Đã thành truyền thống, 5 năm một lần, Bộ Quốc phòng tiến hành xét, trao Giải thưởng văn học nghệ thuật, báo chí về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng. Trong số hàng trăm tác giả tham dự xét giải ở chuyên ngành văn học lần này (từ năm 2014 đến 2019), đáng chú ý là sự xuất hiện của các cây bút thuộc “thế hệ 7x, 8x” - những người được sinh ra và trưởng thành trong thời bình.
Nhóm tác giả trẻ trong lực lượng quân đội bên thềm lễ trao giải thưởng
Thu hút được một đội ngũ các cây bút trẻ tham dự giải thưởng là một tín hiệu đáng mừng; đồng thời khẳng định, đây là giải thưởng có truyền thống, uy tín trong hệ thống giải thưởng văn học về đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng. Bên cạnh đó, cũng chứng tỏ, tuy mảng đề tài khó, đầy thử thách, nhưng vẫn có sức hấp dẫn riêng đối với các cây bút trẻ với nhiều thể loại, đề tài văn học được khai thác.
Về trường ca, thể loại đòi hỏi người viết ngoài tài năng văn chương còn phải có vốn sống, kiến thức dày dặn, am hiểu đề tài mình theo đuổi, như: Sóng trầm biển dựng (Đoàn Văn Mật), Bình nguyên đỏ (Lý Hữu Lương), Sa mộc (Phạm Vân Anh)… Về thơ, có Cột mốc trong người của Nguyễn Quang Hưng… Bút ký, thể loại có số lượng tác giả tham dự nhiều hơn cả, cũng xuất hiện những tác phẩm nổi bật: Mùa tân binh (Uông Triều), Những giấc mơ biên thùy (Ngô Tiến Mạnh), Hành trình của dấu giày (Hoàng Thị Trúc Ly), Trường Sa nơi trái tim gửi lại (Trịnh Văn Dũng), Ngọn đèn trong bão lửa (Phạm Xuân Trường)... và cả những cuốn tản văn, ghi chép kết hợp ảnh như Nơi đầu sóng của Lữ Mai - Trần Thành. Lý luận phê bình, thể loại vốn yêu cầu người viết phải có nền tảng lý luận vững chắc và sự nhạy bén của ngòi bút cũng ghi nhận sự tham gia của nhiều cây bút phê bình trẻ sáng giá, gồm: Bên gốc đại nhà số 4 (Hoàng Đăng Khoa), Ngọn sáng (Nguyễn Thanh Tâm), Chạm(Xuân Hùng)… Sự đa dạng về thể loại, đề tài kể trên cũng là một tín hiệu cho thấy sự phong phú của các tác phẩm dự giải và nhịp chuyển động của đời sống văn học ở mảng đề tài luôn chứa đựng nhiều thách thức này.
Tác giả Lý Hữu Lương (sinh năm 1988) là một người lính dân tộc Dao đã sớm chững chạc với trường ca Bình nguyên đỏ tái hiện cuộc chiến đấu của những người lính tình nguyện Việt Nam đoàn kết cùng bộ đội Pa-thét Lào trong cuộc chiến chống quân xâm lược. Xuyên suốt tác phẩm là những câu thơ ca ngợi tình đồng chí hai nước Việt Nam - Lào, tình cảm của những người lính xa quê đã chiến đấu, hy sinh và phải nằm lại Cánh đồng Chum bên nước bạn, là những day dứt khôn nguôi giữa người ra đi và người ở lại. Bút ký Mùa tân binh của Uông Triều mang lại cho bạn đọc cái nhìn toàn cảnh về người chiến sĩ trong đời sống tình cảm cũng như trong rèn luyện, học tập, thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong thời bình. Cùng thể loại, Ngọn đèn trong bão lửa của Phạm Xuân Trường tái hiện cuộc đời của “bà má Nam Bộ” Sáu Ngẫu - Huỳnh Thị Sáu trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Ngọn sáng của Nguyễn Thanh Tâm, Bên gốc đại nhà số 4 của Hoàng Đăng Khoa, Chạm của Xuân Hùng… là những tập tiểu luận phê bình đóng góp nhiều chuyên luận công phu, phân tích kỹ lưỡng những đặc trưng nền văn học cách mạng và hình ảnh người lính Cụ Hồ qua từng giai đoạn, dựng nên những chân dung nhà văn quân đội tiêu biểu một cách sinh động.
Một điểm nhấn trong các tác phẩm của những cây bút trẻ tham gia dự, xét giải lần này là sự tập trung vào đề tài Trường Sa và người lính hải quân. Quần đảo Trường Sa, cột mốc tiền tiêu thiêng liêng của Tổ quốc và hình ảnh người lính ngày đêm canh giữ biển trời lâu nay là một đề tài lớn, gợi nguồn cảm hứng sáng tạo cho bao thế hệ văn nghệ sĩ. Việc các cây bút trẻ thử sức với đề tài mà thế hệ nhà văn đi trước đã ghi dấu ấn, đã thể hiện tinh thần dấn thân, tiếp nối “huyết mạch” của nền văn học nghệ thuật nước nhà, đồng thời cũng chính là tình yêu nước, lòng trắc ẩn dấy lên trong trái tim họ sau những chuyến thực tế tới vùng biển, đảo tiền tiêu. Trường Sa nơi trái tim gửi lại của Trịnh Văn Dũng là những ghi chép thú vị về đời sống, sinh hoạt của quân và dân tại quần đảo Trường Sa. Sự kết hợp khéo léo giữa những tản văn, ghi chép của Lữ Mai - Trần Thành trong Nơi đầu sóngđem đến cảm nhận vừa chân thực, tươi mới, vừa lãng mạn về Trường Sa. Trường ca Sóng trầm biển dựng của Đoàn Văn Mật lấy cảm hứng từ hành trình khai phá và sự nghiệp bảo vệ chủ quyền biển đảo thiêng liêng xuyên suốt trong lịch sử hàng nghìn năm cho đến thời đại Hồ Chí Minh của dân tộc ta. Với lối viết giàu cảm xúc, kỹ lưỡng, đậm chất suy tưởng và chiêm nghiệm, qua năm chương: Phía biển, Gạc Ma ngày sóng đỏ, Bão nhà giàn, Hoàng Sa ngày không xa lắm, Cửa sông, tác giả Đoàn Văn Mật đã dựng nên vẻ đẹp của quá trình khai phá, bám đảo, giữ đảo hào hùng với hình ảnh người lính hải quân muôn đời bất tử.
Niềm đam mê, nỗ lực với tinh thần dấn thân, không ngại thử thách của các tác giả trẻ với đề tài lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng đã đem lại cho họ những thành công bước đầu ở cuộc xét giải lần này. Những giải thưởng trao tặng cho các tác giả thể hiện sự ghi nhận của Bộ Quốc phòng đối với những đóng góp của thế hệ trẻ. Hy vọng, sau nguồn khích lệ này, họ càng có thêm động lực, cảm hứng để tiếp tục dấn thân, ấp ủ và cho ra đời những tác phẩm ngày càng công phu, chất lượng.
Theo Tâm Anh - NDĐT
1. Quan sát tiểu thuyết Việt Nam đương đại, chúng ta sẽ nhận thấy có một số triều đại, nhân vật được các nhà văn tập trung khai khác với mật độ khá dày như nhà Trần với Trần Khánh Dư, Trần Hưng Đạo (xuất hiện trong Sương mù tháng giêng của Uông Triều, Trần Khánh Dư của Lưu Sơn Minh, Chim ưng và chàng đan sọt của Bùi Việt Sĩ, Đức Thánh Trần của Trần Thanh Cảnh…), nhà Lê với Nguyễn Trãi (xuất hiện trong Hội thề của Nguyễn Quang Thân, Nguyễn Trãi của Bùi Anh Tấn…), nhà Tây Sơn với Nguyễn Huệ (xuất hiện trong Sông Côn mùa lũ của Nguyễn Mộng Giác, Tây Sơn bi hùng truyện của Lê Đình Danh…).
Có thể coi “Dế mèn phiêu lưu ký” là một trong những tác phẩm đặc biệt nhất của văn học Việt Nam, khi tính đến nay đã có rất nhiều ấn bản đặc biệt của bộ sách này ra đời. Mới đây, độc giả yêu mến “dế mèn” lại một lần nữa được thưởng thức cuộc phiêu lưu của chú dế lừng danh qua ấn phẩm mới với những bức tranh minh họa hoàn toàn khác biệt của nữ họa sĩ trẻ Đậu Đũa.
Ở vào tuổi 99, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Tư vẫn tỏ ra minh mẫn và tinh anh khi giao lưu cùng bạn đọc nhân dịp tái bản bộ tiểu thuyết lịch sử Loạn 12 sứ quân do NXB Văn hóa - Văn nghệ tổ chức vào sáng ngày 20-9, tại Đường sách TPHCM.
Khi nghe tin nhà văn Vũ Tú Nam đã trút hơi thở cuối cùng, lòng tôi dâng lên một nỗi buồn. Nhưng trong nỗi buồn ấy là những ký ức đẹp và ấm áp về ông. Hình ảnh ông hiện lên và ngự trị trên hình ảnh ấy là ánh mắt và nụ cười hiền hậu.
"Túc tắc sống/ Ngày nối ngày/ Túc tắc say từng phút giây/ Tới khi nào buông tay bút/ Trời xanh ngút túc tắc bay..." - là những dòng thơ của con trai nhà văn Vũ Tú Nam mới đăng để tiễn biệt cha về cõi vĩnh hằng.
Sớm thứ hai ngày 7-9, Trung tướng Triệu Xuân Hòa (Ba Hòa), nguyên Tư lệnh Quân khu 7, gọi cho tôi: “Anh nghe tin buồn chưa, bác Văn Lê đi đêm qua rồi”. Tôi không tin vào tai mình, hỏi lại: “Văn Lê nào, có phải nhà thơ Văn Lê?”. Giọng Ba Hòa buồn rười rượi: “Mới sớm qua, bác ấy còn đi qua ngõ nhà chúng tôi. Bác ấy vẫn cười vui mà?”.
“Mở mắt ngày đã trôi” là tập truyện mới của tác giả Hoàng Thanh Hương nằm trong đề án Bảo tồn, phát huy giá trị tác phẩm văn học, nghệ thuật các dân tộc thiểu số Việt Nam do Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam thực hiện năm 2020.
Kỷ niệm 75 năm Quốc khánh 2.9, NXB Kim Đồng giới thiệu những cuốn sách về quê hương đất nước, lịch sử cách mạng, về Chủ tịch Hồ Chí Minh - lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, nhằm góp phần bồi đắp trong thế hệ trẻ lòng yêu nước thương nòi, tinh thần tự hào, hiểu sâu sắc hơn vị trí, uy tín của Việt Nam trong thế giới hiện đại là khởi nguồn từ ngày 2.9.1945.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sinh năm 1950, là một trong những nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam đương đại, với những sáng tác truyện ngắn đặc sắc, mang hơi hướng huyền thoại, cổ tích, hoặc lịch sử. Với Truyện ngắn Nguyễn Huy Thiệp (Đông A và NXB Văn học), bạn đọc sẽ được gặp lại một cuốn sách vừa quen vừa lạ.
Được xem là tác phẩm đỉnh cao trong cuộc đời sáng tác ngắn ngủi của “Ông vua phóng sự đất Bắc” Vũ Trọng Phụng, tiểu thuyết Số đỏ đã từng quen thuộc với nhiều thế hệ độc giả Việt Nam. Mới đây, tác phẩm vừa được trở lại với một diện mạo hoàn toàn mới do Công ty Sách Đông A và NXB Văn học ấn hành.
Nhà nghiên cứu Phan Ngọc khi nghiên cứu bản sắc văn hoá của người Việt Nam đã nêu ra bốn yếu tố: Tổ quốc, gia đình, thân phận và diện mạo. Theo tôi trong bốn yếu tố ấy thì quan trọng nhất, khi hai yếu tố kia đã có rồi, là thân phận và diện mạo, vì hai yếu tố này mới xác nhận vị thế một con người trong xã hội.
Tôi xúc động rưng rưng khi đọc những trang đầu cuốn sách mới của nhà văn Ngô Thảo với đầu đề “Nghiêng trong bóng chiều” (Nxb. Quân đội nhân dân, 2020), mừng ông tròn tuổi 80. Ông mở đầu: Khi trò chuyện với người già, lớp trẻ sợ nhất là các vị ôn nghèo, kể khổ về thời bao cấp.
Trở về với miền Nam để trả món nợ ân tình, đó chính là khát vọng để Nguyễn Thi sáng tạo nên những tác phẩm cố gắng khái quát bức tranh rộng lớn của một thời cả dân tộc lên đường đánh Mĩ.
Bao năm qua, những sáng tác về Hà Nội đều đặn ra mắt công chúng. Không phải ngẫu nhiên nhiều tác giả luôn ưu ái dành một góc văn chương của mình để viết về Hà Nội, bởi tình yêu, sự mến thương và cảm giác gắn bó với mảnh đất Thăng Long xưa.
Tiểu thuyết “Những ngày cách ly”, tác giả Bùi Quang Thắng, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh dài 160 trang được viết trong 12 ngày, đề tài liên quan đến dịch Covid-19. Đọc xong, điều đầu tiên, cũng đáng nể người viết, người biên tập, đây hẳn là cuộc chạy đua để cuốn sách đến được với bạn đọc trong thời gian nhanh nhất có thể.
Bộ sách đồ sộ với độ dày gần 5000 trang tập hợp 30 nhật ký của những người lính trong chiến tranh. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều gọi đây là bộ hồ sơ văn hóa Việt Nam. Còn Trung tướng, Anh hùng LLVTND Đoàn Sinh Hưởng thì coi bộ sách là dấu ấn tâm hồn của các anh hùng liệt sĩ.
5 năm sau khi nữ tác giả Svetlane Alexievich nhận giải Nobel văn học cho những cuốn sách thuộc thể loại phi hư cấu, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam, bằng sự nỗ lực lớn đã tiếp tục giới thiệu các tác phẩm của bà. Hai cuốn sách được dịch và giới thiệu mới là “Những nhân chứng cuối cùng” và “Những cậu bé kẽm” do dịch giả Phan Xuân Loan thực hiện.
Với mong muốn khơi gợi niềm thích thú và sự tò mò của độc giả nhỏ tuổi đến với sách giáo dục truyền thống, Nhà xuất bản Kim Đồng vừa giới thiệu câu chuyện về tấm gương anh hùng của chị Võ Thị Sáu và anh Lý Tự Trọng với phần lời kể được lồng ghép cùng những bức tranh tả thực hoành tráng.
Trong lòng tôi, nhà văn Phạm Tường Hạnh là người anh giàu tình nghĩa, sống sôi động, bộc trực, thẳng thắn, nhưng với đồng nghiệp thì luôn biết lắng nghe và tôn trọng. Hôm nay, kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Phạm Tường Hạnh, xin có đôi dòng...
Đến nay, nhà văn Ma Văn Kháng đã cho ra đời hơn 20 tiểu thuyết, gần 200 truyện ngắn, chủ yếu lấy cảm hứng từ sử thi và thế sự đời tư, đề cập phần nhiều đến cuộc sống và con người vùng Tây Bắc.