Vua quan trong cung đình Huế thời xưa đón Tết khác người thường như thế nào
Là kinh đô xưa cổ còn được lưu giữ gần như toàn vẹn nhất cho đến bây giờ, Tết ở Huế tượng trưng cho sợi dây liên kết giữa quá khứ và hiện tại.
Cột cờ thành Huế ngày tế lễ Nam Giao dịp tết năm 1935
Là kinh đô xưa cổ còn được lưu giữ gần như toàn vẹn nhất cho đến bây giờ, Huế tượng trưng cho sợi dây liên kết giữa quá khứ và hiện tại. Đây là nơi triều Nguyễn - triều đình phong kiến cuối cùng và cũng là triều đình hoàn thiện nhất lịch sử nước ta đã chọn làm nơi ngự trị.
Chính vì yếu tố này mà các tiết lễ, nghi thức tại đây được coi như chuẩn mực lễ nghi của thời kì phong kiến Việt Nam, đặc biệt là nghi thức mừng lễ Tết - ngày lễ quan trọng nhất trong năm.
Ta cùng ngược dòng thời gian, tìm hiểu nhà vua cùng quan dân tại cung đình Huế xưa kia mừng năm mới như thế nào.
Là dịp lễ lớn nhất trong cả năm nên Tết trong cung được tổ chức rất linh đình. Kể từ cả tháng trước dịp lễ, người hầu kẻ hạ trong cung đã phải lo chuẩn bị đồ cúng lễ, trang hoàng cờ hoa khắp nơi trong hoàng cung.
Các nghi thức lễ Tết bắt đầu ngay từ tháng Chạp với lễ Ban Sóc (phát lịch), lễ Nghinh xuân (đón ngày lập xuân), lễ Phất thức (lau chùi ấn tỷ và kinh sách), lễ Cáp hưởng (mời các bị tiên về ăn Tết), lễ Thướng tiêu ( dựng cây nêu)... Tuy nhiên ngày lễ quan trọng nhất vẫn là ngày mồng 1- ngày đầu năm mới.
Lễ Nam Giao, vua ngồi kiệu - 1935. (Ảnh tư liệu của Nguyễn Tấn Lộc)
Mở đầu của ngày mồng 1 là lễ thượng triều của nhà vua, cũng là lễ nghi quan trọng nhất. Hôm đó, trống ở điện Thái Hòa sẽ được đánh từ canh năm (khoảng 3-5 giờ sáng).
Lá cờ vàng hình rồng của đại lễ sẽ được kéo lên Kỳ Đài, xung quanh đó là vô số cờ khánh, hỉ nhiều màu sắc được trang trí rợp sân Đại Triều, Ngọ Môn, Kỳ Đài.
Đến giờ tốt, vua ngự ở điện Càn Thành sẽ mặc hoàng bào, đội mũ cửu long, cầm hốt Trấn Khuê lên kiệu để đi vào điện Thái Hòa, tiến hành lễ mừng tết đầu năm.
Ban lễ nhạc cung đình Huế (Ảnh: doanhnhansaigon)
Từ Ngọ môn, chiêng trống và nhạc mừng nổi lên đón chào vua. Súng thần công được bắn 9 phát nổ vang trời.
Vua thắt đai ngọc ngồi trên ngai vàng, phía dưới là các quan đại thần quỳ ở sân chầu. Sau khi các quan lạy đủ năm lạy, sẽ cùng dâng những tờ hạ biểu (lời chúc phúc) và đồng thanh hô vang "Chúng thần cầu chúa thượng vạn tuế, vạn tuế".
Thượng thư lúc đó sẽ đọc chỉ dụ năm mới của vua, ban yến tiệc và quà cho các thứ bậc. Sau lễ, theo lệ các quan ai về nhà nấy. Tuy nhiên đến thời vua Bảo Đại, do tiếp thu văn hóa phương Tây nên vua dẫn các quan cùng vị khách phương Tây vào điện Cần Chánh để mời mọi người một ly rượu sâm panh.
Các quan đại thần trước điện trong lễ Nam Giao.
Trong ngày mồng 1 và mồng 2 vua sẽ ban yến tiệc và ban tiền thưởng xuân cho các quan lại và hoàng thân quốc thích. Các bữa yến tiệc ngày tết cũng được chuẩn bị thịnh soạn và sang trọng hơn ngày thường với nhiều món "sơn hào hải vị".
Người hầu trong cung chuẩn bị yến tiệc (Ảnh: doanhnhansaigon)
Yến tiệc ngày tết trong cung triều Nguyễn hết sức đa dạng và phong phú, từ các món ăn quý tộc đến những thức ăn dân dã.
Thư tịch cổ Hội điển ghi chép nhiều loại món ăn gồm thủy sản (vi cá, bào ngư...), cầm thú (hươu, dê, lợn, gà…), cơm, xôi, chè, bánh mứt... hay những món cao cấp như nem công, hải sâm, yến sào.
Các món ăn trong bữa tiệc cung đình xưa được mô phỏng lại
Nhà vua không ăn yến tiệc cùng hoàng thân hay các quan mà sẽ ăn một mình. Đến thời vua Bảo Đại có đổi khác là vua sẽ ăn cùng mâm với vợ con.
Yến tiệc trong cung rất linh đình nhưng thường chỉ diễn ra trong 2 ngày, sau đó là tổ chức các trò chơi giải trí và thử tài lộc đầu năm như trò chơi đầu hồ, họa ngự thi, đánh thơ, đánh cờ người...
(Ảnh - doanhnhansaigon)
Sau ngày mùng 3 tết, triều đình tổ chức lễ tịch điền. Vua sẽ xuống ruộng cày 3 đường mở đầu cho vụ mùa của năm mới, cầu cho thần dân trăm họ làm ăn sung túc.
Ngoài các lễ nghi và trò chơi trên, trong 7 ngày Tết, trong hoàng cung còn tổ chức các lễ rước thần nông; lễ vua, hoàng hậu du xuân trên sông Hương.
Vua đi thuyền rồng, hoàng hậu đi thuyền phụng; vua vi hành chúc Tết thần dân ở kinh đô. Cuộc lễ lớn để kết thúc Tết là lễ kỳ đạo (lễ tế cờ), thường tổ chức sau ngày 11 Tết.
(Ảnh - doanhnhansaigon)
Có thể thấy tục lệ ăn tết trong hoàng cung Huế không hề nặng về hưởng thụ vật chất mà lại chú trọng hơn về các nghi thức, lễ giáo.
Chính vì tính lễ giáo này vẫn còn được lưu giữ qua các đời mà Huế ngày nay cũng là vùng có nhiều tục lệ, nghi lễ đón tết nhất trong cả nước.
Nó đại diện cho phần văn hóa đáng quý, cần được trân trọng và gìn giữ của dân tộc ta trước xu hướng "tây hóa" đang xâm chiếm Việt Nam ngày nay.
Nguồn: Tổng hợp
Theo Bích Đào / Trí Thức Trẻ
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Lễ khai mạc Năm Du lịch Quốc gia – Huế 2025 với chương trình nghệ thuật có Chủ đề: “Lời tự tình dòng sông” sẽ diễn ra vào ngày 25 tháng 3 năm 2025 tại sân khấu bờ Sông Hương phía trước trường Quốc Học (12 Lê Lợi, TP Huế).
-
Nhân kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng quê hương (26/3/1975-26/3/2025) và 95 năm thành lập Đảng bộ thành phố Huế (tháng 4/1930 - tháng 4/2025), nhiều dự án trọng điểm trên địa bàn sẽ được động thổ, khởi công và đưa vào hoạt động nhằm chào đón sự kiện quan trọng này.
-
Sáng ngày 17/3, tại trụ sở UBND thành phố Huế, Đảng bộ các cơ quan Thành phố Huế đã tổ chức công bố quyết định thành lập Đảng bộ Hội đồng nhân dân Thành phố Huế nhiệm kỳ 2020-2025. Hội nghị do Phó bí thư Thường trực Thành ủy Huế Phạm Đức Tiến chủ trì.
-
Sáng 10/03 (nhằm ngày 11 tháng 02 Âm lịch), Thành phố Huế tổ chức lễ tế đàn xã tắc tại Di tích Đàn Xã Tắc – phường Thuận Hòa, Quận Phú Xuân. Đây là nghi lễ truyền thống được duy trì để bày tỏ lòng thành kính đối với thần Đất (Xã) và thần Ngũ Cốc (Tắc).
-
Chiều 5/3, UBND thành phố đã tổ chức buổi họp báo thường kỳ tháng 2 năm 2025 với nhiều thông tin quan trọng về kinh tế xã hội trên địa bàn. Đáng chú ý, nhiều dự án trọng điểm của Huế đang tăng tốc về đích với tiến độ khả quan.
-
Sáng ngày 03/3, tại trụ sở UBND thành phố Huế, Ban Chấp hành Đảng bộ UBND thành phố đã tổ chức hội nghị lần thứ nhất, nhiệm kỳ 2020-2025. Hội nghị do đồng chí Nguyễn Văn Phương – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND thành phố chủ trì.
-
Sáng 26/2, tại Kỳ họp chuyên đề lần thứ 22, Hội đồng nhân dân thành phố Huế đã thông qua Nghị quyết về việc thành lập tổ chức lại các cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban nhân dân thành phố Huế và công bố các quyết định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố về bổ nhiệm cán bộ lãnh đạo quản lý.
-
Sáng ngày 22/2, Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Huế tổ chức Hội nghị nhằm triển khai các nội dung quan trọng về sắp xếp tổ chức bộ máy, công tác cán bộ; thảo luận dự thảo Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; đồng thời cho ý kiến về Đề án bổ sung phát triển kinh tế - xã hội năm 2025, với mục tiêu tăng trưởng từ 10% trở lên.
-
Sáng 19/2, tại thôn Vân Cù - Nam Thanh, xã Hương Toàn, UBND thị xã Hương Trà (TP Huế) tổ chức lễ đón bằng công nhận nghề làm bún Vân Cù là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
-
Sáng ngày 16/2/2025, Ban Thường vụ Thành Đoàn tổ chức Lễ phát động 06 tuần cao điểm thực hiện phong trào “Ngày Chủ nhật xanh”. Đây là hoạt động hướng đến kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng Huế (26/3/1975 - 26/3/2025) và hưởng ứng năm Du lịch quốc gia 2025 do Thành Đoàn Huế tổ chức.
-
Tối ngày 11/2, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế đã phối hợp tổ chức đêm thơ Tết Nguyên Tiêu Ất Tỵ - 2025 với chủ đề “Tổ Quốc bay lên”.
-
Sáng 10/2, tại Trường THPT chuyên Quốc Học - Huế, UBND Thành phố Huế tổ chức lễ tuyên dương và khen thưởng học sinh giỏi cấp quốc gia năm học 2024 – 2025.
-
Chiều ngày 6/2, tại phiên họp Tổng kết hoạt động của Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số và Đề án 06 năm 2024, phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm năm 2025, Bộ Thông tin và Truyền Thông đã công bố kết quả Chỉ số chuyển đổi số (DTI) năm 2023, tỉnh Thừa Thiên Huế (nay là thành phố Huế) xếp thứ 3 trong toàn quốc, tăng 1 bậc so với năm 2022.
-
Sáng ngày 06/2 (mùng 09 tháng giêng, năm Ất Tỵ), tại Trung tâm Văn hóa Huyền Trân (phường An Tây, quận Thuận Hoá, thành phố Huế), Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế tổ chức khai mạc Lễ hội Đền Huyền Trân - Xuân Ất Tỵ 2025, nhằm tri ân công lao to lớn của Đức vua Phật hoàng Trần Nhân Tông và công chúa Huyền Trân trong việc mở mang bờ cõi đất nước về phương Nam.
-
Ngày 4/2 (mùng 7 tháng Giêng năm Ất Tỵ), tại Triệu Miếu và Thế Miếu, thuộc khu di sản Hoàng cung Huế, Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế tổ chức lễ hạ nêu và khai ấn tân niên.
-
Sáng 3/2, lãnh đạo thành phố đã dâng hoa, dâng hương tại Nghĩa trang liệt sĩ thành phố Huế nhân kỷ niệm 95 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2025).
-
Tại không gian nghệ thuật Sông Như Art, chiều 22//01/2025 (nhằm ngày 23 tháng chạp) đã khai mạc triển lãm tranh con giáp với chủ đề “Rắn lục lộ - chộ mà đi” của Họa sĩ Đặng Mậu Tựu và bạn bè.
.png)
.png)
