10 năm “thương lắm Huế ơi!”

11:05 02/11/2009

TRẦN HỮU LỤCCơn bão Ketsana - cơn bão số 9 đã đổ bộ vào đất liền khúc ruột miền Trung. Bão mạnh cấp 12,13, có lúc mạnh cấp 14,15. Trên sóng truyền hình và trên mạng, nơi cơn bão “không chờ đợi” đi qua, đã gieo rắc tang thương, khốn cùng dưới bầu trời mưa lên đến 477mm. Mực nước sông Hương dâng cao mấp mé cầu Trường Tiền. Các trường học ngập chìm trong nước bạc. Đầm Cầu Hai nước dâng cao sắp cuốn trôi nhà cửa, ruộng vườn ven bờ ra biển. Khu du lịch Lăng Cô nằm bên vịnh đẹp của thế giới chìm ngập trong biển nước. Những cây xanh trên đường phố bật gốc ngổn ngang. Hoàng thành Cố đô bị mưa lũ vây hãm. Nhà dân nghèo nhiều vùng miền bị tốc mái, đổ sập… Không thể kể hết mất mát, tang tóc ở quê nhà.

Bà cháu sau cơn lũ ở thôn Bằng Lãng- Thuỷ Bằng- Hương Thuỷ. Ảnh: Hữu Tư

Tôi đã trải qua tâm trạng lo âu, sợ hãi cho người thân ở ngoài nớ khi nhớ lại eo Hoà Duân - Thuận An, dải cát mỏng manh ven biển bị nước cuốn trôi ra biển, cửa biển bị xé toang và thảm hoạ đã ập đến.

Ngày đó, cách đây 10 năm, chính xác là tháng 11 năm 1999, chúng tôi là những người đồng hương tại TP.Hồ Chí Minh đã dõi theo tình hình lũ lụt từng ngày, từng đêm và đã tổ chức kịp thời nhiều chuyến đi cứu trợ quê hương. Làm thế nào để ghi lại thật trung thực và đầy đủ thành những tư liệu sống động về trận lũ lụt thế kỷ này như một lời nhắc nhở? Nhưng không phải chỉ có chúng tôi mới nghĩ ra như vậy. Giữa mênh mông nước lũ của đầm Chuồn, nhà thơ Võ Quê đã gọi điện thoại vào, nói cùng ý nghĩ đang ấp ủ của chúng tôi. Và thế là tập sách “Thương lắm Huế ơi!” được góp sức hình thành. Chuyện bếp núc của cánh làm văn, làm báo đã diễn ra khẩn trương và khá thuận lợi. Để góp sức làm “tập tư liệu” về trận lũ lụt thế kỷ này, NXB Trẻ và Nhà máy in Quân Đội Nhân Dân 2 tại TP.HCM cùng một số đồng hương hảo tâm đã hỗ trợ để xuất bản “Thương lắm Huế ơi!” vào tháng 12-1999.

Tập sách không chỉ có những con chữ trăn trở và những tấm ảnh trung thực, sống động mà còn có những tấm lòng “nhường cơm xẻ áo” của cả nước. Sách mở ra toàn cảnh tang tóc, mất mát, chia lìa, chết chóc… nhưng vẫn còn đầy ắp thương yêu, san sẻ và hy vọng. Người viết bài và chụp ảnh minh hoạ thì hết lòng với quê hương. Gần như các nhà văn, nhà thơ, nhà báo, phóng viên nhiếp ảnh của tỉnh nhà đều “ra trận” với thiên tai này. Các nhà văn, nhà báo đồng hương ở TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh thành khác đều góp sức, trải lòng trên những trang viết đầy trách nhiệm. Các phóng viên báo Tuổi Trẻ, báo Thừa Thiên Huế đã có những phóng sự phản ánh kịp thời và có chất lượng. Trong tay tôi - người bếp núc, biên tập của tập sách này thì nội dung đã quá đầy đặn. Các tác giả tại quê nhà đã tham gia khá đông đảo. Những nhà văn tên tuổi rất gần gũi với người đọc cả nước.

Hội đồng Hương Huế tại thành phố Hồ Chí Minh về thăm quê và mang theo những hàng hoá đến cứu trợ đồng bào bị lũ, lụt. Ảnh: Nguyễn Văn Thanh

Nhà văn Nguyễn Khắc Phê đã viết: “…Tôi biết kể lể cũng như văn chương chữ nghĩa lúc này không làm người dân quê tôi được no bụng… Nhưng tôi vẫn kể lể dù tôi chỉ phản ánh được một phần rất nhỏ thảm cảnh của một vùng đất sau lũ. (Huế - sau bốn ngày chìm ngập trong cơn lũ thế kỷ). Anh còn phản ánh tiếp về “Sự tích mới ở eo Hoà Duân”. Cùng một tâm trạng và trách nhiệm của người cầm bút trước cơn lũ thế kỷ này, những bút ký, phóng sự, kể chuyện, phỏng vấn, sáng tác… của các tác giả đã góp vào bức tranh lũ lụt nhiều nét khắc hoạ mạnh mẽ, chân thật, khách quan, sống động và lôi cuốn, như “Nước đổ về phá Tam Giang”của Văn Cầm Hải, “Cố đô chìm trong trong cơn lũ thế kỷ” của Hồ Vĩnh, “Tấm lòng của người xa Huế” của Võ Quê, “Di tích Huế sau trận lũ lụt thế kỷ” của Trần Đức Anh Sơn, “Những đứa trẻ mồ côi sau cơn lũ” của Hữu Thu, “Cứu người trong lũ” của Minh Tự-Hương Trà, “Khúc bi ai cho vùng quê bên chân sóng” của Nguyên Hương, “Một góc xứ Huế bây giờ” của Lê Vĩnh Thái, “Hối hả màu áo blu” của Võ Mạnh Lập, “Cực lòng chi rứa Huế ơi!” của Đoàn Thương Hải… Với trái tim mẫn cảm, nhiều nhà thơ, tác giả đã in dấu cảm xúc, chia sẻ, trăn trở đầy trách nhiệm trước cộng đồng, quê hương.

Thơ của Võ Quê, Trần Hữu Lục, Văn Hữu Tứ, Hồ Đắc Thiếu Anh, Vĩnh Nguyên, Lê Minh Quốc, Nguyễn Thái Dương, Cao Quảng Văn, Ngàn Thương, Nguyễn Văn Phương cũng “vào trận”; như văn… độc đáo là bút ký thơ “Huế - Tin khẩn cấp” của Nguyễn Quang Hà: “… 75 năm Huế chưa có trận lụt nào to như thế/ Thêm một lần Huế nhận ra rằng/Huế không phải là một nước Huế/ Địa danh này không phải của riêng ai/ Mãi mãi Huế là của nước non này/ Huế là đứa con trong bầy con đông đúc/ Của người Mẹ hiền tên gọi Việt Nam”. Phóng sự ảnh của Đào Hoa Nữ, Minh Tự, Hoàng Hải, Hồ Vĩnh… thật lay động. Dưới góc nhìn nghệ thuật, nhiếp ảnh gia Đào Hoa Nữ đã “chộp”, đã “săn tìm” những bức ảnh độc đáo, chân thật và cảm động. Đấy là các bức ảnh chụp tại cửa biển mới Thuận An, Người sống sót sau vụ vỡ cửa biển Hoà Duân, cảnh tang thương của làng xóm, Đoàn cứu trợ của đồng hương dùng thuyền chở hàng cứu trợ đến các vùng bị lũ lụt nặng, Cố đô Huế chìm trong lũ, làm sạch thành phố…

Lật những trang sách cũ cách đây 10 năm, tôi thử so sánh hai trận lũ lụt 1999 và 2009, càng thêm bàng hoàng, khủng khiếp và hết sức lo lắng. Lũ năm 1999 tại TP Huế có 62 người chết và 1209 nhà cửa bị tàn phá, sụp đổ, bị trôi, tổn thất về công trình đô thị, hệ thống chiếu sáng… lên đến hàng tỷ đồng, đường sá, cầu cống thiệt hại 26 tỷ đồng, ngành giáo dục tổn thất trên 5 tỷ đồng, thiệt hại về sản xuất công nghiệp trên 15 tỷ đồng,về nông nghiệp, thuỷ lợi, chăn nuôi đến 28 tỷ 600 triệu đồng… Cơn bão số 9 năm 2009 đã gây thiệt hại cho tỉnh Thừa Thiên Huế tính đến ngày 1-10 là 343 tỷ đồng, trong đó có nhà ở, trường học, trạm xá, giao thông, thuỷ lợi, công nghiệp, cây xanh đô thị…

10 năm xảy ra một trận lũ lụt thế kỷ. Người đồng hương xa xứ buồn lo và chia sẻ, tiếp tục hành trình cứu giúp bà con, quê hương. Câu thơ tôi viết 10 năm rồi như bừng thức, cồn cào và đau đáu nhớ quê: “...Thư em viết trong mưa/ Trời hành thêm cơn lụt/ Lúa xanh chìm biển bạc/ Quê nhà lũ trong mưa/ Cồn dương liễu xác xơ/ Tang thương nào đong được/ Mất rồi vườn khế ngọt/ Nỗi đau này, riêng ai?” (Thư nhà). Quê hương đang chìm nổi trong sóng nước, mưa bão. Những tư liệu cũ vẫn còn đó, cay nghiệt và gợi nhớ nỗi đau thế kỷ. Quê tôi còn đau buồn,mất mát chồng chất sau cơn lũ lụt thế kỷ nhưng “cứu lấy quê hương” đã thành mệnh lệnh của trái tim những người xa xứ.

(10-2009)
T.H.L
(249/11-09)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Cùng bạn đọc!

Cách đây đúng 10 năm, thảm họa Đại hồng thủy tháng 11.1999 đã gần như san phẳng vùng đất Thừa Thiên Huế. 385 người đã chết và mất tích, 94 người bị thương, 20.015 ngôi nhà bị đổ và nước cuốn trôi, 1.207 phòng học bị sập, đàn gia súc, gia cầm gần như chết sạch với con số triệu con, hoa màu vườn tược tan hoang, thậm chí nhiều làng mạc gần như xóa sổ... Tang thương dậy tiếng ngất trời ngày ấy...
Đi qua vùng lũ

NHÓM CTV SÔNG HƯƠNG Ghi chép 10 năm sau cơn lũ lịch sử năm 1999, cơn bão số 9 (2009) (Ketsana) kèm theo một trận lũ lớn lại ập đến, xóa tan bao công sức, tiền của của Nhà nước và nhân dân gây dựng trong suốt những năm qua. Ghi chép của nhóm CTV Sông Hương tại những vùng lũ cho thấy người dân đang đối mặt với khốn khó trăm bề bởi thiên tai ngày một nghiêm trọng và phức tạp...
Thầy và trò và cơn đại hồng thuỷ

LTS: Dưới đây là một câu chuyện có thật diễn ra trong Đại hồng thuỷ Huế-1999 mà nhiều người có nghe đến. Hai thầy giáo và một bảo vệ trường đã cứu 57 em học trò nhỏ qua cơn nguy hiểm. Một trong số đó là nhà thơ Lê Vĩnh Thái, vừa mới chuyển công tác về Tạp chí Sông Hương năm 2009. Sau hành động dũng cảm ấy, thầy giáo Lê Vĩnh Thái đã vinh dự nhận được nhiều bằng khen của Tỉnh Đoàn, Trung ương Đoàn, Huy chương Tuổi trẻ dũng cảm, Ủy ban Bảo vệ và chăm sóc Trẻ em Việt Nam, Bộ GD và ĐT, đặc biệt là bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Anh đã giấu kín chuyện này nhiều năm, phải đến khi TCSH làm chuyên đề LỤT, điều đáng quý này mới được anh em làng văn phát hiện. Xin giới thiệu cùng bạn đọc những hồi ức của nhà thơ Lê Vĩnh Thái về những ngày đó. Câu chuyện được kể lại không màu mè, uyển ngữ, nhưng phía sau những câu chữ dung dị là những trái tim lấp lánh lòng nhân ái...
Những đoản khúc từ đỉnh lũ

HỒ ĐĂNG THANH NGỌCÁC MỘNG
Trời hành cơn lụt mỗi năm

TRẦN KIÊM ĐOÀNKý ức tuổi thơ là một thung lũng xanh, mà nơi đó thời gian đã phủ lên từng phiến đá, gốc cây một lớp sương mù lãng đãng. Dù thực tế có gai góc đến đâu, nhưng khi nghĩ về kỷ niệm ấu thời, những người lớn - hiểu như là khách trần gian đang lần bước đến tuổi già - khi nào cũng thấy “ngày xưa đó” một cách rất êm đềm và dịu ngọt.
Lụt Huế

LÊ HUỲNH LÂMNhìn con nước trôi lạnh lùng qua mọi ngõ ngách, màu nước buồn gợi lên trong ký ức tôi hình ảnh con hẻm dẫn vào xóm nhỏ ngoằn ngoèo cạnh dòng sông Hương thơ mộng. Những mái nhà lúp xúp, căn gác gỗ, những khuôn mặt ngơ ngác, xác xơ.
Huế trong mùa nước nổi…

TRẦN HẠ THÁP Tuỳ bútThường xuyên và dường như chưa bao giờ chấm dứt, Huế còn đó với biết bao nỗi lòng khi vào mùa nước nổi... Sống ở Huế qua thật nhiều năm tháng mới thấy đây không hẳn chỉ có thơ và mộng. Xứ miền luôn gợi tưởng một không gian đầy thanh thoát và dòng thời gian lững lờ, bất tận...“Một nửa sự thật vẫn chưa là chân lý”. Huế, ban tặng và mất mát.Hãnh diện cùng với xót xa. Ngợi ca bên cạnh nỗi niềm chưa bao giờ nói hết... Huế, kẻ dừng chân vui dựng sự nghiệp trăm năm. Người ôm bóng ra đi còn phiêu bạt mãi phương nào...
Thơ chuyên đề LỤT 11-2009

Nguyên Quân - Võ Văn Hoa - Khaly Chàm - Khả Lôi Nguyễn Việt Vương - Lê Huy Hạnh - Hồ Đắc Thiếu Anh
Về quê mùa bão lụt

NGUYỄN ĐẶNG MỪNGHằng năm con tôi vẫn mua vé hàng không giá rẻ cho ba mạ về quê. Không biết trùng hợp hay người ta đã lường trước là mùa này không ai thèm đi du lịch ở xứ sở năm nào cũng bão lụt nên bán vé còn rẻ hơn đi xe đò. Về Huế ở lại một ngày đêm. Trời quang mây tạnh. Cứ ngỡ trời còn thương vợ chồng mình. Được một ngày rong chơi những con đường Huế. Mùa thu se lạnh. Sông Hương nước hơi đục nhưng cũng còn khá thơ mộng.
Oan gia ngõ hẹp

TRẦN THÙY MAI Truyện ngắnThắm ôm con, day trở trên cái chõng tre cũ. Trời vẫn mưa. Mấy năm rồi, vào Nam làm ăn, đã quên đi cái mưa dầm sũng trời, sũng đất này. Dưới chõng là nền của cái nhà đã sập. Năm ngoái, xã mới xây cho cái nhà tình thương, năm nay cơn bão đi qua, nhà sập tan chỉ còn lại cái nền xi măng nứt nẻ.
Sống còn trong cơn đại hồng thủy

HOÀNG THỊ NHƯ HUYSáng nay bầu trời âm u màu xám xịt như muốn sụp đổ với những cơn mưa liên tục xối xả, báo hiệu con nước sắp vượt bờ dòng Hương.
Thơ văn và lũ lụt

ĐẶNG TIẾNTừ thượng tuần tháng mười dương lịch năm nay, cũng như năm 1999, nhiều trận lũ lụt nghiêm trọng nhất chưa từng thấy từ một thế kỷ nay đã đổ ập xuống miền Trung Việt Nam, đặc biệt đã tàn phá vùng Thừa Thiên-Huế. Nhiều tỉnh khác, cũng bị thiệt hại nặng nề về nhân mạng cũng như tài sản.