Ngày trở lại thành đô
KỶ NIỆM 40 NĂM GIẢI PHÓNG THỪA THIÊN HUẾ
NGÔ KHA
LTS: Dưới đây là một ghi chép của cố nhà báo, nhà nghiên cứu lịch sử Ngô Kha về những ngày đầu đoàn quân giải phóng về thành Huế dịp 26/3/1975. Rất ngắn gọn, song đoạn ghi chép đã gợi lại cho chúng ta không khí sôi nổi, nô nức những ngày đầu.
Ảnh: internet
Chúng tôi đã sống, công tác, chiến đấu những năm tháng gian khổ, ác liệt với nhân dân, với đồng đội không chỉ bên bờ sông Hương, bên sông Bồ mà còn bên nhiều con sông khác như: sông Nông, sông Truồi, sông Đại Giang, sông Ô Lâu, sông Như Ý..., và cả bên ven biển, ven phá Tam Giang, Cầu Hai và đã có mặt trong đội hình “giành lại từng mảnh đất Thành đô” Xuân Sáu Tám, cho đến lúc đã có một ngày về với mảnh đất Thành đô hoàn toàn giải phóng, Huế - mùa xuân 1975.
Chiến trường Thừa Thiên Huế mở màn đợt I ngày 8/3/1975, quân dân ta tiến công, nổi dậy tiến công khắp nơi trong tỉnh, hiệp đồng chiến đấu với toàn chiến trường miền Nam. Địch bị thua đau ở Buôn Mê Thuột, lo sợ “lá chắn” phía Bắc của miền Nam bị phá vỡ nên tập trung phản kích dữ dội. Lực lượng ta có tổn thất, song quân dân tin tưởng vào thắng lợi của trận cuối, kết thúc chiến tranh.
Buôn Mê Thuột, rồi Quảng Trị giải phóng, cùng cổ vũ thúc đẩy chiến trường Thừa Thiên Huế tiến công, nổi dậy mãnh liệt, giành thắng lợi vẻ vang, giải phóng hoàn toàn Thừa Thiên Huế ngày 26/3/1975, lá cờ Tổ quốc tung bay phất phới trên đỉnh Phu Văn Lâu.
Kỷ niệm những ngày đầu giải phóng Huế ghi dấu ấn không phai mờ trong lòng những người trở về giữa đô thành sạch bóng quân thù.
Ngày 24 tháng ba, cơ quan Tỉnh ủy, Thành ủy đã ra khỏi cửa rừng để vào thành phố. Chúng tôi rất đỗi vui mừng và khâm phục lòng dân, khi đến bến đò Đình Môn, đã nhìn thấy từng đoàn thuyền của dân cắm cờ xanh - đỏ, sao vàng từ Cư Chánh, Bằng Lãng lên Đình Môn chở cán bộ chiến sĩ qua sông. Lúc này, dân ở các làng thuộc xã Thủy Bằng di tản, chỉ còn một số rất ít ở lại. Các cơ quan về đóng ở lăng Tự Đức rồi Dương Xuân Hạ, đến cuối tháng 3 vào làm việc ở nội thành.
Lúc này phần lớn dân thành phố di tản chưa về. Nhiều người dân Quảng Trị và các tỉnh trở về đang ở lại ngổn ngang hai bên bờ sông Hương, đoạn từ cầu Trường Tiền đến cầu Bạch Hổ. Những dấu tích chế độ đang lưu lại trên đường phố và nhà dân. Chúng tôi đi khắp các ngả đường thành phố, về cửa Thuận, vào Phú Lộc để nắm tình hình chuẩn bị phản ánh lên báo Thừa Thiên Huế giải phóng. Khi đến đầu cầu Trường Tiền gặp nhà thơ Trần Phá Nhạc, tay mang băng đỏ, vai khoác súng như một chiến sĩ gác cầu. Nhạc vô cùng mừng rỡ: “Làm báo chừ sướng rồi các anh ơi, không thiếu tin tức nữa mô”. Có ngày chúng tôi đang đi trên đường phố lại nghe tiếng còi và ô tô dừng lại, té ra Trần Công Tấn và Trần Quốc Tiến lấy được xe Jeep ở Diên Sanh chạy vô Huế công tác; Trần Công Tấn lái xe cho tôi và Thanh Vệ đi khắp thành phố, biết thêm nhiều điều, nhiều chuyện, nhiều tình cảm của Huế mới giải phóng.
Ủy ban quân quản lo việc tiếp quản và ổn định thành phố. Lãnh đạo tỉnh thành phố, các huyện lo xây dựng chính quyền, tập hợp lực lượng nhân dân xây dựng cuộc sống mới. Nhiều cuộc hội họp các tầng lớp nhân dân diễn ra liên tục ở các khu phố, và đông đảo nhất là các cuộc mitinh ra mắt chính quyền từ xã, phường đến huyện, thành phố... Mặc dầu bận trăm công nghìn việc phải lo toan khi mới giải phóng, nhưng lãnh đạo tỉnh đã kịp thời tập họp trí thức văn nghệ sĩ, như tổ chức cuộc họp tại 5 Lê Lợi để bàn về hoạt động văn hóa văn nghệ trong tình hình mới, quyết định tổ chức tờ báo “Thừa Thiên Huế giải phóng”. Tờ báo lúc này chỉ có mấy anh em, chia nhau về các huyện, nhất là không khí các cuộc ra mắt chính quyền cách mạng và khí thế nhân dân xây dựng lại quê hương. Chúng tôi đã liên hệ, hợp đồng với nhà in tư nhân Sao Mai của anh Huỳnh Đồng để in báo vì tỉnh chưa tổ chức được nhà in. Đầu tháng 4, báo “Thừa Thiên Huế giải phóng” ra mắt bạn đọc và chuẩn bị số báo đặc biệt về cuộc mittinh chào mừng Thừa Thiên Huế hoàn toàn giải phóng.
Đang in báo tỉnh thì các anh Cục chính trị Quân khu nhờ giúp đỡ in báo “Quân Giải Phóng Trị Thiên Huế”. Các anh mang ma két, bản thảo và một thùng lương khô đến nhà in Sao Mai để “hợp đồng” in báo, lại phải giúp các huyện in tài liệu làm ăn tập thể của huyện Hương Thủy.
Nhà thơ Tố Hữu có lời mời khi quê hương giải phóng:
“Ai đi qua đó miền Trung
Xin mời ghé lại vui cùng Huế tôi”
Từng đoàn, từng đoàn khách đến Huế hàng ngày từ các ngành Trung ương, các địa phương miền Bắc đến chào mừng, cùng vui với Huế và phụ giúp Huế sớm ổn định mọi mặt. Chỉ riêng các nhà văn, nhà báo cũng đã đến Huế ngót trăm người, từ các báo Trung ương và các báo địa phương. Tôi nhớ quanh bàn trà số 3 - Trưng Trắc, các anh Phan Quang, Vũ Tú Nam, Trung Đông, chị Thanh Hương đã giúp nhiều ý kiến về hoạt động của báo “Thừa Thiên Huế giải phóng”.
Ngày 21/5/1975, 3 vạn dân thành phố và ngoại thành đã dự mit tinh chào mừng quê hương giải phóng trước Ngọ Môn, nơi trước đó 30 năm, nhân dân Huế dự lễ thoái vị vua Bảo Đại tháng 8/1945. Khi Chủ tịch Nguyễn Hữu Thọ bước lên lễ đài, trong tiếng hoan hô vang trời, thì tôi đi loanh quanh gặp bác sĩ Bùi Viên Dinh (chồng nhà thơ Anh Thơ, trước đây tôi cùng công tác với anh ở Bệnh viện Hồng Thập Tự Liên Xô - Hà Nội). Chúng tôi mừng rỡ chào nhau, anh Dinh hỏi giọng Nam Bộ:
- Chú mới dzô hả?
- Em vô đây hơn 10 năm, ở rừng về.
Anh nắm chặt tay tôi và nói:
- Rất quý, rất quý.
N.K
(SDB16/03-15)
Tải mã QRCode
.png "Địa danh học và việc nghiên cứu địa danh các tỉnh Trung Trung Bộ")
-
BỬU Ý
Hàn Mặc Tử (Nguyễn Trọng Trí) từng sống mấy năm ở Huế khi còn rất trẻ: từ 1928 đến 1930. Đó là hai năm học cuối cùng cấp tiểu học ở nội trú tại trường Pellerin (còn gọi là trường Bình Linh, thành lập năm 1904, do các sư huynh dòng La San điều hành), trường ở rất gần nhà ga tàu lửa Huế. Thời gian này, cậu học trò 17, 18 tuổi chăm lo học hành, ở trong trường, sinh hoạt trong tầm kiểm soát nghiêm ngặt của các sư huynh.
-
LÊ QUANG KẾT
KýGiai điệu và lời hát đưa tôi về ngày tháng cũ - dấu chân một thuở “phượng hồng”: “Đường về Thành nội chiều sương mây bay/ Em đến quê anh đã bao ngày/ Đường về Thành nội chiều sương nắng mới ơ ơ ơ/ Hoa nở hương nồng bay khắp trời/ Em đi vô Thành nội nghe rộn lòng yêu thương/ Anh qua bao cánh rừng núi đồi về sông Hương/ Về quê mình lòng mừng vui không nói nên lời…” (Nguyễn Phước Quỳnh Đệ).
-
VŨ THU TRANG
Đến nay, có thể nói trong các thi sĩ tiền chiến, tác giả “Lỡ bước sang ngang” là nhà thơ sải bước chân rong ruổi khắp chân trời góc bể nhất, mang tâm trạng u hoài đa cảm của kẻ lưu lạc.
-
TRẦN PHƯƠNG TRÀ
Đầu năm 1942, cuốn “Thi nhân Việt Nam 1932-1941” của Hoài Thanh - Hoài Chân ra đời đánh dấu một sự kiện đặc biệt của phong trào Thơ mới. Đến nay, cuốn sách xuất bản đúng 70 năm. Cũng trong thời gian này, ngày 4.2-2012, tại Hà Nội, Xuân Tâm nhà thơ cuối cùng trong “Thi nhân Việt Nam” đã từ giã cõi đời ở tuổi 97.
-
HUYỀN TÔN NỮ HUỆ - TÂM
Đoản vănVề Huế, tôi và cô bạn ngày xưa sau ba tám năm gặp lại, rủ nhau ăn những món đặc sản Huế. Lần này, y như những bợm nhậu, hai đứa quyết không no nê thì không về!
-
LƯƠNG AN - NGUYỄN TRỌNG HUẤN - LÊ ĐÌNH THỤY - HUỲNH HỮU TUỆ
-
BÙI KIM CHI
Nghe tin Đồng Khánh tổ chức kỷ niệm 95 năm ngày thành lập trường, tôi bồi hồi xúc động đến rơi nước mắt... Con đường Lê Lợi - con đường áo lụa, con đường tình của tuổi học trò đang vờn quanh tôi.
-
KIM THOA
Sao anh không về chơi Thôn Vỹ
Nhìn nắng hàng cau nắng mới lên
(Hàn Mạc Tử) -
NGUYỄN VĂN UÔNG
Hôm nay có một người du khách
Ở Ngự Viên mà nhớ Ngự Viên
(Xóm Ngự Viên - Nguyễn Bính) -
HOÀNG THỊ NHƯ HUY
Tôi biết Vân Cù từ tấm bé qua bóng hình người đàn bà gầy đen, gánh đôi quang gánh trĩu nặng trên vai, rảo khắp các xóm nhỏ ở Thành Nội, với giọng rao kéo dài: “Bún…bún…ún!” mà mẹ đã bao lần gọi mua những con bún trắng dẻo mềm. -
LÊ QUANG KẾT
Tùy bút
Hình như văn chương viết về quê hương bao giờ cũng nặng lòng và giàu cảm xúc - dù rằng người viết chưa hẳn là tác giả ưu tú. -
TỪ SƠN… Huế đã nuôi trọn thời ấu thơ và một phần tuổi niên thiếu của tôi. Từ nơi đây , cách mạng đã đưa tôi đi khắp mọi miền của đất nước. Hà Nội, chiến khu Việt Bắc, dọc Trường Sơn rồi chiến trường Nam Bộ. Năm tháng qua đi.. Huế bao giờ cũng là bình minh, là kỷ niệm trong sáng của đời tôi.
-
LÊ QUANG KẾT
Quê tôi có con sông nhỏ hiền hòa nằm phía bắc thành phố - sông Bồ. Người sông Bồ lâu nay tự nhủ lòng điều giản dị: Bồ giang chỉ là phụ lưu của Hương giang - dòng sông lớn của tao nhân mặc khách và thi ca nhạc họa; hình như thế làm sông Bồ dường như càng bé và dung dị hơn bên cạnh dòng Hương huyền thoại ngạt ngào trong tâm tưởng của bao người. -
HUY PHƯƠNG
Nỗi niềm chi rứa Huế ơi
Mà mưa trắng đất, trắng trời Thừa Thiên
(Tố Hữu) -
PHAN THUẬN AN
Huế là thành phố của những dòng sông. Trong phạm vi của thành phố thơ mộng này, đi đến bất cứ đâu, đứng ở bất kỳ chỗ nào, người ta cũng thấy sông, thấy nước. Nước là huyết mạch của cuộc sống con người. Sông là cội nguồn của sự phát triển văn hoá. Với sông với nước của mình, Huế đã phát triển theo nguyên tắc địa lý thông thường như bao thành phố xưa nay trên thế giới. -
MAI KIM NGỌC
Tôi về thăm Huế sau hơn ba thập niên xa cách.Thật vậy, tôi xa Huế không những từ 75, mà từ còn trước nữa. Tốt nghiệp trung học, tôi vào Sài Gòn học tiếp đại học và không trở về, cho đến năm nay. -
HOÀNG HUẾ
…Trong lòng chúng tôi, Huế muôn đời vẫn vĩnh viễn đẹp, vĩnh viễn thơ. Hơn nữa, Huế còn là mảnh đất của tổ tiên, mảnh đất của trái tim chúng tôi… -
QUẾ HƯƠNG
Năm tháng trước, về thăm Huế sau cơn đại hồng thủy, Huế ngập trong bùn và mùi xú uế. Lũ đã rút. Còn lại... dòng-sông-nước-mắt! Người ta tổng kết những thiệt hại hữu hình ước tính phải mươi năm sau bộ mặt kinh tế Thừa Thiên - Huế mới trở lại như ngày trước lũ. Còn nỗi đau vô hình... mãi mãi trĩu nặng trái tim Huế đa cảm. -
THU TRANG
Độ hai ba năm thôi, tôi không ghé về Huế, đầu năm 1999 này mới có dịp trở lại, thật tôi đã có cảm tưởng là có khá nhiều đổi mới. -
TUỆ GIẢI NGUYỄN MẠNH QUÝ
Có lẽ bởi một nỗi nhớ về Huế, nhớ về cội nguồn - nơi mình đã được sinh ra và được nuôi dưỡng trong những tháng năm dài khốn khó của đất nước, lại được nuôi dưỡng trong điều kiện thiên nhiên vô cùng khắc nghiệt. Khi đã mưa thì mưa cho đến thúi trời thúi đất: “Nỗi niềm chi rứa Huế ơi/ Mà mưa xối xả trắng trời Trị Thiên…” (Tố Hữu). Và khi đã nắng thì nắng cho nẻ đầu, nẻ óc, nắng cho đến khi gió Lào nổi lên thổi cháy khô trời thì mới thôi.
.png)
.png)
