Từ Đài Loan nhìn về Việt Nam và hướng ra toàn cầu hóa
YẾN THANH
Thực thể Việt là một cấu trúc văn hóa động, trong đó nhiều yếu tố bản sắc chỉ được hình thành thông qua giao lưu với quốc tế, hấp thụ từ tinh hoa văn hóa nhân loại để biến “cái bên ngoài” trở thành “cái bên trong”.
Phiên khai mạc Hội thảo quốc tế về Việt Nam học và Đài Loan học
Ví dụ, chúng ta sẽ không có chữ Nôm nếu không có sự giao lưu, học hỏi từ chữ Hán. Chúng ta sẽ không thể có kiệt tác văn học Truyện Kiều (Nguyễn Du), nếu thiếu sự tiếp xúc với khu vực văn minh/học Trung Hoa. Chúng ta cũng không thể có chữ quốc ngữ nếu thiếu sự tiếp xúc với văn minh phương Tây. Như vậy, có thể thấy “cái dân tộc” và “cái quốc tế” luôn tồn tại trong mối quan hệ biện chứng, hữu cơ, không thể tách rời một cách cô lập, siêu hình. Không có cái bản sắc dân tộc tuyệt đối, tiên thiên không hề có sự giao lưu với bên ngoài, cũng không thể có cái quốc tế trừu tượng, không gắn với bất cứ không gian văn hóa địa phương nào. Nhiều năm qua, nghiên cứu dân tộc học, văn hóa học, văn học mà đặc biệt là Việt Nam học ở nước ta gặp nhiều hạn chế do cái nhìn hạn hẹp, lệ thuộc bởi chủ nghĩa dân tộc (nationalism) quá đà, một khi ý thức dân tộc lên cao nhưng lại thiếu những công cụ lí thuyết, không gian tham chiếu mang tính hiện đại, quốc tế. Có nghịch lý là những nghiên cứu về Việt Nam học xuất sắc thời gian vừa qua thường được thực hiện bởi các nhà nghiên cứu nước ngoài, hoặc được công bố ở hải ngoại trước khi động vọng vào trong nước. Hiểu thế giới ngày nay là phương cách để xác lập bản sắc, và tìm cách để bảo tồn thực thể Việt, bởi chúng ta đang tồn tại trong một thế giới với trật tự mới mà mọi sự cô lập, tách rời sẽ chỉ dẫn đến sự diệt vong.
Nằm trong xu thế toàn cầu hóa tri thức mạnh mẽ nói trên, ngày 12 đến ngày 14 tháng 11 năm 2016, tại thành phố Đài Nam (Tainan), cố đô của Đài Loan, đã diễn ra Hội thảo quốc tế về Việt Nam học và Đài Loan học do Trung tâm nghiên cứu Việt Nam thuộc Đại học quốc gia Thành Công (Đài Loan) tổ chức. Sự kiện này có ý nghĩa khu vực và quốc tế, cũng như thể hiện đường lối chính trị và cấu trúc văn hóa tại Đài Loan hướng về Nam (Việt Nam/Đông Nam Á). Ở tầm vóc khu vực và quốc tế, chúng ta có thể thấy tiếng nói và vị thế của Việt Nam ngày đang trở nên quan trọng, nhất là trong hoàn cảnh biển Đông đang trở nên căng thẳng bởi sự tranh chấp của các siêu cường nhằm phục vụ cho những tham vọng, ý đồ riêng của họ. Trong bàn cờ chính trị và quyền lực cực kì phức tạp ở Đông Nam Á nói riêng, châu Á Thái Bình Dương nói chung, Việt Nam nổi lên như một quốc gia ngoại biên nhưng có vị trí địa chính trị rất quan trọng, là trung tâm của biển Đông. Quan điểm cứng rắn nhưng tôn trọng luật pháp quốc tế, kiên quyết bảo vệ chủ quyền lãnh thổ nhưng không tạo ra các liên minh quân sự ngả theo bất cứ một cường quốc nào của Việt Nam thực sự tạo ra uy tín trên trường quốc tế.
Do đó, Hội thảo quốc tế về Việt Nam học và Đài Loan học lần này được tổ chức tại tòa nhà The Magic School of Green không chỉ lớn nhất về quy mô (về Việt Nam học) tại Đài Loan, với sự tham dự của hơn 100 nhà nghiên cứu quốc tế và Việt Nam mà còn nhiều ý nghĩa quan trọng trên phương diện ngoại giao, chính trị, văn hóa. Số lượng các nhà nghiên cứu, hoạt động văn hóa Việt Nam được mời sang Đài Loan gần 60 người, rải đều trên nhiều lĩnh vực đã cho thấy Ban tổ chức của Đại học Thành Công, mà đứng đầu là Giáo sư, tiến sĩ Tưởng Vi Văn (Wi-vun Chiung) đã rất nỗ lực, cố gắng trong công tác tổ chức. Trường Đại học quốc gia Thành Công, theo tiết lộ của Hiệu trưởng chính là trường nghiên cứu về Đông Nam Á số 1 ở Đài Loan, với hơn 15 năm hợp tác với các quốc gia ASEAN, thiết lập được mối quan hệ trực tiếp với 8 nước, trong đó có Việt Nam.
Hội thảo được diễn ra trong 3 ngày, với 5 buổi, với 19 tiểu ban nghiên cứu cụ thể các chủ đề khoa học xã hội nhân văn khác nhau như: Giảng dạy tiếng Việt cho người nước ngoài; Sự thay đổi trong văn hóa và lịch sử; Những vấn đề về chữ viết của chữ Nôm; Hôn nhân mang tính quốc tế ở châu Á; Văn học và sự lưu truyền… Hội thảo có sự góp mặt của những nhà nghiên cứu Việt Nam trên nhiều lĩnh vực ngôn ngữ, văn học, văn hóa, chính trị, lịch sử, kinh tế, đối ngoại, cùng những nhà nghiên cứu Việt Nam học và Đài Loan học hàng đầu trên thế giới. Có thể kể đến các tên tuổi như Hoàng Văn Hiển, Trần Đăng Khoa, Tưởng Vi Văn, Đinh Quang Hải, Izawa Ryosuke, Pierre Magistry, Nguyễn Đăng Điệp, Sakai Tohru, IU Hong-ki, Bruce Jacob, LI Heng-chhiong... Ngoài ra, còn có ba phiên toàn thể với các báo cáo keynote của Gs. Ngô Như Bình (Đại học Havard), Gs. Shimizu Masaaki (Đại học Osaka), nhà thơ Trần Đăng Khoa, Gs. Thái Duy Bảo (Đại học Quốc gia Úc), Gs. Lim Siu-theh (Đại học quốc gia Chengchi Đài Loan)… Mỗi tham luận đều có người phản biện khoa học, có phần thảo luận và được chủ trì giới thiệu kĩ càng. Các tham luận này sẽ được in toàn văn trong tạp chí khoa học Việt Nam học của Đại học Thành Công sắp xuất bản, cả bằng tiếng Anh, tiếng Trung, tiếng Đài và tiếng Nhật. Có thể nói, đây là một hoạt động khoa học nghiêm túc, có quy mô lớn về Việt Nam học trên thế giới.
 |
| TS. Phan Tuấn Anh báo cáo tại hội thảo |
Trong tiểu ban Văn học và sự lưu truyền, các nhà khoa học giữa Việt Nam và Đài Loan đã vạch rõ những điểm tương đồng giữa hai nền văn học. PGS. TS. Nguyễn Đăng Điệp – Viện trưởng Viện Văn học trong tham luận Đô thị, môi trường và nhân tính trong văn học Việt Nam đương đại đã ứng dụng phê bình sinh thái vào khảo cứu xu hướng viết về văn học môi sinh, môi trường của các nhà văn Việt Nam hậu hiện đại. Nhà nghiên cứu xem môi trường hiện nay là một chủ đề nổi bật trong văn học Việt Nam, điều này thể hiện thái độ công dân của nhà văn, vừa cảnh báo vừa phản ánh những nguy cơ của hiện thực. Trao đổi với tác giả tham luận, GS. TS. Tưởng Vi Văn cũng cho rằng văn học Đài Loan đương đại rất quan tâm đến vấn đề môi trường. Các nhà văn Đài Loan hiện nay cũng có các sáng tác về môi trường đầy trăn trở như nhà văn Việt Nam, bởi vấn đề môi trường tại đây cũng hết sức nóng và đáng báo động. TS. Phan Tuấn Anh với tham luận Tạp văn của Bách Dương và Nguyễn Huy Thiệp – những trải nghiệm dân chủ cùng sự giãn nới/tới không gian dân chủ ở Đài Loan và Việt Nam đã chỉ ra sự tương đồng về hoàn cảnh, tiểu sử, hành trạng và số phận của hai trí thức lớn, có số phận kì lạ tại quê hương của họ. Cả Nguyễn Huy Thiệp và Bách Dương đều là những chí sĩ cả đời đấu tranh, sáng tạo vì dân chủ, họ đã di chuyển từ ngoại biên vào trung tâm của đời sống trí thức. Số phận đặc biệt của họ, ngoài tài năng cá nhân, sự dũng cảm dấn thân, còn được tạo nên bởi sự mở rộng của không gian dân chủ ở Đài và Việt nửa sau thế kỷ XX, bắt đầu bằng những cuộc cải cách, đổi mới và hội nhập vào toàn cầu hóa. Do đó, anh hùng là vượt qua thời thế, nhưng thời thế cũng tạo nên anh hùng...
Sau ba ngày hội thảo sôi nổi, nhiều kiến thức lí thú đã được trao đổi, thảo luận, các nhà nghiên cứu đã cho thấy ích lợi của quá trình toàn cầu hóa. Quá trình này giúp các quốc gia, lãnh thổ xích lại gần nhau bất chấp không - thời gian và những định kiến, các taboo về văn hóa, xóa đi đường biên ngăn cách, đối đầu để có thể xây dựng một thế giới đại đồng, đối thoại mà ở đó mỗi thực thể đều có quyền bảo tồn bản sắc. Từ Đài Loan, chúng ta có thể nhìn ra thế giới, cả thế giới phương Tây lẫn thế giới Hán hóa do đặc thù lịch sử và địa lý của vùng lãnh thổ này. Sự phát triển của Đài Loan hiện nay có những vấn đề mà Việt Nam có thể tham khảo.
Trường An, 15/11/2016
Y.T
(TCSH334/12-2016)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Trên hành trình vòng quanh nước Mỹ và ghi lại những bức ảnh cho cuốn sách mang tên “American Farmer” (tạm dịch: Nông dân Mỹ) của mình, Paul Mobley đã rất sốc khi biết rằng trong số những người làm việc trên các cánh đồng mà anh từng đi qua, có rất nhiều người đã trên 100 tuổi.
-
Mark Taimanov là trường hợp hiếm hoi trên thế giới khi cùng đạt tới đỉnh cao ở hai lĩnh vực là cờ vua và nhạc cổ điển.
-
TUỆ ĐAN
“Ngôn ngữ bị bão hòa và trở nên có sức sống thông qua thời gian”
(Jorge Luis Borges) -
JEAN-PAUL SARTRE (Nhật Vương dịch)
Jean-Paul Sartre (1905 - 1980), nhà văn Pháp, là một trong số những gương mặt tiêu biểu của chủ nghĩa hiện sinh, thường được vinh danh là một trong số các triết gia hàng đầu của nền triết học Pháp thế kỷ XX. -
TUỆ ĐAN
Nguồn mạch của tác phẩm tuôn ra từ sự cô đơn của nó, từ đó nó bắt đầu và tìm kiếm một tác lực cho sự khởi đầu ấy.
(Maurice Blanchot) -
LE VIEUX SIMON
Hồi ký
Trong thời gian bị lưu đày ở đảo Réunion (1916 - 1945) hoàng tử Vĩnh San (tức cựu hoàng Duy Tân) đã có nhiều hoạt động văn hóa và chính trị. -
PHẠM TẤN XUÂN CAO
Chiều ngày 13/10/2016, Hội đồng Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã chính thức công bố giải Nobel Văn chương thuộc về nhạc sĩ, ca sĩ, nhà thơ người Mỹ Bob Dylan với thông cáo giải thưởng được trao vì những phát kiến của ông trong việc tìm kiếm những cách diễn đạt thi pháp mới lạ cho truyền thống âm nhạc Mỹ. -
Hòn đảo Cuba bé nhỏ và nghèo nàn hiện là một trong những nơi sản xuất ra các vũ công trẻ xuất sắc nhất thế giới. Nhà hát Ballet Hoàng Gia và Ballet Quốc gia Anh, San Francisco Ballet và New York City ballet đều có những diễn viên múa chính người Cuba. Làm thế nào một quốc gia nghèo nàn bị cô lập với 11 triệu dân có thể làm được điều đó?
-
Chúng ta đều biết rằng các nhân vật nổi tiếng thế giới như Albert Einstein, Benjamin Franklin, Natalie Portman, Ellen DeGeneres, Gandhi, Paul McCartney, Charles Darwin và Betty White cùng chia sẻ một điểm chung với nhau - đó chính là họ đều là những người có chế độ ăn dựa trên thực vật. Và có bao giờ bạn có hỏi lý do vì sao không?
-
Sau nhiều thế kỷ, các bức tường từng bảo vệ các Hoàng đế Trung Quốc trong Tử Cấm Thành đã bắt đầu suy yếu, gạch bị long ra và bề mặt đã có nhiều vết nứt.
-
TAMARA MOTYLEVA
Nhờ Tạp chí Văn học Obozreniye đăng tải "Những tư tưởng không hợp thời" của Maxim Gorky, chúng ta đã có thể hiểu nội dung sự khác biệt giữa ông với Lênin và những người Bônsêvích trước và sau cách mạng tháng 10. -
Cách đây 75 năm, ngày 7/11/1941, nhân kỷ niệm 24 năm Cách mạng Tháng Mười, nước Nga đã tổ chức một buổi diễu binh, bất chấp những khó khăn, phức tạp của thời chiến khi quân phátxít Ðức đang ở cửa ngõ Moskva.
-
TUỆ ĐAN
Thân xác hiện hữu để rồi đem lại sức nặng và hình dạng cho sự tồn tại của chúng ta.
O. P. -
Judith Lorber, sinh năm 1931, là giáo sư hưu giảng các môn Xã hội học và Phụ nữ học tại Trung tâm Tốt nghiệp thuộc Đại học Thành phố New York và Học viện Brooklyn. Bà là nhà lí thuyết nền tảng của kiến thiết xã hội về giới tính và đóng một vai trò then chốt trong việc tạo dựng và chuyển hóa ngành giới tính học.
-
PHẠM HỮU THU
Trong gần một tháng được ở “xứ sở chuột túi”, tôi có dịp đi đó đi đây và tiếp xúc với nhiều người, chủ yếu là kiều bào ta ở vùng Cabramatta - nơi được mệnh danh là thủ phủ của người Việt ở Australia. -
NGUYỄN THỊ TUYẾT
Từ những chuyến tàu cưỡng bức xuyên Đại Tây Dương, người da đen đặt chân lên đất Mỹ với một nhân vị mới: người nô lệ. Toni Morrison ý thức sâu sắc về những cướp đoạt ấy, toàn bộ tác phẩm của bà không chỉ là lịch sử của người da đen (hơn ba thế kỷ) với tất cả những vấn đề khởi đi từ hệ lụy của màu da, mà quan trọng hơn, là nỗ lực mở ra một phả hệ mới, phả hệ của lòng nhân; và trên nền tảng bảo bối là bản sắc văn hóa, lịch sử tổ tiên, mỗi cá nhân phải giải thoát nhân vị nô lệ trong chính bản thân mình. -
Ngày 17 tháng Chín vừa qua, tại Trung Tâm Nghệ thuật và Nghiên cứu Bétonsalon, thuộc trường đại học Paris VII-Didérot, thuộc quận XIII, Paris đã tổ chức triển lãm và hội thảo bàn tròn về các nghệ sỹ đương đại viễn xứ với chủ đề “Anywhere But Here”, trong đó có vua Hàm Nghi của Việt Nam.
-
Nữ văn sĩ nổi tiếng Chilê, Isabel Allende (Isabên Agiênđê) trả lời phóng viên tạp chí Cuba International (1987) trong chuyến đi thăm Cuba của bà.
-
BỬU Ý
Nhìn học sinh ở Pháp, ta có cảm tưởng họ chơi và nghỉ nhiều hơn học. -
Điều gì đã khiến cho vở kịch có sức sống trường tồn như vậy?
.png)
.png)
