Sao, Vàng Sao và Passacaglia Hàn Mặc Tử

10:51 27/03/2012


(Bản dịch của Trương Đình Ngộ)

Camille Huyền và nhà soạn nhạc Walther Giger - Ảnh: internet

Sao, Vàng Sao (1)
Phong cách hát không nhạc đệm (A cappella)

Thượng thanh khí tiết ra nguồn tinh khí
Xa xôi đời trăng mọc nước Huyền Vi
Đây Miên Trường, đây Vĩnh Cữu tề phi
Cao cao vượt với hai hàng bóng vía
Trời nhật nguyệt cầu vồng bắc tứ phía
Ôi Hoàng Hoa, hồn phách đến nơi đây
Hương ân tình cho kết lại thành dây
Mong manh như lời nhớ thương hàng triệu.
Đàn cung bậc gió dồn lên âm điệu
Sững lòng chưa, say chấp cả thanh bai
Sang chơi thôi, sang chơi thôi, mà ai ?
Thu đây rồi bước lên cầu Ô Thước

Sao! Vàng sao rơi đầy trên sóng nước
Đừng ngả tay mà hứng máu trời sa
Thôi kéo về đừng cho lòng bay xa
Thu vươn này, thu vươn ra như ý
Mau rất mau trong muôn hoa kiều mỵ
Mùa rất trai và ánh sáng rất cao
Đừng nói buồn mà không khí nao nao
Để chơi vơi này bông trăng lá gió
Để phiêu diêu này tờ thơ vàng vọ
Để dầm dề hạt lệ ta đôi ta.
Tầng thượng tầng lâu đài ngọc đơm ra
Khói nhạt nhạt xen vô màu xanh biếc
Tiếng huyền địch gò theo tia yến nguyệt
Đẩy đưa dài hơi ngào ngạt trầm mơ.
Thinh không tan như bào ảnh hư vô
Dải Ngân Hà biến theo cầu Ô Thước
Và ước ao và nhớ nhung lần lượt
Đắm im lìm trong mường tượng buồn thiu!


Bài thơ cuối cùng Hàn Mặc Tử viết trong nửa mơ, nửa huyễn mộng khi hồn nhà thơ đã đến Cõi Vĩnh Hằng mà lòng còn lưu luyến nhớ thương người yêu. Phong cách hát không cần nhạc đệm (a cappella), chỉ với nhịp đập con tim, diễn tả thế giới mang mang huyền thoại bất tận của không gian và thời gian, thế giới của nhớ thương da diết, của hạnh phúc ngắn ngủi và nỗi buồn sâu thẳm. Giọng hát chuyển đổi tài tình giữa những thế giới này, khi vút cao trong hạnh phúc, lúc trầm xuống trong sầu thảm, trong phong thái cổ điển cả Phương Tây và Phương Đông. Cuối bài, giọng hát chùng xuống. Tất cả chỉ là bào ảnh, còn lại chỉ nặng một nỗi buồn rười rượi.

Và ước ao và nhớ nhung lần lượt
Đắm im lìm trong mường tượng buồn thiu!



Stars, Golden Stars

Spiritual force comes from the supreme harmony
Far away from this world, moon rises in the myth’s country
Arriving here, both Infinity and Eternity
Overflying rows of souls and spirits
Sunset rainbow bridges the sky over
Oh, Hoàng Hoa,
My soul returns to this place.
To weave the perfume of love into a string
Tender and fragile as the longing in million of words
Melody sets in, wind howls rhythm 
Soul drunken amid all noisiness
Come over, come over for a call   
Whoever your soul
Autumn has arrived,
Come on the raven bridge(2)

Stars! Golden stars fall over on waves
Do not open your palm
To avoid blood raining from the sky 
Hold firm your heart, don’t let it drift away  
Autumn unfolds and unfolds as eyes can reach
Spreads quickly amid thousand charming flowers
The season very docile and light pretty high
For not glooming the mood, don’t talk about sadness
Let flowing adrift, leaves in wind, flowers in moonlight
Let pale letter’s sheets fleeting afloat
Leave us both soaked in stream of tears 
Jade palace grows out floor and floor 
White grey mist mingles with azure colour 
Sound of magical flute traces along moon beam
Halls deeply into the incensed dream
Horizon dissolves as illusion of Nothingness
The Milky Way disappears with the raven bridge
One after another, all longings and desires
Get sunken in the stillness of sad imagination


Hàn’s last poem was written in a state of half dream and half hallucination when the poet’s soul arrived at the realm of Eternity, but was still longing for the reunion with his lover. A cappella, just the vocal with the beats of the heart, expresses the atmosphere of the Infinite World in space and time, of the boundless earthy yearning, of the short-lived happiness and of the sadness. The voice alternates between these worlds; in times it rises high for happiness, in times it falls into sadness; carrying both classical styles of the West and the East. In the last stanza the voice slacks off, as if to admit the reality: all was illusion, the deepest resignation remains with the poet, with us.

One after another, all longings and desires
Get sunken in the stillness of sad imagination!




Sterne, Goldene Sterne

Höchste Harmoniequelle strömt spirituelle Kraft aus
Mond steigt auf im fernen Reich der Mythen
Unendlichkeit und Ewigkeit kommen beide,
Reihen der Seelen und Geister überfliegend
Der Sonnenmondshimmel ist mit Regenbogen überbrückt
Oh, Hoàng Hoa, meine Seele kehrt hierher zurück
Um Seidenseile zu weben aus Liebesduft
Zart und fragil wie Millionen von Worten der tiefen Sehnsucht

Winde stimmen Melodie, Böen stossen Rythmen
Seelen trunken in mitten allen Klängen
Komme herüber zum Besuch, komme herüber zum Besuch,
Wessen Seele Du auch immer bist
Der Herbst ist schon da, steige auf die Rabenbrücke
Sterne! Goldene Sterne fallen auf Wasserwellen
Öffne nicht Deine Hand, sonst wird sie voll vom Himmelsblut
Halte Dein Herz zurück, lasse es nicht in die Ferne entschlüpfen

Herbst, wie man sich Herbst wünscht
faltet aus sehr schnell in tausende anmutige Blumen
Die Jahreszeit ist sehr fromm mit hohem Licht
Trübe die Stimmung nicht mit der Schwermut
Lasse Blumen im Mondschein schweifen, Blätter im Wind treiben,
Lasse fahle Briefbögen schweben in der Luft,
Lasse uns beide tränken im Tränenflut.
Jadepalast überragt, Bau um Bau
Blassgrauer Rauch mischt sich in Azurblau
Klang der magischen Flöte schlangt sich den Mondstrahl entlang
Hallt sich lange im träumerischen Weihrauchduft
Himmelshorizont löst sich wie Illusion des Nichts
Die Milchstrasse ist verschwunden mit der Rabenbrücke
Und so sind, nacheinander, Wünsche und Sehnsüchte,
in die Stille der traurigen Vorstellung versunken.


Das letzte Gedicht von Hàn wurde im Halbtraum und Halbhalluzination geschrieben als die Seele des Dichters das Reich der Ewigkeit erreicht hat, aber sich immer noch nach einem Wiedersehen mit seinem Liebsten sehnte. A cappella, die Gesangsstimme nur von Herzschlägen begleitet, beschreibt die Stimmung und Atmosphere der Welt des Unendlichen in Raum und Zeit, die grenzenlose irdische Sehnsucht, das kurzlebige Glück und die tiefe Traurigkeit. Der Gesang wechselt alternierend zwischen diesen Welten; mal hochhebend für das Glück, mal tiefsenkend in die Traurigkeit; tragend die Stile der Klassik des Westens und Ostens. Im letzten Satz geht die Stimme tiefer, als ob die Realität zu gestehen. Alles war nur Illusion, die tiefste Resignierung des Dichters bleibt.

Und so sind, nacheinander, Wünsche und Sehnsüchte,
in die Stille der traurigen Vorstellung versunken



Passacaglia Hàn Mặc Tử (1912-1940)
  
Tất cả rồi tan
Sự sống, mặt trời, thời gian
Chúng ta là sứ giả
Của Vĩnh Hằng

 
Passacaglia Hàn Mặc Tử dựa trên giai điệu một bài thánh ca rất cổ. Những tiết tấu của khúc điệu này được triển khai thành điệp khúc với những mô thức trầm buồn (ostinato) đan kết với nhau, dệt lên nhiều biến thể.  Hàn Mặc Tử Passacaglia là lời tri ân,  thương tiếc và tôn kính nhà thơ, người đã phải sống trong  hắt hủi, cách ly và cô đơn sau "bức rèm lạnh" và qua đau thương trong cuộc sống quá ngắn ngủi của mình đã để lại cho chúng ta một gia tài thi ca Việt Nam.


Passacaglia Hàn Mặc Tử

All melt away
Life, sun and time

We are messengers
Of the Eternity

 
Passacaglia Hàn Mặc Tử is based on this ancient chorale. Fragments of the melody are further developed with recurring refrains of bass figures (ostinato) which are woven into different variations. Passacaglia Hàn Mặc Tử is the homage to that "young poet behind the chilled curtain" who lived in rejection, in separation and in isolation from society, and bequeathed us in his short life full of suffering the Poetry Hàn Mặc Tử.

Passacaglia Hàn Mặc Tử

Passacaglia Hàn Mặc Tử basiert auf der Melodie des alten Chorals
Alles zerrinnt
Leben, Sonne, Zeit

Boten wir sind
Von der Ewigkeit.

 
Fragmente dieser Melodie werden über einer immer wiederkehrenden Bassfigur (ostinato) weiterentwickelt, welche zu verschiedenen Variationen inandergewoben werden. Passacaglia Hàn Mặc Tử ist dem  "jungen Dichter hinter dem kalten Vorhang" gewidmet, der in Ablehnung, in Abgrenzung und in Isolation von der Gesellschaft lebte, und uns in seinem kurzen vom Leiden geprägten Leben die Dichtkunst Hàn Mặc Tử vermachtet hat.  



------------------------
1. Tựa đề bài thơ này trong sách trích dẫn Hélène Péras cũng như những văn bản khác là “Sao, Vàng, Sao” (Star, Gold, Star). Chúng tôi dựa trên câu thơ số 13 và ngữ cảnh của bài thơ để chọn tên bài hát là “Sao, Vàng Sao” (Star, Golden Star). Tên bài thơ như thế nào là đúng, việc này chúng tôi bỏ ngỏ cho các nhà nghiên cứu thơ Hàn Mặc Tử.
2. The legend told, that the lovers Chức Nữ (Vega, weaver angel) und Ngưu Lang (Altair, buffalo herdsman) were sentenced into separation by God for forbidden love in the heaven. They were banished to both ends of the Milky Way River.   All year in the autumn, in the month of tear rains, the Black Ravens with beaks to heads will build a bridge from the one end to the other of the Milky Way so that the banished souls of all lovers can get together.








 

Đánh giá của bạn về bài viết:
0 đã tặng
0
0
0
Bình luận (0)
  • Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện ra rằng Luwig van Beethoven đã soạn nhạc theo nhịp đập trái tim mình. Theo họ, những nhịp điệu ấn tượng trong một số tác phẩm nổi tiếng nhất của nhà soạn nhạc có thể xuất phát từ chứng loạn nhịp tim của ông.

  • Có lần tôi hỏi một nhóm các nhà soạn nhạc trẻ mà tôi đang giảng dạy xem liệu có thứ âm nhạc hiện đại nào khiến họ không ưa chăng. Hơn một nửa số người đã nhắc đến Pierre Boulez.

  • Joseph Haydn là một nhà soạn nhạc đáng kinh ngạc và hài hước là một phần trong nghệ thuật tuyệt vời của ông.

  • Nhạc: NGUYỄN VIỆT HOÀNG
    Thơ:   NGUYỄN THÀNH PHONG

  • George Harrison của ban nhạc The Beatles gọi ông là “bố già” của dòng World Music. Yehudi Menuhin, Philip Glass, André Previn, Zubin Mehta và David Murphy từng hợp tác ra album hoặc chỉ huy tác phẩm của ông. Nhiều nghệ sĩ độc tấu, trong đó có nghệ sĩ flute Jean-Pierre Rampal hay nghệ sĩ cello Mstislav Rostropovich, đều từng mời ông biểu diễn cùng. Ông là nghệ sĩ đàn sitar, nhà soạn nhạc cổ truyền Ấn Độ Ravi Shankar.

  • LÊ ĐÌNH BÍCH

    Sau lần dự buổi giảng dạy về văn hóa và âm nhạc của chúng tôi cho sinh viên Đại học SIT - Hoa Kỳ theo kế hoạch thường niên hợp tác giữa Đại học Cần Thơ và Đại học SIT, nghiên cứu sinh tiến sĩ âm nhạc Alexander M. Cannon, thuộc bộ môn âm nhạc học Đại học Michigan quyết định về Cần Thơ nghiên cứu âm nhạc Tài Tử Nam Bộ - một phần trong luận án tiến sĩ của anh.

  • Nền Âm nhạc Việt Nam vừa phải đau đớn tiễn biệt những vị nhạc sĩ tài hoa liên tiếp chỉ trong một thời gian ngắn, từ Trần Văn Khê, Phan Huỳnh Điều, Phan Nhân cho tới An Thuyên. Trong số này, nhạc sĩ An Thuyên được coi là gương mặt tiêu biểu của dòng âm nhạc dân gian đương đại.

  • Đa số giao hưởng của Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) được viết ở giọng trưởng, chỉ có hai bản giao hưởng số 25 và số 40 đều được viết ở giọng thứ (Sol thứ).

  • Mặc dù tên tuổi của Cristofori ít được phổ biến rộng rãi, nhưng cây đàn piano do ông tạo ra đã trở thành nhạc cụ có tầm ảnh hướng rất lớn đến nền âm nhạc và xã hội loài người.

  • Âm nhạc cổ điển vốn có tiếng là quý phái song cũng đầy rẫy những cuộc luận chiến và những vụ bê bối. Clemency Burton-Hill chọn ra một vài sự vụ đình đám nhất trong số đó.

  • Huế và chùa, hai mảnh ghép trong vô tận mảnh ghép cuộc đời họ Trịnh, chỉ duy, chúng hình như gần trái tim của người nhất, hay nói cách khác, Trịnh đã hít thở từ khi còn nằm nôi...

  • NGUYỄN VIỆT

    Tuyển tập Rừng hát do Nxb. Văn học ấn hành, vừa ra mắt bạn đọc tháng 1/2015, là một công trình xuất bản văn học nghệ thuật công phu, chất lượng và rất đáng trân trọng về những tác phẩm và công trình nghiên cứu của nhạc sĩ, nhà văn, nhà biên kịch, nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ dân gian Minh Phương.

  • Sau hơn một năm điều trị bệnh, dù được các y bác sĩ tận tình cứu chữa, nhưng vì tuổi cao, sức yếu, nhạc sĩ Hồ Bông đã trút hơn thở cuối cùng vào lúc 16 giờ 15 ngày 23-4, tại Bệnh viện Thống Nhất, TPHCM.

  • Martin Jarvis, giáo sư âm nhạc người Wales hiện đang giảng dạy tại ĐH Charles Darwin, Úc, vừa đưa ra một số bằng chứng cho rằng người vợ thứ hai của Bach, Anna Magdalena, mới chính là tác giả thực sự của một số tác phẩm lớn của ông, bao gồm cả bộ tác phẩm Cello Suites kinh điển.

  • “19 tháng 8”, “Giải phóng Điện Biên”, “Tiến về Hà Nội”, “Đất nước trọn niềm vui”, “Như có Bác trong ngày đại thắng”…là những khúc tráng ca đầy hào hùng và xúc động ngợi ca chiến thắng của quân và dân ta, gắn liền với những mốc son của lịch sử dân tộc.

  • Các dòng nhạc ít nhiều đều góp phần nuôi dưỡng lẫn nhau. Ta có thể nói các bài hát của Adele có cấu trúc giống các ca khúc nghệ thuật của Schubert và việc vay mượn giai điệu có thể đã không tồn tại nếu không có Dvorák.

  • Trong cảnh phong trần của lịch sử dân tộc, mỗi con người đều mang chút thân phận éo le, không cứ gì các bậc tài danh. Nhưng tài danh thì nhiều người biết đến, và trở thành tiêu biểu, như  nhạc sĩ  Đoàn Chuẩn (1924-2001) đã ra đi ngày 15 tháng 11, 2001 tại Hà Nội, mà những ngày se lạnh  đang nhắc lại những khúc ca mùa thu tuyệt diệu mà ông là tác giả.

  • Nhà soạn nhạc người Anh Richard Blackford vừa cho ra đời một tác phẩm giao hưởng chưa từng có: “The Great Animal Orchestra” (Dàn nhạc Động vật Vĩ đại), lồng ghép những âm thanh của các loài vật hoang dã vào chất liệu của một dàn nhạc giao hưởng hoàn chỉnh. Không chỉ là một tác phẩm âm thanh ngoạn mục, bản giao hưởng còn đặt ra những câu hỏi đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa động vật, con người và âm nhạc.

  • VĂN THAO 
    Trích hồi ký Văn Cao - Đời & nghiệp

    Mùa thu năm 1947, từ Lào Cai, Văn Cao trở về Vĩnh Yên. Ông cùng gia đình mở một quán cà phê tại chợ Me Lập Thạch tiếp tục làm báo Độc Lập và phụ trách một cơ sở in báo đóng tại Thản Sơn.

  • Tiếp theo sự ra đời của nhiều trường phái mới cùng song song tồn tại như Ấn tượng, Biểu hiện, Tân Cổ điển, Nhạc 12 âm v.v. với những cách tân để thay thế cho những quy phạm cũ của nền âm nhạc truyền thống, nửa sau thế kỷ 20 lại chứng kiến một cuộc cách mạng triệt để không kém về triết lý sáng tác, từ đó cho ra đời các tác phẩm thể hiện những tư tưởng cá nhân đầy táo bạo.