Thăng trầm cổ vật triều Nguyễn (*): Cuộc cướp cạn ngày thất thủ (2)
Ngày kinh đô Huế thất thủ (5/7/1885), không những hàng vạn thần dân bị sát hại mà vô số cổ vật triều đình cũng bị cướp đi, kể cả ống đựng tăm xỉa răng.
Cửu Vị Thần Công từng bị quân đội Pháp chiếm sau ngày kinh đô thất thủ, nay đã trở về Huế
Năm 1862, sau khi để mất 3 tỉnh miền Đông Nam Bộ vào tay thực dân Pháp và phải ký Hòa ước Nhâm Tuất, triều Nguyễn đã huy động rất nhiều vàng bạc và các cổ vật để đền trả số chiến phí 4 triệu piastre (đơn vị tiền tệ 3 nước Đông Dương thời thuộc địa Pháp) được quy đổi thành 2.880.000 lạng bạc cho Pháp.
Điều tàu chuyển kho báu về Pháp
Theo nhà nghiên cứu Phan Thuận An, thời nhà Nguyễn, vua thường ban tặng kim sách (sách bằng vàng), ngân sách (sách bằng bạc) cho những người có công trạng lớn với đất nước, triều đình. Sau khi ký hòa ước, nhà vua đã yêu cầu in một loạt đồng sách đổi lấy kim sách để trả cho Pháp. Thời đó, có khoảng vài chục kim sách nhưng sau sự kiện này thì còn lại rất ít.
Nhưng vụ mất mát lớn nhất khiến cho triều đình nhà Nguyễn và người dân Huế đau xót, nuối tiếc là sự kiện “thất thủ kinh đô” xảy ra vào ngày 5/7/1885 (23 tháng 5 năm Ất Dậu). Sau khi chiếm được kinh thành, tiếng súng đã im, quân Pháp tràn vào các cung điện thu được 10 triệu đồng, vô số vàng bạc, nhiều thỏi vàng.
Theo một tư liệu tiếng Pháp có tên J. Chesneaux, Contribution à l’Histoire de la Nation vietnamienne xuất bản năm 1955, linh mục Père Siefert, người chứng kiến sự kiện cướp bóc này, kể: “Với những bản mục lục về tài sản đã có trước ngày 5-5-1885 cầm tay, người Pháp đã lấy ở nhà, các đội thân binh: 113 lượng vàng, 742 lượng bạc, 2.627 quan tiền. Tại cung thái hậu Từ Dũ - thân mẫu vua Tự Đức: 228 viên kim cương, 266 đồ nữ trang nạm kim cương, ngọc trai và đá quý, 271 đồ dùng bằng vàng; tại các lăng Thiệu Trị, Minh Mạng, Gia Long: đầy ắp những đồ dùng cá nhân các vua lúc sinh thời”.
Theo Père Siefert, quân Pháp lấy đi mọi thứ của triều Nguyễn dù nhỏ nhất. Đó là vụ cướp phá trắng trợn, “tất cả những thứ gì có thể lấy mang đi được như vương miện, đai lưng, nệm trải nhà, cho đến những ống đựng tăm xỉa răng. Tại các ngân khố hoàng gia, cướp đi một số vàng, trị giá khoảng 24 triệu quan (franc)…” - vị linh mục này thuật lại.
Còn Khâm sứ Rheinart trong một bản tường trình gửi Toàn quyền Richaud vào ngày 28/2/1889, viết: Ngày 5/7/1885, trong vụ bạo động Huế, quân Pháp cướp đi nhiều báu vật. Một sự việc vô cùng xấu hổ xảy ra lúc đó: Một con voi làm bằng vàng, rất kỳ công và có giá trị lớn bị cưa làm đôi vì 2 gã kình địch. Gã nào cũng muốn giành phần cho mình cái chất nguyên liệu của đồ vật ấy.
Ngay bản thân tướng De Courcy, người chỉ huy cuộc tấn công kinh đô Huế, vào ngày 24/7/1885 đã gửi cho chính phủ Pháp một bức điện. “Trị giá phỏng chừng các quý vật bằng vàng hay bằng bạc giấu kỹ trong các hầm kín là 9 triệu quan. Đã khám phá thêm nhiều ấn tín và kim sách đáng giá bạc triệu. Xúc tiến rất khó khăn việc tập trung những kho tàng mỹ thuật. Cần cử sang đây một chiếc tàu cùng nhiều nhân viên thành thạo để mang về mọi thứ cùng với kho tàng” - De Courcy đề nghị.
Cổ vật thất thoát ra nước ngoài
Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến lúc miền Nam hoàn toàn giải phóng năm 1975, ít nhiều cổ vật triều Nguyễn được bảo quản, trưng bày tại Tàng Cổ Viện (hiện là Bảo tàng Cổ vật cung đình Huế) cũng bị thất thoát. Riêng Ngô Đình Diệm đã lấy chiếc nghiên mực Tức Mạc Hầu của vua Tự Đức làm tài sản riêng. Sau khi chính quyền họ Ngô bị lật đổ đến nay, chiếc nghiên mực này đã mất tích.
Trong khi đó, năm 1972, chiến sự xảy ra căng thẳng ở Quảng Trị, chính quyền Nguyễn Văn Thiệu đã cho đóng những cổ vật quý nhất của Viện Bảo tàng Huế vào hơn 80 thùng rồi vận chuyển bằng máy bay vào Sài Gòn. Đến năm 1977, có tổng cộng 1.677 cổ vật được trao lại cho Huế.
Nhà nghiên cứu Phan Thuận An khẳng định thời triều Nguyễn còn trị vì đất nước, các quan lại, hoàng tộc đều sống dư dả, xây dựng các biệt phủ rộng rãi với vô số cổ vật như đồ thờ tự, bàn ghế, vật dụng sinh hoạt và một số của vua ban tặng.
Sau năm 1975, do mới giải phóng nên kinh tế đất nước rất khó khăn, các gia đình này đã bán dần tài sản. Lúc đầu, họ chỉ bán các vật dụng, vàng bạc, tiếp đến là đồ thờ tự, các thứ vua ban và cuối cùng bán cả nhà cửa, chỉ giữ lại cho mình khoảnh đất nhỏ để mưu sinh. Những cổ vật đáng giá đã bị tuồn ra nước ngoài.
TS Phan Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô Huế, cho biết sau năm 1975, đặc biệt là trong những năm 1980, tại TP Huế và vùng phụ cận, kẻ gian đã đào phá hàng chục lăng mộ của các ông hoàng bà chúa để đánh cắp cổ vật. Lăng Kiên Thái Vương (thân sinh của 3 vị hoàng đế Đồng Khánh, Hàm Nghi và Kiến Phúc), lăng thái hậu Từ Dũ và lăng hầu hết các chúa Nguyễn đều bị kẻ gian đào bới, lấy đi rất nhiều đồ tùy táng giá trị. Mặc dù lực lượng công an và đơn vị quản lý di tích bắt được một số vụ như trộm ở lăng bà Từ Dũ, lăng Kiên Thái Vương nhưng các hiện vật thu được đều phải giao cho ngân hàng nhà nước hoặc đem bán hóa giá. Đây cũng là một tổn thất đau lòng đối với Huế.
Kỳ tới: Đưa cổ vật hồi hương
|
Ấn kiếm vua Bảo Đại giờ ở đâu? Ngày 30/8/1945, sau khi Bảo Đại thoái vị, triều Nguyễn đã bàn giao hầu hết các báu vật còn lại của vương triều cho chính phủ lâm thời, trong đó có cả bộ ấn kiếm tượng trưng cho quyền lực của hoàng đế. Toàn bộ số của cải gần 3.000 món được đem ra Hà Nội và bảo quản đặc biệt qua 2 cuộc kháng chiến của dân tộc. Trong số những báu vật được bàn giao, kim ấn Hoàng đế chi bảo nặng gần 10,5 kg và chiếc kiếm chuôi vàng nạm ngọc hiện vẫn lưu lạc nơi đất khách quê người. Năm 1949, người Pháp đã tổ chức một buổi lễ tại Đà Lạt để trao lại ấn kiếm cho Quốc trưởng Bảo Đại. Bộ ấn kiếm này về sau hoàng hậu Nam Phương đem qua Pháp và gửi tại Ngân hàng châu Âu. |
Theo Quang Nhật (NLĐ)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
Sáng 08/10, tại Quảng trường Ngọ Môn – Đại Nội Huế, Hội LHPN Thừa Thiên Huế tổ chức trình diễn Dân vũ với chủ đề “ Xinh tươi Việt Nam”.
-
Nhân kỷ niệm 92 năm Ngày thành lập Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam và 12 năm Ngày Phụ nữ Việt Nam (20/10), Sáng ngày 5/10, tại Nghênh Lương Đình, Ban Thường vụ Hội LHPN tỉnh tổ chức Tuần hành “Áo dài với giao thông xanh”. Đây là chương trình khởi động cho chuỗi Ngày Hội áo dài từ 05-15/10/2022 với chủ đề "Một thoáng quê hương”.
-
Giải thưởng sách quốc gia lần thứ 5 năm 2022 vừa diễn ra tại Hà Nội, Ban tổ chức đã trao 1 giải A, 9 giải B và 16 giải C.
-
Trong khuôn khổ hợp tác văn hóa Pháp - Việt, chiều 03/10, Viện Pháp tại Huế và Trung tâm Nghệ thuật Trúc chỉ Việt Nam tổ chức triển lãm “Ngẫu liên” với các tác phẩm được thực hiện bởi hai nghệ sĩ Pháp và Việt Nam, Dominique Rousseau và Phan Hải Bằng. Tham dự có ông Phan Ngọc Thọ - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy.
-
Chiều ngày 30/9, tại Quãng trường Ngọ Môn Huế, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã tổ chức lễ trao giải và khai mạc Triển lãm tác phẩm cuộc thi “Thiết kế cảnh quan Eo Bầu – Thượng Thành phía Nam” và Ký họa kiến trúc chủ đề “Nam Kinh thành Huế - Dấu ấn thời đại”.
-
Sáng ngày 28/9, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phan Quý Phương đã đi kiểm tra tình hình thiệt hại do cơn bão số 4 (bão Noru) gây ra, đồng thời chỉ đạo các địa phương, đơn vị tập trung lực lượng khắc hậu quả do mưa bão.
-
Sáng ngày 26/9, tại cuộc họp khẩn phòng chóng bão, Đại tá Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Công an tỉnh chỉ đạo Công an các đơn vị địa phương triển khai tăng cường lực lượng về địa bàn cơ sở nắm tình hình, tham mưu, phối hợp thực hiện các công việc theo chỉ đạo của cấp uỷ chính quyền địa phương. Trong đó, chủ động nắm chắc tình hình, xác định ngay khu vực trọng điểm ven biển, đầm phá, hồ đập, ven suối, khu vực có nguy cơ sạt lở.. để nắm hộ, nắm người và triển khai di dời, sơ tán dân.
-
Ngày 26/9/2022 của Chủ tịch UBND tỉnh về việc tập trung ứng phó khẩn cấp với bão số 4, Sở GD&ĐT có Công văn cho học sinh nghỉ học để phòng chống bão số 4.
-
Để chủ động ứng phó kịp thời, hiệu quả, hạn chế thiệt hại do bão và mưa lũ sau bão, ngày 26/9/2022, Chủ tịch UBND tỉnh ban hành Công điện số 08/CĐ-UBND yêu cầu Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, các sở, ban, ngành có liên quan và Chủ tịch UBND các huyện, thị xã và thành phố Huế tập trung chỉ đạo, triển khai công tác ứng phó bão số 4 theo phương châm “bốn tại chỗ” với tinh thần khẩn trương, quyết liệt nhất.
-
Ngày 24/9/2022 Ban chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Thừa Thiên Huế đã có công điện gửi các đơn vị, địa phương, chủ hồ đập về công tác ứng phó bão Noru.
-
Trước tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai có xu thế phức tạp, cực đoan, bất thường, mưa lớn, ngập lụt cục bộ, lũ quét, sạt lở đất có thể còn tiếp tục xảy ra. Nhằm chủ động ứng phó trước mùa mưa lũ, ngày 23/9, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh đã có Công điện số 07/CĐ-UBND về việc chủ động ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai.
-
Sáng ngày 23/9, phòng tranh triển lãm “ A! Ngày xưa” đã đón các em học sinh trường Tiểu học Lê Lợi đến tham quan và giao lưu với họa sĩ Đặng Mậu Tựu.
-
Ngày 19 tháng 9, Liên hiệp các Hội VHNT Thừa Thiên Huế đã có thông báo về việc tuyển dụng viên chức vào làm việc tại Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên Huế năm 2022.
-
Sáng ngày 20/9, tại Bảo tàng Hồ Chí Minh, Hội Khuyến học tỉnh phối hợp với Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel) chi nhánh Thừa Thiên Huế và Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thừa Thiên Huế tổ chức Lễ trao học bổng "Vì em hiếu học" năm học 2022 -2023.
-
Chiều 18/9, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức gặp mặt toàn thể hội viên nhân kỷ niệm 77 năm Ngày thành lập Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế (18/9/1945 - 18/9/2022). Đến tham dự buổi lễ có ông Nguyễn Khoa Điềm - Nguyên UVTW Đảng, nguyên Trưởng Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương; ông Nguyễn Minh Nhựt - Vụ trưởng Vụ Văn hóa Văn nghệ - Ban Tuyên giáo Trung ương; ông Phan Ngọc Thọ - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy tỉnh Thừa Thiên Huế.
-
Chiều 16/9, Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Trao giải và khai mạc triển lãm ảnh nghệ thuật "Huế - Những góc nhìn mới lần thứ IV" năm 2022.
-
Chủ tịch UBND tỉnh vừa ban hành Công văn yêu cầu các sở, ban, ngành cấp tỉnh; UBND các huyện, thị xã, thành phố Huế bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế và các biện pháp phòng, chống dịch COVID-19.
-
Sáng 11/9/2022, Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam thành phố Huế phối hợp với Tổ chức Hợp tác Phát triển Đức (GIZ) và Công ty cổ phần Vietsoftpro tổ chức lễ trao giải cuộc thi " Huế - Thành phố xe đạp" năm 2022.
-
Tối 09/9, Ban tổ chức Phố đêm Hoàng thành, Trung tâm BTDT Cố đô Huế, Nhà hát nghệ thuật truyền thống Cung đình Huế tổ chức chương trình “Thắp đèn đêm trăng”.
.png)
.png)
