Nghệ sỹ Nhân dân Hoàng Dũng: “Đã đến lúc tôi phải lùi lại”
Nếu không bởi Hoàng Dũng là một diễn viên đã quen mặt với khán giả suốt gần ba thập kỷ qua thì khi vô tình bắt gặp ngoài đường, hẳn ít người nghĩ anh là một nghệ sỹ.
Nghệ sỹ nhân dân Hoàng Dũng trong vai Bá Nhỡ ở vở diễn “Tiếng đàn vùng Mê Thảo” (Ảnh: NVCC)
Không khoác lên mình những bộ trang phục cầu kỳ để thu hút ánh nhìn hay tạo cho mình một phong cách kỳ quái, khó lẫn giữa đám đông, Hoàng Dũng lặng lẽ hòa mình vào dòng đời tấp nập, ngược xuôi.
Để rồi, nhìn dáng vẻ điềm đạm, nghe những tâm sự của anh về nỗi lo thường trực (tiền điện, tiền nước hằng tháng của Nhà hát Kịch Hà Nội) hay những câu chuyện rèn vai cho sinh viên… người ta dễ nghĩ anh là một công chức mẫn cán, một thầy giáo nghiêm khắc hơn là một nghệ sỹ nhân dân tài danh.
“Cũng đơn giản thôi, bây giờ, nỗi trăn trở lớn nhất của tôi là giữ và truyền được lửa nghề cho nghệ sỹ trẻ,” người nghệ sỹ ấy trải lòng.
“Cơm áo không đùa với khách thơ”
Hỏi Hoàng Dũng, đã khi nào anh nghĩ đến việc sẽ phải trả một cái giá đắt - khán giả dần quên tên mình khi không thường xuyên xuất hiện trên sàn diễn, màn ảnh, anh bảo: “Sàn diễn là môi trường rèn nghề tốt nhất cho nghệ sỹ trẻ. Tôi đã đi một hành trình dài và bây giờ phải biết lùi lại, tạo cơ hội cho các bạn trẻ. Hơn nữa, khi ở cương vị lãnh đạo một đơn vị nghệ thuật, tôi không thể chỉ nghĩ đến những vai diễn cho riêng mình.”
Đứng trong cánh gà, nhìn nghệ sỹ trẻ diễn, không ít lần Hoàng Dũng lặng đi. Anh không khỏi băn khoăn, day dứt khi lượng diễn viên trẻ đam mê và kiên trì bám trụ với nghệ thuật ngày một thưa vắng.
“Nói đi thì cũng phải nói lại! Muốn nghệ sỹ trẻ bền bỉ với con đường nghệ thuật thì trước hết phải đảm bảo đời sống cho họ. Khi cái đầu luôn phải canh cánh những nỗi lo thường nhật với ‘cơm, áo, gạo, tiền’ thì làm sao đòi hỏi người ta đam mê, sống chết với nghề,” Nghệ sỹ Nhân dân Hoàng Dũng bày tỏ.
Anh kể, một nhà hát mỗi năm cũng chỉ dàn dựng một vài vở diễn, tiền phụ cấp bồi dưỡng diễn viên mỗi buổi tập suốt chục năm nay vẫn… “dậm chân tại chỗ” (vai chính được 20 ngàn đồng/buổi, vai phụ được 10 ngàn đồng/buổi).
“Thù lao của mỗi buổi diễn cao hơn một chút, tùy vào số lượng vé bán được. Thế nhưng, tối đa cũng chỉ dao động trong khoảng 200-300 ngàn/buổi/diễn viên bởi chi phí vận hành một đêm diễn (tiền điện nước, trang phục, vệ sinh…) cũng không hề nhỏ. Đó là chưa kể, nhiều buổi diễn là miễn phí; nhằm nuôi dưỡng, đào tạo một lớp khán giả kế cận cho sân khấu,” nghệ sỹ Hoàng Dũng chia sẻ.
Nén một tiếng thở dài, anh lắc đầu và nói: “Bạn thấy đấy, cơm áo không đùa với khách thơ! Nghệ sỹ chúng tôi cũng phải tính toán cụ thể, chi ly lắm.”
Bao năm bươn bả với nghề và với đời, Hoàng Dũng thấu hiểu những khó khăn, vất vả của nghệ sỹ trẻ. “Ngày nay, mọi thứ đều liên tục tăng giá với mức tăng chóng mặt mà đồng lương, phụ cấp của anh em nghệ sỹ vẫn vậy. Sân khấu không nuôi được họ thì đương nhiên họ phải đi đóng phim truyền hình, quay quảng cáo… để có thêm thu nhập.”
Lặng đi chừng vài phút, vị Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội bảo, anh không coi đó là việc làm kiểu “chân ngoài dài hơn chân trong” của các diễn viên.
“Nghệ sỹ thì cũng là con người. Phía sau ánh đèn sân khấu, họ còn cả gia đình với bao trách nhiệm, lo toan. Việc dùng tài năng và sức lao động chân chính để có cuộc sống đảm bảo hơn thì có gì là xấu! Hoàn cảnh buộc họ phải sống và suy nghĩ rất thực tế, không thể mãi hô khẩu hiệu suông! Thế nhưng, điều này khác với lối sống thực dụng đấy nhé! Chúng ta cần phân biệt rõ hai khái niệm này khi nhận xét ai đó.”
Hơn nữa, Hoàng Dũng quan niệm, việc nghệ sỹ sân khấu đi đóng phim, quay quảng cáo… cũng là cách để rèn nghề diễn.
Nghệ sỹ nhân dân Hoàng Dũng trên sân khấu kịch (Ảnh: NVCC)
“Bao đời nay, diễn viên thì phải có ‘thanh,’ có ‘sắc’ và những cái đó phải được chăm chút liên tục. Thế nhưng, chế độ phụ cấp ‘thanh, sắc’ lại coi đó như món đồ dùng - lúc nào cần thì lấy ra, khi không dùng đến thì mang cất vào tủ. Tức là, khi nghệ sỹ có vai diễn trong một vở diễn nào đó thì được hưởng tiền trợ cấp này; lúc không có vai diễn thì phải tự chăm lo ‘thanh, sắc’,” nói rồi, người nghệ sỹ gạo cội ấy nhìn về phía xa xăm, nét ưu tư hiện rõ nơi đáy mắt.
Cái “tôi” cần đặt đúng chỗ
Ngày ngày, Hoàng Dũng vẫn miệt mài đi về giữa nhà hát, giảng đường và tổ ấm riêng. Anh bảo, đó là những mảnh ghép không thể thiếu, hằn in những vệt sâu trong đời sống của anh.
Ở cương vị một giảng viên nghệ thuật, Nghệ sỹ Nhân dân Hoàng Dũng tự nhận mình là một thầy giáo khó tính với những đòi hỏi khắt khe và rất kiệm lời khen học trò. Người thầy ấy lý giải: “Chẳng phải tôi muốn bắt bẻ, gây khó khăn hay tiếc lời khen với các em. Tôi chỉ muốn các em liên tục rèn luyện để sau này có thể làm nghề một cách tử tế.”
Anh cho rằng, nghề diễn viên bên cạnh năng khiếu còn cần sự cần sự tích lũy kinh nghiệm, nỗ lực luyện tập không ngừng. Mỗi nghệ sỹ đến với nghệ thuật đều có một mối duyên nghiệp riêng. Nếu muốn có một hành trình dài thì ngay từ đầu, mỗi người phải luôn học cách khiêm tốn và biết lắng nghe.
“Tôi rất sợ một vài bạn trẻ, mới nghe được vài lời khen đã nghĩ rằng mình diễn đạt lắm rồi và tự ru mình trong ảo mộng. Cứ như vậy, họ muốn sớm được gọi là ngôi sao này, nghệ sỹ kia mà không chịu cố gắng thêm nữa,” Nghệ sỹ Nhân dân Hoàng Dũng chia sẻ.
Thêm nữa, Hoàng Dũng cho rằng, việc đào tạo diễn viên và tạo thêm nhiều đất diễn cho nghệ sỹ là một trong những việc làm quan trọng hàng đầu để vực dậy và đưa sân khấu phát triển.
Suốt ba thập kỷ gắn bó với nghiệp diễn, bằng kinh nghiệm của bản thân, anh hiểu rằng: Khó nhất là làm sao nắm bắt được cái thần, đi được đến tận cùng chiều sâu tâm lý nhân vật để diễn cho ra cái hình hài, tính cách của nhân vật.”
Hoàng Dũng bảo, đây cũng là điều mà anh luôn muốn hướng các nghệ sỹ trẻ tới. “Tôi luôn khuyến khích các bạn diễn viên và sinh viên đọc sách, đặc biệt là sách văn học để nuôi dưỡng cảm xúc, cảm nhận được mọi cung bậc yêu thương, hờn giận… Có như vậy, người nghệ sỹ mới có thể kéo khán giả hòa cùng vở diễn, khóc cười cùng nhân vật.”
Nghệ sỹ Nhân dân Hoàng Dũng ghi dấu tên tuổi qua hàng loạt vai diễn “nặng ký” như Chính trong “Tôi và chúng ta,” Lãm ở “Hà Nội đêm trở gió,” Hai Hùng của “Ăn mày dĩ vãng”…
Giới làm nghề vẫn ví Hoàng Dũng là “con dao pha” của nền sân khấu, điện ảnh Việt Nam. Anh có thể đảm nhận mọi kiểu vai, hóa thân vào nhiều loại nhân vật với tính cách, số phận hoàn toàn khác nhau (từ vai hài tới vai bi, cả chính diện và phản diện…).
Nghệ sỹ Nhân dân Hoàng Dũng được ví như “con dao pha” của nền điện ảnh, sân khấu Việt Nam (Ảnh: NVCC)
Trên màn ảnh, người ta vừa thấy Hoàng Dũng xuất hiện với diện mạo một tên trùm xã hội đem mưu mô, xảo quyệt. Chuyển kênh, công chúng lại nhận ra anh trong vai một người cha mẫu mực. Loáng một cái, khán giả lại gặp Hoàng Dũng trong vai một trí thức hay một một nghệ sỹ với nhiều ẩn ức trên sân khấu kịch…
Ấy vậy mà, bước vào cánh gà, giọng nói vang, khỏe và ấm đó lại trở nên nhỏ nhẹ hơn nhiều. Hỏi anh, anh chỉ cười: “Tôi không bao giờ đánh đồng sân khấu và cuộc đời. Trong lúc diễn, tôi nỗ lực đẩy cái ‘tôi’ nghệ sỹ của mình lên mức cao nhất bao nhiêu giữa cuộc đời, tôi lại cố gắng để ‘dìm’ cái ‘tôi’ cá nhân xuống, làm nhòe nó đi bấy nhiêu, để hòa đồng cùng mọi người. Cái ‘tôi’ cần đặt đúng chỗ! Đó là quan điểm của tôi. Cũng có lẽ bởi thế mà nhiều người nói tôi nhạt, thiếu cá tính!”.
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
NGUYỄN THANH TÚ"...Phim Dòng Sông Phẳng Lặng (DSPL) không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mang tính sử thi ngợi ca chủ nghĩa anh hùng Cách mạng của quân và dân Thừa Thiên Huế (TTH) trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, mà tập trung hoàn thành bộ phim này nhân dịp kỷ niệm 30 năm ngày TTH và miền Nam hoàn toàn giải phóng, việc làm đó còn là nghĩa cử của người đang sống đối với những liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì hòa bình độc lập dân tộc ở mảnh đất này". Đó là phát biểu của đồng chí Hồ Xuân Mãn - Ủy viên Trung ương Đảng - Bí thư Tỉnh ủy tỉnh TTH tại cuộc họp bàn công tác sản xuất phim DSPL mà nhà văn Tô Nhuận Vỹ đã kể cho tôi nghe.
-
VI THUỲ LINHHollywood, kinh đô điện ảnh (ĐA) thế giới, là mơ ước, đích đến của nhiều nước. Việt Nam, được xếp hạng thuộc “thế giới thứ ba” cả về kinh tế và vị thế điện ảnh, vừa có mặt ở đây, một đoàn 13 nhà ĐA, hào hứng và quyết tâm để học. Vậy ở kinh đô ấy, họ đã nhận thấy điều gì?
-
VĨNH NGUYÊN...Ngọc Tranh sinh năm 1932 ở làng Thọ Linh, Quảng Sơn, Quảng Trạch, Quảng Bình. Cha mất sớm, ở với mẹ và bà nội. Tuy là con cưng nhưng sau những buổi đi học về là cắt cỏ, chăn trâu giúp đỡ gia đình, bởi vùng đất chỉ hai mùa khoai - lúa, mất mùa, bà con sống bằng nghề mây tre, lá nón trên rừng...
-
VŨ HÀSuốt mười ngày đêm (từ 3.5 đến 13 tháng 5 năm 2003) trên sân khấu Nhà hát Trưng Vương thành phố Đà Nẵng, hơn 500 nghệ sĩ, diễn viên của 12 đơn vị nghệ thuật từ Thanh Hoá tới Khánh Hoà đến tham gia Liên hoan khu vực đã ra mắt 12 vở diễn phong phú các sắc màu, giọng điệu tươi mới nồng nàn, làm nên gương mặt sân khấu của những năm tháng này...
-
ĐẶNG NHẬT MINH (Trích hồi ký)...Bộ phim là sự thể hiện của tài năng chân chính và sự giàu có nội tâm... Chúng tôi đã chứng kiến hàng loạt những nhận xét cảm động về bộ phim kể cả từ phía khán giả đại chúng. Bộ phim đã giành được uy tín rất cao trong lòng hàng loạt khán giả, kể cả chuyên gia điện ảnh và truyền hình lẫn các giới chức ngoại giao và những người khác...
-
ĐẶNG NHẬT MINH (Trích hồi ký)Sau khi đi thực tập về điện ảnh một thời gian ngắn ở Paris về, tôi bắt đầu viết kịch bản Cô gái trên sông mà tôi đã có ý định từ trước như một món nợ tinh thần đối với xứ Huế, quê hương tôi. Cô gái trong kịch bản chính là cô gái trong bài thơ của nhà thơ Tố Hữu: Tiếng hát sông Hương. Cô gái đó tượng trưng cho nhân dân khổ đau hy vọng vào một ngày mai tươi sáng, hết lòng che chở cho cách mạng. Nhưng khi thành công rồi thì một số người đã quay lưng lại với họ.
-
LTS: Kỷ niệm ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ký sắc lệnh thành lập Doanh nghiệp Quốc gia Chiếu bóng và Chụp ảnh Việt Nam (15/3/1953) khai sinh cho nền điện ảnh dân tộc, SÔNG HƯƠNG xin giới thiệu với bạn đọc ba chương (chương III, IV, X) trong cuốn Hồi ký Điện ảnh của đạo diễn Đặng Nhật Minh. Qua những dòng hồi ký này bạn đọc sẽ biết được trong hoàn cảnh nào Đặng Nhật Minh đã trở thành đạo diễn điện ảnh, những bước đi đầu tiên của anh trong lĩnh vực này... và như anh đã viết trong lời nói đầu của cuốn hồi ký: ..."nếu gạt bỏ đi những cái chủ quan của người viết (mà chắc là không tránh khỏi) vẫn còn lại cái gì đó hữu ích đối với những ai muốn tìm hiểu đôi chút về một thời làm phim ở nước ta". SH
-
NGUYỄN TUYẾN TRUNGNhững năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước tôi có dịp ra thăm hậu phương lớn miền Bắc cùng đoàn đại biểu Mặt trận dân tộc giải phóng khu Trị Thiên. Tôi gặp kịch tác gia Hồ Ngọc Ánh trong hội nghị tập huấn về sân khấu tại 51 Trần Hưng Đạo do đạo diễn Đình Quang hướng dẫn.
-
NGÔ MINHTôi đã xem một số bộ phim của anh và đã gặp anh mấy lần ở nhà anh Hoàng Phủ Ngọc Tường. Tôi thấy lúc nào anh cũng nói chuyện từ tốn, rỉ rả kiểu Huế. Trên Tạp chí Sông Hương tôi cũng đã đọc mấy đoạn hồi ký của anh viết về sự lận đận xung quanh những bộ phim. Mới đây nhà văn Trần Thùy Mai lặng lẽ đưa cho tôi cuốn “Hồi ký điện ảnh”(*) của Đặng Nhật Minh, bảo: “Đọc đi, được lắm”. Thế là tôi đọc một mạch... Những trang hồi ký đã giúp tôi hình dung 30 năm làm phim vất vả của một nghệ sĩ tài năng. Hồi ký... do đạo diễn Mai Lộc viết “Lời giới thiệu” và nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường viết lời bạt: “Đặng Nhật Minh- Người kể sự tích dân tộc mình bằng điện ảnh”.
-
LÂM TÔ LỘCCách mạng tháng Tám tạo bước ngoặt lịch sử cho nghệ thuật múa Việt vốn có truyền thống từ lâu đời. Di sản múa các dân tộc ở ba miền Bắc Trung Nam với ba hình thái (múa dân gian, múa tôn giáo, múa cung đình) đã từng bước được phục hồi và phát triển, kể cả dòng nghệ thuật múa mới ở các vùng đô thị lớn. Thời kháng chiến chống Pháp hầu hết những người hoạt động múa trước cách mạng tháng Tám đều tham gia kháng chiến.
-
HỒ NGỌCTrong đời sống, nhiều khi vì quá quen thuộc với một sự kiện, một hiện tượng nào đó, ta thường ít để ý đến nó, hơn thế nữa càng không có yêu cầu nhìn lại để xem nó có những điểm nào không còn thích hợp, cần có sự thay đổi... Sân khấu chúng ta hiện cũng có tình trạng tương tự.
-
NGÔ HÙNG SƠN(Kịch vui)NHÂN VẬT- Giám đốc- Bích Hường: Người tình của Giám đốc- Người đàn bà: Vợ phó giám đốcChuyện xảy ra tại Văn phòng Giám đốc
-
NGUYỄN NGHĨA NGUYÊNChúng tôi xem qua vô tuyến truyền hình nên nhìn đi mà không được nhìn lại, ấy thế mà tiết mục đã để lại ở chúng tôi một ấn tượng sâu sắc.Các nghệ nhân như những nàng tiên hai bàn tay cặp hoa đăng uốn lượn vẽ ra một dải Ngân Hà trong một ánh sáng và tiếng nhạc cung kính, trang nghiệm gợi ra một cảm giác xa xưa của một thời vang bóng.
-
ĐẶNG NHẬT MINHTháng 2 vừa qua, trong sinh hoạt điện ảnh Trung Quốc đã diễn ra một sự kiện đặc biệt thu hút sự chú ý của mọi người: cuộc gặp mặt của sinh viên khoá 82 Trường Đại học Điện ảnh Bắc Kinh.
-
VĂN CẦM HẢI thực hiệnLTS: Nhà phê bình điện ảnh Trung Quốc Lý Thụy Anh đã đánh giá rất cao đạo diễn Đặng Nhật Minh qua bài viết "40 năm phim truyện Việt ". Nhiều giải thưởng lớn trong nước và quốc tế từ thập kỷ 70 đến nay (gần đây nhất là giải Bông sen vàng liên hoan phim truyện Việt lần thứ XIII) cũng đủ minh chứng cho điều đó. "Nó không chỉ đem lại danh tiếng cho ĐAVN mà quan trọng hơn là giúp cho công chúng quốc tế biết đến ĐAVN". Sông hương xin trân trọng giới thiệu trích đoạn cuộc trò chuyện giữa đạo diễn Đặng Nhật Minh và nhà văn Văn Cầm Hải nhân dịp ông về thăm nhà vào những ngày sắp bước sang xuân mới.
-
Nếu ta không làm được như sân khấu kinh kịch Trung Quốc thì cũng học tập chút ít kinh nghiệm của bạn xây dựng cho mình
.png)
.png)
