Với người Phật tử, dù không có một quy định nào, nhưng có lẽ Đại lễ Phật đản là một sự kiện vui tươi và thành kính nhất, có sức cộng hưởng trên toàn thế giới.
Trước khi Liên Hiệp Quốc công nhận Ngày Vesak - Kỷ niệm ba sự kiện quan trọng trong cuộc đời của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni là Đản sinh, Thành đạo và Nhập diệt, thì Phật đản hay Vesak đã là lễ hội của người con Phật khắp nơi.
![]() |
Sắc màu cờ Phật giáo mừng Phật đản trên đường phố giữa mùa dịch - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Niềm vui không ước hẹn
Cứ vào những ngày đầu tháng Tư âm lịch, từ thôn quê cho tới thành thị, tận vùng núi cao Tây Nguyên hay ngoài hải đảo xa xôi, những lá cờ 5 sắc - Đạo kỳ Phật giáo lại tung bay phất phới, cùng reo vui mừng Khánh đản của Đức Thế Tôn. Đây cũng là giai đoạn mang không khí sôi nổi, rộn ràng xuất phát từ việc chuẩn bị lễ đài, trang hoàng cờ đèn, vườn Lâm-tỳ-ni, các biểu tượng Đản sinh…
Mỗi người mỗi kiểu, mỗi chùa mỗi cách, nhưng tất cả cùng chung một mục đích cuối cùng, dẫu không hề ước hẹn, đó là cúng dường lên Đức Phật, bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với vị thầy tâm linh, người đã mở cửa giải thoát cho tất cả qua giáo pháp, lối sống mà Ngài đã giác ngộ và chỉ bày. Suốt hơn hai ngàn sáu trăm năm qua, những điều đó vẫn không bị thời gian làm lu mờ, mà ngược lại, càng sáng thêm giá trị.
![]() |
Bà hướng dẫn cháu Tắm Phật - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Nói như Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc đương nhiệm, ông António Guterres, những lời dạy ấy có ích cho tất cả, những người theo đạo Phật và không theo đạo Phật, đều có thể suy ngẫm về cuộc đời của mình và tìm được cảm hứng từ những lời vàng ngọc mà Đức Phật đã dạy.
Do vậy, nếu phát xuất nơi tâm niệm cúng dường lên Đức Thế Tôn, những việc làm hướng về Đại lễ Phật đản dẫu trong hoàn cảnh nào, biểu hiện ra sao vẫn sẽ khiến chúng ta cảm nhận trọn vẹn sự thành kính và thiêng liêng.
![]() |
Đức Phật giữa thiên nhiên (thiết trí mừng Phật đản ở quận 3, TP.HCM) - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Mùa Phật đản khác biệt
Đã gần một năm rưỡi trôi qua kể từ ngày thế giới, trong đó có Việt Nam chúng ta phải sống trong hoàn cảnh đặc biệt khi vừa chống chọi với đại dịch Covid-19, vừa nỗ lực duy trì, ổn định đời sống. Khó khăn là điều chắc chắn ai cũng cảm nhận được. Mùa Phật đản năm nay, các thông báo về tình hình đại dịch liên tục được cập nhật, mọi sinh hoạt cũng theo đó có nhiều thay đổi, nhất là khi làn sóng dịch thứ tư lan đến gần ba mươi tỉnh thành ở nước ta, dấy lên nỗi lo lắng cùng những tin tức liên quan đến việc xuất hiện các biến chủng Ấn Độ, Anh với khả năng lây lan rất nhanh.
Các lễ đài tập trung được thông báo tạm dừng, cả những khóa lễ cũng giới hạn số lượng người tham dự, nhưng không vì thế mà không khí mừng Phật đản lại ảm đạm.
![]() |
Phật tử thiết trí lễ đài tại tư gia để cả nhà được cử hành lễ Phật đản - Ảnh Minh Đăng |
Không thể đến lễ đài tập trung, người Phật tử thiết trí lễ đài Phật đản ở nhà. Chương trình “Nhà nhà làm Phật đản” ở Đắk Lắk thu hút đông đảo Phật tử tham gia, vượt cả không gian địa lý, lan tỏa đến các địa phương khác. Hay chương trình “Một vạn lá cờ Phật giáo” mừng Đại lễ Phật đản và hướng tới Kỷ niệm 40 năm thành lập GHPGVN do Ban Thông tin-Truyền thông Phật giáo TP.HCM kết hợp với Báo Giác Ngộ phát động và thực hiện, chỉ trong vỏn vẹn 6 ngày đã trao tặng 10.000 lá cờ đến tay Phật tử ở các địa phương để treo tại tư gia mừng Đại lễ, nhanh hơn rất nhiều so với khoảng thời gian mà Ban Tổ chức dự kiến trước đó. Nhiều địa phương tiếp nối, tặng cờ đến Phật tử trong niềm hoan hỷ, để sắc hào quang của Đức Phật hiện diện khắp nơi. Các buổi thuyết giảng, nghi lễ được trực tuyến nhằm nối kết tình thân, truyền tải đạo vị đến với mọi người một cách gần gũi, tạm xóa đi nỗi trống vắng khi không thể tập trung để cùng nhau hướng lòng lên Đức Bổn Sư.
![]() |
![]() |
![]() |
Chương trình Vạn lá cờ Phật giáo lan tỏa niềm vui mừng Phật đản đến nhiều nơi |
Phật đản về ngay trong từng mái nhà, khiến nhiều người cảm nhận như thời Đức Thế Tôn cùng với các Thánh đệ tử đến từng gia cư để khất thực, không phân biệt giàu nghèo, sang hèn, thực hành hạnh khiêm nhường và nhân đó nói những lời pháp ý nghĩa, cho từng cá nhân, từng hoàn cảnh, khiến họ nhận ra giá trị chân thực của đời sống.
![]() |
7 đóa sen mừng Phật đản trên kênh Nhiêu Lộc, TP.HCM - Ảnh: Bảo Toàn/BGN |
Đất nước thêm một mùa Phật đản đặc biệt, không xe hoa rộn ràng diễu hành trên đường, không lễ đài tập trung đông đảo, nhưng cờ 5 sắc vẫn tung bay trên các nẻo đường, Phật thị hiện trong từng phương xứ, từng gia đình, từng tấm lòng… Cầu nguyện tất cả mọi người đều được đón Phật đến nhà, được nghe pháp âm của Ngài, cảm nhận pháp lạc và hồi hướng sự an lành đến khắp muôn loài trong mùa kỷ niệm Đức Thế Tôn đản sinh, thị hiện giữa đời vì an lạc cho số đông, vì hạnh phúc cho chư thiên và loài người.
Xin một lòng đảnh lễ Đức Thế Tôn, và xin đọc lại lời kinh xưa, để cảm nhận Ngài đang thị hiện ở đây và bây giờ, với tất cả: “Một thời Thế Tôn cùng với Đại chúng Tỷ-kheo từ tinh xá Trúc Lâm đi vào làng khất thực…”.
Tham luận tại cuộc tọa đàm “Văn học trẻ Huế- nhìn lại và phát triển” của nhà thơ trẻ Lê Vĩnh Thái: "một lần ngồi uống cà phê tôi được một nhà thơ, người anh trong Hội thống kê về đội ngũ sáng tác trẻ nữ của cố đô Huế chỉ có vỏn vẹn chưa đầy 5 người mà tuổi đã ngoài 30, còn tuổi từ 20, 25 đến 30 thì không thấy!?... "
Từ cuối tháng 6. 2008, trên mạng Internet, cùng lúc có những bài viết về nhiều nhà văn, nhà thơ ở Huế như Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Đắc Xuân, Nguyễn Khoa Điềm, Trần Vàng Sao, Tô Nhuận Vỹ và ở Quảng Trị, Quảng Bình. Các bài viết được đăng tải trên các báo điện tử nước ngoài (hoặc sách in ra được các tờ báo đó đưa lên mạng), cả trên tờ báo của một tổ chức chống nhà nước Việt Nam cực đoan nhất, và trên blogs của một số nhà văn trong nước (được một số báo điện tử nước ngoài nối mạng sau đó). Mục đích khác nhau nhưng các bài đó, tạm xếp vào hai loại, có một điểm giống nhau: DỰNG ĐỨNG những sự kiện của cuộc đời và hoạt động của các nhà văn nhà thơ này.
Thư Sông Hương Vậy là năm đầu của thế kỷ XXI, của thiên niên kỷ III Công lịch đã qua. Mới ngày nào đó, khắp hành tinh này còn rộ lên niềm hoang mang và hoang tưởng về một ngày tận thế ở năm 2000 bởi sự “cứu rỗi” của Thiên Chúa hoặc bởi sự “mù loà” của máy tính. Mới một năm thôi mà thế giới loài người đã qua biết bao bất trắc, xung đột, khủng bố... và máu và nước mắt! May mà đất nước chúng ta vẫn được bình yên, ổn định, phát triển theo Đường lối Đại hội IX của Đảng. May mà dân ta vẫn còn nhu cầu Văn hoá tâm linh. Văn hoá tâm linh cũng là thuộc tính của văn học nghệ thuật. Các tờ báo văn nghệ tồn tại được chính nhờ nhu cầu đó. Qua một năm nhìn lại, Tạp chí Sông Hương chúng tôi ngày một được bạn đọc tin cậy hơn, cộng tác càng nhiều hơn, thật là điều vinh hạnh. Song, ngược lại, chúng tôi cũng lấy làm áy náy vì bài vở thì nhiều mà trang báo lại có hạn, không thể đăng tải hết được, nhất là số Tết này. Ở đây, nó mang một nghịch lý chua chát, bi hài như một nhà viết kịch đã nói: “Số ghế bao giờ cũng ít hơn số người muốn ngồi vào ghế”. Ngoài sự bất cập ấy, hẳn còn có những điều khiếm nhã khác mà chúng tôi không biết làm gì hơn ngoài lời xin lỗi, lời cảm ơn và mong được thể tất. Chúng tôi xin cố gắng chăm lo tờ Sông Hương luôn giữ được sắc thái riêng, có chất lượng để khỏi phụ lòng các bạn. Dù thế giới có biến đổi thế nào đi nữa thì Sông Hương vẫn mãi mãi muốn được thuỷ chung với bạn đọc, bạn viết của mình. Nhân dịp tết Nhâm Ngọ, Sông Hương trân trọng chúc Tết các bạn sang năm mới thêm dồi dào sức khoẻ, thành đạt và hạnh phúc. S.H
Các bạn đang cầm trên tay số kỷ niệm 25 năm thành lập Tạp chí Sông Hương. Mới ngày nào đó, một ngày hè tháng 6 năm 1983, trong niềm khao khát của không khí đổi mới trong văn học nghệ thuật, Tạp chí Sông Hương số 01 ra mắt và đón nhận sự hưởng ứng của công chúng. Đó là một sự khởi đầu được mong đợi từ hai phía: người viết và bạn đọc.
Gần đây đọc các bài của Trần Mạnh Hảo và Nguyễn Hùng Vĩ bàn về ba bài thơ Thu của Nguyễn Khuyến trên Văn nghệ (1), tôi thấy câu "Nước biếc trông như tầng khói phủ" trong bài Thu vịnh là câu thơ sáng rõ, không có gì khó hiểu mà lại được bàn nhiều. Mỗi người hiểu mỗi cách mà đều hiểu không đúng, chỉ vì không để ý rằng câu thơ này được viết theo lối "đảo trang".
(Nhân đọc: "Truyện Mã Phụng - Xuân Hương") * Truyện "Mã Phụng - Xuân Hương" trước đây còn được quen gọi dưới nhiều tên khác nhau, lúc là Vè Bà Phó, Vè Mã Phụng - Mã Long, khi là Thơ Mụ Đội, khi lại là Truyện Mã Ô - Mã Phụng v.v... là một tác phẩm văn học dân gian vốn được nhân dân Bình - Trị - Thiên rất yêu thích, phạm vi phổ biến trước Cách mạng Tháng Tám 1945 khá rộng.
Trên Tạp chí Sông Hương số tháng 3, nhân sự kiện Trần Hạ Tháp dành được giải A trong cuộc thi truyện ngắn của báo “Văn nghệ”, tôi vừa lên tiếng về sự “lặng lẽ” - một điều kiện cần thiết để làm nên tác phẩm văn học nghệ thuật có giá trị, nay lại nói điều ngược lại, vậy có “bất nhất” có mâu thuẫn không?
Trên thực tế, việc bảo tồn những vốn quý của cha ông để lại quả không phải là việc đơn giản, dễ dàng. Nhưng chúng ta sẽ không thể có sự chọn lựa nào khác bởi vì sẽ không có một nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc nào cả nếu từ bây giờ chúng ta không biết giữ lấy những gì mình đang có.
Mang tên dòng sông duyên dáng thả mình bên thành phố Huế - SÔNG HƯƠNG, những trang tạp chí này là dòng chảy của những cảm xúc tươi đẹp trên “khúc ruột miền Trung” đất nước.
Từ xa xưa đến bây giờ, thường tục vẫn nói "sông có khúc người có lúc". Không biết Sông Hương bản báo năm rồi (năm tuổi 15) là sông hay là người? Có lẽ cả hai. Vậy nên cái khúc và cái lúc của nó đã chồng lên nhau - chồng lên nhau những khó khăn và tai tiếng!