CÁI NẾT
Trên cánh đồng lúa Mụ Dâu ngút ngàn, lạ thay, người ta không thấy màu xanh non của mạ, chỉ thấy một rừng hoa dài đến tận chân trời…
Ảnh: internet
Những ngày đông hiếm hoi của vùng đất miền Trung đã qua từ lúc nào. Cái xóm Mụ Cù, nơi ấy có nấm mồ gió nằm bơ vơ giữa cánh đồng Mụ Dâu mà dù xuân đến, hạ sang, thu về hay đông tới đều có đàn kiến đỏ. Ngôi nhà của lũ kiến đỏ ấy được người dân ở đây truyền miệng nhau là nấm mồ của thằng cháu ngoại Thuỷ Tinh. Tôi nghe một già xóm kể như thế này. Câu chuyện Sơn Tinh và Thuỷ Tinh tranh nhau Mị Nương chưa kết thúc như trong truyền thuyết. Sơn Tinh lập gia thất với Mị Nương và hạ sinh được một cậu con trai khôi ngô, tuấn tú. Cũng trong khoảng thời gian đấy, Thủy Tinh vì buồn mà trở thành một con ma men, ngày ngày lang thang khắp các tửu lầu với gái điếm. Và vào một ngày xuân rất đẹp, chính xác là một buổi chiều xuân, trong cơn say đến thấy trời đất là một, chàng ta khi đang đi vệ sinh, ánh mắt bỗng long lanh khi bắt gặp cái mông tròn ngoe ngoẩy của ả Ngơ đang lúi húi cho lợn ăn... Nghe già kể, tôi thấy nóng ran trong người. Ả Ngơ vốn là một tay mổ lợn có tiếng ở cái xóm Mụ Cù từ khi còn bé. Đến năm mười bảy tuổi, ả nghĩ cái nghề nhuốm đầy máu tanh này hoàn toàn không ổn cho một cô gái đang độ xuân thì nên đã quyết định gác dao mổ lợn, về ăn chay trường, tụng kinh mong Phật tổ giảm đi cho ả ba phần tội lỗi. Cái ngày giết con lợn cuối cùng trong nghề đồ tể, ả mua lấy cái thủ đem về chôn rồi ngày ngày hương khói. Có nhiều bận quên, trên nấm mồ lợn đấy, ả thấy từng đàn kiến đỏ hôi tanh từ dưới chui lên, tạo thành hình một cái đầu lợn cứ lúc la lúc lắc với đôi mắt đỏ sòng sọc. Sợ, lấy hương van vái, lũ kiến bò đi mất. Đêm đến, ả mơ thấy mình biến thành con kiến cái đi hút máu người. Cuối cùng, nhờ hương khói hay sao, ả cũng kiếm được chồng. Nhưng anh chồng vốn yếu cả người lẫn vía, nên mấy bận lên giường bị ả vặn vẹo một lúc đã ngồi dậy thở hổn hển, hai bàn tay nắm chặt, ánh mắt đỏ ngầu, những giọt nước mắt đông cục cứ thế tuôn ra. Ả thấy vậy, thở dài, trần như một con trâu chạy ra ngoài cánh đồng hét lớn. Hai núm vú thả rông bị gió táp co rúm, nhăn nheo, tái ngắt. Làng xóm đêm đó một phen hú vía, tưởng nhà ả cháy, hô hào mọi người đến cứu. Ai ngờ, đến nơi, chỉ thấy thằng chồng ả xòe bàn tay đen sì che cái mớ lùm xùm phía dưới...
Đến đây, già Nhân mắt ríu lại, định ngày mai kể tiếp nhưng tôi năn nỉ: “Già không kể tiếp, tối nay về con không ngủ được mất”. Cánh đồng mênh mông gió, hát từng cơn, ớn lạnh.
Già Nhân là lão nông nghèo ở xóm. Cuộc đời của già là một chuỗi bi kịch đầy màu sắc nối tiếp nhau. Nhiều lúc ngồi ngẫm, thấy ông trời sao bất công với già quá. Tôi quen già rất tình cờ. Hồi tôi một mình ra Huế học đại học, lạ đường lạ xá, cái vẻ mặt hai lúa của tôi đã lọt vào tầm mắt của mấy tên anh chị đầu chợ. Thế là chiếc balô đựng bao nhiêu áo quần, lương thực mà má tôi chuẩn bị và cả cái ví tiền bác tôi thưởng mừng tôi đậu đại học không cánh mà bay. Lúc đó, nếu không có già Nhân đưa tôi về đúng số nhà cần tìm, với cho thêm ba mươi nghìn cầm cự chờ nhà chuyển tiền ra thì tôi chết chắc.
Già mồ côi cha mẹ từ nhỏ. Lớn lên độ sáu tuổi, ngày ngày, già vào mấy cái khe trong núi lấy cát, lấy sạn đem bán cho mấy ông thợ xây. Mà đất Huế thì ai cũng biết rồi đấy, nắng thì tới bờ tới bến đến điên đảo người, còn mưa thì thối đất thối cát; vậy mà già chẳng nghỉ buổi nào. Mưa nắng nối nhau tạt vào người khiến già trở nên đen sạm và lầm lì hơn. Nhưng rồi, dạo chính quyền ra lệnh cấm lấy cát, lấy sạn thì già thất nghiệp. Nhiều người trong xóm cũng thất nghiệp. Thế là, họ kéo nhau lên thành phố mong kiếm được cơ hội đổi đời.
Nhớ lại những ngày tháng thâm trầm ấy, mắt già ngân ngấn nước. Già năm đó đúng mười bốn tuổi, đã gia nhập hội trẻ đi nhặt rác về bán cho hàng đồng nát, có ngày kiếm được vài ba nghìn, có ngày vài trăm đồng và có ngày không được gì phải nhịn đói. May mắn thay, già được “chuyển nghề”, sang phụ quán cơm bụi bình dân. Kể từ đây, già có chút của để dành. Nhiều hôm già còn dẫn tôi đi ăn bún bò ở quán đường Lý Thường Kiệt. Đến tận bây giờ tôi vẫn nhớ cái hương vị thơm thơm, nóng hổi của bát bún ngày ấy.
Cuộc đời là sự kết dính của chữ duyên. Già gặp một o ngày ngày đi xe đạp chở đủ các loại lá nấu nước, nào là lá Vằng, lá Bò Bò, Nhân trần… lên Huế bán. Chị không thuộc tuýp người con gái đẹp nhưng lại mặn mà có duyên, với mái tóc dài đen lánh khiến người khác dễ cảm tình. Nghĩ đến, lòng già rộn lên niềm vui lạ...
*
Ánh mắt long lanh, sôi sùng sục của Thủy Tinh vội vàng lột phăng những thớ vải đậm mùi phân lợn trên người ả Ngơ. Một cảm giác hưng phấn, mất thăng bằng đến kì lạ. Chẳng hiểu sức mạnh vị thần nào ban, ả dùng đôi tay cuồn cuộn gân bồng thốc Thủy Tinh rồi nhảy tọt qua cái thành gạch chuồng lợn để tiến sâu vào bên trong. Ả chồm trên người chàng Thủy. Người Thủy Tinh cứ nhảy tưng tửng, kích động. Ả kéo từng đường lưỡi dài trên đôi chân lắm lông của thần và cắn đứt từng chòm mặc cho đứa con của biển cả rên ư ử. Cung tên của chàng Thủy căng cứng khi thấy con bướm ma xuất hiện. Một giọt máu tươi rơi xuống; vết máu trinh của bướm đó chàng ơi! Thủy Tinh trợn tròn mắt, không ngờ ả còn trinh.
Ít lâu sau, người ta thấy bụng của ả Ngơ ngày một to ra. Hỏi, ả bảo, do uống nhiều nước. “Mày uống nước khe nào chỉ cho tao uống với, tao cũng thèm được như mày” - mấy cặp mắt sắc lẻm xăm soi. Ôi, rõ là đàn bà! Rồi khoảng chín tháng sau, con lợn nái trong chuồng sau tửu lầu Ngây Ngây lại trở dạ. Tiếng lợn con oe oe nhột cả tai. Quái lạ, tiếng lợn gì mà nghe giống tiếng người thế!
Người ta thấy cái bụng của ả Ngơ gọn gàng đến bất ngờ.
Nàng Nấm lớn lên trở thành một mỹ nhân của tửu lầu Ngây Ngây. Ai cũng trách cái con mẹ nào lại nhẫn tâm bỏ đi một đứa bé xinh đẹp thế. Có người buột miệng: “Con Nấm giống Thủy Tinh như đúc”. Im cái mồm đi, thần cho vài vả thì đừng kêu là họa! Con lạy thần, con lỡ miệng... Thế mà ngày ngày, người ta thấy Thủy Tinh đến tửu lầu chỉ mỗi việc ngắm nàng Nấm. Thỉnh thoảng, còn mang cho nàng khi thì cái trâm tóc, khi thì mảnh vải gấm thượng hạng, kiểu như ông bố quan tâm con gái rượu vậy.
*
Lại nói về Màn Tinh, con trai của vợ chồng Sơn Tinh và Mị Nương, càng lớn, chàng càng khôi ngô, tuấn tú (chỉ buồn là giống cả cái răng cửa bị gãy của ông bố Sơn Tinh). Con gái trong xóm đem lòng thương chàng không xuể, nhưng chàng vẫn chưa có cảm tình với ai.
...
Năm nay, mùa xuân đến sớm hơn. Đêm. Cánh đồng Mụ Dâu mênh mông đến vô tận. Gió khuya táp từng cơn vào mặt. Tiếng đêm cứ rì rì bên tai nghe như tiếng gào vô vọng của Thủy Tinh. Mới mười hai giờ đêm. Tiếng con gà trống nào trong xóm mộng du gáy vang. Cơn buồn ngủ của già Nhân hình như đã dứt. Già ngồi lai rai mấy con cá khô với chai rượu trắng, chốc chốc lại khà khà một hơi nghe thật đã.
...Già mê chị ngay lần đầu gọi lại mua lá, với tiếng “dạ” nghe dễ thương lạ. Hoàn cảnh chị cũng khổ: mẹ mất sớm, ba vào Nam kiếm sống rồi chẳng thấy tăm hơi đâu nữa; một mình nuôi thêm hai đứa em đang tuổi ăn tuổi học. Hoàn cảnh già có phần tương đồng nên nảy sinh tình cảm... Tôi vẫn nhớ cái ngày già cưới chị, mưa như trút nước, đường ngập đến gần đầu gối nhưng xóm trên xóm dưới vẫn kéo quần cao tận háng đến chúc mừng. Tưởng thế là hạnh phúc... Ngày chị sinh ra cho già hai thằng con trai sinh đôi khôi ngô, tuấn tú chính là ngày cuối cùng chị được nhìn thấy mặt già. Già cười như mếu, những giọt nước mắt tuôn rơi như cơn mưa ác trong ngày cưới năm nào. Hôm đó, người ta bảo có nắng mồ côi…
Giọng già Nhân trầm lại, ánh mắt líu ríu: “Mày nghĩ câu chuyện này sẽ đi đến đâu?”. Tôi nghĩ, cặp đôi trai tài gái sắc này sẽ hòa giải mối thâm thù của hai chàng Sơn - Thủy. Âu cũng là cuộc đời mà, thù hằn nhau chỉ tổ làm cho nhau đau mà thôi. Thế nhưng không như tôi nghĩ, gia đình Sơn Tinh cự tuyệt vì không môn đăng hộ đối đã đành; còn Thủy Tinh chả biết cớ gì lại luôn tìm mọi cách để ngăn cản. Chỉ có chàng và nàng là đau khổ! Rồi, vào một ngày, người ta lại nghe tiếng oe oe trong chuồng lợn. Kể từ đó, năm nào, cứ xong vụ hè thu, cái xóm Mụ Cù này đón gió đón bão đến chóng mặt. Người ta bảo, Thủy Tinh về đòi cháu ngoại đấy!
Hôm nay, những ngày nghỉ Tết, hai đứa con của già tranh thủ về giúp ba nó việc đồng áng. Nhìn những khuôn mặt khôi ngô lấm bùn trong sương mai, già cười hạnh phúc. Có lẽ, đó là nụ cười hạnh phúc nhất trong sáu mươi năm cuộc đời già. Trời cũng đã rạng sáng. Lạ thay, người ta chẳng thấy đàn kiến đỏ hôi tanh trên nấm mộ gió huyền thoại thường ngày, chỉ thấy toàn hoa là hoa đang tắm mình trong nắng xuân mai lấp lánh. Chắc là, Thủy Tinh đã đón được cháu ngoại về với biển xanh rồi…
C.N
(SH288/02-13)
NHÂN NGÀY AIDS THẾ GIỚI 1/12
(Để nhớ những người nhiễm HIV tôi đã gặp năm đó - tháng 12/2009)
HỒ ĐĂNG THANH NGỌC
bút ký
NHẤT LÂM
Tùy bút
Mùa thu… một mùa trong bốn mùa xuân, hạ, thu, đông của đất trời. Đã đành là vậy, quy luật của tạo hóa luân chuyển của vòng thời gian. Nếu chỉ đơn giản thế thôi, thì mùa thu cũng trôi mau theo lịch trình vốn có.
NHỤY NGUYÊN
Bút ký
Bao Vinh hôm nay nếu soi vào lịch sử thật chẳng xứng với danh hiệu là khu thương mại lớn của đất kinh kỳ vào thế kỷ XIX.
Sông Hương xứ Huế đã bao đời miệt mài làm nên những nét tinh tế và độc đáo của văn hóa Việt Nam. Đó là dòng chảy giao hòa và dung hợp của nét văn hóa truyền thống dân gian với văn hóa cung đình với những con người Huế với những nét đặc trưng không lẫn với bất cứ nơi nào về giọng nói, tiếng cười, điệu hò và những món ăn Huế hấp dẫn.
ILIA ÊRENBUA
Trích hồi ký
Tôi đã viết, tôi đón đợi đại hội các nhà văn Xô-viết hệt như một cô gái đón đợi buổi vũ hội đầu tiên trong cuộc đời. Nhiều trong số những niềm hy vọng ngây thơ của tôi, có thể đã không được thực hiện, nhưng đại hội vẫn còn đọng lại trong ký ức của tôi như một ngày hội lớn, kỳ lạ.
HOÀNG LONG
Đây là một tiểu thuyết cực tiểu, gồm năm thiên. Và không có tên. Cũng như mọi thứ trên đời này đều như vậy. Tự thân không có tên. Chúng ta đặt tên cho chúng và ban cho vạn vật một ý nghĩa nào đó với chúng ta. Tất cả là do tâm tạo tác. Cái vọng tưởng đó của ta chẳng liên quan gì đến thế giới. Vì thế giới vận hành trong sự không tên.
NHÂN KỶ NIỆM NGÀY THƯƠNG BINH LIỆT SĨ 27/7/2013
HỒNG NHU
Bút ký
NGUYỄN QUANG HÀ
Ký
Vừa mới hôm nào nhận thư Phong Sơn báo tin năm nay sẽ được mùa lớn. Lúa phơi màu rất đẹp.
VÕ NGỌC LAN
Đi trong thành phố xanh này, ở đâu cũng thấy một màu xanh dịu mát. Có lẽ nhờ thế mà mưa nắng cứ đến rồi đi, cỏ hoa cứ bốn mùa làm xanh thêm cuộc hành trình mưa nắng.
BẢO CƯỜNG
Tiếng sáo làm bạn với con người ngay từ tuổi ấu thơ. Tiếng sáo gợi hồn quê hương dân tộc. Chỉ với một ống trúc giản dị, mục đồng đã chế tạo thành một ống sáo để thổi. Những ngày lùa trâu ra đồng các em ngồi vắt vẻo trên lưng trâu thổi sáo nghe réo rắt, vang xa đến tận cuối làng.
MAI VĂN HOAN
Nhà thơ Hồ Chí Minh từng viết: “Cổ thi thiên ái thiên nhiên mỹ” (Thơ xưa yêu cảnh thiên thiên đẹp). Có thể nói thiên nhiên tràn ngập trong thơ xưa - đặc biệt là mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi, sông… Riêng về cỏ, các nhà thơ xưa rất ít nhắc đến.
NGUYỄN KIM CƯƠNG
Những ngày đầu Tết Mậu Thân 1968, quân dân ta tấn công và nổi dậy khắp các thành thị miền Nam, buộc lực lượng Mỹ và quân đội Sài Gòn phải phân tán đối phó.
NGUYỄN THỊ THÁI
Bao lâu rồi dã quỳ nồng nhiệt, dã quỳ rủ rê, dã quỳ khắc khoải, dã quỳ đớn đau. Tây Nguyên thấp thỏm màu vàng, mỗi người có một lần đợi mong, người thiếu phụ mang trong ngực tháng mười mơ ước, nhập vào sắc hoa hoang dại mênh mang thương và nhớ.
NGUYỄN DƯ
Đi đâu mà vội mà vàng
Mà vướng phải hố, mà quàng phải xe
Ngày nay, nhiều người sợ đi ngoài đường. Khác ngày xưa…
NGUYỄN TRƯƠNG KHÁNH THI
Chiều hôm ấy mưa to lắm…
Được cô cho nghỉ sớm, tôi rời lớp học thêm vật lý và đi dạo cùng đứa bạn thân. Thấy lề đường ướt sũng mà trái tim tôi cũng ướt theo. Nhìn qua thấy đứa bạn đang nói chuyện điện thoại với cha của nó… thì ra, hơn nửa tuổi thơ này… tôi đã không có cha! Trời hôm nay thật lạnh nhưng chỉ lạnh bằng một góc nào thật nhỏ của tháng ngày trước, cái ngày mà cha tôi ra đi… nỡ để lại trước mắt đứa con gái bé nhỏ của ông một cái xác không hồn…
HOÀNG HỮU CÁC
Tiếng chân giày của trung tá Nguyễn Đình Sơn bước bồn chồn trên nền đất ẩm của căn hầm kiên cố dùng làm sở chỉ huy của đoàn B15 bộ binh là âm thanh duy nhất tôi nghe được ở đây trong chiều hôm nay.
THÁI KIM LAN
Con thương yêu,
Mẹ đang ở Huế, ngồi trong nhà của ngoại viết thư cho con. Con ơi, rời mùa Thu Munich về đây, lại thấy Huế cũng Thu.
NGUYỄN KHẮC PHÊ
bút ký
Hồ Tịnh Tâm lại đã đến mùa sen nở. Những cánh sen trắng khiêm tốn lấp ló giữa bạt ngàn lá xanh dịu. Mới đó, năm ngoái, sau cơn bão số 8, ngôi nhà lục bát trên hòn đảo giữa hồ bị đổ nát, cảnh hồ thật tiều tụy. Quy luật xoay vần của thiên nhiên quả là kỳ diệu.
TỐNG TRẦN TÙNG
Xin được giải thích ngay cụm từ “đi mót” ở đây. Theo từ điển tiếng Việt thì nghĩa thứ hai của từ mót là “nhặt nhạnh của để rơi vãi hoặc bỏ sót”. Tuy vậy, ở quê tôi, khi nói đến đi mót thì người ta nghĩ ngay đến đi mót ngày mùa, mùa gặt lúa, mùa cày khoai, mùa nhổ lạc…
THÍCH CHƠN THIỆN
Tùy bút
Kinh Pháp Cú (Dhammapada), một bản kinh phổ biến nhất trong các nước Phật giáo Bắc truyền và Nam truyền (Phật giáo thế giới) ghi: “Những người có đủ 36 dòng ái dục, họ mạnh mẽ rong ruỗi theo dục cảnh, người có tâm tà kiến hằng bị những tư tưởng ái dục làm trôi giạt hoài”. (câu 339)