Trường nữ học

08:57 20/08/2008

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGMột hôm nhân rỗi việc, tôi ngồi thả câu nơi một bến đá quen thuộc ven sông Hương. Chỗ này cá nhiều ăn không kịp giật. Bỗng cái phao của tôi trôi đi vùn vụt như thể có người kéo. Tôi vung mạnh tay, một chú cá chép mắc câu nhảy đành đạch trên mặt cỏ. Bất ngờ nó thở hổn hển và nói với tôi bằng tiếng người: rằng nó là con vua Thuỷ Tề, đi tuần thú dọc sông Hương, đã bị tôi bắt được. Nó năn nỉ xin tôi thả ra, sau đó nó sẽ đền ơn bằng cách thực hiện cho tôi ba điều ước.

Tôi quát to:
- Mày không nói gì thì tao cũng sẽ thả mày ra. Nhà tao không ai ăn cá chép.
- Nhưng tôi có bổn phận thực hiện cho Ngài ba điều ước.
Tôi ngắt lời:
- Vậy thì nghe đây: Trường trung học Trưng Trắc hãy trở lại là một trường nữ học.
Đến lượt nó quát to:
- Rõ đầu óc viễn vông! Hãy ước một điều gì cho chính bản thân người, hoặc cho vợ con ngươi được nhờ, ước như thế ta không thực hiện được.
- Vậy thôi, chẳng thèm.... ta chỉ có điều ước muốn ấy gọi là "cháy bỏng".
Con cá chép gầm gừ rồi lặn xuống nước biệt tăm.
Có lẽ con cá thần cũng không ngờ được rằng tôi đã nói thật lòng một sự thật đã nén lại trong lòng tôi từ mấy chục năm qua. Hồi ấy cũng chẳng trách ai, vì Bộ Giáo dục thì theo khoa học hiện đại, còn địa phương thì phải theo Bộ. Mà theo khoa học hiện đại thì ở bậc trung học, một nhà trường hỗn hợp nam nữ sẽ giúp cho sức phát triển nhân cách, hơn là một trường nữ học thuần tuý; theo phương thức sau này người ta chỉ có ý thức về bản thân đầy đủ hơn, khi soi mặt mình trong tấm gương tâm lý của người khác giới tính. Và trên thế giới hiện nay cũng không có một Bộ Giáo dục nào chịu để riêng dưới tay mình một nhà trường thuần nam hoặc thuần nữ như thế... Còn lại là xứ Huế và tôi luôn luôn thuộc về cái thành phố nhỏ bé ấy.
Từ nhiều năm qua, nghề nhiệp đưa tôi tiếp cận tâm lý của người dân Huế, cũng như tâm lý của du khách. Và cả hai đều tỏ ra tiếc quay quắt khi trường nữ trung học duy nhất của thành phố bị giải thể. Không trừ một ai kể cả ông Võ Nguyên Giáp (thuở còn là phó thủ tướng) và bà Nguyễn Thị Bình (thuở còn là Bộ trưởng Bộ Giáo dục). Quả nhiên không ai còn muốn nhắc đến Huế nữa, khi Huế không còn có sông Hương, cầu Trường Tiền hoặc trường Đồng Khánh. Tôi nguyên là thầy dạy khoa quốc văn ở trường Đồng Khánh vào những năm 60-61. Bà hiệu trưởng thời ấy rất thích tính "vô nguyên tắc" của tôi nhưng ông giám đốc Nha học chánh lại bố trí tôi dạy ở trường Quốc học, lấy cớ rằng tôi không thuộc thành phần "C.V" (nghĩa là có vợ). Tôi cãi lại rằng trước sau gì tôi cũng lấy vợ, ông ta bảo rằng đợi lúc ấy hẵng hay.
Nhiều năm sau, tôi còn quay lại trường Đồng Khánh, dạy triết học ở lớp cuối, với tư cách dạy giờ theo hợp đồng. Tôi theo chị Tịnh Nhơn (bà hiệu trưởng) ra vườn "ăn" từng đoá hoa hồng, khi vào giữa buổi sáng, chúng tôi thường thấy đói bụng. Chị Tịnh Nhơn hiểu biết hết mọi chuyện đông tây kim cổ, và mỗi khi có một ý tưởng hài hước về cuộc đời, chị thường cười sặc sụa, cười cho đến lúc khuôn mặt xinh đẹp của chị ràn rụa cả nước mắt, khiến tôi lấy làm lạ, không biết chị đang cười hay đang khóc. Chị Tinh Nhơn thường kể cho tôi nghe chuyện dài "Đồng Khánh răng đen" và "Đồng Khánh răng trắng", những mẩu chuyện thú vị mà tôi chưa hề biết trong cái lịch sử dài dằng dặc của nhà trường, nhờ đó mà ngôi trường nữ ấy trà trộn vào máu thịt tôi, khiến cho tôi trở thành một người bạn tri âm của nó.
Điều là lạ, tôi vốn là thầy dạy chính thức ở trường Quốc học ở bên cạnh, nhưng mọi buồn vui hằng ngày đều gửi lại dưới mái trường Đồng Khánh, nơi đó chị Tịnh Nhơn như một vị thần canh gĩư hộ tôi bao nhiêu châu ngọc trường Đồng Khánh như một giấc mơ nhẹ của thành phố, nơi đó thời thiếu nữ thơ ngây một đi là đi mãi tận bên trời, giống như mây của mùa thu cũ, nơi đó bị hắt ra khỏi sân trường, người ta liền trở thành một người khác ngay lập tức, tất bật giữa dòng đời. Qua những thông tin từ chị Tịnh Nhơn, tôi được biết một vệt màu rất quý có từ thời "Đồng Khánh răng đen". Đó là màu tím hoang đường của một thời, còn lưu truyền cho tôi, qua câu nói dân giã bằng giọng tây bồi "lắt léo mẹ dồng lô, a xanh cutô pơrồ mơ nát" (học trò nhà nước đi du ngoạn tại Nam Giao). Nguyên có một bộ phận của nữ sinh Đồng Khánh ở nội trú, vào chiều thứ năm hoặc thứ bảy trong tuần, họ phải xếp hàng hai, theo cô thầy giám thị đi dạo ở Đàn Nam Giao, đồng phục màu tím. Cứ hằng tuần, cái dòng người màu tím lại hiện ra, gieo một ấn tượng khó quên trong ký ức người dân Huế.
Thuở tôi lớn lên và đủ tuổi để ghi nhận những sắc màu ở chung quanh thì trường Đồng Khánh đã thôi không dùng đồng phục màu tím. Thế mà lòng tôi cứ bâng khuâng nhớ lại câu thơ này của Lý Bạch: "Tử y lang đối tử vi hoa" (Chàng áo tím đứng nhìn bông hoa tím). Phía trước trường Đồng Khánh sát mép bờ sông Hương, có một bến đò ngang nổi tiếng gọi là bến đò Thừa Phủ, như là bến đò chuyên dùng dành cho nữ sinh Đồng Khánh qua lại giữa hai bờ. Có một lần tôi xuống đò, đứng khép nép như đi một chuyến đò chợ. Chung quanh tôi tất cả đều màu trắng, và tôi chỉ nhận ra vài nét nhan sắc qua sự phản chiếu của bóng nước. Tôi là người lái đò trên dòng sông trong tiểu thuyết "câu chuyện của dòng sông" của Herman Hesse, đi khắp bốn phương trời rồi trở về làm một ông lái đò ung dung trên sông nước, học cái minh triết của dòng sông. Chung quanh tôi màu trắng ửng lên trong nắng sớm và tất cả nổi bật trên mặt nước xanh. Tất cả bỗng sáng trưng trong trẻo lạ lùng đến độ tôi băn khoăn: cớ sao tôi không đi học hội hoạ. Tôi tin rằng có một cái gì thuộc về vĩnh cửu hiển hiện trên dòng sông Hương. Suốt hàng chục năm nay, tôi như là người hướng dẫn viên du lịch cho những nhà văn về thăm Huế. Dạo đầu có những nhà văn nước ngoài, nhìn ngơ ngẩn quang cảnh này của Huê: những nữ sinh Đồng Khánh giờ ra chơi, những người này nô đùa, những người khác quàng tay nhau đi dạo dưới hàng cây. Họ bảo rằng đi khắp thế giới không tìm đâu ra một quang cảnh đẹp như vậy. Nhiều nhà văn lại quở rằng: Thành phố Huế không lớn lắm, nếu không có gì đặc biệt thì tại sao lại bố trí hai trường cấp 3 đứng cạnh nhau như thế.
Tôi có một chị bạn, vốn là người Huế, đã định cư ở Sài Gòn từ nhỏ. Hôm về thăm Huế, chị nói với cô cháu:
- Nghe cháu học trường Đồng Khánh phải không? Ừ nhãn hiệu "nữ sinh Đồng Khánh" có giá lắm. Cháu hát cho cô nghe một bài được không?
- Dạ không, cháu là học trò Quốc học, em Ngọc cháu mới là học trò Đồng Khánh.
Rồi cô ngoảnh xuống nhà dưới gọi to:- Ngọc ơi, Ngọc ạ. Cô gọi đến lần thứ ba, thì một cậu trai đen nhẻm, mặc quần cọc, mồ hôi nhể nhải, chừng đi đá bóng ở ngoài đường mới về, đến đứng trước mặt cô. "Học trò Đồng Khánh là thế đấy!". Tôi xa thành phố, đi đánh bạn với lau lách suốt mười năm. Ngày trở về không còn nhìn thấy bến đò Thừa Phủ, và sau đó cả trường Đồng Khánh cũng biến mất, tôi lặng người thấy Huế cứ mãi khác đi hết cái này đến cái khác, kể cả những cái không cần phải thay đổi. Lòng tôi đau như xé. Nhân dịp này, dịp kỷ niệm 85 năm thành lập trường Đồng Khánh và cũng vì sự nghiệp phát triển của một thành phố du lịch, tôi chợt nghe xôn xao câu hát quen thuộc của một nhạc sĩ đi xa về thăm quê
-"Giữ chút gì rất Huế đi em"
Huế 10/03/2002
H.P.N.T
(nguồn: TCSH số 159 - 05 - 2002)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Xem thêm

Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm

LTS: Phát hành tới hàng trăm ngàn bản, Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm là cuốn sách duy nhất (có thể nói như vậy) gây được xúc động cho các thế hệ độc giả trong và sau chiến tranh, cho cả hai phía xâm lược và chống xâm lược nhờ tính chân thực của nó.Sông Hương trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc một số trang trong cuốn Nhật ký Đặng Thuỳ Trâm và hai bài viết liên quan đến cuốn sách
Ba nhà sư và cuộc vượt ngục

NGUYỄN QUANG HÀ Truyện kýHoà thượng Thích Đôn Hậu gọi đại đức Thích Trí Diệm lên phòng riêng:- Ta đang mắc công chuyện không thể xa Huế được trong thời gian này, nên ta cử thầy vào chùa Hải Đức, Nha Trang tham gia cuộc thuyết pháp quan trọng tại đó. Thầy đi được chớ?Đại đức Thích Trí Diệm cúi đầu thưa:- Dạ, được ạ.
Chuyện bây giờ mới kể

VĨNH NGUYÊN Truyện kýSau “vụ” gặp em, tôi băn khoăn lắm lắm. Là bởi trước đó - trước quả rốc-két mà chiếc F4H phóng xuống và em bị thương dưới đùi, em đang chờ tháo dây thuyền ở hốc đá, còn tôi thì giữ lấy ống ti-dô cho nước vào hai cái thùng phuy trên thuyền cho em. Hai chiếc thùng phuy 400 lít nước sắp tràn đầy. Như vậy là quá đủ thời gian cho chúng ta có thể hiểu biết về nhau, tên tuổi, quê hương bản quán.
Đi tìm anh

ĐẶNG VĂN SỞ Ghi chépKhông hiểu sao tôi lại đi tìm anh - anh Nguyễn Đức Thuận - người anh chú bác ruột cùng chung sống dưới một mái nhà với tôi. Tôi chỉ nhớ là hồi đó chồng của cô tôi nằm mơ thấy anh, và bác vào tận Nha Trang để đi tìm anh Mậu, người đồng đội và là người chứng kiến lúc chôn cất anh.
Chuyện một người tự tử ở Huế

NGUYỄN QUANG HÀMột buổi sáng vợ chồng anh Thảo, chị Ái đang đèo nhau, phóng xe Honda trên đường Nguyễn Trãi, một con đường lớn của thành phố Huế, bỗng có một người lao thẳng vào xe anh Thảo. Nhờ tay lái thiện nghệ, nên anh Thảo đã phanh xe kịp. Hai vợ chồng dựng xe, ra đỡ nạn nhân dậy.
Nghệ sĩ Nhân dân Đặng Nhật Minh- Người kể sự tích dân tộc mình bằng điện ảnh

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGBút kýAnh đã xứng đáng với danh hiệu "Nghệ sĩ Nhân dân" của nhà nước ta phong tặng. Riêng Hội Nghệ sĩ điện ảnh Nhật Bản đã tặng cho anh giải thưởng vẻ vang dành cho người nghệ sĩ thuật lại sự tích dân tộc mình bằng điện ảnh...
Đi qua mấy hiệu sách ở Hà Nội

ĐÀO XUÂN QUÝĐã lâu lắm, có đến hơn hai năm, kể từ khi bị tai nạn ở chân tôi chưa đi vào các hiệu sách, kể cả các hiệu sách ở Nha Trang. Đi tới các hiệu sách thì xa quá, đi bộ thì không đi nổi, mệt và nóng lắm, mà đi xe thuê thì cũng khó, vì họ không phải chỉ đưa mình tới nơi mà còn phải đợi hàng giờ khi mình phải tìm chọn sách nơi này nơi nọ, quầy này quầy khác v.v...
“Người rừng”

NGUYỄN THANH CHÍHai mươi tám tuổi, nó không biết chữ và không quen đi dép, mặc áo quần dài; lầm lũi, ít nói nhưng rất khoẻ mạnh... Với nó rừng là nhà, các lối mòn trong rừng thì thuộc như lòng bàn tay... Đó là Trương Ngọc Hoàng, sinh năm 1977.
Kỷ niệm về bữa cơm chiều ở dinh độc lập

NGUYỄN TRỌNG BÍNHMọi chuyện xẩy ra suốt 55 ngày đêm ở đơn vị trong cuộc tổng tiến công nổi dậy xuân 1975 mà đỉnh cao là chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, tôi đều nhớ như in. Thế mà, lạ lùng thay, suốt thời gian đó, hàng ngày mình ăn thế nào, lại không nhớ nổi. Chỉ nhớ mang máng có lúc ăn cơm nắm, ăn lương khô. Về giấc ngủ, có thể là tranh thủ nửa ngủ nửa thức giữa 2 trận đánh hoặc lúc ngồi trên xe trong đội hình hành tiến. Cố hình dung, tôi nhớ được bữa cơm chiều ở dinh Độc Lập, hôm 30-4-1975.
Chuyện về ngày 30-4, bây giờ mới kể

NGÔ MINHỞ CỬA NGÕ XUÂN LỘCSư Đoàn 7 thuộc Quân Đoàn 4 của chúng tôi hành quân từ Bảo Lộc về ém quân trong một rừng chuối mênh mông, chuẩn bị tấn công cứ điểm Xuân Lộc, cửa ngõ Đông Bắc Sài Gòn, đúng đêm 1-4-1975.
Mở đường về Nam

HUỲNH KIM PHONG(Chào mừng kỷ niệm 30 năm ngày giải phóng miền , thống nhất đất nước 30.4.1975 - 30.4.2005)
Không gian xứ Huế

LÊ HOÀNG HẢICon người từ khi cảm nhận thế giới xung quanh là lúc cảm được sự xa vắng, ly biệt... Nhớ hồi thơ dại, đứng trên bến sông trước nhà nhìn sang Cồn Hến thấy sông rộng lắm cứ nghĩ khó mà bơi sang sông được. Mỗi lần đi bộ từ nhà lên cầu Gia Hội dù chỉ vài trăm mét nhưng lại cảm thấy rất xa. Càng lớn khôn cảm nhận về khoảng cách được rút ngắn. Nhưng lạ thay khoa học ngày càng khám phá không gian, vũ trụ thì chạm đến cõi vô cùng.
Trăn trở mãi với Hương Giang

HỒ NGỌC PHÚTôi về lại Huế sau trận lụt tuy muộn nhưng khá lớn vào gần cuối tháng 12 năm 2004. Ngồi ở quán cà phê Sơn bên bờ chân cầu Trường Tiền, nhìn sông Hương vào lúc sáng sớm sao thấy khang khác, trong có vẻ như sáng hơn ngày thường.
Hoa bên trời

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGĐã lâu tôi không hề nhắc đến hoa, và tôi cảm thấy tôi đã có lỗi đối với những người bạn tâm tình ấy dọc suốt một quãng đời chìm đắm trong khói lửa. Thật ra, những cánh hoa nhỏ bé và mong manh ấy đã viền con đường tuổi trẻ đầy kham khổ của tôi. Chiến chinh qua rồi có nhiều cái tôi đã quên, nhưng những cánh hoa dại dọc đường không hiểu sao tôi vẫn nhớ như in, như thể chúng đã được ấn vào trí nhớ của tôi thành những vết sẹo.
Mùa phượng cháy

NGUYỄN THẾ QUANG(Chuyện tình chưa kể của nhà thơ Hoàng Cầm)
Huế của người ta

VÕ NGỌC LANTôi sinh ra và lớn lên tại vùng Kim Long, một làng nhỏ thuộc vùng cận sơn, không xa Huế là bao. Bởi thuở nhỏ chỉ loanh quanh trong nhà, trong làng ít khi được “đi phố” nên đối với tôi, Huế là một cái gì thật xa cách, thật lạ lùng. Đến nỗi tôi có ý nghĩ buồn cười: “Huế là của người ta, của ai đó, chứ không phải là Huế của tôi”, ngôi chợ mái trường, một khoảng sông xanh ngắt và tiếng chuông chùa Linh Mụ... mấy thứ ấy mới là của tôi.
Hương Giang quốc gia chi bảo...

NGUYỄN XUÂN HOÀNGNhân một lần ghé ngang Paris , võ sư người Huế Nguyễn Văn Dũng đã đi thăm sông Seine. Đứng lặng lẽ bên dòng sông thơ mộng bậc nhất nước Pháp, bỗng lòng ông nhớ sông Hương quá trời. Về lại Việt , ngồi bên bờ sông Hương, ông vẫn hãy còn thấy nhớ cồn cào cái dòng chảy thầm thì trong sương mù như một nhát cắt ngọt ngào giữa trái tim đa cảm.
Người yêu bé nhỏ

HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNGTôi rẽ vào nhà Thiệp để đưa bé Miên Thảo đi học. Cô bé hét vang nhà để bắt tìm cho ra chiếc dép đi trời mưa lạc nơi đâu không biết. Miên Thảo mặc chiếc quần Jean xanh và khoác áo len đỏ, choàng một chiếc phu la cổ màu đen trông thật đỏm dáng.
Bên sông Bồ

NGUYỄN QUANG HÀSông Bồ là con sông không dài, nhưng đẹp ở về phía Bắc Huế. Phía tả ngạn, hữu ngạn vùng thượng lưu sông là hai huyện Phong Điền và Hương Trà, vùng hạ lưu sông chảy qua Quảng Điền rồi đổ vào phá Tam Giang. Làng xóm hai bên bờ sông khá trù mật.
Câu chuyện trong rừng thiêng (1)

MINH CHUYÊN (Tiếp Sông Hương số 12-2008)