Từ anh bộ đội trở thành nhạc sĩ
Tên khai sinh của nhạc sĩ Xuân Giao (ảnh) là Trương Xuân Giao, sinh ngày 2-1-1932, tuy quê hương ở Hưng Yên, nhưng ra đời ở Tiên Lãng, TP Hải Phòng, lớn lên học Trường chuyên khoa Phan Thanh ở tỉnh Thái Bình.
Năm 1950, lúc 18 tuổi, cậu thanh niên Xuân Giao tham gia bộ đội, thời gian đầu đóng quân tại núi rừng Việt Bắc. Sau đó được cử đi học Trường Lục quân Trung bộ, trải qua nhiều ngày đêm luyện tập, hành quân.
Trong quân đội, Xuân Giao tham gia tích cực các hoạt động văn nghệ như ca hát, làm quản ca, sáng tác bài hát và cả làm thơ để phục vụ yêu cầu công tác chính trị của lực lượng vũ trang. Thấy Xuân Giao có khả năng văn nghệ, khoảng năm 1952, cấp trên điều về công tác ở Đoàn Văn công Quân đội. Ở đây, Xuân Giao tham gia ca hát, đánh đàn, đóng kịch, nhảy múa, viết bài hát, làm thơ, viết kịch bản…
Xuân Giao ở Đoàn Văn công Quân đội khoảng 10 năm, sau đó cảm thấy nghề diễn viên văn công của mình không thể phát triển hơn nữa, nên chuyển ngành về Nhà xuất bản Âm nhạc và tiếp tục sáng tác. Chính trong khoảng thời gian dài ở Đoàn Văn công Quân đội đã giúp ông tích lũy vốn sống để làm cơ sở cho việc sáng tác sau này. Ngoài công việc biên tập âm nhạc, ông còn đi thực tế ở các địa phương đang dũng cảm đánh giặc, các tuyến đường giao thông bom đạn ác liệt, đến nhà máy xí nghiệp, ruộng đồng... đang vững “tay búa tay súng”, “tay cày tay súng”…
Năm 1966, Xuân Giao sáng tác bài Giữ biển trời Quảng Bình - Vĩnh Linh. Đây cũng là lúc không quân và hải quân địch đánh phá ác liệt miền Bắc. Giai điệu bài hát vừa trầm hùng, vừa tươi mát thể hiện tinh thần lạc quan trong chiến đấu của quân dân Quảng Bình - Vĩnh Linh.
Cũng trong năm 1966, Xuân Giao sáng tác bài Đi tới những chân trời. Đó là thời kỳ tuổi trẻ cả nước lên đường cứu nước mà “lòng phơi phới dậy tương lai”. Ở tiền tuyến, tuổi trẻ ra sức đánh giặc; ở hậu phương, tuổi trẻ thực hiện “tay búa tay súng”, “tay cày tay súng”, “tay chèo tay súng”…
Điều đáng chú ý là bài Đi tới những chân trời ra đời trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, nhưng sau giải phóng, bài hát này vẫn được tuổi trẻ cả nước yêu thích và biểu diễn.
Nói đến sông Mã, chúng ta lại nhớ đến đất Thanh Hóa đánh giặc kiên cường, nơi có cầu Hàm Rồng, điểm son anh hùng của thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Xuân Giao sáng tác bài Chào sông Mã anh hùng vào năm 1967, được quần chúng yêu thích vì giai điệu và ca từ gợi lại một cách trung thực tinh thần chiến đấu ngoan cường của quân dân Thanh Hóa đánh trả cuộc chiến tranh bằng không quân và hải quân của địch nhằm chặn đứng cuộc chi viện của miền Bắc đối với miền Nam. Dù chịu nhiều bom đạn, cầu Hàm Rồng vẫn đứng vững, tại nơi đây nhiều máy bay địch tan xác, nhiều giặc lái bỏ mạng hay bị bắt làm tù binh. Bài hát có những câu rất gợi cảm như: Sừng sững bóng cầu Hàm Rồng đứng soi bóng dòng sông Mã chảy mênh mang/ Ơi quê ta bao yêu thương vang nước sông tiếng hát anh hùng…
Dành tình cảm cho tuổi thơ
Trong lĩnh vực sáng tác cho các em thiếu nhi, Xuân Giao có một số bài hát được phổ biến khá rộng rãi trong thiếu nhi cả nước. Năm 1965, ông viết bài Em yêu anh phi công, phổ thơ của Xuân Quỳnh, có những câu rất dễ thương: Anh phi công ơi, anh bay trên trời/ Anh nghiêng đôi cánh bóng như gương soi/ Anh vòng anh liệng bay trên xa vời/ Anh vòng anh liệng giữ yên bầu trời… Đây là một bài hát trong số ít hiếm hoi viết cho thiếu nhi về các chiến sĩ không quân.
Bài hát Em mơ gặp Bác Hồ được ông sáng tác vào năm 1969, kỷ niệm một năm ngày Bác mất. Đây là một bài hát được thiếu nhi cả nước thuộc nằm lòng và hát vang mỗi khi đến ngày sinh nhật Bác (19-5): Đêm qua em mơ gặp Bác Hồ/ Râu Bác dài tóc bác bạc phơ/ Em âu yếm hôn đôi má Bác/ Em vui múa em vui hát…
Ông có một bài hát viết tặng thiếu nhi TPHCM rất nổi tiếng, đó là bài Là măng non TPHCM. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước ít lâu, một nhóm nhạc sĩ thường sáng tác cho thiếu nhi như Phong Nhã, Mộng Lân, Xuân Giao, Văn Dung vào thăm TPHCM, sau đó ai cũng có tác phẩm mới. Bài hát Là măng non TPHCM của Xuân Giao ra đời trong dịp đi này.
Trước năm 1975, suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, Xuân Giao chưa từng đặt chân đến miền Nam, ông mong ước có ngày thống nhất đất nước vào thăm nơi đây. Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, thống nhất đất nước, được đến TPHCM, nghe các em nhỏ ở đây ca hát với ngữ điệu miền Nam khá dễ thương và trong giây phút xuất thần, ông sáng tác bài Là măng non TPHCM, sau này trở nên nổi tiếng. Ngay khi mới “ra lò”, bài hát đã được nhạc sĩ Phạm Trọng Cầu dàn dựng cho các em nhỏ TPHCM, từ đó trở thành bài hát nằm lòng của tuổi thơ TP mang tên Bác Hồ kính yêu.
Một bài hát truyền thống của nữ Thanh niên xung phong
Trong những năm tháng gian khổ chống chiến tranh phá hoại của địch trên miền Bắc, những tuyến đường Trường Sơn với những đoàn Thanh niên xung phong ngày đêm mở đường dưới bom đạn là đối tượng từng thu hút các văn nghệ sĩ tìm đến để có cảm hứng sáng tác phục vụ sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. Năm 1966, Xuân Giao tham gia đoàn nhạc sĩ đến với các chàng trai, cô gái dũng cảm ấy trên tuyến đường Trường Sơn khu 4 (cũ). Ông gặp gỡ các bạn trẻ Thanh niên xung phong trên tuyến đường Vĩnh Linh, Quảng Bình, nơi chịu nhiều bom đạn ác liệt và là nơi bắn rơi nhiều máy bay giặc. Bài hát Cô gái mở đường ra đời tại nơi đây, sau khi đoàn đến thăm một đơn vị nữ Thanh niên xung phong với những cô gái “lên rừng, cây xanh mở lối”, “lên núi, núi ngả cúi đầu”…
Hiệu quả của bài hát Cô gái mở đường thật sâu đậm đối với các bạn trẻ nói chung và riêng với các bạn Thanh niên xung phong trong thời chống Mỹ cứu nước và cả trong thời bình. Nửa thế kỷ qua, bài hát Cô gái mở đường của Xuân Giao được coi như người bạn đồng hành của các nam, nữ Thanh niên xung phong. Giai điệu bài hát viết theo giọng “thứ” rất có nữ tính, nhưng vẫn khỏe khoắn, lạc quan, không yểu điệu, mềm yếu.
Nguồn: NS Trương Quang Lục - SGGP
Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện ra rằng Luwig van Beethoven đã soạn nhạc theo nhịp đập trái tim mình. Theo họ, những nhịp điệu ấn tượng trong một số tác phẩm nổi tiếng nhất của nhà soạn nhạc có thể xuất phát từ chứng loạn nhịp tim của ông.
Có lần tôi hỏi một nhóm các nhà soạn nhạc trẻ mà tôi đang giảng dạy xem liệu có thứ âm nhạc hiện đại nào khiến họ không ưa chăng. Hơn một nửa số người đã nhắc đến Pierre Boulez.
Joseph Haydn là một nhà soạn nhạc đáng kinh ngạc và hài hước là một phần trong nghệ thuật tuyệt vời của ông.
Nhạc: NGUYỄN VIỆT HOÀNG
Thơ: NGUYỄN THÀNH PHONG
George Harrison của ban nhạc The Beatles gọi ông là “bố già” của dòng World Music. Yehudi Menuhin, Philip Glass, André Previn, Zubin Mehta và David Murphy từng hợp tác ra album hoặc chỉ huy tác phẩm của ông. Nhiều nghệ sĩ độc tấu, trong đó có nghệ sĩ flute Jean-Pierre Rampal hay nghệ sĩ cello Mstislav Rostropovich, đều từng mời ông biểu diễn cùng. Ông là nghệ sĩ đàn sitar, nhà soạn nhạc cổ truyền Ấn Độ Ravi Shankar.
LÊ ĐÌNH BÍCH
Sau lần dự buổi giảng dạy về văn hóa và âm nhạc của chúng tôi cho sinh viên Đại học SIT - Hoa Kỳ theo kế hoạch thường niên hợp tác giữa Đại học Cần Thơ và Đại học SIT, nghiên cứu sinh tiến sĩ âm nhạc Alexander M. Cannon, thuộc bộ môn âm nhạc học Đại học Michigan quyết định về Cần Thơ nghiên cứu âm nhạc Tài Tử Nam Bộ - một phần trong luận án tiến sĩ của anh.
Nền Âm nhạc Việt Nam vừa phải đau đớn tiễn biệt những vị nhạc sĩ tài hoa liên tiếp chỉ trong một thời gian ngắn, từ Trần Văn Khê, Phan Huỳnh Điều, Phan Nhân cho tới An Thuyên. Trong số này, nhạc sĩ An Thuyên được coi là gương mặt tiêu biểu của dòng âm nhạc dân gian đương đại.
Đa số giao hưởng của Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) được viết ở giọng trưởng, chỉ có hai bản giao hưởng số 25 và số 40 đều được viết ở giọng thứ (Sol thứ).
Mặc dù tên tuổi của Cristofori ít được phổ biến rộng rãi, nhưng cây đàn piano do ông tạo ra đã trở thành nhạc cụ có tầm ảnh hướng rất lớn đến nền âm nhạc và xã hội loài người.
Âm nhạc cổ điển vốn có tiếng là quý phái song cũng đầy rẫy những cuộc luận chiến và những vụ bê bối. Clemency Burton-Hill chọn ra một vài sự vụ đình đám nhất trong số đó.
Huế và chùa, hai mảnh ghép trong vô tận mảnh ghép cuộc đời họ Trịnh, chỉ duy, chúng hình như gần trái tim của người nhất, hay nói cách khác, Trịnh đã hít thở từ khi còn nằm nôi...
NGUYỄN VIỆT
Tuyển tập Rừng hát do Nxb. Văn học ấn hành, vừa ra mắt bạn đọc tháng 1/2015, là một công trình xuất bản văn học nghệ thuật công phu, chất lượng và rất đáng trân trọng về những tác phẩm và công trình nghiên cứu của nhạc sĩ, nhà văn, nhà biên kịch, nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ dân gian Minh Phương.
Sau hơn một năm điều trị bệnh, dù được các y bác sĩ tận tình cứu chữa, nhưng vì tuổi cao, sức yếu, nhạc sĩ Hồ Bông đã trút hơn thở cuối cùng vào lúc 16 giờ 15 ngày 23-4, tại Bệnh viện Thống Nhất, TPHCM.
Martin Jarvis, giáo sư âm nhạc người Wales hiện đang giảng dạy tại ĐH Charles Darwin, Úc, vừa đưa ra một số bằng chứng cho rằng người vợ thứ hai của Bach, Anna Magdalena, mới chính là tác giả thực sự của một số tác phẩm lớn của ông, bao gồm cả bộ tác phẩm Cello Suites kinh điển.
“19 tháng 8”, “Giải phóng Điện Biên”, “Tiến về Hà Nội”, “Đất nước trọn niềm vui”, “Như có Bác trong ngày đại thắng”…là những khúc tráng ca đầy hào hùng và xúc động ngợi ca chiến thắng của quân và dân ta, gắn liền với những mốc son của lịch sử dân tộc.
Các dòng nhạc ít nhiều đều góp phần nuôi dưỡng lẫn nhau. Ta có thể nói các bài hát của Adele có cấu trúc giống các ca khúc nghệ thuật của Schubert và việc vay mượn giai điệu có thể đã không tồn tại nếu không có Dvorák.
Trong cảnh phong trần của lịch sử dân tộc, mỗi con người đều mang chút thân phận éo le, không cứ gì các bậc tài danh. Nhưng tài danh thì nhiều người biết đến, và trở thành tiêu biểu, như nhạc sĩ Đoàn Chuẩn (1924-2001) đã ra đi ngày 15 tháng 11, 2001 tại Hà Nội, mà những ngày se lạnh đang nhắc lại những khúc ca mùa thu tuyệt diệu mà ông là tác giả.
Nhà soạn nhạc người Anh Richard Blackford vừa cho ra đời một tác phẩm giao hưởng chưa từng có: “The Great Animal Orchestra” (Dàn nhạc Động vật Vĩ đại), lồng ghép những âm thanh của các loài vật hoang dã vào chất liệu của một dàn nhạc giao hưởng hoàn chỉnh. Không chỉ là một tác phẩm âm thanh ngoạn mục, bản giao hưởng còn đặt ra những câu hỏi đáng suy ngẫm về mối quan hệ giữa động vật, con người và âm nhạc.
VĂN THAO
Trích hồi ký Văn Cao - Đời & nghiệp
Mùa thu năm 1947, từ Lào Cai, Văn Cao trở về Vĩnh Yên. Ông cùng gia đình mở một quán cà phê tại chợ Me Lập Thạch tiếp tục làm báo Độc Lập và phụ trách một cơ sở in báo đóng tại Thản Sơn.
Tiếp theo sự ra đời của nhiều trường phái mới cùng song song tồn tại như Ấn tượng, Biểu hiện, Tân Cổ điển, Nhạc 12 âm v.v. với những cách tân để thay thế cho những quy phạm cũ của nền âm nhạc truyền thống, nửa sau thế kỷ 20 lại chứng kiến một cuộc cách mạng triệt để không kém về triết lý sáng tác, từ đó cho ra đời các tác phẩm thể hiện những tư tưởng cá nhân đầy táo bạo.