Vua quan trong cung đình Huế thời xưa đón Tết khác người thường như thế nào
Là kinh đô xưa cổ còn được lưu giữ gần như toàn vẹn nhất cho đến bây giờ, Tết ở Huế tượng trưng cho sợi dây liên kết giữa quá khứ và hiện tại.
Cột cờ thành Huế ngày tế lễ Nam Giao dịp tết năm 1935
Là kinh đô xưa cổ còn được lưu giữ gần như toàn vẹn nhất cho đến bây giờ, Huế tượng trưng cho sợi dây liên kết giữa quá khứ và hiện tại. Đây là nơi triều Nguyễn - triều đình phong kiến cuối cùng và cũng là triều đình hoàn thiện nhất lịch sử nước ta đã chọn làm nơi ngự trị.
Chính vì yếu tố này mà các tiết lễ, nghi thức tại đây được coi như chuẩn mực lễ nghi của thời kì phong kiến Việt Nam, đặc biệt là nghi thức mừng lễ Tết - ngày lễ quan trọng nhất trong năm.
Ta cùng ngược dòng thời gian, tìm hiểu nhà vua cùng quan dân tại cung đình Huế xưa kia mừng năm mới như thế nào.
Là dịp lễ lớn nhất trong cả năm nên Tết trong cung được tổ chức rất linh đình. Kể từ cả tháng trước dịp lễ, người hầu kẻ hạ trong cung đã phải lo chuẩn bị đồ cúng lễ, trang hoàng cờ hoa khắp nơi trong hoàng cung.
Các nghi thức lễ Tết bắt đầu ngay từ tháng Chạp với lễ Ban Sóc (phát lịch), lễ Nghinh xuân (đón ngày lập xuân), lễ Phất thức (lau chùi ấn tỷ và kinh sách), lễ Cáp hưởng (mời các bị tiên về ăn Tết), lễ Thướng tiêu ( dựng cây nêu)... Tuy nhiên ngày lễ quan trọng nhất vẫn là ngày mồng 1- ngày đầu năm mới.
Lễ Nam Giao, vua ngồi kiệu - 1935. (Ảnh tư liệu của Nguyễn Tấn Lộc)
Mở đầu của ngày mồng 1 là lễ thượng triều của nhà vua, cũng là lễ nghi quan trọng nhất. Hôm đó, trống ở điện Thái Hòa sẽ được đánh từ canh năm (khoảng 3-5 giờ sáng).
Lá cờ vàng hình rồng của đại lễ sẽ được kéo lên Kỳ Đài, xung quanh đó là vô số cờ khánh, hỉ nhiều màu sắc được trang trí rợp sân Đại Triều, Ngọ Môn, Kỳ Đài.
Đến giờ tốt, vua ngự ở điện Càn Thành sẽ mặc hoàng bào, đội mũ cửu long, cầm hốt Trấn Khuê lên kiệu để đi vào điện Thái Hòa, tiến hành lễ mừng tết đầu năm.
Ban lễ nhạc cung đình Huế (Ảnh: doanhnhansaigon)
Từ Ngọ môn, chiêng trống và nhạc mừng nổi lên đón chào vua. Súng thần công được bắn 9 phát nổ vang trời.
Vua thắt đai ngọc ngồi trên ngai vàng, phía dưới là các quan đại thần quỳ ở sân chầu. Sau khi các quan lạy đủ năm lạy, sẽ cùng dâng những tờ hạ biểu (lời chúc phúc) và đồng thanh hô vang "Chúng thần cầu chúa thượng vạn tuế, vạn tuế".
Thượng thư lúc đó sẽ đọc chỉ dụ năm mới của vua, ban yến tiệc và quà cho các thứ bậc. Sau lễ, theo lệ các quan ai về nhà nấy. Tuy nhiên đến thời vua Bảo Đại, do tiếp thu văn hóa phương Tây nên vua dẫn các quan cùng vị khách phương Tây vào điện Cần Chánh để mời mọi người một ly rượu sâm panh.
Các quan đại thần trước điện trong lễ Nam Giao.
Trong ngày mồng 1 và mồng 2 vua sẽ ban yến tiệc và ban tiền thưởng xuân cho các quan lại và hoàng thân quốc thích. Các bữa yến tiệc ngày tết cũng được chuẩn bị thịnh soạn và sang trọng hơn ngày thường với nhiều món "sơn hào hải vị".
Người hầu trong cung chuẩn bị yến tiệc (Ảnh: doanhnhansaigon)
Yến tiệc ngày tết trong cung triều Nguyễn hết sức đa dạng và phong phú, từ các món ăn quý tộc đến những thức ăn dân dã.
Thư tịch cổ Hội điển ghi chép nhiều loại món ăn gồm thủy sản (vi cá, bào ngư...), cầm thú (hươu, dê, lợn, gà…), cơm, xôi, chè, bánh mứt... hay những món cao cấp như nem công, hải sâm, yến sào.
Các món ăn trong bữa tiệc cung đình xưa được mô phỏng lại
Nhà vua không ăn yến tiệc cùng hoàng thân hay các quan mà sẽ ăn một mình. Đến thời vua Bảo Đại có đổi khác là vua sẽ ăn cùng mâm với vợ con.
Yến tiệc trong cung rất linh đình nhưng thường chỉ diễn ra trong 2 ngày, sau đó là tổ chức các trò chơi giải trí và thử tài lộc đầu năm như trò chơi đầu hồ, họa ngự thi, đánh thơ, đánh cờ người...
(Ảnh - doanhnhansaigon)
Sau ngày mùng 3 tết, triều đình tổ chức lễ tịch điền. Vua sẽ xuống ruộng cày 3 đường mở đầu cho vụ mùa của năm mới, cầu cho thần dân trăm họ làm ăn sung túc.
Ngoài các lễ nghi và trò chơi trên, trong 7 ngày Tết, trong hoàng cung còn tổ chức các lễ rước thần nông; lễ vua, hoàng hậu du xuân trên sông Hương.
Vua đi thuyền rồng, hoàng hậu đi thuyền phụng; vua vi hành chúc Tết thần dân ở kinh đô. Cuộc lễ lớn để kết thúc Tết là lễ kỳ đạo (lễ tế cờ), thường tổ chức sau ngày 11 Tết.
(Ảnh - doanhnhansaigon)
Có thể thấy tục lệ ăn tết trong hoàng cung Huế không hề nặng về hưởng thụ vật chất mà lại chú trọng hơn về các nghi thức, lễ giáo.
Chính vì tính lễ giáo này vẫn còn được lưu giữ qua các đời mà Huế ngày nay cũng là vùng có nhiều tục lệ, nghi lễ đón tết nhất trong cả nước.
Nó đại diện cho phần văn hóa đáng quý, cần được trân trọng và gìn giữ của dân tộc ta trước xu hướng "tây hóa" đang xâm chiếm Việt Nam ngày nay.
Nguồn: Tổng hợp
Theo Bích Đào / Trí Thức Trẻ
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Chiều ngày 21/11, tại TP Huế, Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Du lịch, phối hợp với Hiệp Hội Chè Việt Nam và Tea Masters Cup Quốc tế tổ chức buổi Họp báo về cuộc thi Nghệ nhân Trà Thế giới 2018.
-
Chiều ngày 20/11/2018, Trường Trung học cơ sở Lê Quang Tiến (Hương Chữ -Hương Trà) đã tổ chức khai mạc triển lãm tranh với chủ đề “Nhớ ơn thầy cô giáo và mái trường mến yêu”.
-
Ngày 19/11, trường Đại học Nghệ thuật Huế đã tổ chức triển lãm Mỹ thuật dịp kỉ niệm 36 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 – 20/11/2018).
-
Chiều 16/11, Viện Pháp tại Huế khai mạc triển lãm ảnh “Xứ mộng mơ” của nghệ sĩ nhiếp ảnh Lê Huy Hoàng Hải.
-
Sáng ngày 16/11, Hội Khoa học lịch sử Thừa Thiên Huế phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế tổ chức Diễn đàn Đối thoại sử học “ Di sản Cố đô Huế với vấn đề Bảo tồn và Phát triển”.
-
UBND tỉnh Thừa Thiên Huế vừa có quyết định thành lập Bảo tàng Mỹ thuật Huế. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 12 năm 2018.
-
Sáng ngày 14/11, Bảo tàng Hồ Chí Minh phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức Hội thảo “ Đổi mới công tác trưng bày bảo tàng và di tích trong giai đoạn hiện nay”. Tham dự Hội thảo có ông Bùi Thanh Hà – Phó Bí thư thường trực tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên Huế.
-
Nhà nghiên cứu Trần Đức Anh Sơn vừa có buổi giao lưu và ra mắt Bộ sách về Huế của tác giả do Công ty sách Omega Plus tổ chức tại Trung tâm văn hóa thông tin tỉnh Thừa Thiên – Huế.
-
Sáng ngày 08/11, tại Hội trường Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương và Tỉnh ủy Thừa Thiên Huế tổ chức Hội thảo khoa học “Đồng chí Nguyễn Chí Diểu với cách mạng Việt Nam và quê hương Thừa Thiên Huế”. Hội thảo diễn ra nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí Nguyễn Chí Diểu (1908 – 2018).
-
Sáng ngày 06/11, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế (TTBTDTCĐ Huế) phối hợp với Trung tâm Thông tin và mạng lưới quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể khu vực châu Á – Thái Bình Dương do UNESCO bảo trợ (ICHCAP) tổ chức Khai mạc Hội nghị Di sản văn hóa phi vật thể khu vực châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 2 - năm 2018.
-
Sáng 05/11, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế phối hợp với Trung tâm Thông tin và mạng lưới quốc tế về di sản văn hóa phi vật thể khu vực Châu Á – Thái Bình Dương do UNESCO bảo trợ (ICHCAP) tổ chức họp báo về Hội nghị Di sản văn hóa phi vật thể khu vực Châu Á- Thái Bình Dương lần thứ 2- năm 2018.
-
Tháng 11, những vần thơ về nhà giáo trong số báo này mang hơi thở khác lạ về nghĩa thầy trò tiềm ẩn như những hạt giống luôn sẵn sàng nhú mầm nơi miền ký ức màu mỡ. Ý tưởng mạnh, những câu thơ phảng phất nét vẽ thơ ngây song thăm thẳm tình đời tràn ra khỏi bài học trong trang vở đã lấm màu thời gian.
-
Liên hoan nghệ thuật sân khấu chuyên nghiệp tuồng, bài chòi và dân ca kịch toàn quốc năm 2018 do Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam và Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Quảng Ngãi phối hợp tổ chức tại Quảng Ngãi diễn ra từ ngày 20-28/10 tại Quảng Ngãi.
-
Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật vừa tổ chức lễ bế mạc trại sáng tác “Nhịp sống Huế 2018”.
-
Chiều ngày 25/10, tại Bảo tàng lịch sử Thừa Thiên Huế - Bộ Tư lệnh Hóa học phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao Thừa Thiên Huế, Bảo tàng lịch sử thừa Thiên Huế tổ chức triển lãm “ Da cam – Lương tri và Công lý”.
-
Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế vừa tổ chức khai mạc trại sáng tác văn học nghệ thuật với chủ đề “Nhịp sống Huế”.
-
Chiều ngày 18/10, Trung tâm Nghệ thuật Lê Bá Đảng và Điềm Phùng Thị phối hợp với Hội Mỹ thuật tỉnh và nhóm nữ họa sĩ ở TP. Hồ Chí Minh – Gia Lai – Đà Nẵng tổ chức khai mạc triển lãm mỹ thuật “Thảo mộc”. Triển lãm nhằm chào mừng Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10.
-
Chiều 17/10, tại UBND xã Phong Mỹ (huyện Phong Điền, tỉnh TT.Huế), Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế đã tổ chức bế mạc trại sáng tác VHNT trẻ năm 2018.
-
Sáng 16/10, tại Trung tâm Văn hóa Thông tin tỉnh Thừa Thiên- Huế, Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia phối hợp với UBND tỉnh Thừa Thiên- Huế tổ chức Ngày hội An toàn giao thông khu vực Bắc Trung Bộ năm 2018.
-
Sáng ngày 16/10, tại Bảo tàng văn hóa Huế, Hội Liên hiệp Phụ nữ Thành phố Huế phối hợp với Phòng Giáo dục đào tạo thành phố và Bảo tàng văn hóa Huế đã tổ chức triển lãm tranh với chủ đề “ Hòa sắc Tháng Mười”.
.png)
.png)
