhà hay chuột nhắt (mouse), chứ không phải chuột cống.
ANĐRÂY GOCBUNỐP (Tiến sĩ ngôn ngữ học Liên Xô)
Gần đây đã có những khám phá rất có ý nghĩa ở Washington và London, trong những cuốn sách đã yên nghỉ trên các kệ sách thư viện trong cả bốn thế kỷ nay.
NGUYỄN ĐỨC TÙNG
Jen học trước tôi hai năm, đàn chị. Cô là thường trú, PGY- 4, tôi là PGY- 2. Trong nghề chúng tôi, hơn nhau một năm đã là tình thầy trò, huống gì hơn hai.
LƯU TÂM VŨ
hồi ký
LTS : Nhà văn Lưu Tâm Vũ sinh năm 1942, tốt nghiệp sư phạm Bắc Kinh năm 1961, sau đó dạy học nhiều năm ở Bắc Kinh. Truyện ngắn đầu tay Chủ nhiệm lớp đoạt giải thưởng truyện ngắn ưu tú toàn quốc 1978, được coi là tác phẩm mở đầu cho văn học thời kỳ mới.
Cách đây 40 năm khi nhà xuất bản Morrow and Avon chi 5 triệu đô la cho James Clavell, tác giả những cuốn tiểu thuyết lịch sử nổi tiếng như Hồng Kông ngày ấy, Đại tướng quân, Whirlwind, giới xuất bản ở Mỹ choáng váng. Nhưng bây giờ tiền nhuận bút đã vượt xa kỷ lục ấy.
ALAN BURNS
William Carlos Williams cũng như bất cứ người nào, đến rất gần với việc nhận thức ra lý tưởng mới của chủ nghĩa hình tượng, nhất là trong những bài thơ như “The Great Figure” và “The Red Wheelbarrow”.
NHƯ QUỲNH DE PRELLE
Tôi đã từng mơ ước về quê nhà để đọc thơ tiếng Việt, để thổn thức cùng thi ca tiếng Việt. Thế mà, ở nơi này, giữa trái tim châu Âu và trong lòng bạn bè quốc tế, tiếng Việt của tôi ngân lên giữa những nhịp điệu, những giọng nói hoàn toàn khác. Và tôi đi đọc thơ, tự bao giờ tôi cũng tự chuyển ngữ những bài thơ của chính mình với bạn đọc ở đây. Đi đọc thơ, bao điều thú vị và những mới mẻ.
HÂN QUY
(Phỏng vấn nhà báo lão thành LÉO FIGUÈRES)
PATRICIA HIGHSMITH
NGUYỄN ĐỨC TÙNG
Một người bạn cũ ở Mỹ kể với tôi rằng gần mười năm nay anh không đi du lịch xa, cũng không về Việt Nam, mặc dù nhớ. Tôi hỏi lý do, anh bảo vì sợ nỗi buồn chán khi phải ngồi trên máy bay mười mấy giờ.
LỖ TẤN
Nói đến đọc sách, tựa hồ đó là một việc rất rõ ràng, chỉ cầm đem sách ra đọc là được rồi. Nhưng không hề đơn giản như vậy.