Người muôn năm cũ

09:07 31/07/2008

TRẦN THÙY MAIThuở trước, mỗi đêm cuối năm, anh Hải Bằng bao giờ cũng đến thăm trụ sở Hội Văn nghệ, rồi túc tắc ngự trên chiếc xe babeta màu đỏ, ghé thăm nhà bạn bè thân hữu đó đây trước khi quay về để kịp đón giao thừa.

Tôi nhớ có năm, nhà đang nấu bánh chưng, anh Hải Bằng đi vào, thấy các con tôi đang chơi pháo hoa Trung Quốc với các em bé trong khu tập thể. Năm ấy vừa có lệnh Tết không đốt pháo, nhưng các loại pháo của Trung Quốc như pháo chuột, pháo mèo, pháo bướm thì mới xuất hiện trên thị trường và được con nít rất mê. Anh Hải Bằng nhìn thấy những cái pháo chuột chạy lăng quăng xẹt lửa sáng ngời thì còn phấn khởi hơn cả mấy vị thiếu nhi đang chơi nữa, anh khăng khăng bắt tôi chỉ chỗ mua pháo và lập tức trong đêm phóng babeta đi ngay. Nửa giờ sau anh quay về, đốt một trận hoa cà hoa cải, rồi quay về nhà, đem pháo cho Tí và Bé (hai ái nữ của anh, khi đó còn nhỏ xíu).
Nói về anh Hải Bằng, có lần anh Xuân Hoàng đã có bài thơ "vịnh" như sau:
Nếu có người vừa dễ thương, vừa dễ ghét
Vừa trong sạch thanh cao vừa ô nhiễm bụi đời
Vừa khắc khổ như ông già, vừa ngây thơ như trẻ nít
Thì đó chính là anh, người hay rủa nguyền tôi.
Khi đó, anh Xuân Hoàng đang là Tổng thư ký Hội Văn nghệ Bình Trị Thiên, làm bài thơ này để phác họa một cách bông đùa tính cách của vị hội viên khá đặc biệt, vẫn thường làm đau đầu các nhà phụ trách. Tính anh Hải Bằng rất nhạy cảm nên hở một tí là "nổ" như sấm sét, bất kể lớn nhỏ thân sơ. Nhưng anh không giận dai bao giờ, qua cơn nóng nảy thì lại "mi mi, tau tau", với một sự vồn vã hồn nhiên, không ai có thể không cảm động vì cái tính thân thiện trẻ thơ như thế!
Khi nói về bản thân, anh thường nói về mấy điều mà anh hãnh diện: một là cháu bốn đời của Lãng Quốc Công Hồng Dật, tức là vua Hiệp Hòa, anh rất kiêu hãnh vì là dòng dõi quý tộc; hai là, từ những ngày đầu kháng chiến chống Pháp anh đã có mặt trong trung đoàn Trần Cao Vân, khi còn là một thiếu niên rất khôi ngô tuấn tú. Chiến tranh, bệnh tật và gian nan của những đoạn đời đã để lại nơi anh một hình hài khắc khổ. Có lần, tôi dẫn con trai tôi đến thăm một cuộc triển lãm của anh. Lúc đó cháu mới năm tuổi, nhìn thấy bác Hải Bằng, cháu hỏi tôi: "Mẹ ơi, trong người bác Hải Bằng có máu không?". Nhìn vào bề ngoài, anh trông như một ông già bảy mươi với thân hình khô đét, khuôn mặt thì móm mém, nhăn nheo (thời bao cấp, có lần sau khi phải chờ đợi rất lâu mới có được một hàm răng giả như ý, anh đã làm hai câu thơ: Nụ cười sáng chói răng nhà nước/Con mắt âm thầm: lệ cá nhân!).
Dù hình hài mong manh, sức sống tinh thần của anh thật mãnh liệt. Anh là con người thực sự sống vì nghệ thuật, một đời say đắm với vẻ đẹp của thi ca và nghệ thuật tạo hình. Trong ngôi nhà anh ở tại đường Nguyễn Công Trứ, lúc nào cũng thấy ông già khắc khổ và hồn nhiên ngồi giữa một thế giới đầy tranh vẽ, tượng rễ cây, và thơ. Tựa hồ tất cả sức sống trong hình hài anh được chắt ra để hóa thân thành tác phẩm, rồi vẻ đẹp của tác phẩm lại là hương hoa nuôi sống cuộc đời miệt mài của anh.
Là nhà thơ, anh cũng để tâm hồn lãng đãng với nhiều nàng thơ, nhưng chắc chắn cuộc đời nghệ thuật của anh được nuôi dưỡng bấy nhiêu năm qua bao gian nan sóng gió là nhờ sự hiện diện lặng lẽ của một nàng thơ lớn nhất: chị Chiến, vợ anh, người đã nâng đỡ và bảo bọc anh cho đến phút chót với trái tim nhẫn nại lớn lao. Khi anh ngự trong ngôi nhà của mình, đôi khi người ta có cảm tưởng anh là một vị Chúa tể, lại có khi tưởng anh là một đứa trẻ được nuông chiều. Sau này, trong một truyện ngắn tôi có miêu tả một người vợ buổi sáng đi mua món điểm tâm cho chồng dưới mưa bay, chỉ chăm chú che tô bún chứ chẳng nhớ che đầu. Đấy là hình ảnh chị Chiến mà tôi thường nhìn thấy những lần đến thăm nhà anh vào buổi sáng sớm, trước khi đi làm: cái dáng gầy mảnh mai của chị đã cho tôi một hình ảnh không phai mờ về sự tận tụy và tình yêu.
Dù tôi viết văn cả đời chắc cũng khó mà xây dựng nổi một nhân vật có tính cách độc đáo, nhiều chiều như anh Hải Bằng. Hóm hỉnh và cay nghiệt, cau có và thơ ngây, anh là sự tổng hợp của nhiều cực đối lập nơi một tâm hồn. Giờ đây, mỗi lần xuân đến, không có ai đêm giao thừa lại xăng xái đến thăm cơ quan Hội rồi đi thăm nhà từng thân hữu. Có ai đón Tết hăm hở và náo nức như Hải Bằng, một "ông già" có trái tim trẻ thơ. Trẻ thơ để luôn luôn thấy cuộc đời này mới lạ, để luôn chờ đợi mỗi một ngày mai, mỗi một năm mới. Hình như số tuổi tuy chồng chất lên theo năm tháng, thân thể khô mòn nhưng tâm hồn anh không bao giờ già, bởi với anh cuộc đời dường như không bao giờ cũ đi, nó luôn mở ra những con đường để cho anh hăm hở, say mê. Và sau khi anh đi xa, những người thân chợt nhận ra: một phần phong vị trong bức chân dung cuộc đời đã mất.
Năm nay xuân lại về. Đêm Giao Thừa, thắp nhang tôi lại sẽ nhớ về anh, như nhớ về một khuôn mặt thiết thân trong "Những người muôn năm cũ"...
T.T.M

(nguồn: TCSH số 156 - 02 - 2002)

Đánh giá của bạn về bài viết:

0 đã tặng

Bày tỏ cảm xúc Mã QRCode

Bình luận (0)

Tin nổi bật

Nhà văn dụng võ (Hoặc là “Vạch túi cho người xem... bia”)

Xem thêm

Nhà thơ nên đi... xe đạp

THANH THẢOLTS: Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đã về Huế. Có thể nói đấy là một sự kiện - một sự kiện trang nghiêm lặng lẽ.Là người có căn lành, cuộc trở về của ông dường như mãn vẹn. Ông đã trở về với nơi xuất phát, trở về với “ngôi nhà có ngọn lửa ấm”, trở về với tư cách một công dân thi sĩ.Sông Hương có nhã ý “cập nhật” ông từ đầu nhưng qua dò ướm, biết ông chưa muốn, Sông Hương đành để các báo bạn “post” trước.Mặc dầu “truy cập” sau nhưng Sông Hương với ông, với người Tổng Biên tập đầu tiên - Tổng Biên tập sáng lập hẳn còn nhiều duyên nợ, dài dài...
Lão nhà văn Trang Thế Hy: đêm nghe dừa rụng ngày nhìn chuột rơi

THANH THẢO“gió đưa gió đẩy về rẫy ăn còngvề sông ăn cá về đồng ăn cua”
Chuyện “họp” và “làm” của các nhà văn ở Huế

NGUYỄN KHẮC PHÊCó lẽ trong các loại tổ chức hội đoàn, tổ chức các Chi hội nhà văn (thuộc Hội Nhà văn Việt Nam) là ít họp hành nhất; trong đó Chi hội ở Thừa Thiên Huế hẳn được xếp “đầu bảng” về “thành tích” này.
Festival Huế 2006 với ông Hoàng Phủ

NGUYỄN ĐÌNH CHÍNHĐêm hè từ 7 giờ tối tới 7 giờ sáng. 12 giờ liên tục nhận những cái rùng mình trong toa máy lạnh ghế mềm chuyến tầu xuyên Việt. 9 giờ sáng xuống Huế. Cơn mưa rớt bão Chanchu đã tạnh. Nắng Huế nhức đầu. Khách sạn Duy Tân. Nằm đọc Tạp chí sông Hương.
Trò chuyện 700 năm thơ Huế với Hải Trung

Gắn liền với 700 năm Thuận Hoá - Phú Xuân, 700 năm thơ Huế là tập thơ do Hội Liên hiệp Văn học nghệ thuật tỉnh, Hội Nhà văn TT-Huế phối hợp thực hiện và sẽ ra mắt bạn đọc trong thời gian đến. Đây sẽ là tập thơ có bề dày và cũng là tập thơ đầu tiên khái quát một chiều dài với một diễn trình lịch sử thơ ca của vùng đất TT-Huế.
Nhà thơ không bao giờ lớn tiếng

ĐÀO ĐỨC TUẤNNhà thơ Lê Văn Ngăn sinh năm 1944 ở làng Niêm Phò, xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, Thừa Thiên Huế; hiện sống tại TP Quy Nhơn, Bình Định. Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Hội VHNT Bình Định. Thơ in trong nhiều tuyển tập trong và ngoài nước nhưng chỉ có một tập riêng “Viết dưới bóng quê nhà” (NXB Hội Nhà văn - 2008).
“Văn học trẻ - nhìn lại và phát triển”

NGỰ VIÊNLTS: Văn học trẻ Huế hiện nay như thế nào? Các tác giả trẻ đang ở đâu? Tại sao đã nhiều năm nay, không có một hội viên mới nào của Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế ở độ tuổi thậm chí U40? Đâu rồi, một sân chơi văn học vốn là niềm tự hào một thời của những cây bút trẻ Huế?... Một thực tế đầy bức xúc đã khiến những người có trách nhiệm không thể tiếp tục ngồi yên. Cuộc tọa đàm “Văn học trẻ Huế- nhìn lại và phát triển” do Tạp chí Sông Hương và Hội Nhà văn Thừa Thiên Huế phối hợp tổ chức vào sáng chủ nhật 12/10 vừa qua, nói như nhà văn Tô Nhuận Vỹ, “lẽ ra phải được tổ chức từ lâu”…
Một thời tôi đã sống

BỬU NAM* Để tưởng nhớ Trịnh Công Sơn và Ngô Kha1. Buổi chiều nắng vàng rực trên tàn cây xanh. Hình như có một con chim nhỏ nào đó đang líu lo trong lùm cây trên cao.
Năm gương mặt văn nghệ tuổi Tuất

NGUYỄN THỤY KHA1. BÁC CẢ KHOÁTNhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát sinh năm Canh Tuất 1910 - năm Tuất đầu tiên của thế kỷ XX. Bởi vậy, bác mang bản mệnh Dương Thoa Xuyên Kim (vàng trang sức).
Nhạc sĩ Phạm Duy “Biết ái tình ở dòng sông Hương”

NGUYỄN ĐẮC XUÂN thực hiệnNhạc sĩ Phạm Duy sinh trưởng ở Hà Nội (5.10.1921), một thời gian dài sinh sống ở miền Nam và nước ngoài, tác phẩm của ông gắn bó với nhiều địa phương trong cả nước. Do hoàn cảnh lịch sử, ông đã có những quan hệ đặc biệt với Huế, với vùng núi Ngự sông Hương.
Văn Cầm Hải

NGÔ MINHTrên hành trình văn chương thăm thẳm, mỗi nhà văn đều có một lối khởi hành riêng. Đối với nhà văn trẻ Văn Cầm Hải, con đường đó bắt đầu từ sự lựa chọn đầy nghị lực: Anh không ăn bóng một thời đã đi qua. Câu thơ Hải viết về Apolinaire như một tuyên ngôn của mình! Quen thân Văn Cầm Hải hơn 10 năm nay, tôi thấy chàng trai trẻ này là một mẫu thanh niên hiện đại trong suy nghĩ và sáng tạo nghệ thuật, ham học hỏi, có chí tiến thủ, không bao giờ bỏ phí thời gian vào những say mê vô bổ.
Thương tiếc nhà văn Nguyễn Xuân Hoàng

LGT: Nhà văn, nhà báo Nguyễn Xuân Hoàng sinh ngày 30-8-1966, đảng viên Đảng cộng sản Việt Nam, nguyên Phó Trưởng phòng chương trình Đài PTTH TT.Huế, ủy viên thường vụ Hội Liên hiệp VHNT TT.Huế, ủy viên thường trực Hội Nhà văn TT.Huế, Trưởng ban Biên tập TCSH, Thư ký Chi hội Nhà báo TCSH đã đột ngột qua đời ngày 16 -12-2006 tại Huế. Thương tiếc anh và thể theo nguyện vọng của bạn hữu, đồng nghiệp, Sông Hương xin dành số trang đáng kể đăng điếu văn của Hội Liên hiệp VHNT cùng các bài viết viếng, tiễn đưa anh về nơi an nghỉ cuối cùng.Nguyễn Khắc Thạch - Lê Văn Phương - Lê Huỳnh Lâm - Trần Tuấn - Nguyễn Trương Khánh Thi - Hồ Thế Hà - Trần Hạ Tháp - Đào Đức Tuấn - Tỷ Em - Ngô Minh - Lãng Hiển Xuân - Phạm Thị Anh Nga - Hồ Đắc Thiếu Anh - Nguyên Quân - Đinh Thu - Nhất Lâm - Ngô Cang - Ngàn Thương - Lê Ngã Lễ
Nhà viết kịch Ngọc Tranh, “gừng càng già càng cay”

NGÔ MINHDịp sát Tết Đinh Hợi, thoáng thấy tôi trên đường Lê Lợi, anh Ngọc Tranh ra hiệu dừng xe rồi nhanh nhẹn mở tờ báo Tuổi Trẻ ra, nheo nheo con mắt cười hồ hởi: “Mình làm Trò chơi mà được Trời cho, ông thấy ngon không?”. Thì ra, báo Tuổi Trẻ ra ngày 13-2-2007, tức ngày 26 Tết, đưa tin Liên hoan hài kịch Xuân 2007 của Thành phố Hồ Chí Minh vừa kết thúc tại sân khấu nhạc nước Đầm Sen, nhóm Hoàng Sơn được giải nhất với vở hài kịch ngắn Trời cho.
Nhạc sĩ Trần Hữu Pháp 75 mùa xuân

MAI VYNhạc sĩ Trần Hữu Pháp sinh ra và lớn lên trong một gia đình nho giáo nghèo tại huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định. Từ năm 1946, Trần Hữu Pháp thoát ly gia đình phục vụ cách mạng. Trong sáu mươi năm, anh đã gắn bó với nhiều vùng đất của Tổ quốc.
“Bác ơi! tim Bác mênh mông thế!”

TRẦN ĐƯƠNGCuối năm 1973, đầu năm 1974, khi bắt đầu tiến hành tuyển chọn và dịch thơ của Tố Hữu ra tiếng Đức, tôi có gửi tới nhà thơ danh mục những bài cần dịch và xin ông cho ý kiến.
Gặp gỡ nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường những ngày đầu năm tại Huế: “văn chương đòi hỏi cái gì... hơn cả máu!”

Sức sống của Hoàng Phủ Ngọc Tường sau cơn bạo bệnh là một niềm vui cho làng văn học Việt . Trong những ngày tháng điều trị, những trang viết của ông không vì thế “đóng cửa” mà nhiều khi lại thăng hoa vì đây là khoảng thời gian đúc kết của một chuỗi dài “ham chơi”, một thời đã từng lên rừng xuống bể, vào Nam ra Bắc với biết bao “Miền gái đẹp”... Không bao giờ dừng bước - Đó cũng là cốt cách của nhà văn gốc Bích Khê, Quảng Trị này.
Những mối tình nước mắt của tử tù Lê Quang Vịnh

NGÔ MINHLTS: Giáo sư Lê Quang Vịnh, người trí thức Sài Gòn yêu nước bị toà án binh đặc biệt của Chính quyền Sài Gòn kết án tử hình năm 1962 và đày ra Côn Đảo biệt giam trong chuồng cọp, hầm đá, bị khổ sai suốt 14 năm ròng, từ năm 1962 - 1975. Cuộc đời và nhân cách, ý chí kiên cường của người tử tù nổi tiếng này là một pho truyện lạ lùng và hấp dẫn. Nhà thơ Ngô Minh vừa hoàn thành bản thảo tập ký sự “Chuyện tử tù Lê Quang Vịnh”. Chúng tôi xin giới thiệu với bạn đọc chương nói về những mối tình nước mắt của Lê Quang Vịnh trong thời gian hoạt động cách mạng ở Sài Gòn, trước khi bị án tử hình.
Phùng Quán và tôi

HOÀNG VŨ THUẬT
Nhà thơ Thu Nguyệt: “Ta ngồi đo đếm mênh mông”

Sinh ngày 02 tháng 8 năm 1962 tại Cao Lãnh, Đồng ThápTốt nghiệp Trường Viết văn Nguyễn Du (khoá III).Hiện công tác ở Báo Tuổi Trẻ, thành phố Hồ Chí MinhHội viên Hội Nhà văn Việt NamBài “copy” sau đây là cuộc trò chuyện giữa nhà thơ Thu Nguyệt và nhà báo Diễm Chi, đăng trên báo Phụ nữ chủ nhật thành phố Hồ Chí Minh.http://thunguyetvn.com
Nhà văn Sơn Nam nghèo mà sang

NGUYỄN QUANG SÁNG“Cách đây ba năm tôi có viết về nhà văn Sơn , chớ không phải khi nghe tin anh đi xa rồi, tôi mới nghĩ đến anh. Tôi viết về anh lúc anh còn khoẻ mạnh và minh mẫn. Anh đã đọc, gật đầu, cười…”.